आत्ता पर्यंत मला लोकांनी अनेक प्रश्न "साप" या विषयावर विचारले पण सगळ्या लोकांचा आवडता प्रश्न म्हणजे "तू साप कसे काय पकडायला लागलास ?" या प्रश्नाचे उत्तर सुरवातीला मी खूप प्रामाणिक पणे द्यायचो, आणि मला खूप वेळा विचित्र (खवचट!) प्रतिक्रिया मिळायच्या. त्यामुळे नंतर नंतर लोकं बघून मी उत्तरे द्यायला शिकलो. त्यातली काही उत्तरे म्हणजे " डिस्कवरीसाठी काम करतो, माझा जन्म गारुड्याच्या घरात झाला, गरीब परिस्थितीमुळे शिकलो (रस्त्यावरच्या दिव्याखाली साप पकडायचा आभ्यास करतो ;)) , व्हिटेकरबाबा आणि राजाबाबाची सिद्धी आहे मला....असे अनेक काही.(रोम्युलस विटेकर आणि राजन शिर्के हे जागतिक दर्जाचे सर्पतज्ञ आहेत.)
पण खरे उत्तर म्हणजे
मला पण आधल्या दिवशी माहित नव्हते की उद्या पासून मी साप पकडणार आहे.
बारावीनंतर अभियांत्रिकी आणि नंतर नोकरी हाच विचार करून सिंहगड कॉलेज मध्ये रसायन अभियांत्रिकीला प्रवेश घेतला. पहिले वर्ष ठीक चालू होते, अभ्यास, ट्रेकिंग आणि कट्टा. वार्षिक परीक्षेने एकदम धक्का दिला, पुणे युनिवर्सिटीच्या चुकीमुळे एक विषय परत-तपासणी मध्ये सुटला आणि त्यात माझे वर्ष वाया गेले.(परत त्याच वर्षी कॉलेजला बसू शकलो असतो पण परत तपासणी पुणे युनिवर्सिटीचा निकाल येवढा उशिरा लागतो की वर्ष वाया जाते, असो.) लहानपणापासून मी काही खूप हुशार वैगैरे नव्हतो पण कधी वर्ष वाया गेले नव्हते.
अभ्यास न करणे किंव्हा शाळेत न जाने याला "वर्ष वाया" का म्हणतात हे मला अजून समजले नाही, कारण त्या वर्षात मी जेवढे जगण्याविषयी काही शिकलो ते शाळा किंवा कॉलेज चालू असताना पण नाही.
"संगणक शिक (त्यात काय शिकायचे, 'टोर्रेंट डाउनलोड आले' म्हणजे झाले ;)), नवीन भाषा शिक, कामाचे काहीतरी शिक " असे अनेक फुकट सल्ले लोकांकडून मिळत होते, पण मी स्वतः गोंधळात होतो. अश्याच एका दिवशी काकाच्या फिरंग मित्राला घेऊन सर्पोद्यान आणि पुणे दर्शन ( फिरंग-पुणे दर्शनामध्ये पर्वती, शनिवारवाडा, सिंहगड आणि लक्ष्मी रस्ता एवढेच येते ;) ) करायला घेऊन गेलो होतो, तिथे विचार आला की आपण सर्पोद्यान मध्ये काम केले तर ?
दुसऱ्यादिवशी सर्पोद्यान ची पायरी चढलो, तिकडच्या मुख्य कार्यकारी अधिकारी राजाभाऊना जाऊन भेटलो आणि काम करण्याविषयी विचारले, त्यांनी सहजतेने माझे स्वागत केले , असे अनेक कार्यकर्ते सर्पोद्यान मध्ये जाऊन काम करता असल्यने त्यांना याची सवय होती. चांगल्या घरचा, अभियांत्रिकी करणारा पोरगा, फार तर काय २-४ दिवस येईल आणि नंतर गुल होईल, असा साधा हिशोब त्यांनी अनुभवाने केला. घरी येउन आई-बाबांना सांगितले, त्यांना वाटले की मी मजा करतो आहे. ( आमच्या ७ पिढ्या मध्ये कुत्रा पण कोणी पाळलेला त्यांना माहित नव्हता ;)) पण त्यांनी माझी अडवणूक केली नाही कारण बहुतेक त्यांना माझ्या कामाचा (जॉब प्रोफाईल !) अंदाज आला नव्हता.
नंतरचे सात महिने मी सर्पोद्यान मध्ये सकाळी ९ ते ६ अक्षरशः आयुष्य जगलो. सर्पोद्यान मध्ये काम करायला गेल्या-गेल्या कोणी साप पकडायला देत नाही, कारण ती एक मोठी जवाबदारी असते. सुरवातीला-सुरवातीला कासवांचा खड्डा साफ कर, झाडांना पाणी घाल, कधी कधी सुसरीला मासे खायला दे अशी कामे केली. तसेच नवीन पिंजऱ्याचे किंवा खड्याचे काम असेल तर खोदकाम पण केले. हे जेवढे लिहायला आत्ता सोपे वाटते आहे ते तेंव्हा बिलकुल नव्हते, पुण्याच्या मध्यमवर्गीय घरात वाढलेला मी, कुदळ-फावडे ५ मिनिटे मारले तरी हात भरून यायचे, सोलवटून निघायचे.(नंतर या खोद्कामांचा बिळात घुसलेली धामण किंवा नाग काढायला बेक्कार उपयोग झाला :)) 'कुठल्या पण कामाला नाही म्हणायचे नाही' हा मंत्र जपत मी काम करत राहिलो. प्रामणिक पणे सांगायचे तर 'मला कशाची भीती वाटली नाही किंव्हा कुठल्या कामाची किळस पण आली नाही.
हळू हळू सर्पोद्यान च्या इतर तज्ञ लोकांचा माझ्या वर विश्वास बसत गेला, आणि मग मी वेगळ्याच विश्वात प्रवेश केला.
आधी सांगितल्या प्रमाणे सर्पोद्यान मध्ये काम करायला खूप कार्यकर्ते येत असतात, पण फारच कमी टिकतात. त्याचे कारण म्हणजे कामाचे स्वरूप!.साध्या नोकरी मध्ये पण जवाबदारी चे काम देताना काही वेळ घेतला जातो, एकडे तर खूप कामांमध्ये जीवावरचा खेळ असतो. साप्ताहिक कार्यकते ( ये फक्त आठवडा भर टिकायचे ) हे डिस्कवरी आणि animal planet मुळे आधीच प्रेरित होऊन यायचे, त्यांना आल्या आल्या कै.स्टीव अर्विन सारखी 'मगर'(त्यांच्या भाषेत आलीगेटर !) नाही तर ऑस्टिन स्टीवन सारखा नाग पकडायला हवा असायचा. त्या नागाच्या जागी त्यांच्या हाती झाडांना पाणी घालायची हिरवी नळी यायची, आणि मग हे महाभाग गुल व्हायचे.
"चल, तो झाडू आणि सुफळी घे आणि धामणीचा (जो खड्डा ज्यात जवळपास ३० एक धामण जातीचे साप होते.) खड्डा साफ कर " अश्या रीतीने माझा पहिल्यांदा सापांशी सरळ-सरळ संबध आला. आजूबाजूला २०-३० धामणी फिरत असायच्या आणि मी आपले त्यांचे पाण्याचे कुंड आणि खड्डा साफ करत असायचो. मग धामण, इरुळा (पाण्यातला साप), घोरपड , सुसर आणि अजगर यांचे खड्डे साफ कर, त्यांना खायला घाल, समजा कोणी आजारी असेल तर त्यांना पकडून आतल्या खोली मध्ये हलव अशी कामे मी करायला लागलो. विषारी सापांचे खड्डे (स्नेक पिट्स) साफ करायचा संबध खूप उशिरा आला, कारण ते खूप जास्त जवाबदारीचे काम असते, जे साधारण करून कार्यकर्त्यांना दिले जात नाही.
आधी मी फक्त पुस्तकातच साप पहिले होते, आत्ता रोजच संबध यायला लागल्या मुळे मला पण ते आत्ता कुठल्या पण परिस्थितीमध्ये ओळखायला यायला लागले, त्यांचे स्वभाव समजायला लागले.( मनुष्य प्राण्यासारखेच काही साप मवाळ तर काही तापट असतात.)
साप पकडण्यासाठी ते ओळखणे हे खूप महत्वाचे असते, काही विषारी साप आणि बिनविषारी साप काही प्रमाणात सारखेच दिसतात. ('मण्यार' हा अतिविषारी साप रात्रीच्या कमी प्रकाशात 'कवड्या' या बिनविषारी सापासारखा दिसतो.) तसेच प्रत्यक्ष लोकांच्या घरी पकडताना आख्खा साप दिसण्याचे प्रमाण दुर्मिळ असते, खूप वेळा सापाची शेपटी किंवा डोके,आणि पोटाचा भाग दिसतो, त्या वरून तो साप विषारी- का बिनविषारी हे ठरवावे लागते. साप ओळखण्यातली साधी चूक जीवावर बेतू शकते.
मी काही साप सर्पोद्यांनच्या लोकांसोबत पकडले आणि हळू-हळू पद्धत समजत गेली. सर्पोद्यान मध्ये खड्यात (captivity) असलेला साप आणि लोकांच्या घरातला (कॉल वरचा) साप या मध्ये जमीन-आस्मानाचा फरक असतो.(ते पुढच्या लेखात येईलच.)
त्यामुळे मला व्यक्तिगत पहिला कॉल (कॉल: साप, घोरपड, घर, गरुड, घुबड ,उदमांजर , रानमांजर इ. पकडण्यासाठी साठी आलेला फोन ) पाच महिन्यांनी दिला, ती एक मोठी धामण होती. सहकारनगरच्या आबा बागुल उद्यानाच्या बाहेर एका पाण्याच्या पाईप मध्ये ती अडकली होती, मोठें तोंड फक्त बाहेर दिसत होते.तिला पकडण्यासाठी मला तो पाईप खोदून काढायला लागला,आणि मग तिला मी शांतपणे पोत्यात घातली. हे करायला मला जेवढा वेळ लागला त्या पेक्षा जास्त वेळ आणि मनस्ताप मला तिकडच्या हिरो लोकांना सांभाळताना झाला.
तेंव्हा मला समजले की 'कॉल वरचा साप हा धोकादायक जरूर आहे पण त्यापेक्षा जास्त धोकादायक तिकडे जमा झालेला लोकांचा जमाव आहे' आणि त्या जमावाला काबूत ठेवून साप पकडणे हि एक जीवावेरची कला आहे.
त्यानंतर विषारी-बिनविषारी असे अनेक साप पकडले. चारही जातीचे विषारी साप (नाग, घोणस, मण्यार, फुरसे), पुण्यात सापडणारे बिनविषारी साप (धामण, गवत्या, इरुळा, कवड्या, तस्कर, कुकरी, डुरक्या-घोणस) आणि घोरपडी पकडल्या. माझे कार्यक्षेत्र बिबवेवाडी पासून स्वारगेट,लुल्लानगर-कोंढवा,निलायम पुलाखालचा सिंहगड रस्ता,सहकारनगर,पर्वतीपायथा असा माझ्या घरापासून पासून १० किलोमीटरच्या परिघातील भाग होता. कॉलेजचे वर्ष चालू झाल्या पासून सिंहगड कॉलेज च्या अवरातले पण साप पकडायला लागलो.(अभियांत्रिकीचा तास चालू असताना कॉलेज चा शिपाई सापाची खबर घेऊन यायचा, की मी जायचो मग साप पकडायला..बेक्कार मजा ! ;)) कुठेही साप पकडल्या पकडल्या मी सर्पोद्यान ला घेऊन जायचो, त्या नंतर ते निसर्गामध्ये सोडले जायचे. हे सगळे करताना मी फक्त लोकांकडून परिस्थिती बघून पेट्रोल साठी पैसे घ्यायचो. मोठ्या सोसायटी मध्ये साध्या ५०रुपये घेण्यासाठी पण वाईट अनुभव पण खूप आले, म्हणून तिथले पैसे कधी वसूल करणे कधी सोडले नाही. पण त्या उलट टेकडी वरच्या वस्त्यांचे (तळजाई,जनता, आंबेडकर वसाहत )आणि तेथील माणसांचे अनुभव खूप वेगळे होते, ती लोकं मला परिस्थिती नसताना जेवायला घेऊन जायची, चहा पाजायची, माझ्या बाजूला उभे राहून मदत करायची.
मी माझ्या मित्रांच्या भाषेत 'गारुडी'आणि लोकांच्या भाषेत 'सापवाला' कधी बनलो ते समजले नाही. मी करत असलेले काम 'लोकमान्य' नसल्यामुळे घरून पण आधी खूप विरोध झाला, पण आई पाठीशी उभी राहिली. नंतर काही दिवसांनी बाबांना पण पण आजूबाजूच्या भागातली (लक्ष्मीनगर, पार्वती ) लोकं 'सापवाल्याचे बाबा ' म्हणून ओळखायला लागले तेंव्हा त्यांचा पण विरोध मावळला.
या गारुड्याने छंद म्हणून सुरु केलेले काम कधी समाजाची गरज बनली हे त्या गारुड्याला पण समजले नाही. आता या क्षणी पण असे अनेक सर्पोद्यानचे गारुडी पडद्यामागे राहून निसर्गातले साप वाचवत आहेत. तुम्ही पण सर्पोद्यान ला फोन करून आपल्या आजूबाजूचे साप वाचवू शकतात. सर्पोद्यान: ०२०-२४३७०७४७.
प्रतिक्रिया
24 May 2013 - 12:12 pm | सौंदाळा
आधीप्रमाणेच मस्त भाग.
24 May 2013 - 12:16 pm | प्रचेतस
एकदम सुरेख.
आपले अनुभव वाचताना आम्हालाही ओळखीचे असूनही अनोळखीच राहिलेल्या सर्पविश्वाची उत्तम ओळख होते आहे.
24 May 2013 - 9:39 pm | जॅक डनियल्स
धन्यवाद !
अनोळखीच असते कारण आपण असे जंगलात साप शोधायला गेलो तर मिळायचे प्रमाण खूप कमी असते. पण ह्याच्या उलटे कॉंक्रीट च्या जंगलात ते आपल्या आजूबाजूलाच असल्यामुळे खूप वेळा आमना-सामना होतो.
24 May 2013 - 12:20 pm | आतिवास
सहज शैलीतलं; नव्या जगाची ओळख करुन देणारं लेखन.
वाचायला मजा येते आहे.
24 May 2013 - 12:20 pm | चाणक्य
छान लिहिताय. (आणि जगताय सुद्धा)
24 May 2013 - 12:31 pm | अनुप ढेरे
एक नंबर...
24 May 2013 - 12:57 pm | मनिष
तू/तुम्ही राहुल अल्वारेस ह्याचे पुस्तक वाचलंय का? तोही डिस्कवरीसाठी काम करतो असे ऐकले आहे! :-)
24 May 2013 - 9:43 pm | जॅक डनियल्स
मी त्यांचे पुस्तक वाचले नाही, पण मिळाले तर नक्की वाचीन. भारतामधले सर्प किंव्हा प्राणी -पक्षी संशोधक या वाहिनी साठी काम करत असतात, पण काहीच लोक पडद्यावर येतात.
24 May 2013 - 10:31 pm | मनिष
मी जमेल त्याला त्याचे पुस्तक सुचवत असतो - इथे ते ई-बुक मिळेल. त्याने १० वी नंतर १ वर्ष हाच अनुभव घेण्यासाठी दिले होते.
http://www.gutenberg.org/ebooks/10347
24 May 2013 - 11:32 pm | जॅक डनियल्स
धन्यवाद ! पुस्तक वाचण्यात नक्की येईल.
24 May 2013 - 1:05 pm | प्यारे१
मस्त अनुभव आहेत.
24 May 2013 - 1:11 pm | संजय क्षीरसागर
अमेरिकेत सध्या काय चाललंय?
24 May 2013 - 9:52 pm | जॅक डनियल्स
अमेरिकेमध्ये सध्या उन्हाळा चालू आहे, आणि आठवड्यातून १ वेळा पाऊस पडतो. पण खूप उकडते हो..;)
24 May 2013 - 2:45 pm | मनराव
दोनिही गोष्टी वाचल्या....... लै झाक हैत..... असेच अनुभव लिहित रहा............
24 May 2013 - 3:12 pm | बॅटमॅन
अतिशय उत्तम!!!! याला म्हणतात अनुभवाचे बोल. असे अनुभवसमृद्ध आणि प्रामाणिक लेखन वाचायला मिळणे विरळाच आणि म्हणूनच पर्वणी असते.
25 May 2013 - 12:32 am | ५० फक्त
+१००, लई भारी.
माझ्या लहानपंणी घरात आलेले दोन साप, माझ्या मांजरांनी फाडुन टाकलेले प्रत्यक्ष पाहिले, आणि त्यानंतर सापांबद्दल एक प्रकारची कणव भरुन राहिली मनात का कोण जाणे.
25 May 2013 - 1:01 am | बॅटमॅन
अर्र :( तसा साप बिचाराच असतो म्हणा. जखम बिखम झाली की संपलं सगळं.
25 May 2013 - 8:07 am | जॅक डनियल्स
हो, मांजर सापांना अगदी हाल हाल करून मारते, कारण त्यांना याची भीती असते की, तो साप त्यांच्या पिल्लांना खाऊन टाकेल. तसेच मांजराच्या अंगावरच्या केंसामुळे त्याचे सापाच्या चाव्या पासून खूप वेळा संरक्षण होते.
25 May 2013 - 11:06 am | पैसा
मी लहान असताना आमच्याकडे एक मांजरी होती. ती घराबाहेर गवतात जाऊन तिथून मण्यारी पकडून घरात आणून आमच्या पुढ्यात एखादे गिफ्ट द्यावे तशी टाकायची. तिने माझ्या आठवणीत ९ मण्यारी मारल्या. इतर साप आमच्या पाठीमागे किती मारले असतील माहित नाही. तरी ती कधीही विषबाधा न होता १५ एक वर्षे जगली.
26 May 2013 - 9:51 pm | पिशी अबोली
हो ना...
मांजरींची ही वाईट खोड आहे. प्रत्येक मारलेली गोष्ट घरी आणून, दाखवून मग खातात..
24 May 2013 - 3:32 pm | लॉरी टांगटूंगकर
आवडतंय,
तास चालू असताना साप पकडायचे निरोप म्हणजे लैच्या लैच भारी :) . मास्तर लोक्सच्या काय प्रतिक्रिया असायच्या या उद्योगावर?
24 May 2013 - 10:02 pm | जॅक डनियल्स
मास्तर लोक जास्त काही बोलायचे नाही कारण कॉलेज चे काम असायचे. सिंहगड कॉलेज हे डोंगरावर असल्याने तिथे सगळ्या प्रकारचे साप मिळायचे, नाग, घोणस (विषारी साप) पण मी तिकडे पकडले आहेत. तसेच आमचे हेड सर हे कोकणातले असल्याने त्यांना सापाबद्दल माहिती होती, त्यामुळे त्यांची मला पूर्ण सहमती असायची. कधी कधी तर सिंहगड च्या दुसऱ्या कॅम्पस (कोंढवा, कात्रज) मध्ये पण साप पकडायला जायचो.
एकदाच फक्त, रसायनच्या तासाकडे लक्ष न देता भिंती वरच्या पालीचे निरीक्षण करत होतो, तेंव्हा मात्र मास्तरीण बाईनी बेक्कार झाडले होते...ती पाल खरच खूप लोभस होती :)
25 May 2013 - 11:26 am | आदूबाळ
मला वाटलं मास्तरीणबाई लोभस होती! ;)
25 May 2013 - 4:22 pm | लॉरी टांगटूंगकर
मग तिकडेच नसता का बघत बसला? :) :D :P =7
24 May 2013 - 3:33 pm | कोमल
झ्याक वाट्या वाचून भौ..
:)) :)) रूबाबच की ओ... ;)
24 May 2013 - 5:14 pm | खबो जाप
मला साप हा प्रकार किव्हा प्राणी म्हणा खूप म्हणजे खूप आवडतो .
सापाच्या समोरून त्याच्या डोळ्यात रोखून बघण्यात एक निराळीच मजा येते.
आता नोकरी मुळे जमत नाही पण आधी गावी आणि शेतात खुपदा सापाशी फाल्तुक खेळ करून बघितले आहेत.
एक मात्र आहे कधी पकडू शकलो नाही एक दोनदा प्रयत्न केला पण लोकांनी डोक्याला नुसता शॉट दिला होता.
त्यमुळे प्रत्येक वेळी साप मारावाच लागायचा, ३ ४ नाग आणि ४ ५ इतर साप उगाचच मनात नसताना मारावे लागले
साला आमच्या घरात जेव्हा ६ ७ फुटाची पिवळी धमक धमन मारावी लागली होती तेव्हा माझ्याच डोळ्यात पाणी आले होते, अजून सुधा तो प्रसंग आठवतो आणि अपराधी असल्यासारखे वाटते
24 May 2013 - 11:47 pm | जॅक डनियल्स
धन्यवाद् !
अपराधी वाटून घेऊ नका. कारण ज्यांना साप पकडता येत नाही, त्यांनी त्यांच्या घरात आलेला साप तो पकडण्या पेक्षा मारलेले बरे.(हे खूप विवादास्पत वाक्य आहे.) पण विषारी विषारी साप पकडताना चुकून दात जरी घासून गेला तरी जीवावर बेतू शकते. आणि विषारी सर्पदंशावर औषधे आहेत पण ती घेतल्यावर होणारे परिणाम जेवढे वाटतात तेवढे साधे नाहीत. सापांचे दुरून निरीक्षण करणार असाल तर जरूर करा पण खेळ म्हणून पण पकडायचा प्रयत्न करू नका.
25 May 2013 - 9:49 am | सुबोध खरे
एकदम सहमत. एक जरी घोणस चावलेला माणूस तुम्ही पाहिलात तर त्याच्या अंगावर आलेले रक्ताचे फोड किंवा सुजलेला पाय पाहिला तर आयुष्यात सापाशी खेळ करायला कोणी जाणार नाही. अगदी ६ इंच लांबीचे फुरसे चावले तरी होणारी विषबाधा आणि तडफड पहिली कि कोकणात लोक साप दिसला कि का मारतात ते पटेल.
http://www.indiamike.com/india/health-and-well-being-in-india-f2/snakebi...
साप म्हणू नये धाकला
नवरा म्हणू नये आपला
25 May 2013 - 10:30 am | जॅक डनियल्स
साप म्हणू नये धाकला
नवरा म्हणू नये आपला
आवडले जबरदस्त !
24 May 2013 - 5:43 pm | सूड
हाही भाग आवडला.
24 May 2013 - 5:59 pm | इनिगोय
वा! वाचायला आवडतंय.
शैक्षणिक वर्षात आपटी खाऊन मग वन्यजीवनाच्या अभ्यासाकडे वळलेल्या कृष्णमेघ कुंटेंची सहजच आठवण झाली.
25 May 2013 - 8:20 am | जॅक डनियल्स
"एका रानवेड्याची शोधयात्रा " खूप प्रेरणादायी पुस्तक आहे. भारतात परीक्षेत नापास झाले की तुम्हाला जे काही सहन करायला लागते, त्याला तोडच नाही. ती पण शाळा कॉलेज ची परीक्षा, तुम्ही स्वतः बरोबर जसे काय आजूबाजूच्या १० लोकांचे आयुष्य उध्वस्त केले असे समजून लोकं टोमणे मारतात किंवा लुक्स देतात.
24 May 2013 - 6:18 pm | मदनबाण
सुरेख लेखन !
साप दिसला की आधी लोक मारायला धावतात ! :( असे सापांनी केले असते तर ? माणुस दिलाच की चाव ! ;)
घोरपडीवरुन आठवले... मध्यंतरी गणपती मधे आपच्या इथे अचानक एक मोठ्ठाली घोरपड प्रकट झाली होती,तिचा एक फोटो मोठ्या मुश्किलीने काढला होता,घरच्या संगणकात सापडला तर इथे देइन म्हणतो.
25 May 2013 - 9:43 am | मदनबाण
25 May 2013 - 10:33 am | जॅक डनियल्स
झकास फोटो आहे. मी दरवेळी घोरपड पकडताना हाच विचार करायचो "की हि घोरपड येथे आली कशी ? "
मित्रमंडळ रोड च्या बैठ्या घरांमध्ये एका बाथरूम मध्ये एक घोरपड होती, मला त्या माणसाने, फोन वर एक मोठी पाल आहे किंवा तसाच एक मोठा सरडा आहे असे सांगितले होते...;)
24 May 2013 - 6:19 pm | पैसा
हा पण भाग मस्त! साप फार सुंदर दिसतो यात काही वादच नाही!
24 May 2013 - 6:27 pm | प्रा.डॉ.दिलीप बिरुटे
वाचतोय.
बाकी, घोरपड चपळ असते ती इतकी सहज पकडता येते ? घोरपड शेपूट मारते वगैरे काय खास अनुभव ?
-दिलीप बिरुटे
24 May 2013 - 8:11 pm | साती
लेख तुमची शैली दोन्ही आवडले.
बाकी वर्ष फुकट जाण्याविषयीच्या चिंतनाशी सहमत.
24 May 2013 - 8:28 pm | सुबोध खरे
एकदम पटणारे विधान,
जगाची सर्वात जास्त आणी खरी ओळख तुम्ही जेंव्हा खाली पडता तेंव्हाच होते.
आणी जेंव्हा जगाने तुम्हाला मोडीत काढलेले असते तेंव्हा स्वतःची सुद्धा खरी ओळख आपल्याला होते.
उभ्या आयुष्यात एक वर्ष या अनुभवासाठी काहीच नाही.
खरं तर प्रत्येकाने आपले शिक्षण संपल्यावर नोकरीला लागण्यापूर्वी एक वर्ष आपल्याला काय करायचे आहे हे हुडकण्यासाठी किंवा आपल्या मनाला हवे तसे जगण्यासाठी वापरले तर त्याचे आयुष्य समृद्ध होईल.
असो अतिशय छान आणी प्रामाणिक लिखाण.
लिहिते रहा
24 May 2013 - 8:34 pm | पद्मश्री चित्रे
वेगळा विषय आणि साधी सहज मांडणी.लेख आवडला.
24 May 2013 - 8:40 pm | श्रिया
लेखनशैली आणि अनुभव दोन्ही आवडले.
24 May 2013 - 9:15 pm | सोत्रि
झक्कासच!
पुभाप्र..
-(सापाला भयंकर घाबरणारा) सोकाजी
24 May 2013 - 11:00 pm | उपास
जेडी, तुमच्या कामाबद्दल आणि लेखणीतून इथपर्यंत पोहोचवल्याबद्दल खास धन्यवाद आहेतच पण अजून एक महत्त्वाच..
अभ्यासात एक वर्ष पलटी खाल्याने निराश न होता नवीन, वेगळं काहीतरी शिकून धडाडीने उभ राहिलात, वेळ आणि उर्जा फुकट न घालवता आयुष्यभर (आणि इथे तर समाजाला) उपयोगी पडेल अशी कला शिकून वापरलीत ह्याच खूप कौतुक वाटतं. टिळकांसारखं (एक पूर्ण वर्ष त्यांनी व्यायामाला दिलं) किंवा वरती जसा कुंटेचा उल्लेख आलाय.. तसंच, तुमच्या सारख्यांची अशी वेगळी वाट (अपघाताने का होईना) पकडून वेळेचा सदुपयोग करण्याची जिद्द, तुमचं मार्गदर्शन परिक्षेत अयशस्वी होऊन् वर्ष जाण्यामुळे नैराश्याच्या आहारी जाऊ शकणार्‍या मुलांना व्हायला हवं असं कळकळून वाटतं.
- (असं वर्ष/ वेळ हाताशी न मिळाल्याची खंत वाटणारा) उपास
25 May 2013 - 10:38 am | जॅक डनियल्स
धन्यवाद् !
खरे आहे तुमचे म्हणणे, एकदा पडल्यावर पुन्हा ज्या उमेदीने आपण काम करायला लागतो याला तोड नसते.पण मला याचे वाईट वाटते की छोट्या परीक्षेतले पण अपयश आपल्या एकडे फुकटच जास्त मोठें केले जाते. आणि त्यामुळे काही मुले त्या अघोरी वेळे मधून बाहेर येऊ शकतात, पण काही पूर्ण पणे खचून जातात.
2 Jun 2017 - 12:52 am | रुपी
+१
25 May 2013 - 3:50 am | अर्धवटराव
मला हा प्राणी भयंकर किळसवाणा वाटतो... भितीच वाटते म्हणा ना. आणि असे साप वगैरे पकडण्याची कामं करणार्‍यांचं फार कौतुक वाटतं.
लगे रहो जेडी भाय.
अवांतरः तुमच्या कामाप्रमाणेच तुमचं नाव देखील भारी आहे... जेडी... व्वाह.
अर्धवटराव
25 May 2013 - 10:47 am | जॅक डनियल्स
मी ज्यांना आत्ता पर्यंत भेटलो आहे त्यातला ९५% लोकांना सरपटणारे प्राणी किळसवाणे वाटतात.( अगदी माझ्या घरी पण आधी हीच परिस्थिती होती ) त्यामुळे मी हे वाक्य खूप वेळा ऐकले आहे. पण ही किळस किंवा भीती आपल्याला सापाबद्दल असलेल्या अज्ञानामुळे आणि पारंपारिक कल्पनेमुळे जास्त वाटते, असा माझा अनुभव आहे.
27 May 2013 - 10:34 am | बाळ सप्रे
अगदी बरोबर.. सापांबद्दल खूप अज्ञान आहे.. घोणसाची सावली पडली तरी अंग कुसायला लागते.. हिरवी सर्पटोळ डोक्यावर नेम धरुन उडी मारते आणि माणूस तत्काळ मरतो असे बरेच प्रकार अजुनही ऐकायला मिळतात.. विशेषतः कोकणात..
मला व्यक्तिशः सापांबद्दल खूप आकर्षण आहे.. झू मध्ये अजगर, साप हातात घेउन फोटो काढायची एक संधी मिळाली होती.. अजिबात ओला कींवा बुळबुळीत स्पर्श नव्हता.. एकदम मऊ प्लास्टीक सारखा वाटत होता..
27 May 2013 - 10:42 am | आदूबाळ
नाग डूख धरण्याच्या तर कैक ष्टोर्‍या ऐकल्या आहेत. "नागिन" शिणुमाचा इफेक्ट असावा.
28 May 2013 - 4:21 am | जॅक डनियल्स
आपल्या बॉलिवूडने आणि हॉलीवूडने जेवढी अंधश्रद्धा सापाविषयी पसरवली आहे की त्याला तोडच नाही. माझा स्वतः चा अश्या चित्रपटावर बेक्कार राग आहे.
सर्वसामान्य लोकांपर्यंत बॉलीवूड-हॉलीवूड चे सिनेमे पोहचत असल्यामुळे खूप लोकं नागीण- अनाकोंडा सारख्या सिनेमा वरती डोळे झाकून विश्वास ठेवतात. "तुमची गर्ल फ्रेंड सर्पकन्या आहे का ?" हा प्रश्न मला सुशिक्षित लोकांनी विचारला आहे. ;)
काही लोक असेच सिनेमे बघून गुप्तधनासाठी मोठ्या सापांची बिळे पण शोधतात आणि अपघात करून बसतात.
25 May 2013 - 3:56 am | यशोधरा
मस्त लिहिताय.
25 May 2013 - 4:08 am | शिल्पा ब
सापाची बरीच भिती अन थोडी किळस वाटते.. हात बित लावणंसुद्धा मला जमणार नाही..अगदी फोटोसाठी सुद्धा.
बाकी लेखमाला आवडतेय.
25 May 2013 - 6:03 am | सन्जोप राव
रेप्टाईल्स आणि एकूणच प्राणिविश्व हा आवडीचा विषय असल्याने हे प्रामाणिक लेखन फार आवडले. कॉलेजात एक वर्ष न जाता बरेच शिकणे, टॉरन्ट डाऊनलोड करता आले की कॉम्प्युटरचे शिक्षण झाले, साप पकडणार्‍यांविषयी समाजातल्या वेगवेगळ्या लोकांच्या प्रतिक्रिया हे सगळे मनापासून पटले आणि आवडले.
पाप-पुण्य वगैरे अशा गोष्टींवर माझा विश्वास नाही, पण तुम्ही जे काम केले आहे, त्याची कुठल्या तरी पुस्तकात 'चांगले काम' (मनुष्यजातीसाठी इतक्याच मर्यादित अर्थाने नव्हे) म्हणून नोंद झाली असणार अशी माझी खात्री आहे.
शुभेच्छा!
25 May 2013 - 10:50 am | जॅक डनियल्स
धन्यवाद् !
आधीच्या पहिल्या भागात लिहिल्याप्रमाणे मला कॉल वरती भेदरलेल्या लोकांचे चेहरे दिसायचे म्हणून मी कधीच कॉल ला नाही म्हणू शकायचो नाही. रात्री- बेरात्री, अगदी परीक्षेच्या आधल्या दिवशी पण कॉल केले आहेत मी, फक्त परीक्षेच्या दिवशी फोन बंद ठेवायचो.
25 May 2013 - 4:17 pm | चिगो
तुमच्यासारख्या लोकांचा खुप आदर वाटतो, जेडी.. लगे रहो. पहील्या भागाची लिंक देता का ?
(माझ्या बायकोचा चुलतभाऊपण हे साप वगैरे पकडतो ब्वॉ.. तो ज्या प्रेमाने पालींबद्दल वगैरे बोलतो, त्यावरुन तुमचं ते "लोभस पाल" वालं वाक्य पटलं..)
25 May 2013 - 11:13 pm | जॅक डनियल्स
धन्यवाद !
http://www.misalpav.com/node/24830
कधी कधी मला आजूबाजूच्या काही माणसांची किळस येते पण पाली नेहमीच लोभस वाटतात. ;)
25 May 2013 - 5:03 pm | जेपी
*****
25 May 2013 - 6:17 pm | मोदक
चांगले लिहीताय...
कोकणात बालपण गेले असल्याने सापांना अनेकवेळा जवळून पाहता (आणि मारता :-() आले. साप आणि त्यांचे खवले / कल्ले त्याच्यावरचे डिझाईन आणि एकूणच गूढ वावर.
साप कुठेही दिसतात या गोष्टीशी लै वेळा सहमत. सूड आणि बुवा निर्विवाद सहमत होतीलच ;-)
25 May 2013 - 7:13 pm | तुमचा अभिषेक
अभ्यास न करणे किंव्हा शाळेत न जाने याला "वर्ष वाया" का म्हणतात हे मला अजून समजले नाही, कारण त्या वर्षात मी जेवढे जगण्याविषयी काही शिकलो ते शाळा किंवा कॉलेज चालू असताना पण नाही.लाखात एक वाक्य आहे हे.
माझ्या पहिल्या नोकरीला असताना तेथील एच आर सरांनी असेच काहीसे तत्वज्ञान आम्हाला दिले होते.
बाकी आपले अनुभव भन्नाटच.. आणि तितकीच रंजक लिखाणशैली ... येऊद्या जमेल तितके पेटार्‍यातून.. :)
25 May 2013 - 11:39 pm | प्रसाद गोडबोले
म्ह्न्जे कॉलेजात तुम्ही हिरो असणार नक्कीच ....लय फेमस :)
फोटु शेयर करा की राव
( आमच्या कॉलेजातल्या आठवणी आठवल्या . आमचे एक सर , झू चे , ते सापांवर काम करायचे , अन आम्ही केवळ उत्सुकतेपायी सरांबरोबर असायचो ( स्वतःचा विषय दुसर्‍या टोकाचा असतानाही ) . एकदा सरांनी एक पोतं हातात दिलं अन म्हणाले " हे भेट तुम्हाला . गावाबाहेर जाऊन सोडा जिथे नेहमी सोडतो तिथे " जाम फाटली होती तेव्हा... कोणता तरी बिन विषारी नेहमी आठळणारा साप होता...
असो . तुमच्या लेखामुळे जुन्या ठवणी जाग्या झाल्या लय भारी)
पुढील लेखांच्या प्रतिक्षेत !!
25 May 2013 - 11:40 pm | मोदक
एक सुचवणूक - सर्पोद्यानात येणारा प्रत्येक "कॉल" व त्या अनुषंगाने केल्या गेलेल्या हालचाली / प्रोसेसेस ची माहिती पुढील भागात द्याल का..?
उदा. - बिबवेवाडीला एका घरात साप आहे असा कॉल आला तर "एखादा सर्पमित्र लगेच रवाना होतो" हे ठीक. परंतु त्यासोबत / त्याच्या मागोमाग एखादी बॅकप पार्टी, साप पकडायचे पिंजरे पाठवले जातात का..? एखादी "सपोर्ट सिस्टीम" स्विच ऑन होते का..?
26 May 2013 - 12:06 am | जॅक डनियल्स
नक्की. मी जेंव्हा होतो, तेंव्हाची पद्धत पुढच्या भागात नक्की टाकीन.
26 May 2013 - 12:22 pm | स्पंदना
मस्त आठ्वणी.
आयुष्यात पुढे गेल्यावर मागे वळुन पहाताना तेंव्हाचे प्रसंग तेव्हढ्याच तिव्रतेने जाणवत रहातात. काही वर्षाने त्यांची धार कमी होइलच असे नाही. अन मग अश्यावेळी आपल्याबाजुने उभे रहाणारे लोक अजुनही मनात आदरभावना निर्माण करतात. एकच उपाय असतो परत फेडीचा तो म्हणजे पुढे आपल्या समोर अश्या परिस्थीत कोणी आल तर त्याला मदत करणे.
तुमची "साप कसे काय पकडता?" या प्रश्नाची वेगवेगळाली उत्तरे ऐकुन मजा वाटली. अन अश्या रिकाम्यावेळी (एक वर्ष वाया जाणे) रिकामटेकडेपणाचे उद्योग करण्याऐवजी काही तरी भरीव केल्याबद्दल अभिनंदन.
26 May 2013 - 9:41 pm | कंजूस
१)#जैक आताचा भाग वाचायला मजा येते आहे . ईँनफ्रारेड कैमेऱ्यातून अथवा दुर्बिणीतून साप( किंवा सरडा वगैरे थंड रक्ताचे प्राणी) कसा दिसतो ? २)मी आणि इतर सहकारी ठाण्याच्या फैक्टरीतून एकदा जून महिन्यात फिरत असता एक तीन चार ईंचाचे सापाचे पिलू वळवळतांना पाहून आमच्यातले एकाने त्याला अत्यंत त्वेषाने बुटाखाली चिरडले . नंतर समजले की त्याचे वडील तो लहान असतांना शेतात साप चावून गेले त्यामुळे त्याला सापांबद्दल इतका द्वेष निर्माण झाला .३)ठाणे जिल्ह्यात काही गावात सापांना एक /दोन/तीन कलाकी अशी नावे आहेत -चावल्यावर किती कलाकांत /तासांत मनुष्यावर विष चढते त्याप्रमाणे .
26 May 2013 - 9:58 pm | पिशी अबोली
मस्त लिहिले आहे.. सापप्रेमी भारीच असतात बुआ.. :)
मला सापांची भीती वाटत असली तरी सापांना माझ्याविषयी भारी प्रेम आहे. शेजारीच टपकणं, माझ्या रुमच्या छतावर लोंबकळणं, फुलं काढत असताना फुलांमागून डोकावणं असे रोमँटिक प्रकार (नशिबाने बिनविषारी) सापांनी केले आहेत.
27 May 2013 - 9:36 am | जॅक डनियल्स
सापांना प्रेम वाटणारच, तुम्ही त्यांच्या निवासस्थानवरच घर बांधल्यावर त्यांना आपुलकीच वाटणार तुमच्या बद्दल..आणि ते तुम्हाला इम्प्रेस करायला येणारच ...;)
27 May 2013 - 11:36 am | पिशी अबोली
मान्य...
येवोत बापडे..त्यांना स्वतःच्या वाटेने, स्वतःच्या इच्छेने जाऊ देणे ही आमची पॉलिसी आहे. ते अजगर लोक मात्र त्रास देतात. आमची कित्येक मांजरं नाहीशी होण्याला तेच कारणीभूत असावेत. :(
27 May 2013 - 6:56 pm | आदूबाळ
बापरे, अबोलीतै! साप काय, अजगर काय? :) बर्‍याच वन्य जीवांच्या सहवासात रहाता की तुम्ही...
26 May 2013 - 10:04 pm | बिपिन कार्यकर्ते
सु! रे!! ख!!! _/\_
27 May 2013 - 6:20 pm | गुलाम
अत्यंत उपयुक्त माहिती.. परवा चिंचवडमध्ये फिरत असताना एक भयानक दृश्य पाहिले. एक हिरवागार साप (मी फक्त रंगच सांगू शकतो) झाडावरून खाली पडला होता आणि त्याच्या तोंडात एक प़क्षी होता. अर्थातच भोवती प्रचंड गर्दी जमली होती. त्यातली एक बाई जोरजोरात त्याला मारा-मारा असे ओरडत होती आणि एक माणूस त्या सापाला दगडाने ठेचून मारत होता. त्या सापाच्या तोंडात पक्षी असल्यामुळे (कदाचीत) हलता येत नव्हते. त्याचे पुढे काय झाले हे बघायला मी तिथे थांबू शकलो नाही. :(
28 May 2013 - 8:22 am | हुप्प्या
कितीही किळसवाणे वाटोत. (मला वाटत नाहीत. मला प्रचंड कौतुक वाटते ह्या प्राण्यांचे (अर्थात योग्य अंतर राखूनच!) ) पण हे प्राणी निसर्गाचा भाग आहेत. कुठल्याशा अन्नसाखळीत त्यांचा सहभाग आहे. लाखो, कोट्यावधी वर्षे टिकून त्यांनी आपले स्थान पक्के केले आहेत.
भारतात ह्या प्राण्यांविषयी इतके बिनडोक गैरसमज आहेत की त्यामुळे त्यांचा अविरत संहार चालू असतो.
़खरे तर ह्या प्राण्यांकडे असणारी निसर्गदत्त आयुधे इतकी थक्क करून सोडणारी आहेत की भरीला आणखी अंधश्रद्ध गैरसमजुतींची गरजच नाही.
काही केले नसतानाही त्यांना मारले जाते. वाढत्या लोकसंख्येमुळे ह्या प्राण्यांना मोकळेपणाने राहता येईल अशा जागाही कमी होत आहेत.
त्यामुळेच ह्या लेखकाचे आणि सर्पोद्यानासारख्या उपक्रमाचे कौतुक केले पाहिजे. आभार मानले पाहिजेत.
27 Jul 2013 - 3:24 pm | यशोधरा
बरोबर.
27 Jun 2013 - 11:22 am | इच्चक
सापवाल्याचा बाबा .... :)
खरच तुमच कौतुक वाटत असेल तुमच्या बाबांना की लोकं त्यांना तुमच्या कामाने ओळखतात.
25 Jul 2013 - 5:45 pm | सुधीर
सुंदर शैली आणि वेगळ्या जगाची ओळख.
27 Jul 2013 - 7:11 pm | अनन्न्या
माझ्या बाबाना एक हात नसल्याने ते सापाची शेपटी पकडून गोल फिरवून जमिनीवर आपटायचे! हे बय्राचदा पाहिल्याने मीही लहानपणी हा प्रयोग करून पाहिला होता. नंतर कळले की तो साप विषारी होता. बाबांनी तंबीच दिली, यापुढे मी समोर नसताना हे उद्योग करायचे नाहीत! आता असले उद्योग नाही करत, कारण समोर उभे रहायला बाबा नाहीत.
30 Aug 2016 - 6:46 pm | शान्तिप्रिय
जेडी,
अतिशय अभ्यासपूर्ण लेखमाला!
मस्त!
अन्डर्स्कोअर अन्डर्स्कोअर फोर्वर्ड स्लॅश बॅक्वर्ड स्लॅश अन्डर्स्कोअर अन्डर्स्कोअर
__/\____