तंत्र

टीप
1. या व येणार्‍या लेखांमध्ये सोविएत यूनियन ला रशिया म्हणून संबोधण्यात येईल.
2. अग्निबाणाला रॉकेट म्हटले जाईल.

पार्श्वभूमी(थोडक्यात)

    4 ऑक्टोबर 1957 रोजी स्पुटनिक-1 ला घेवुन आर-7 हे रॉकेट अवकाशात झेपावले आणि एका नव्या युगाची (अवकाशयुग) सुरवात झाली. स्वतःला “तंत्रज्ञानातील महासत्ता” आणि रशियाला “पिछाडलेला देश” समजणार्‍या अमेरिकेसाठी हा मोठा धक्का होता. मात्र या घटनेने रशियाला जगभरात प्रसिद्धी मिळवून दिली. दिवसातून सात वेळा अमेरिकेवरून “बीप बीप” करत जाणार्‍या स्पुटनिक बाबत अमेरिका काहीच करू शकत नव्हती.

प्रस्तावना
या लेखमालेत माझा कयास मुख्यत्वे अमेरिकेच्या सुरवातीच्या अवकाश मोहिमांच्याविषयी असेल. रशियाने सर्वप्रथम मानवनिर्मित उपग्रह प्रक्षेपित करून या स्पर्धेत आघाडी घेतली. नंतर त्यांनी पहिला अंतराळवीर देखील अवकाशात पाठवला. याला उत्तर म्हणून अमेरिकेने आधी मर्क्युरी आणि नंतर जेमिनी व प्रसिद्ध अपोलो मोहिमा राबविल्या.

वैयक्तिक, व्यापारी आणि सरकारी स्तरांवर, संगणक आणि आंतरजालाचा वापर करून माहिती संकलन करणे व ती माहिती फायदेशीररीत्या वापरणे, ही गोष्ट आजकाल रोजच्या जेवणाइतकी सामान्य झाली आहे. अर्थातच, साठवलेला डेटा नष्ट होणार नाही हे पाहणे व त्याचे चोरीपासून संरक्षण करणे हे सर्वसामान्य काळजीचे विषय झाल्यास आश्चर्य ते काय?

या विषयावरचा पहिला धागा : आरोग्यशास्त्रातले युद्धशास्त्र

***************************************************************************************

कोणत्याही व्यवसायात आणि नोकरीत यशस्वी होण्यासाठी त्यासंबंधीच्या विषयाचे ज्ञान असायला हवे हे सांगायला नकोच. मात्र, त्या ज्ञानाबरोबरच, आंतरजालाचा उपयोग करण्याचे ज्ञानही असले तर तर यशाचा मार्ग जास्त सुकर होतो, याबद्दलही संभ्रम नसावा.

निर्लेपची बातमी लोकसत्ताने अर्थकारण मध्ये न देता हेडलाईन टाकून कुचकट राजकीय फोडणी देण्याचे काम केले आहे.

मागच्या भागात (आकाश के उस पार भी आकाश है) आपण मँडेलब्रॉटने उपस्थित केलेला प्रश्न पहिला. त्या अनुषंगाने कोखचा वक्र आणि अपूर्णांक भूमिती याबद्दलही काही वाचले. या स्व-साधर्म्यामुळे अतिशय कमी क्षेत्रफळाच्या आत प्रचंड मोठ्या लांबीची रेष, रेष म्हणण्यापेक्षा वक्र, कसा काय सामावू शकतो ते पाहिले. सृष्टीमध्ये विलसत असलेले स्व-साधर्म्य मँडेलब्रॉटच्या ध्यानात आले आणि यातूनच प्रेरणा घेऊन त्याने आकृत्यांशी बरेच खेळ केले.