दिवाळी अंक २०२२ - अन्नासाठी लढा - गवताळ प्रदेशातील दुर्मीळ घटना

तरस हा गवताळ प्रदेशातील एक प्राणी आहे, ज्याचा अधिवास आजकाल कमी होत गेल्यामुळे तो सहजासहजी दिसणे कमी झाले आहे. जेव्हा आम्हाला तरस दिसायला लागल्याची बातमी मिळाली होती, तेव्हा आम्ही लगेच तारीख ठरवली आणि पुण्याजवळ मुक्कामाला निघालो. दुसऱ्या दिवशी पहाटे ३ वाजता आम्ही उठलो आणि ३:३० वाजता गवताळ प्रदेशातील स्कॅव्हेंजर (सफाई कामगार) तरस पाहण्यासाठी रस्त्यावर आलो. आज आमच्यासमोर काय नाट्य होणार आहे ह्याची आम्हाला काहीच कल्पना नव्हती. आम्ही पहाटे ५च्या सुमारास घटनास्थळी पोहोचलो, आम्ही जवळ गेलो, तेव्हा समोर २०-२५ फुटांवर तरस उभे असलेले दिसले. पहाट असल्याने अंधार होता. आम्ही फक्त तरस शेत ओलांडून दाट झुडपांमध्ये गायब होताना पाहू शकलो.

आम्ही आजूबाजूला फिरायचे ठरवले आणि तासाभराने परत आलो. प्रकाश थोडा चांगला होता आणि तेथे तरस एका मेलेल्या प्राण्यावर ताव मारताना दिसले. आम्ही काही फोटो काढले, कारण जवळपास १०+ वर्षांच्या शोधानंतर तरस हा प्राणी आम्हाला दिसला होता.

मेलेला प्राणी आम्ही पाहिला, तेव्हा आढळून आले की ती एक गाय होती, जी काही कारणाने मेली असावी. अजूनही गावामध्ये गावकरी अशा प्राण्यांना जवळच्या गवताळ प्रदेशात फेकून देतात.

आम्ही आमच्या कारमधून फोटो काढत होतो आणि अचानक शेतात डाव्या डोळ्यातून काहीतरी दिसले. मी कॅमेरा हलवला आणि दुसरा शिकारी आणि गवताळ प्रदेशाचा राजा दिसला, हे पाहून मी आश्चर्यचकित झालो.. तो होता लांडगा.

आता पुढची कृती काय होईल याची आम्हाला खातरी नव्हती, कारण लांडग्यालाही गायीचा काही भाग खायचा होता. काही मिनिटांत, मादी लांडगा या अल्फा नरामध्ये सामील झाली आणि त्यांनी गायीच्या जवळ जाण्यासाठी हालचाल सुरू केली. तरसाने गायीचे काही भाग आधीच खाल्ले होते आणि ते जवळच्या गुहेत गायब झाले होते. हीच योग्य वेळ आहे हे लांडग्याला कळले आणि ते थेट घटनास्थळी पोहोचले आणि खाण्यास सुरुवात केली.

हे आणखी १० मिनिटे चालले आणि अचानक आम्हाला दिसले की तरस पुन्हा गायीच्या जवळ येऊ लागले आहे. तरसाला लांडग्यांच्या हालचालींची माहिती नव्हती, तरस लांडग्यांना पाहिल्याबरोबर त्यांच्यावर धावून गेला आणि आम्ही पुढील ५-१० मिनिटे जे पाहिले, ते आमच्यासाठी अविश्वसनीय नैसर्गिक इतिहासाचे क्षण होते. सामान्यतः तरस पाहणे सोपे नसते आणि येथे केवळ तरसच नाही, तर लांडगादेखील होता. त्याने दोन्ही लांडग्यांचा पाठलाग सुरू केला आणि त्यांना घटनास्थळापासून अर्धा कि.मी. दूर नेले.

तरसाला वाटले की लांडगे दूर गेले आहेत आणि गायीच्या जागेवर परत जाऊ लागले आणि अचानक आम्हाला दिसले की अल्फा लांडगा मागून तरसाजवळ आला आणि तरसाची शेपटी ओढली आणि पुन्हा तरस त्यांचा पाठलाग करू लागले. मी या क्रियेचे व्हिडिओ फूटेज घेत होतो, त्यामुळे फोटो काढता आले नाहीत, पण तरस आणि लांडगा समोरासमोर उभे असलेले काही आश्चर्यकारक फोटो मिळाले. असे काही दिसणे आणि फोटो मिळणे म्हणजे खूप दुर्मीळ गोष्ट आहे.

तर आता तरस परत आले आणि गाईच्या शरीराचा मोठा भाग काढून गुहेकडे धावू लागले. आम्ही तरसाबरोबर थोडे अंतर गेलो, पण नंतर ते दिसले नाही आणि आम्ही परत आलो. तितक्यात कोणतातरी लहान प्राणी गायीच्या इथे दिसला. तो लांडगा नव्हता आणि आमच्यासाठी आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे तो गोल्डन जॅकल म्हणजे कोल्हा होता. लांडगा आणि तरस यांच्यापेक्षा कोल्हा लहान असल्याने, त्याला माहीत होते की खाण्यासाठी त्याच्याकडे खूप कमी वेळ आहे. त्याने खूप पटापट खाल्ले आणि पळून गेला आणि पुन्हा लांडगा पार्टीत सामील झाला.

आता आम्ही जेवण करून आलो आणि पाहिले, तर भटक्या कुत्र्यांनी खाणे सुरू केल्याचे दिसले. त्यानंतर जवळपास दोन तास काहीच घडले नाही. तेवढ्यात तिकडे लांबून आम्हाला मेंढपाळ आणि असंख्य शेळ्या, मेंढ्या येताना दिसल्या. अर्धा तास ते तिथेच होते. आमची चलबिचल होत होती, कारण जोपर्यंत हे लोक तिकडे असणार, तोपर्यंत कोणताही प्राणी येणार नव्हता. मग आम्ही त्यांच्याशी जरा गप्पा मारल्या आणि त्यांना विनंती केली की ते पुढे जाऊ शकतील का. त्यांनाहि ते पटले आणि ते पुढे निघून गेले. आम्ही आमच्या कार झाडाच्या मागे लांब लावलेल्या, जेणेकरून त्यांना आम्ही दिसणार नाही आणि आमचा त्रासहि होणार नाही. परत सुरू झाला वेट गेम. आम्हाला उशीर होत होता, पण आम्ही आणखी एक तास थांबायचे ठरवले. काही क्षणांनंतर, आम्हाला लांडगे पुन्हा गेममध्ये सामील होताना दिसले.

त्यांनी त्यांची पार्टी केली आणि दुरून कोल्हा येताना दिसला. तो परत आला आणि त्याचा भाग खाऊन निघून गेला.

संध्याकाळ झाली होती आणि आम्ही विचार करत होतो की पार्टी करायला तरस पिल्लांसह येऊ शकेल. सूर्य जवळजवळ मावळतीकडे चालला होता आणि आम्हाला दुरून तरस दिसले. पण सकाळच्या उलट, तरस खूप लाजाळू आणि कृतीत मंद होते. तरस गायीजवळ जवळ येत असताना, आजूबाजूला हजारो माश्या उडाल्या आणि तरसाने खाण्याचे आणि आम्ही फोटो व्हिडिओ काढण्याचे काम सुरू ठेवले. (फोटो मुद्दाम ब्लर केला आहे, कारण काही लोकांना बघण्याचा त्रास होऊ शकतो.)

आता मिट्ट अंधार पडला होता आणि आम्ही तिथून निघून जाण्याचा निर्णय घेतला. हा आमच्या आयुष्यातील सर्वात अविस्मरणीय दिवसांपैकी एक होता, ज्यामध्ये आम्ही गवताळ प्रदेश, तरस, लांडगा आणि कोल्हा यांच्यातील अन्नासाठी लढा पाहू शकलो.