तंत्रजगत
पदार्थधर्मसंग्रह: पदार्थाची सहा अंगे (Padarthsharmsangraha: Six facets of any entity according to Vaisheshika)
(टीप: प्रस्तुत लेखातील संस्कृत श्लोक हे प्रशस्तपादभाष्यातील, इंग्रजी अनुवाद हा महामहोपाध्याय पंडित गंगानाथ झा यांच्या इंग्रजी भाषांतरातून घेतला आहे. त्याखाली भावानुवाद केला आहे. नंतरच्या तिरक्या अक्षरातील मराठीतील टिपा व उदाहरण या अर्थ सोपा करण्याच्या हेतूने देण्यात आल्या आहेत.
व्होल्टेज स्टॅबिलायझर ची गरज
पुर्वी टीव्ही / फ्रीज विकत घेताना त्या उपकरणांच्या सुरक्षेसाठी सोबत व्होल्टेज स्टॅबिलायझर सुद्धा विकत घ्यावा लागत असे . हल्लीच्या काळात या उपकरणांसाठी व्होल्टेज स्टॅबिलायझर आवश्यक आहे का ? असल्यास कुठल्या कंपनीचा व्होल्टेज स्टॅबिलायझर चांगला आहे ?
पदार्थधर्मसंग्रह: ग्रंथारंभ व उद्देश (Padarthdharmsangraha: Salutation and reasons for studying physics)
(टीप: मागे एका लेखात २ऱ्या शतकातल्या ज्या प्रशस्तपादभाष्य/पदार्थधर्मसंग्रह पुस्तकाचं वर्णन केलं होतं त्याच्या पहिल्या धड्यातील संस्कृत श्लोक, १९१७ सालचं आता कुठंही न मिळणारं इंग्रजी भाषांतर व त्यावर आधारलेला मराठी भावानुवाद देताना अतिशय छान वाटतंय..नंतरच्या तिरक्या अक्षरातील मराठीतील टिपा या अर्थ सोपा करण्याच्या हेतूने देण्यात आल्या आहेत.कोण्या अधिकारी/शास्त्रज्ञ माणसाने विषयाला अधिक न्याय जरूर
ब्रॉडबँडचा वापर करुन आय पी फोन वापरता येईल का ?
घरातील ब्रॉडबँडचा इंटरनेटचा वापर करुन आय पी फोन वापरता येईल का ?
माझ्या घरी मोबाईलच्या नेटवर्क अनेकदा खूप खराब असते. कॉल ड्रॉप होणे, नीट ऐकू न येणे ई ई चालूच असते [स्थळ : चिंचवड]
पण ब्रॉडबँड इंटरनेट सेवा (आयडिया) बर्यापैकी चांगली आहे.
तर या उपलब्ध ब्रॉडबँड सेवेचा वापर करुन मी घरी आय पी फोन वापरु शकतो का ? असल्यास कसे ?
मोजमापे, युनिट आणि दुर्घटना
प्रेरणा> माझ्या कंपनीमध्ये एका चर्चे दरम्यान माझ्या व्यवस्थापकाने एक अनुभव मला सांगितला त्यावरून भूतकाळात वाचलेल्या/ऐकलेल्या घटना आठवल्या, आणि मग परत एकदा जालावर माहिती शोधून मराठीत लिहून काढली.
प्रशस्तपाद ऋषी – भारताचे विज्ञानेश्वर आणि त्यांचा पदार्थधर्मसंग्रह – भारताची पदार्थविज्ञानेश्वरी (Prashastpad Rishi- 2nd century thought leader of Indian Scientific Tradition of Vaisheshika)
हा लेख लिहिताना पहिल्याप्रथमच सांगू इच्छितो किंवा प्रांजळपणे कबूली देऊ इच्छितो की हा लेख वैशेषिक सूत्रांची अधिक माहिती असणाऱ्या कुणी तज्ञाने लिहिला असता तर तो अधिक अर्थवाही आणि या विषयाला अधिक न्याय देणारा ठरला असता. मी अशा कोण्या माणसाने लिहिला आहे का याचा सर्वत्र (अंतरजालावर मुख्यत: शिवाय भांदारकर इत्यादि नामवंत संस्था) शोध घेतला.
निरीक्षकाची स्थिती – गती चौकट आणि सहनिर्देशक पद्धती (Frame of reference and coordinate system)
राजा विक्रम आजही चिंतित होता. वेताळाला एवढी उत्तरे देऊन, एवढे तर्क लढवून तो शेवटी असा काही प्रश्न विचारतो आणि निसटतो. हे जसजसं खोल गहन होत होतं तसं ते अधिक गूढरम्यही वाटत होतं.
तंत्रधागे मिपावरचे!
आज १५ सप्टेंबर "अभियंता दिनाच्या सर्वांना शुभेच्छा!"
आजच्या दिवसाचं निमित्त साधून मिपावरच्या वाचनीय अशा विज्ञान व तंत्रधाग्यांचे दुवे असणारा एकच धागा बनवला आहे.मिपावरंच थोडी शोधाशोध करुन मग हे धागे इथे पेस्टवले आहेत.
जे धागे मालिका स्वरुपात आहेत त्यांच्या शेवटच्या भागाचा दुवा दिला आहे.म्हणजे त्या धाग्यावर गेल्यास आधीच्या भागांचे दुवे मिळतील.
माझे पहिले (आणि दुसरे) अँड्रॉइड अँप..
दोन महिन्यांआधी अनेक वेळा अर्ध्यात सोडलेला प्रकल्प पूर्ण करण्याचे ठरवले.
प्रकल्प होता स्वतःचा अँड्रॉइड अँप तयार करणे.
अनेक वेळा इन्स्टॉल करतांना आलेल्या अडचणी सुदैवाने यावेळी आल्या नाहीत आणि एकदाचा अँड्रॉइड स्टुडिओ इन्स्टॉल झाला. सगळीकडे एक्लीप्स
विकलांची गोळाबेरीज: हे n व त्यांची पिल्लावळ कुठून पैदा झाली? (Importance of ‘n’ in integration)
विक्रम राजा नेहमी प्रमाणेच एकांतात तजविजा करीत वेताळाच्या स्थानाकडे निघाला होता. दर अमावास्येच्या रात्रीचा प्रहर आता महालात बसून सारीपाट खेळण्या ऐवजी काही मननात, विचारात जात होता. त्यातही पदार्थविज्ञानाविषयीच्या विचारांमध्ये व त्याचे दैनंदिन जीवनातील उपयोगांविषयीच्या चर्चेत तर वेताळ फारच रस दाखवत होता. पण विक्रमाचे दीर्घविचारी मन प्रजाजनांना केवळ एक संख्या म्हणून मानत नव्हते.
मिक्सर वापरताना
मागे व्हॅट सॅप वर एक पोस्ट वाचली
तुम्ही कितीही मोठे इंजिनियर असले तरी घरचा मिक्सर दुरुस्त करता आला नाही तर तुमच्या आई च्या दृष्टीनें तुम्ही डोबल्याचे इंजिनियर
मिसळ पाव साठी लिखाण करताना पहिले लिखाण एखादी तंत्र वर करावे अशी ईच्या झाली .
मिक्सर गृहिणीस लागणारी गरजेची वस्तू ते जर बंद असल्यास तुमचे पाकीट बरेच खाली होऊ शकते
मिळून मिसळून!
अनेक मिपाकरांनी विचारणा केल्यामुळे या धाग्यावर माहिती देत आहे.
मिळून मिसळून हा फक्त मिपाकरांचा WhatsApp समुह बनवला आहे.(आधी हा समुह टेलिग्रामवर होता.पण सर्वांच्या सोयीसाठी टेलिग्रामवरुन बंद करुन तो WhatsApp वर सुरु केला आहे.
समुहाचे उद्देश:
मोबाईल पाण्यात पडल्यास काय करावे?
सर्वप्रथम हा धागा चुकीच्या ठिकाणी असल्यास क्षमस्व. सदाहरित धागा गूगल वर शोधून बघितला पण सापडला नाही. तसेच प्रश्नोत्तरे सदरात Access Denied असे लिहून आले.
तंत्रज्ञान आणि पेटंट चे महत्व
Intellectual Property Rights (IPR) अर्थात बौद्धिक संपदा, इतर सर्व संपतीं प्रमाणेच माणसाची बौद्धिक, वैचारिक क्षमता किंवा कलात्मकता हि देेखील एक प्रकारची संपत्तीच आसून प्रत्येक माणसाने आपली बुद्धिमत्ता आणि कलात्मकता वापरून तयार केलेल्या प्रत्येक कृती वर त्याचा अधिकार आहे. ह्याच भावने मधून बौद्धिक संमपदेचा अर्थात IPR चा उगम झाला.
क्षणिक बदलांची गोळाबेरीज व संख्यामालिका : अंदाजातील अचूकतेकडे मारलेली हनुमानउडी (Integration and number series : Quantum leap towards exactness in approximations)
पुन्हा तोच चंद्रविरहित प्रहर, पुन्हा तो रातकिड्यांच्या आवाजाने भरलेला आसमंत, पुन्हा नव्याने ऐकू येणारी शिकार झालेल्या वनचराची वेदनायुक्त विव्हळणी, पुन्हा शिकार केलेल्याने दिलेली उन्मादी डरकाळी, संधीसाधू तरसांनी दरम्यानच्या वेळात केलेली स्वार्थी टेहळणी अशा एक ना अनेक नित्याच्या झालेल्या घटनांची फेरउजळणी ते जंगल राजा विक्रमाला करून देत होते.
'सोपा मराठी अभियांत्रिकीकोश'
अभियांत्रिकीतली बरीचशी सखोल माहिती ही इंग्लिश भाषेमधे आहे.अभियांत्रकीतल्या संज्ञांचा मराठीतला अर्थ सांगणारे काही शब्दकोशही आहेत.यापुढे जाऊन विविध विषयांवरील पारिभाषिक संज्ञाकोशही महाराष्ट्र शासनाने प्रकाशित केले आहेत.पण या पारिभाषिक संज्ञाकोशांचा म्हणावा तितका उपयोग होत नाही.यातले बरेचसे शब्द हे संस्कृत भाषेचा वापर करुन बनवले आहेत.शासनाने त्यांचं काम व्यवस्थित पूर्ण केलेलं आहे.
डोंगरे सर तुम्हाला भेटायचं होतं! (Tribute to Dr. N. G. Dongare, who unearthed the roots of Physics in ancient Indian texts )
सर,
आज तुम्ही लिहिलेल्या ‘Physics in Ancient India’ या सुंदर पुस्तकाचे पूर्ण वाचन झाल्यानंतर पहिले पान वाचले आणि त्यात आपल्या विषयी जन्म: १९३९ व मृत्यू: २००९ असे वाचले. खरं सांगतो हळहळ वाटली. मनुष्य जात्याच स्वार्थी असल्याने ही हळहळ तुम्ही जगात नाही यापेक्षा तुमच्याकडून खरंच काही ऐकायला मिळालं असतं ते आता मिळणार नाही याचं वाईट वाटलं. खरं सांगतो, डोंगरे सर तुम्हाला भेटायचं होतं!
वेगबदल आणि ‘वेग – काळ आलेखा’चे चढ-उतार (Measurement of Acceleration with graphs)
वेताळाच्या मागच्या भेटीपासून विक्रम जरा अस्वस्थच होता, विचारात होता. वेताळाने विचारलेल्या प्रश्नाप्रमाणे धातुगोळ्याच्या वेगातील बदल मोजण्याच्या पद्धतीविषयी तो स्वत:शीच खल करण्यात मग्न होता इतका की त्या काळ्याकभिन्न अमावस्येच्या रात्री एका चिखलाच्या खड्ड्यात त्याचा पाय अडकता अडकता राहिला. पाठीवर वेताळही येऊन गनिमाप्रमाणे बसलाच होता. विक्रमाच्या अडखळण्यामुळे त्याचाही तोल जाता जाता राहिला.
BS ४ वाहने आणि त्यांचा सतत पेटलेला दिवा
१ एप्रिल पासून ज्या नव्या BS ४ दुचाक्या बाजारात आल्या आहेत त्यांना पुढचा दिवा चालू/बंद करण्याचे बटनच नाही. त्यामुळे गाडी चालू केली की दिवसा पण दिवा सतत चालू राहतो. या BS ४ निकषामागचे कारण समजेल का?
मला ही उर्जेची उधळपट्टी वाटते. भर उन्हाळ्यात अशा हजारो वाहनांचे दिवे दिवसा चालू असताना तापमान् वाढही होणार नाही का? जाणकारांनी खुलासा करावा.
- ‹ previous
- 7 of 14
- next ›