चालचलाऊ गीता

क्रान्ति's picture
क्रान्ति in जे न देखे रवी...
11 Mar 2009 - 1:41 pm

<:P आज अचानक श्री. ज. के. उपाध्ये यांची "चालचलाऊ गीता" ही खूप लहानपणी वाचलेली कविता सापडली. मिपाच्या सदस्यांना होळीच्या मेजवानीनिमित्त सादर! होळीच्या रंगीबेरंगी, रंगतदार, रंगीत शुभेच्छा!
पार्थ म्हणे 'गा हृषीकेशी | या युद्धाची ऐशीतैशी
बेहेत्तर आहे मेलो उपाशी | पण लढणार नाही !
धोंड्यात जावो ही लढाई | आपल्या बाच्याने होणार नाही
समोर सारेच बेटे जावाई | बाप, दादे, काके
काखे झोळी, हाती भोपळा | भीक मागूनि खाईन आपला
पण हा वाह्यातपणा कुठला | आपसात लट्ठालठ्ठी
या बेट्यांना नाही उद्योग | जमले सारे सोळभोग
लेकांनो! होऊनिया रोग | मराना का!
लढाई का असते सोपी? मारे चालते कापाकापी
कित्येक लेकाचे संतापी | मुंडकीहि छाटती.'
कृष्ण म्हणे 'रे अर्जुना! | हा कोठला बे! बायलेपणा?
पहिल्याने तर टणाटणा | उडत होतास लढाया
मारे रथावरी बैसला | शंखध्वनि काय केला!
मग आताच कोठे गेला | जोर तुझा मघाचा?
तू बेट्या! मूळचाच ढिला | पूर्वीपासून जाणतो तुला;
परि आता तुझ्या बापाला | सोड्णार नाही बच्चमजी!
अहाहारे! भागूबाई! | म्हणे मी लढणार नाही;
बांगड्या भरा की रडूबाई | आणि बसा दळत!
कशास जमविले आपुले बाप? नसता बिचा-यांसी दिला ताप;
घरी डाराडूर झोप | घेत पडले असते!
नव्हते पाहिले मैदान | तोंवरी उगाच करी टुणटुण;
म्हणे यँव करीन त्यँव करीन | आताच जिरली कशाने?
अरे तू क्षत्रिय की धेड? आहे की विकली कुळाची चाड?
लेका भीक मागावयाचे वेड | टाळक्यात शिरले कोठुनी?'
अर्जुन म्हणे 'गा हरी! आता कटकट पुरे करी;
दहादा सांगितले तरी | हेका का तुझा असला?
आपण काही लढत नाही | पाप कोण शिरी घेई!
ढिला म्हण की भागूबाई | दे नाव वाटेल ते.'
ऐसे बोलोनि अर्जुन | दूर फेकूनि धनुष्य-बाण,
खेटरावाणी तोंड करून | मटकन खाली बैसला |
इति श्री चालचलाऊ गीतायाम प्रथमोध्यायः | :O)

कविताविनोदविरंगुळा

प्रतिक्रिया

बिपिन कार्यकर्ते's picture

11 Mar 2009 - 1:49 pm | बिपिन कार्यकर्ते

=)) =)) =)) =)) =))

लहानपणी माझा एक मित्र नेहमी सांगायचा या बद्दल... कधी वाचली नव्हती... झबर्डस्ट!!!!!

बिपिन कार्यकर्ते

परिकथेतील राजकुमार's picture

11 Mar 2009 - 1:55 pm | परिकथेतील राजकुमार

ज ह ब ह र्‍या च !!

काखे बाटली, हाती ग्लास | चकना मागूनि खाईन खास

दार्जुन
©º°¨¨°º© प्रसाद ©º°¨¨°º©
मी आस्तिक मोजत पुण्याईची खोली,नवसांची ठेऊन लाच लावतो बोली
तो मुळात येतो इच्छा अर्पुन सार्‍या,अन् धन्यवाद देवाचे घेऊन जातो..
आमचे राज्य

बिपिन कार्यकर्ते's picture

11 Mar 2009 - 2:04 pm | बिपिन कार्यकर्ते

परा... साक्षात भगवद्गीतेचे हे विडंबन... ते सुद्धा इतके जुने... म्हणजे सगळ्या विडंबकांसाठी २ चांगल्या गोष्टी...

०१. विडंबनातून भगवद्गीता / व्यास (कोण रे तो फोकलिचा म्हणतोय त्यांना ;) ) सुद्ध सुटले नाहीत. तर बाकिच्यांनी उगाच ओरडू नये...
०२. विडंबनाला फार जुनी प्रंपरा (शब्द बरोबर लिहिला आहे ना. काय आहे आज हात कापत आहेत जरा) आहे.

काय बोल्तो?

बिपिन कार्यकर्ते

परिकथेतील राजकुमार's picture

11 Mar 2009 - 2:13 pm | परिकथेतील राजकुमार

सहमत सहमत बिपिनभौ ! आयला आमच्या हे लक्षातच आले नाहि की :( अंमळ सध्या आमचे रॉयल स्टॅग उन्हाळ्यामुळे व्हाईट मिश्चीफ झालय त्याचा परिणाम असावा.
ह्या आनंदाच्या बातमी बद्दल तुम्हास्नी आमच्याकडुन येक प्याग !

दार्जुन
©º°¨¨°º© प्रसाद ©º°¨¨°º©
मी आस्तिक मोजत पुण्याईची खोली,नवसांची ठेऊन लाच लावतो बोली
तो मुळात येतो इच्छा अर्पुन सार्‍या,अन् धन्यवाद देवाचे घेऊन जातो..
आमचे राज्य

विंजिनेर's picture

11 Mar 2009 - 2:51 pm | विंजिनेर

(शब्द बरोबर लिहिला आहे ना. काय आहे आज हात कापत आहेत जरा) आहे.

तुम्हाला 'चपखल' म्हणायचे आहे का ;)

बिपिन कार्यकर्ते's picture

11 Mar 2009 - 2:56 pm | बिपिन कार्यकर्ते

हाहाहा!!! आज काहीही करा सगळं चपखल... एरवी चप्पल.... ;)

बिपिन कार्यकर्ते

प्रकाश घाटपांडे's picture

11 Mar 2009 - 3:10 pm | प्रकाश घाटपांडे

शब्द बरोबर लिहिला आहे ना. काय आहे आज हात कापत आहेत जरा)

विडंबनाच्या उतार्‍यावर प्रतिउतारा घ्यावा लागनार अस दिसतय
प्रकाश घाटपांडे
आमच्या अनुदिनीत जरुर डोकवा.

नानबा's picture

11 Mar 2009 - 6:04 pm | नानबा

लई भारी...... ;)

शितल's picture

11 Mar 2009 - 8:18 pm | शितल

=)) =))
विडंबन लै झ्यॉक...

चतुरंग's picture

11 Mar 2009 - 9:18 pm | चतुरंग

क्रांतीताई, हा खजिना शोधून आम्हा विडंबनपंथीयांसमोर ठेवल्याबद्दल तुमचे आभार मानावे तितुके थोडके!! :) :)
विडंबनकलेचा उगम बराच जुना आहे हे ह्यानिमित्ताने पुन्हा एकदा अधोरेखित झाले.
साक्षात गीतेचे इतके सुंदर विडंबन करणारे हे उपाध्येबुवा आम्हाला जणू म्हणताहेत "जस्ट डू इट!" ;)

चतुरंग

अवलिया's picture

11 Mar 2009 - 9:20 pm | अवलिया

साक्षात गीतेचे इतके सुंदर विडंबन करणारे हे उपाध्येबुवा आम्हाला जणू म्हणताहेत "जस्ट डू इट!"

+ १

सहमत. :)

--अवलिया

लिखाळ's picture

11 Mar 2009 - 9:27 pm | लिखाळ

फार मस्तं.. एकदम मजेदार :)
हे विडंबन साधारण किती साली केले गेले असावे? ज के उपाध्ये कोण..त्यांचे इतर लेखन काय आहे याबद्दल जाणून घ्यावेसे वाटत आहे.
-- लिखाळ.

बिपिन कार्यकर्ते's picture

11 Mar 2009 - 9:31 pm | बिपिन कार्यकर्ते

अगदी लहानपणापासून ज. के. उपाध्यांचं नाव ऐकत आलो आहे. आज वाचनाचा योग आला. त्यांच्या अजूनही काही कविता असतील तर जाणून घ्यायला आवडेल.

बिपिन कार्यकर्ते

चतुरंग's picture

11 Mar 2009 - 9:36 pm | चतुरंग

संगीतबद्ध केलेलं आणि आशाताईंनी गायलेलं 'विसरशील खास मला' हे गीत लिहिणारे ज.के.उपाध्ये.
http://www.aathavanitli-gani.com/Lists/Lyrics%20Details/J%20K%20Upadhye.htm
पण त्यांचे अजूनही साहित्य नक्कीच असावे. अधिक माहिती आवडेलच.
(त्यांनी विडंबने मूळ नावानीच केली की टोपणनावाने?)

चतुरंग

संदीप चित्रे's picture

11 Mar 2009 - 9:27 pm | संदीप चित्रे

हे विडंबन.... आवडलं खूप.
धागा दिल्याबद्दल धन्स :)

क्रान्ति's picture

11 Mar 2009 - 10:19 pm | क्रान्ति

जयकृष्ण केशव उपाध्ये {१८८२-१९३७}
माझ्याकडे त्यांची उपलब्ध असलेली माहिती अशी आहे - एकीकडे ते परमेश्वरभक्तीची गीते आणि लोकमान्यांसारख्या विभुतींची चरित्रे गाण्यात तल्लिन होतात, तर दुसरीकडे कमालीच्य मिस्किलतेने विनोदी काव्यलेखनातही प्रसन्नपणे रंगून जातात. तल्लख बुद्धिमत्ता आणि सूक्ष्म निरिक्षणशक्ती यामुळे त्यांच्या विनोद्-विडंबनात्मक कवितांना विशेष रंगत चढते. अशा वैशिष्ट्यांमुळेच त्यांचे लेखन मोजके असूनही ते रसिकांच्या लक्षात राहिले आहे.
उपाध्ये यांच्या इतर कविता तसेच साहित्य याच्या शोधात मी आहेच. इतरही कुणाला काही मिळाल्यास अवश्य सांगावे.
क्रान्ति {मी शतजन्मी मीरा!}

लिखाळ's picture

11 Mar 2009 - 10:24 pm | लिखाळ

माहितीबद्दल आभार. :)

-- लिखाळ.

३_१४ विक्षिप्त अदिती's picture

12 Mar 2009 - 11:19 am | ३_१४ विक्षिप्त अदिती

विडंबन मस्तच. चतुरंग आणि क्रांती, तुमचे दोघांचे अधिक माहितीबद्दल आभार.

अदिती
माझ्या मतांची आणि विचारांची कोणतीही वॉरंटी नाही.

प्राजु's picture

11 Mar 2009 - 11:31 pm | प्राजु

मजा आली वाचून.
:)
- (सर्वव्यापी)प्राजु
http://praaju.blogspot.com/

स्वाती राजेश's picture

11 Mar 2009 - 11:42 pm | स्वाती राजेश

खूप मजेशीर आहे..:)
दुसरा अध्याय आहे का?...:)

टिउ's picture

12 Mar 2009 - 12:07 am | टिउ

भारीच! मजेशीर आहे...

कृष्ण म्हणे 'रे अर्जुना! | हा कोठला बे! बायलेपणा?
पहिल्याने तर टणाटणा | उडत होतास लढाया

=))

प्रमोद देव's picture

12 Mar 2009 - 11:35 am | प्रमोद देव

चुकीची माहीती होती म्हणून मीच प्रतिसाद काढून टाकत आहे.
आम्ही कोणत्याही कंपूत नाही. कारण आमचा स्वतःचाच एक कंपू आहे. ;)

राघव's picture

12 Mar 2009 - 10:44 am | राघव

विडंबनाच्या प्रंपरेबद्दल (बिकांकडून साभार) सगळ्यांनी लिहिलेच आहे वर.
त्यात आणखी एक खास बात जाणवते ती म्हणजे गीतेचा मूळ आशय कायम ठेवत विडंबन केलेलंय!! ;;)
खूप खूप आभार!

राघव

शाम भागवत's picture

5 May 2016 - 12:16 pm | शाम भागवत

त्यामुळेच जास्त भावले.

नंदन's picture

12 Mar 2009 - 11:01 am | नंदन

विडंबन मस्त आहे. येथे दिल्याबद्दल अनेक आभार.

नंदनमराठी साहित्यविषयक अनुदिनी

जागु's picture

12 Mar 2009 - 12:46 pm | जागु

मजेशीर विडंबन आहे.

क्रान्ति's picture

12 Mar 2009 - 10:19 pm | क्रान्ति

:H सगळ्या मित्रांना धन्यवाद. खर तर "फोडिले भांडार | धन्याचा हा माल | मी एक हमाल | भारवाही |" अजून काही नवी माहिती किंवा या काव्याच्या पुढील भागाबद्दल माहिती मिळाली तर अवश्य देईन.
क्रान्ति {मी शतजन्मी मीरा!}

धन्या's picture

13 Jan 2013 - 6:34 pm | धन्या

इतरही पामरांनी "या" गीतामृताचा लाभ घ्यावा म्हणून धागा वर आणण्याचा प्रपंच.

धन्यवाद पैसातै, खफवर दुवा टाकण्यासाठी.

पैसा's picture

13 Jan 2013 - 10:40 pm | पैसा

अरे, याचे पुढचे अध्याय कुठे आहेत?

स्पंदना's picture

14 Jan 2013 - 2:43 am | स्पंदना

एक एक ओळ म्हणजे दारुच कोठार. अशी सुरबाण उडल्यागत उडते प्रत्येक ओळ.

हे असल झक्कड विडंबन वर काढल्याबद्दल धन्यवाद.

आनन्दिता's picture

14 Jan 2013 - 2:55 am | आनन्दिता

लय भारी....

मूकवाचक's picture

14 Jan 2013 - 8:52 am | मूकवाचक

=))

प्रसाद गोडबोले's picture

18 Feb 2013 - 7:46 pm | प्रसाद गोडबोले

अप्रतिम आहे हे ...=))

पुढचे अध्याय आहेत का ?

क्रान्ति's picture

18 Feb 2013 - 9:29 pm | क्रान्ति

या विडंबनाचे पुढचे अध्याय कवि. ज. के. उपाध्ये यांना लिहायचे होते, पण ते होऊ शकले नाही. मात्र याच रचनेत आणखी दोन चरण आहेत, ते अलिकडेच वाचनात आले.

अर्जुनाच्या

लढाई का असते सोपी? मारे चालते कापाकापी
कित्येक लेकाचे संतापी | मुंडकीहि छाटती.'

यापुढच्या दोन ओव्या अशा आहेत :

मग बायका बोंबलती घरी | डोई बोडून करिती खापरी [केशवपन प्रथेचा संदर्भ असावा इथे]
चाल चाल कृष्णा माघारी | सोड पिच्छा युद्धाचा
अरे, आपण मेल्यावर | घरच्या करतील परद्वार
माजेल सारा वर्णसंकर | आहेस कोठे बाबा

नानबा's picture

22 Feb 2013 - 8:58 am | नानबा

भन्नाटच... :)) :)) :))

जेनी...'s picture

18 Feb 2013 - 9:29 pm | जेनी...

तु शतजन्मी मीरा !

क्रांतीच्या आनखी कविता गझला असतिल तर वर आणाल का ??

मज्जा आली वाचुन :D

अग्निकोल्हा's picture

18 Feb 2013 - 9:44 pm | अग्निकोल्हा

.

क्रान्ति's picture

18 Feb 2013 - 9:50 pm | क्रान्ति

ही माझी नाही बरं. [मी एक हमाल भारवाही] :D

अगं जे असेल ते ... तुझा ब्लॉग शोधला .. मिळाला नाहि. .
तु लिहिलेलं बरच वाचायचं असतं .. मग धाग्याची वाट बघत बसावं लागतं :(
थोडसच पण उत्क्रुष्ट लिहितेस .. मला आवडतं .. मनापासुन दाद द्याविशी वाटते ..
समोर चित्रं उभी रहातात तुझ्या ओळीतुन .. आवडतं मला .

क्रान्ति's picture

18 Feb 2013 - 9:58 pm | क्रान्ति

ही एक मस्त उपरोधिक रचना मिळाली ज. के. उपाध्ये यांची.

कविते! करिन तुला मी ठार ||धृ ||
पूर्व कवींनी तुज रस पाजुनि मस्त बनविले फार
रस बिस आता मम साम्राज्यी काहि न तुज मिळणार
.......पदलालित्ये जना भुलविले केले नाना चार
भावाची बहु हाव तुला परि अभाव तुज करणार
नादातचि रंगुनी गुंगविसि रसिका करिसी गार
नाद तुझा तो नष्ट कराया समर्थ मी साचार
समृद्ध अर्थे असा मिरविला आजवरी बडिवार
अर्थाचा परि लेश यापुढे तुजला नच मिळणार!

जेनी...'s picture

18 Feb 2013 - 10:02 pm | जेनी...

:D

सुमीत भातखंडे's picture

21 Feb 2013 - 2:38 pm | सुमीत भातखंडे

हहपुवा.

सु-रे-ख!!! कसली अफाट हसले!!

अर्धवटराव's picture

22 Feb 2013 - 5:01 am | अर्धवटराव

कृष्ण म्हणे अर्जुना | काढ तंबाखु लाव चुना ||
त्याविण माझी सुस्ती जाईना ||

मला वाटायचं कि या ओळी उपाध्यांच्या विडंबनातल्या आहेत. पण तसं नाहि आहे तर.

अर्धवटराव

विकास's picture

22 Feb 2013 - 5:30 am | विकास

हा इतका जुना धागा नजरेतून कसा सुटला कोणास ठाऊक! पण ही कविता आहे असे समजल्यावर अनेक वर्षे शोधत होतो पण मिळाली नव्हती. आता गावाला वळसा घालून झाल्यावर मिळाली! :-)

प्यारे१'s picture

22 Feb 2013 - 6:54 pm | प्यारे१

तुफान....! अजिबात ओढून ताणून न करता सहजतेनं केलेलं 'बेन्चमार्क' विडंबन!

मन१'s picture

28 Mar 2013 - 1:40 pm | मन१

हे विडंबन शोधून दिल्याबद्दल बॅट्याला धन्यवाद.

गंगाधर मुटे's picture

31 Mar 2013 - 3:28 pm | गंगाधर मुटे

पार्थ म्हणे 'गा हृषीकेशी | या युद्धाची ऐशीतैशी
बेहेत्तर आहे मेलो उपाशी | पण लढणार नाही !

हाहाहाहा...

१९८५ च्या सुमारास या कवितेच्या काही ओळी ऐकल्याचे स्मरत आहे.
बहुधा वृत्तपत्रात एक टिकात्मक लेख आला होता, असेही पुसटसे आठवते.

कृष्ण म्हणे 'रे अर्जुना! | हा कोठला बे! बायलेपणा?

अहाहारे! भागूबाई! | म्हणे मी लढणार नाही;

या ओळी अजूनही आठवणीत आहेत. :)

मंदार कात्रे's picture

31 Mar 2013 - 9:34 pm | मंदार कात्रे

:D

देशपांडे विनायक's picture

3 Aug 2013 - 10:42 am | देशपांडे विनायक

कालच्या पिकनिक मध्ये मित्राने हे विनोद सांगितले
१] उपाध्ये त्यांच्या मित्राकडे गेले असताना मित्राने मोलकरणी मार्फत कळवले की तो बाहेर गेला आहे
हा मित्र काही दिवसांनी त्यांचे घरी आला तेव्हा उपाध्येनी घरातून ते बाहेर गेल्याचे सांगितले
मित्र म्हणाला कमाल करतोस . तू स्वताच बाहेर गेलास असे खोटे का सांगतोस ?
उपाध्ये म्हणाले '' मी मित्राच्या मोलकरणीवरही विश्वास ठेवतो आणि तू खुद्द मित्रावर अविश्वास दर्शवतोस ?"
२] उपाध्ये यांची गंमत करण्यासाठी त्यांचा मित्र म्हणाला
'' काल मुलगी म्हणत होती कुणीतरी पाध्ये मला भेटण्यास आले होते ''
'' म्हणजे ऊ तिच्या डोक्यातच राहिलेली दिसते '' उपाधेंचे उत्तर .

आनन्दिता's picture

25 Feb 2014 - 10:05 am | आनन्दिता

हे झकास विडंबन वर आणतेय.. :)

जितक्या वेळेला वाचली तितक्या वेळेला अगदी मजा आली. :)

याचे पुढचे अध्याय मिपाकर लिहु शकतील या आशेने धागा वर आणत आहे.

अत्रुप्त आत्मा's picture

14 Dec 2014 - 1:04 am | अत्रुप्त आत्मा

@तू बेट्या! मूळचाच ढिला http://www.sherv.net/cm/emo/laughing/laughing-hysterically-smiley-emoticon.gif | पूर्वीपासून जाणतो तुला;
परि आता तुझ्या बापाला http://www.sherv.net/cm/emo/laughing/pointing-and-laughing.gif | सोड्णार नाही बच्चमजी!>>> http://www.sherv.net/cm/emo/laughing/rolling-on-the-floor-laughing-smiley-emoticon.gif
आगं आयायाअयाअयाआयाअयाआयायायायाया... =)) वाक्या वाक्याला अत्यंत वाइट खपल्या गेलो आहे.. =)) सदर धागा वर आणल्या बद्दल जे.पि.चे अत्यंतिक आभार!

सविता००१'s picture

12 Feb 2015 - 10:48 am | सविता००१

जितक्या वेळी हे विडंबन वाच्लं तितक्या वेळी अशक्य हसलेय.
हा धागा परत वरती आणला म्हणून जे.पी. यांचे खरंच अनेकानेक आभार..

शा वि कु's picture

10 Dec 2020 - 2:34 pm | शा वि कु

हसून हसून डोळ्यात पाणी आले, म्हणलं धागा वर काढू.

भीमराव's picture

26 Dec 2020 - 5:06 pm | भीमराव

बोभाटा झाला ना आता