कावळा, कडी आणि कॅमेरा

इंट्रेस्टिंग.. :)

पण फटू दिसत नाहीत. ऑर्कूट बरेच ठिकाणी ब्लॉक केलेले असते त्यामुळे बर्‍याच जणांना पाहता येणार नाहीत फोटो कार्यालयातून..

आठवण छानच!!

दिलेल्या अनुभवावरून 'कडी वाजवणार्‍या कावळ्याचे' फोटो बघण्यास उत्सुक.

उद्या सकाळी बसतोच क्यामेरा घेउन आमच्या कावळ्यांचे फोटो काढायला, आमच्याकडे दुपारचे पण येतात आणि एक आधि ऐकलेलं पण आता अनुभवलेलं वैशिष्ट्य, आम्ही एका टोपलीत पोळी भात वगैरे टाकुन बाजुला पाण्याची वाटी ठेवलेलि असते, बाकी पक्षी टिपुन निघुन जातात, कावळा प्रत्येक घास पाण्यात बुडवुन खातो.

खरेच असे होते का हो

आता दिसताहेत... आवडले. आणि घराचं लोकेशनही. अगदी पूर्वीची "घरं" असतात तसं.. फ्लॅटसारखं नव्हे.. :)

मुंबईत असं मिळणं विरळा..

मस्त लिहिले आहेस रे मित्रा.
कावळा खरेच फार हुशार प़क्षी आहे. आमच्या एका मित्राने एकदा एका कावळ्याची खोडी काढली म्हणजे त्यांच्या घराजवळच्या झाडावर असलेल्या कावळीने अंडी घातली होती आणि हे महाशय ग्यालरीतून त्या कावळ्यांना हाकलू लागले. झालं कावळा- कावळीने डूख धरला. येता जाता कावळा कावळी दोघं फक्त त्याच्याच डोक्यावर चोची मारू लागले, मग त्याने टोपी घातली, तरीसुद्धा टोपीवर चोची पडतच राहिल्या मग शेवटी हेल्मेट घालण्याशिवाय पर्याय राहिला नाही. जवळजवळ महिनाभर हा सर्व प्रकार सुरु होता.

कावळे हुशार असतातच पण हा कावळा लेखकाच्या घरातून हक्कानं अन्न मागतोय म्हणून आश्चर्य वाटलं. मजाही वाटली. माझ्याइथे चिमण्या खूपच कमी दिसत असत. एखादी आल्यावर मग तीला पोळीचे तुकडे (किंवा मुलगा घरी असला तर कुकीचे तुकडे) असे घालत असे. पाणी ठेवलेले असे. त्यामुळे एकीबरोबर चार पाच तश्याच चिमण्या येऊ लागल्या. नंतर मात्र कबूतराएवढ्या आकाराचे पक्षी येऊन दादागिरी करू लागल्यावर चिमण्या येईनाश्या झाल्या. मग मीही पोळी देणे बंद केले. पूर्वी आम्ही नेमानं पक्षीगृह आणि धान्य ठेवायचो पण पक्षी कमी आणि खारोट्याच सगळं संपवायच्या. त्यांचा आहारही पक्ष्यांपेक्षा जास्त असतो. बिचारे पक्षी!

१०० टक्के सहमत.

आमच्याकडेही आई अशीच रोज एका कावळ्याला गरमागरम, साजूक तूप वगैरे लावून खाऊ घालायची.
आई पोळ्या करीत असता ठराविक वेळी तो कावळा स्वयंपाकघराच्या खिडकी येऊन बसायचा. जरा उशीर झाला, आईचे लक्ष नसले, की आवाजात पराकोटीचे मार्दव आणून विशिष्ट आवाज काढायचा. अर्धी पोळी खाऊन झाली की तृप्त मनाने उडून जायचा, दूसर्‍या दिवशी ठराविक वेळी येण्यासाठी. जाता-जाता तो त्याच्या आवाजात 'थँक्यू' ही म्हणत असावा. कोणाला लेको लकळते आहे त्याची भाषा.
आता पुण्यात राहतो तर तिथेही माझी पत्नी एका लंगड्या कावळ्याला पोळी खाऊ घालते. त्याचा एक पंजा कुठल्यातरी अपघातात (बहुतेक मांज्यात अडकून किंवा लहानपणीच) तुटला आहे. तोही रोज सकाळी ठराविक वेळी पोळी खावयास येतो. आम्ही कधी जेवायला बाहेर जाणार असलो तरी पत्नी त्याच्या साठी एक पोळी करतेच करते. मला मात्र त्यामुळे त्याच्या बद्दल मनात असूया वाटते. तोही कधी आपले लक्ष नसले की ओरडून ओरडून लक्ष वेधतो. त्याच्या आवाजात मार्दव नसते तर हक्काच्या वसूलीचा अधिकार असतो. (पुण्याचा आहे नं!)

हे कावळे आपल्या उड्डाणक्षेत्रात जेंव्हा एखादी घार येते तेंव्हा तिच्या मागे लागून लागून तिला तिथून हुसकाऊन लावतात. तशी घार, कावळ्यांना घाबरत वगैरे नाही. ती मस्त विहरत असते पण कावळे ४-५ च्या समुहात तिच्या आजूबाजूला बोंबलत उडत राहतात आणि ह्या विहरण्यातील गंमत हरवून वैतागलेली घार निघून जाते.

कबुतरे शांतीदूत म्हणे. कबुतर खिडकिच्या छपरावर बसलेले असेल तर तिथे कावळ्याला बसू देत नाही. कावळा येऊन बसला तर त्याच्या जवळ जाऊन त्याला उडवून लावलं जातं. तो तिथून, समंजसपणे, दूसर्‍या टोकाला जाऊन बसला तर तिथे जाऊन त्याला हुसकाऊन लावले जाते. हा खेळ तो कावळा, कंटाळून, तिथून उडून दूर जात नाही तो पर्यंत चाललेला असतो.

दोन कबुतरांना आपापसात मारामारी करतानाही पाहिले आहे. ते आपल्या पंखांनी समोरच्या कबुतराच्या अक्षरशः कानफटात लगावतात. मी खाली कार पुसत असताना, फटॅक फटॅक असे आवाज आल्याने चमकून वर पाहीले तर खिडकिच्या छपरावर दोन कबुतरे एकमेकांच्या कानाखाली आवाज काढीत होती.

कावळा-(आणि बहुतेक) कावळी समोरच्या विजेच्या तारेवर निवांत गप्पा मारत बसलेले असतात. विशेषतः नुकताच पाऊस पडून गेल्यानंतर. गप्पा मारता मारता एकमेकांच्या पिसांमधे अडकलेले गवत, किंवा तत्सम काही, आपल्या चोचीने काढून एकदूसर्‍याला मदतही करीत असतात. पण कधी कधी एखाद्या दाणग्या कावळ्याला हे आवडत नाही आणि तो येऊन दाण्णकन त्या तारेवर अशा कोनात येऊन बसतो की ती तार झोके खायला लागते. कावळा-कावळीला तोल सांभाळणे (शारीरिक...., मानसिक नाही) अवघड होऊन बसते त्यामुळे ती जोडी तिथून दूर निघून जाते. कदाचित ती कावळी त्या परिसरातील एकमेव सुंदर आणि सेक्सी कावळी असावी त्यामुळेच तो दाणग्या कावळा 'तू माझी झाली नाहीस तर मी तुला कोणाचीच होऊ देणार नाही' अशा खलनायकी भावनेतून तसे वागत असावा.

माझ्या बहिणीच्या घरासमोरच्या झाडावर एक कावळा यायचा. तो तर विविध आवाज काढणारा कलाकार होता. स्वांतसुखाय, तो अनेकविध आवाज काढायचा. आसपास बागडणार्‍या खारूताईंना आश्चर्यचकित करून सोडायचा. त्यांचे ओरडणे चाललेले असायचे. त्यांच्या आवाजाबरहुकूम आवाज काढायचा हा प्रयत्न करायचा. इतरही आवाज त्याला काढता यायचे. असो.

पक्षांचे, प्राण्यांचे विश्व पाहात बसणे हा एक विरंगुळा होऊ शकतो.

मी अगोदर लालबागला रहायला होतो ५ मजल्यावर. पहिल्याच दिवशी रहायला गेल्यावर कळाले की तिथे एक कावळेबुवाही रहात होते माळ्यावर. खिडकीची काच तुट्लेली असल्याने त्यांना व्हीजाची गरज नव्हती.
मी घरात आलो की ते खिडकीच्या बाहेर तर जायचे पण मला घराबाहेर काढण्यासाठी तिथेच जोरजोरात ओरड्त बसायचे. तिथुन हाकलल तर परत परत यायचे. कधी तर आपले लक्ष न्सेल तर खिडकीतुन आत येउन डोक्यावर हल्लाही करायचे. मग मी काच बसवुन घेतली तरीही तो कावळा ३-४ महीने येत होता. न कंटाळता जोरजोरात ओरडायचा. निषेध करायचा. मग यायचा अचानक बंद झाला तर मलाच चुकल्यासारख वाटायचं.
अशीच शिरुरला माझ्या आईकडे एक मांजर आहे. ती रात्री-बेरात्री बाहेर जाते येते तिच्यासाठी खिडकी उघडी ठेवावी लागते. चुकुन बंद केली तरी ती दरवाजा उघडेपर्यंत ओरडत रहाते. हे तर ठीकच.
पण तिची खासीयत म्हणजे आमचा दुधवाला रात्री आठला येतो. मुख्य रस्त्यापासुन आमचे घर ३५०-४०० मीटर असेल. तर ही मांजर बरोबर दुधवाल्याला घ्यायला मुख्यरस्त्यावर हजर असते न चुकता. अगोदर मला आई सांगायची पण मला खरं वाटले नाही. मागच्या महीण्यात मी स्वतः हा अनुभव घेतला सलग २-३ दिवस. तो दुधवाला आतमधे वळाल्यावर ३-४ घरी दुध देतो. ही तोपर्यंत त्याच्यावर लक्ष ठेवुन. तो निघाला की ही त्याच्या पुढेच पण भरोसा अजिबात नाही, सारखे मागे बघणार तो आला की नाही. शेवटी आमचे घर पहील्या मजल्यावर तो जिना चढायला सुरवात करतो तोपर्यंत ही दोन वेळा त्याला बघायला जाते. हा तिचा नित्यनेम.
बरं एवढी मेहनत केल्यावर काय मिळतं तर १५-२० ग्रॅम दुध त्यात तेवढच पाणी घालुन. मी आईला म्हणालो ती एवढी आटापिटा करते दुधासाठी तर तिला बिनापाण्याच थोडं जास्त दुध का देत नाहीस.
आई म्हणाली ती काय लहान आहे का आता? तुला काय जातय सांगायला? ती माउ इतकी शहाणी आहे की तिला गरम चपाती भाकरी असेल तरच खाते. भेळ, फरसान अस काहीही तिला वर्ज नाही.

प्रासकडचा कावळा मजेशीर आहे, तशाच वल्ली आणि पेठकर काकांनी सांगितलेल्या हकीकतीमधले कावळेही. कावळा हा कोणाला त्रास देणारा पक्षी नव्हे, पण कबुतरांचं एवढं कौतुक लोक का करतात कोणजाणे! आमच्या रत्नागिरीच्या बंद फ्लॅटच्या खिडक्यांवर कबुतरांनी घाणीचे केलेले ढीग साफ करताना अगदी वैताग येतो दर वेळी.

कावळ्यांचे इतके रंकज किस्से वाचुन पुन्हा पितृपक्ष चालु झाला की काय आशी पुसट शंका मनाला चाटुन गेली.

सगळेच किस्से सांगत आहेत तर आमच्याकडुनही एक किस्सा. (बहुतेक या आधी मिपावरच कुठल्याश्या धाग्यात सांगुन झाला आहे.)
तेव्हा मी बहुतेक यत्ता ६-७वी मध्ये होतो. आमच घर पहिल्या माळ्यावर होत. ईमारतीच्या मागच्या बाजुस एका आंब्याच्या झाडाची एक फांदी आमच्या बाल्कनी जवळ आली होती. त्यावर एका कावळ्याने घरट बांधुन संसार थाटला होता. अगदी घराची पहिली काडी जमवण्या पासुन आम्ही साक्षिदार होतो. तर त्याच बांधकाम चालु असताना थकुन भागुन स्वारी आमच्या बाल्कनीत विसाव्याला यायची. गंमत म्हणुन आईन एक दिवस त्याला खायला भाकर तुकडा आणि एका डबीत पाणी ठेवल. आणि नंतर तो नेमच झाला.
काड्या काड्यांनी कावळ्याच घरट साकारल. एका सुमुहुर्तावर एका कावळीला पटवुन, तिला घर दाखवायला घेउन आला. बहुतेक घर आवडल असाव तिला. त्यांचा संसार चालु झाला. नव्या नवरीला घेउन कावळे बुवांची बाल्कनी वारी चालु होतीच.
येथावकाश कावळी घरट्यातच बसुन राहु लागली. कावळेबुबा पोटापाण्याच्या उद्योगासाठी भटकंती करुन येत. एक दिवस कावळेबुबा चोचीत (त्याच्या) अंड्यांची रिकामी कवचं घेउन बाल्कनीच्या कठड्यावर आले. बहुतेक कौतुकाने घेउन आला असेल आपल्या वाढत्या संसाराची बातमी द्यायला.
पिल्ल झाल्यावर त्यांच्या भरवण्याचा कार्यक्रम पहाणे हा नित्याचा टाईम पास झाला. आमच्या घरुन त्यांना नित्यनियमाने शिधा मिळतच होता. हळु हळु पिल्लही मोठी होत होती. पंख फडफडवणे चालु होते.
एक दिवस माझ्या मनात काय कली संचारला माहित नाही. मी गमती गमतीत काही कागदाचे बाण केले आणि ते त्या घरट्याच्या दिशेन भिकावले. स्वतःच्या पिल्लांच्या जिवावर बेततय म्हटल्यावर कावळे बुवा बिथरले. रागा रागाने झाडाच्या खोडावर चोच आपटुन निषेध नोंदवु लागले. मला त्याची गंमत वाटली. मस्करीत अजुन एक पाउल पुढे टाकलं. बाणाच्या टोकाला आग लावली आणि भिरकावला. आता मात्र त्या कावळ्याचा संयम संपला सरळ माझ्या दिशेन झेपावला. मी टरकुन थोडा मागे झालो. आणि एक सणकुन धपाटा पाठीत बसला. कळवळुन मागे पाहिल तर आमच्या बहिणा बाई उभ्या होत्या.
तीन माझ्या कानाला धरुन आई बाबांपुढे उभ केल. पुढे काय झाल ते सांगण्या सारख नाही. :(

पण तेव्हा पासुन त्या कावळ्याने आमच्या बाल्कनीत येण सोडल. :(

मस्तच निरीक्षण आणि फोटो आहेत!

कावळेबुवा आमच्या मागच्या दाराची कडी वाजवत होते आणि एक वेगळाच कण्ठरव करत होते. कावळ्याचा आवाज असा कधी ऐकू येईल यावर यापूर्वी माझा कधीच विश्वास बसला नसता पण मी स्वतःच्या कानानेच तो ऐकत होतो.

अहो तो त्या कावळ्याचा आवाज नव्हता, त्याच्या पोटातले कावळे ओरडत होते, त्याचा आवाज होता. ;)

बाकी वर गणपाने म्हणल्याप्रमाणे कावळ्याचे महत्व पितृपक्षादी कर्मांसाठीच नसावे, असे "पैल तो गे काऊ कोकताहे, शकुन गे माये सांगताहे" ही ज्ञानदेवांची ओवी ऐकताना वाटते.

मस्त लिहिले आहेस ...आवडला लेख

मस्त लेख, आणि सर्वांचे अनुभव आणि प्रतिसादही मस्त. मांजरीचा अनुभव वाचून चित्रच डोळ्यापुढे उभे राहिले.

लेख आणि प्रतिसादही मस्तच.

[आमचीही कावकाव]

मस्त लिवल हाय... :)
कावळोबा लयं इंटलिजंट असतोया हे आमासनी लहान असानाच कळलं व्हतं ! आठवा बरं माठ=>पाणी=>चोचीने दगड्=>पाणी मिळाले वाली इष्टोरी. ;)

बाकी आपल्या पोटपुजेची सोय कुटं होईल हे प्राण्यांसनी बरुबर समजतया बघा...:)
समुद्राकाठी जाउन एक माणुस कासवांना आओ... आओओओ अशी हाक मारायचा, लगेच कासवं खाण्यासाठी पाण्याच्या बाहेर यायला सुरवात करायची :--- इति अमुल सुरभी मालिकेतला यक यपिसोड.