आमचे गोंय - भाग ४ - पोर्तुगिज (सांस्कृतिक आक्रमण)

या लेखमालेचे स्वरूप एकंदरीतच ललित लेखनाच्या अंगाने जाणारे पण गोव्याच्या समृद्ध इतिहासाचे, आणि वर्तमानाचेही, दर्शन वाचकांना करून देणे एवढेच आहे. वाचकांना विनंती की त्यांनीही ते तेवढ्याच बेताने घ्यावे.

तसेच घेतले आहे.

(आम्हीही असेच एक "ललित लेखनाच्या अंगाने जाणारे" लेखन (विडंबन) केले होते ते आठवले).

पुढचा लेख कधि येतोय याची वाट पहात असते मी.
एक अत्यन्त माहितीपूर्ण मालिका
अनेक धन्यवाद

पुढचा लेख कधि येतोय याची वाट पहात असते मी.
एक अत्यन्त माहितीपूर्ण मालिका
अनेक धन्यवाद

वाचते आहे. माहितीपूर्ण भाग.

माहितीपूर्ण भाग, मला अजूनही कळत नाही या मिशनरीज हिंदूंना बाटवून काय आसूरी आनंद मिळत असावा देव जाणे. असो. एक प्रश्न 'घाडी' म्हणजे कोण ??

माहिती खुप छान दिली आहे ...
आवेश .. जोश .. प्रतिकार या सगळ्या भावना मनात जाग्रुत झाल्या...
हा इतिहास नकोसा वाटला इतका वाईट वाटला

असेच लिहित रहा... वाचत आहे...

टीम गोवा, तुमचे धन्यवाद.
सुरेख लेखमाला लिहीत आहात. अगदी तपशीलवार सर्व माहिती मिळत आहे.

इतिहासातील अनेक घटना कितीही तटस्थपणे वाचायच्या ठरवल्या तरी मनातील खळबळ काही थांबत नाही.

गोवा, वसई-साष्टी, दीव-दमण इथे आलेले पोर्तुगीज संख्येने असे कितीसे होते? विचित्र कायदे करुन आणि सक्तीने लोक बाटवून धर्मांतर कायम राखणे त्यांना कसे काय जमले? पेशवाई नष्ट झाली तेव्हा हिंदुस्थानात केवळ १८०० इंग्रज होते आणि सर्व संस्थानिकांच्या एकूण सैन्याची संख्या ५ लाखांच्या तरी पुढे असावी. तरीही त्यांनी सगळ्यांना पराभूत केले. नेताजी सुभाषचंद्र बोस हिटलरकडे मदत मागायला गेले होते तेव्हा त्याने तुच्छतेने विचारले होते, की काही हजार इंग्रज ३० कोटी भारतीयांवर राज्य करतात, हे विचित्र नाही का? तुम्ही एकत्र येऊन त्यांना हाकलून देत नाही आणि आमची मदत मागताय, हेच हास्यास्पद आहे.

गोव्यातले पोर्तुगीज मराठ्यांपेक्षा आधुनिक हत्यारे बाळगणारे असले तरी संख्याबळाच्या युद्धात त्यांचा टिकाव लागला नसता. एक संभाजीराजे गोव्यातून पोर्तुगीजांना हाकलून देतील, या भीतीने पोर्तुगीजांनी सेंट झेव्हियरचे प्रेत पेटीतून काढून त्याला नवस बोलणे सुरु केले होते. फार कशाला सत्तरीच्या जंगलात लपून दिपाजीराव राण्यांच्या वंशातील कुष्टोजीराव राणे या कर्दनकाळाने पोर्तुगीजांना घाईला आणले होते. कान्होजी आंग्रे यांना तर इंग्रज आणि पोर्तुगीज एवढे वचकून असत की त्यांचे दस्तक घेतल्याखेरीज कोणतेही जहाज मुंबई ते कारवार या किनारपट्टीवर सुखाने संचार करु शकत नसे.

धर्मांतर ब्राह्मणांचे असो, की इतर जातींचे, मला नेहमीच प्रश्न पडतो, की हिंदू धर्मातून बाहेर जाणे सोपे, पण पुन्हा धर्मात परतणे कठीण का असावे? पाव टाकल्याची अफवा उठवून एका क्षणात धर्मांतर होते, पण पुन्हा हिंदू व्हायला चार-चार दिवसांचे होमहवन आणि प्रायश्चित्त विधी कशासाठी?

भारतीयांनी आपल्यावर आक्रमण करणार्‍या शत्रूंशी व्यूहात्मक आणि ध्येयवादी लढा देण्याची गरज होती.

घाडी म्हंजे भगत. मांत्रिक टाईप असतो तो

एवढे सगळे होऊनही ब्राह्मण धर्म बदलत नाहीत म्हणुन त्यांच्या मुलांना पळवून नेऊन त्यांचे हालहाल करु लागले. शेवटी तेही आई-बाप होते. मुलांचे हाल होऊ नये म्हणुन ख्रिस्तीधर्म स्वीकारणे त्यांच्या नशिबी आले. मग त्या पूर्ण कुटुंबाचे ख्रिस्तीकरण. अश्या १५०५ ब्राह्मणांचे ख्रिस्तीकरण झाले.

लेखमालेत एक गोष्ट प्रकर्षाने जाणवली. ठिकठिकाणी ब्राह्मणांच्या (वॉटेवर बी द डेफिनिशन ऑफ द टर्म) धर्मांतरांची तपशीलवार वर्णने आहेत, आणि ब्राह्मणांच्या (पुन्हा, वॉ. बी द डे. ऑ. द ट.) ख्रिस्तीकरणाची माहिती वारंवार देण्याकडे कल दिसतो. इतर धर्मांतरांचा फारसा उल्लेख नाही, किंवा असलाच, तर वरवरचा आहे.

यावरून एक प्रश्न पडतो: गोव्यात ब्राह्मण (वॉ. बी इ. इ.) वगळता इतरांची धर्मांतरे झाली नाहीत काय? की प्रकर्षाने ब्राह्मणांची धर्मांतरे झाली, असे काही होते?

धर्मांतरे तर इतक्या प्रमाणात झाली की सोय नाही . गोव्यात 'जोस'वाडा नावाचा एक वाडा आहे. हा पूर्वीचा जोशीवाडा होता. असाच 'वझे'चा वाझ झाला. 'लक्षुबा'चा लुकश / लुकास झाला.

हम्म्म्म्... 'ताजमहाला'बद्दल असेच काहीसे ऐकलेले आहे. 'यशोदेच्या कृष्णा'चा 'येशू ख्रिस्त' झाला, असेही सांगतात.

गोव्यात 'जोस'वाडा नावाचा एक वाडा आहे. हा पूर्वीचा जोशीवाडा होता. असाच 'वझे'चा वाझ झाला. 'लक्षुबा'चा लुकश / लुकास झाला.

वझेचे वाझ, रेगेचे रेगो, जोशीचे जोस (मूळ गोवेकरांत जोशी हे आडनाव आहे?) हे रोचक वाटले तरी त्यात फारसे तथ्य नसावे.

कारण वाझ, रेगो इत्यादी आडनावे केवळ गोमंतकीय किरिस्तावांतच आढळतात असे नाही तर मूळ पोर्तुगिज्/ब्राझिलियनांतही आढळतात. त्याचे स्पष्टीकरण कसे देता येईल.

असे मानले जाते की, ज्या पाद्र्याने बाप्तिस्मा केला त्याचे आडनाव धर्मांतरीताला देण्यात आले.

बाकी हा भाग बराचसा ललित लेखनासारखा वाटला.

वाचतेय!! छान सुरू आहे लेखमालेचा प्रवास! :)

लेखमाला वाचतोय. नवीन भागाची वाट पहात असतो. एकंदरित इतिहास क्लेशदायकच आहे म्हणायचा. सुसुत्र स्वरुपात पुढे आनण्यासाठी अनेक धन्यवाद.

वाचूनच कसे तरी झाले. गोव्याने फारच धर्मांतराचा रक्तरंजित इतिहास पाहिला आहे.
या काळात एकुण ५ धर्मसभा बसल्या. प्रत्येक सभेत आधीचे नियम अधिक जाचक करुन हिंदूंना छळण्यासाठी नवनवे जाचक नियम बनवले जायचे. धर्मसभेची माहिती नव्हती हे नव्यानेच कळले. या सभेचे सर्व कामकाज नोंदवले जात असावे असे दिसते.

तर शेंडी ठेवणार्‍या पुरुषांना शेंडीकर लावण्यात आला.
शेंडीकर ? हा जिझिया करापेक्षा वेगळा कसा?

कोणत्याही ब्राह्मणाने एखाद्या हिंदुला ख्रिश्चन होण्यापासुन परावृत्त केल्यास त्याला कैद करुन राजाच्या गलबतावर पाठविण्यात येईल व इस्टेट जप्त करुन सेंट थॉमसच्या कार्यार्थ वापरण्यात येईल."
हे अजूनही वेगवेगळ्या प्रकारे चालत असावे असा मला कधी कधी संशय येतो. कारण भारतात कोणत्याही स्वामींनी ख्रिस्ती धर्मांतर विरोधी कार्य सुरू केले की ते लगेच कोणत्यातरी 'प्रकरणात' सापडलेले दिसतात.

इ. स. १५६० साली पोर्तुगीजांच्या टोळधाडीने एका दिवसात २८० देवळे पाडण्याचा "महापराक्रम" केला.
दिल्ली आणि हैद्राबादच्या इतर राज्यकर्त्यांनीही असे प्रकार केले आहेतच.

इ.स. १६६८ साली नार्वे येथे भक्कम देऊळ बांधून देवाची पुनर्प्रतिष्ठापना केली. सप्तकोटेश्वराची ही हकीकत प्रातिनिधिक म्हणावी लागेल.
याची नोंद तरी आहे.

इथल्या प्रभुदेसाई फळ वगैरे लोकांनी त्याला व त्याच्या काही सहकार्‍यांना असोळणे येथे ठार केले.
हे सर्वत्र झाले असते तर पोर्तुगीज भारतात पाय रोवू शकले नसते
इतका क्लेशदायक इतिहासाचे लेखन करून ते सर्वांना सुसूत्रपणे उपलब्ध करून दिल्याबद्दल टीमचे आभार मानले पाहिजेत. तुम्ही फार मोठे काम करत आहात.

भारतात सेंट झेवियर नावाने ज्या शाळा कॉलेजे चालतात त्या सर्व याच महान संताच्या नावे आहेत का? या शाळा चालवणारे चर्च कोणते असते? कॉन्व्हेंट शाळा चालवण्याची पद्धती कशी असते?

पुढील लेखाची अर्थातच वाट पाहत आहे!

वर ' हे ललित लेखन आहे' वगैरे प्रतिसाद आले आहेत ते वाचून मात्र नवल वाटले. कारण एकुण गोवाटीम स्वतः फिरून माहिती गोळा करत आहे. आता पर्यंत दिलेली माहिती मेहेनतीने व प्रामाणिकपणे गोळा केलेली जाणवते आहे.
जर ख्रिस्ती लोकांनी अत्याचार केले असतील तर ते मान्य करण्यात गैर काही नसावे. शिवाय टीमने गावांची नावे आणि सनावळ्याही दिल्या आहेत. गोव्याचा ख्रिस्ती इतिहास वाईट असेल तर तो तसा सर्वांसमोर मांडण्यात गैर ते काय?

खुपच सुरेख लेखमाला आहे. जे काही लिहिले आहे त्यामुळे पोर्तुगीजांचा प्रचंड राग येतो आहे. पण नाईलाज आहे.

इन्क्विझिशन अर्थात 'धर्मसभा' या फक्त हिंदूनाच जरब बसवण्यासाठी नव्हत्या तर या धर्मसाभांमध्ये सक्तीने ख्रिश्चन धर्मात ओढले गेले असूनही गुपचुप हिंदू रीतीरिवाज पाळणार्‍या नव ख्रिश्चनांना पण अत्यंत कडक शिक्षा देण्यात येत असे.

पणजीतली जुनी सेक्रेटरिएट बिल्डिंग (आदिलशहाचा राजवाडा) आणि फेरीधक्क्यासमोर असलेली पोलीस मुख्यालयाची इमारत ही इन्क्विझिशनवाल्यांची ऑफिसे होती. पोर्तुगीज दप्तरातल्या नोंदींनुसार १५६० ते १७७४ या साधारण २१४ वर्षांच्या काळात एकूण १६१७२ लोकाना लहान मोठ्या शिक्षा देण्यात आल्या. पैकी ५७ लोकाना जिवंत जाळण्यात आलं होतं. तर बहुतेकांच्या मालमता चर्चकडे जमा करून घेण्यात आल्या होत्या. १७२० च्या दरम्यान या तिन्ही तालुक्यात मिळून सुमारे दीड लाख लोक रहात होते ही गोष्ट विचारात घेता किती मोठ्या संख्येने अत्याचार झाले हे ध्यानात यावे.

त्यातही मराठ्यांच्या पानिपतच्या पराभवापर्यंत गोव्याच्या फक्त ३ तालुक्यात पोर्तुगीजांचं राज्य होतं आणि तिथले बहुसंख्य लोक सक्तीने धर्मांतरित करण्यात आले होते हेही विचारात घेतलं पाहिजे. याचाच अर्थ हा, की नवख्रिश्चनाना सुद्धा हिंदूंइतक्याच छळाला सामोरे जावे लागले होते. इन्क्विझिशनमधे सापडलेल्या दुर्दैवी जीवाना सुळी देणे, चाकावर घालून गोल फिरवणे, तोबरे देणे, हातपाय तोडणे इ शिक्षा दिल्या जात असत. १८१२ साली अधिकृतपणे इन्क्विझिशन संपुष्टात आणले गेले, तेव्हा सविस्तर नोंदी जाळून टाकण्यात आल्या. पण Charles Delone या फ्रेंच प्रवाशाने पाहिलेल्या छळाच्या कहाण्या L'Inquisition de Goa या पुस्तकात १६८७ साली नोंद करून ठेवल्या आहेत.

या छळाला कंटाळून गोव्यातले बरेच नवख्रिश्चनसुद्धा कारवार मंगलोरकडे पळून गेले. यातही हिंदूना दहशत बसवण्यासाठी मुख्यत्वे इन्क्विझिशनचं हत्यार वापरण्यात आलं त्यामुळे त्याच्या सविस्तर नोंदी करून पोर्तुगालच्या राजाला कळवण्यात आल्या. इतिहासकार Dr. Teotonio R. de Souza यानीही त्यांच्या पुस्तकांतून हा सगळा इतिहास नोंदला आहे. आपल्याला आज संक्षिप्त स्वरूपात वाचताना हे सगळं इतकं भयानक वाटतं तर प्रत्यक्ष भोगलेल्या हिंदू आणि ख्रिश्चनांबद्दल काय बोलावं? "नाही चिरा नाही पणती" अशा अवस्थेत हे सगळे काळाच्या पडद्याआड गेले. आणि १८१२ नंतर त्यांची नावंसुद्धा इतिहासातून पुसून टाकण्यात आली. राहिल्या त्या एका पिढीकडून दुसर्‍या पिढीकडे चालत आलेल्या कहाण्या आणि १६१७२ हा आकडा.

माहीतीपूर्ण लेखमाला आहे.
आवडतीय.

लेखाची भाषा तितकी पटत नाही.

पोर्तुगीजांच्या टोळधाडीने एका दिवसात २८० देवळे पाडण्याचा "महापराक्रम" केला.

या माहितीचा उल्लेख १९६७ साली ३०० देवळे पाडली असा आहे. त्यासाठी खास सैनिकांची कुमक मागवली होती. १५ वर्षांवरील सर्वांना ख्रिस्ती धर्मप्रचारकांचे धर्म विषयक प्रचार ऐकावे लागत असे. अन्यथा त्यास मारून टाकले जात असे.
त्यावेळी दिलेला आदेश असा - I hereby order that in any area owned by my master, the king, nobody should construct a Hindu temple and such temples already constructed should not be repaired without my permission. If this order is transgressed, such temples shall be, destroyed and the goods in them shall be used to meet expenses of holy deeds, as punishment of such transgression. संदर्भ: डॉ. टी आर डिसुझा
हे पाहा http://www.vgweb.org/unethicalconversion/GoaInquisition.htm

हे प्रकरण थोडेसे रिस्कीच आहे - लिहिण्यासाठी. तटस्थपणे लिहिता येण्यासारखा हा इतिहास नाही. ती ललित लेखनाची विशेष सूचना टाकण्याच्या मुत्सद्दीपणाचे कौतुक करावे तेवढे थोडेच!

असो. लेखमाला छान आहे.

पोर्तुगालमध्ये ह्या न्यायालयाने स्पेनसारख्या देशातुन पळून पोर्तुगालमध्ये आलेल्या ज्यू लोकांवर 'न भूतो न भविष्यति' असे अत्याचार केले. ज्या ज्यूंनी ख्रिस्ती धर्म स्वीकारला, त्यांनाही हे भोग चुकले नाहीत. त्यांनी भयंकर, अमानुष असे शारिरीक व मानसिक अत्याचार भोगले. छळ करणार्‍यांना हव्या तशा जबान्या घेउन या ज्यूंना जिवंत जाळण्यात येत असे. आणि त्यांची मालमत्ता सरकारजमा केली जात असे.

भारतातही हिंदूंवर अत्याचार करतांना असे अत्याचार ज्युं वर केले गेले होते. यासाठी अर्थातच फ्रांसीस झेवियर प्रणित ख्रिस्ती लोक सहभागी होते. या ज्यु लोकांना बेने इस्रायली असे संबोधन आहे.

पुन्हा एकदा लेख वाचला.
पोर्तुगीजांच्या विचित्र आक्रमकतेचा,धर्मांधतेचा,जुलूम जबरदस्तीचा व थेट लोकसंख्येचा तोलचा निव्वळ बळाच्या आधारावर बदलू पाहण्याच्या वृत्तेचा फटका फक्त इथल्या हिंदू-मुस्लिम ह्यांनाच बसला असे नाही; तर त्यांनी पश्चिम किनारपट्टीवर थेट केरळपर्यंत उच्छाद मांडलेला दिसतो.
रोचक गोष्ट ही की ह्यातून खुद्द गैर-पोर्तुगिज ख्रिश्चनही सुटले नाहित!!
भारतात ख्रिश्चन धर्म हा युरोपच्या कितीतरी आधी आला. अगदि इसवीसनाच्या पहिल्या दुसर्‍या शतकात. आज आपण ख्रिश्चन जग बघतो त्या ख्रिश्चन धर्मावर आख्खा युरोपीय, त्यातही पश्चिम युरोपीय संस्कृतीचाच पगडा आहे. नाव ख्रिश्चनांचे, कित्येक प्रथा युरोपच्याच. मग सुरुवातीचा ख्रिश्चन धर्म कसा होता?
तो ह्या आजच्या धर्माहून खूपच भिन्न भासणारा होता. जिथे येशू वसला, फिरला व जिथे त्याने देह ठेवला त्या मध्य-पूर्व आशियाच्या संस्कृतीची व काही प्रमाणात ज्यू परंपरेची त्यात झाक होती.(ती युरोपिअनांमध्येही आहे, पण फारच कमी.)
तर, मध्यपूर्वेत आजच्या इस्राइलच्या भागात ख्रिस्ताचा वावर. त्या भूभागाच्या असपास आसणार्‍या सिरियामध्येही झटकन ह्या नव्या धर्माचा प्रसार सर्वप्रथम झाअला. तिथून व्यापारी मार्गाने तो थेट केरळात दुसर्‍या शतकात पोचला. आजही केरळात सिरियन ख्रिश्चन आहेत.(त्यापैकीच एक पी सी अलेक्झांडर ). ह्यांच्या परंपरा, पद्धती, समजूती युरोपिअन ख्रिश्चन फ्लेवरहून फारच वेगळ्या होत्या.अशी सिरिय्न्-अरमाइक नि भारतीय प्रभावित एक संस्कृती बनत होती. आणि नेमके सोळाव्या शतकात ह्यांचा पत्ता पोर्तुगीजांना लागला. ह्यांची स्वतःची एक
झाले! इथल्या एतद्देशीय हिंदू -मुस्लिम ह्यांच्या बरोबरच सिरिअन ख्रिश्चनांचाही छळ पोर्तुगीजांनी मांडला. ह्यांचे अत्यंत आदराचे आणि समाजशास्त्रीय दृष्ट्या महत्वाचे, दुर्मिळ ग्रंथच्या ग्रंथ सापडातील तिथे जाळले, शोधून शोधून जाळले.(तेव्हा छपाइ फारशी होत नसे. जाळले, की संपले. पुन्हा कुठली आवऋत्ती असणे असे नव्हतेच.) आणि (पोर्तुगीज) ख्रिश्चनांनी (सिरियन) ख्रिश्चनांना बळाने ख्रिश्चन करणे सुरु केले!
बहुमोल ठेवा गेला तो गेलाच. थोडीशी माहिती http://en.wikipedia.org/wiki/Syrian_Malabar_Nasrani इथेही मिळेल.

पुन्हा एकदा लेख वाचला.
पोर्तुगीजांच्या विचित्र आक्रमकतेचा,धर्मांधतेचा,जुलूम जबरदस्तीचा व थेट लोकसंख्येचा तोलचा निव्वळ बळाच्या आधारावर बदलू पाहण्याच्या वृत्तेचा फटका फक्त इथल्या हिंदू-मुस्लिम ह्यांनाच बसला असे नाही; तर त्यांनी पश्चिम किनारपट्टीवर थेट केरळपर्यंत उच्छाद मांडलेला दिसतो.
रोचक गोष्ट ही की ह्यातून खुद्द गैर-पोर्तुगिज ख्रिश्चनही सुटले नाहित!!
भारतात ख्रिश्चन धर्म हा युरोपच्या कितीतरी आधी आला. अगदि इसवीसनाच्या पहिल्या दुसर्‍या शतकात. आज आपण ख्रिश्चन जग बघतो त्या ख्रिश्चन धर्मावर आख्खा युरोपीय, त्यातही पश्चिम युरोपीय संस्कृतीचाच पगडा आहे. नाव ख्रिश्चनांचे, कित्येक प्रथा युरोपच्याच. मग सुरुवातीचा ख्रिश्चन धर्म कसा होता?
तो ह्या आजच्या धर्माहून खूपच भिन्न भासणारा होता. जिथे येशू वसला, फिरला व जिथे त्याने देह ठेवला त्या मध्य-पूर्व आशियाच्या संस्कृतीची व काही प्रमाणात ज्यू परंपरेची त्यात झाक होती.(ती युरोपिअनांमध्येही आहे, पण फारच कमी.)
तर, मध्यपूर्वेत आजच्या इस्राइलच्या भागात ख्रिस्ताचा वावर. त्या भूभागाच्या असपास आसणार्‍या सिरियामध्येही झटकन ह्या नव्या धर्माचा प्रसार सर्वप्रथम झाअला. तिथून व्यापारी मार्गाने तो थेट केरळात दुसर्‍या शतकात पोचला. आजही केरळात सिरियन ख्रिश्चन आहेत.(त्यापैकीच एक पी सी अलेक्झांडर ). ह्यांच्या परंपरा, पद्धती, समजूती युरोपिअन ख्रिश्चन फ्लेवरहून फारच वेगळ्या होत्या.अशी सिरिय्न्-अरमाइक नि भारतीय प्रभावित एक संस्कृती बनत होती. आणि नेमके सोळाव्या शतकात ह्यांचा पत्ता पोर्तुगीजांना लागला. ह्यांची स्वतःची एक
झाले! इथल्या एतद्देशीय हिंदू -मुस्लिम ह्यांच्या बरोबरच सिरिअन ख्रिश्चनांचाही छळ पोर्तुगीजांनी मांडला. ह्यांचे अत्यंत आदराचे आणि समाजशास्त्रीय दृष्ट्या महत्वाचे, दुर्मिळ ग्रंथच्या ग्रंथ सापडातील तिथे जाळले, शोधून शोधून जाळले.(तेव्हा छपाइ फारशी होत नसे. जाळले, की संपले. पुन्हा कुठली आवऋत्ती असणे असे नव्हतेच.) आणि (पोर्तुगीज) ख्रिश्चनांनी (सिरियन) ख्रिश्चनांना बळाने ख्रिश्चन करणे सुरु केले!
बहुमोल ठेवा गेला तो गेलाच. थोडीशी माहिती http://en.wikipedia.org/wiki/Syrian_Malabar_Nasrani इथेही मिळेल.

पुन्हा एकदा लेख वाचला.
पोर्तुगीजांच्या विचित्र आक्रमकतेचा,धर्मांधतेचा,जुलूम जबरदस्तीचा व थेट लोकसंख्येचा तोलचा निव्वळ बळाच्या आधारावर बदलू पाहण्याच्या वृत्तेचा फटका फक्त इथल्या हिंदू-मुस्लिम ह्यांनाच बसला असे नाही; तर त्यांनी पश्चिम किनारपट्टीवर थेट केरळपर्यंत उच्छाद मांडलेला दिसतो.
रोचक गोष्ट ही की ह्यातून खुद्द गैर-पोर्तुगिज ख्रिश्चनही सुटले नाहित!!
भारतात ख्रिश्चन धर्म हा युरोपच्या कितीतरी आधी आला. अगदि इसवीसनाच्या पहिल्या दुसर्‍या शतकात. आज आपण ख्रिश्चन जग बघतो त्या ख्रिश्चन धर्मावर आख्खा युरोपीय, त्यातही पश्चिम युरोपीय संस्कृतीचाच पगडा आहे. नाव ख्रिश्चनांचे, कित्येक प्रथा युरोपच्याच. मग सुरुवातीचा ख्रिश्चन धर्म कसा होता?
तो ह्या आजच्या धर्माहून खूपच भिन्न भासणारा होता. जिथे येशू वसला, फिरला व जिथे त्याने देह ठेवला त्या मध्य-पूर्व आशियाच्या संस्कृतीची व काही प्रमाणात ज्यू परंपरेची त्यात झाक होती.(ती युरोपिअनांमध्येही आहे, पण फारच कमी.)
तर, मध्यपूर्वेत आजच्या इस्राइलच्या भागात ख्रिस्ताचा वावर. त्या भूभागाच्या असपास आसणार्‍या सिरियामध्येही झटकन ह्या नव्या धर्माचा प्रसार सर्वप्रथम झाअला. तिथून व्यापारी मार्गाने तो थेट केरळात दुसर्‍या शतकात पोचला. आजही केरळात सिरियन ख्रिश्चन आहेत.(त्यापैकीच एक पी सी अलेक्झांडर ). ह्यांच्या परंपरा, पद्धती, समजूती युरोपिअन ख्रिश्चन फ्लेवरहून फारच वेगळ्या होत्या.अशी सिरिय्न्-अरमाइक नि भारतीय प्रभावित एक संस्कृती बनत होती. आणि नेमके सोळाव्या शतकात ह्यांचा पत्ता पोर्तुगीजांना लागला. ह्यांची स्वतःची एक
झाले! इथल्या एतद्देशीय हिंदू -मुस्लिम ह्यांच्या बरोबरच सिरिअन ख्रिश्चनांचाही छळ पोर्तुगीजांनी मांडला. ह्यांचे अत्यंत आदराचे आणि समाजशास्त्रीय दृष्ट्या महत्वाचे, दुर्मिळ ग्रंथच्या ग्रंथ सापडातील तिथे जाळले, शोधून शोधून जाळले.(तेव्हा छपाइ फारशी होत नसे. जाळले, की संपले. पुन्हा कुठली आवऋत्ती असणे असे नव्हतेच.) आणि (पोर्तुगीज) ख्रिश्चनांनी (सिरियन) ख्रिश्चनांना बळाने ख्रिश्चन करणे सुरु केले!
बहुमोल ठेवा गेला तो गेलाच. थोडीशी माहिती http://en.wikipedia.org/wiki/Syrian_Malabar_Nasrani इथेही मिळेल.

हा लेख वाचला गेला नव्हता !
सुंदर लिहला आहे...
बाकी ख्रिश्चन धर्मांतर तर आजही हिंदूस्थानात जोमाने चालु आहे. इतके की कट्टर समजले जाणारे मुस्लीम सुद्धा आता ख्रिश्चन होत आहेत !
Kashmiri Muslims conversion to Christianity असे गुगलल्यावर अधिक माहिती मिळेल.

अभ्यासू प्रतिसादासाठी धन्यवाद! ही मालिका काहीशी रेंगाळली आहे याची जाणीव आहे. पुढचे ३ भाग तयार आहेत, पण काही ना काही अडचणी येत गेल्या त्यामुळे मालिका जरा मागे राहिली. आणखी ८/१० दिवसांत नक्की पुढचा भाग देऊ.

इन्क्विझिशनबद्दल सांगायचे म्हंजे गोवा इन्क्विझिशन नामक अ का प्रियोळकरांचे पुस्तक अप्रतिम आहे. रेफरन्सेसनी इतके नटलेले पुस्तक या विषयावर दुसरे नाही. ब्यालन्स्ड वैग्रेंच्या गफ्फा, ते पुस्तक वाचल्यावर नक्कीच थांबतील. सत्य बघा- ते ब्यालन्स्डच असले पाहिजे वैग्रे गफ्फा नकोत. त्या पुस्तकाचा उल्लेख दिसला नाही म्हणून हा धागा मुद्दाम वर काढतो आहे. धागाकर्त्यांनी हे पुस्तक बहुतेक वाचले असावे, पण स्टिल..

गोमंतकातील एक प्रसिद्ध लेखक" महाबळेश्वर सैल' यांची "तांडव " नावाची एक उत्तम कादंबरी आहे हे पुस्तक मराठी आणि कोंकणी या दोन्ही भाषेत प्रसिद्ध झाल आहे.

पुन्हा एकदा सर्व मालिका वाचली. पुन्हा आवडली.
धन्यवाद ह्या अप्रतिम मालिकेबद्दल.

हा लेख वर आणलाच आहे तर एक कमेंट ही टाकुन घेते.

वर उल्लेख झालेल्या महालसा देवीचे , तिच्या मुळ ठिकाणी म्हणजे वेर्णा इथे खूप खूप भव्य आणि खूप्च सुंदर मंदिर बांधले जात आहे. तळ्या तर सुंदरच आहेत. इतक मस्त वाटत. कधीही गेलात तर नक्की पहा.

श्री क्षेत्र वरेण्यपुर,
वेर्णा इंडस्ट्रियल ईस्टेट च्या मागच्या बाजुला

महाराष्ट्रातच गोव्याबद्दल गैरसमज आहेत असं नव्हे, तर गोव्यातही महाराष्ट्राबद्दल ते जाणीवपूर्वक पसरवले जात आहेत. कालपरवाच फेसबुकवर एका प्रख्यात इतिहास प्राध्यापकांनी लिहिलेली पोस्ट बघा.

HISTORY: Today in History two Historical figures were born one SAVED OUR LITTLE GOA from Maharashtra n the other tried to destroy humanity that is Adolf Hitler. My Hero DR.JACK SEQUEIRA SAVED US GOANS from Mahatashtra

Dr. Jack Sequeira was the President of the First Opposition party U .G. Party n the First Opposition leader in the First assembly of liberated Goa Daman n Diu .The MGP led by Bhausaheb Bandodkar wanted to merge Goa vt Maharashtra . Infact MGP under the clout of Maharashtra leaders fought the election vt that agenda. In 1967 the historic Opinion Poll was held on 16th january a very imp date in Goa s History which should b celebrated as the GOA SAVIOUR DAY n Dr Jack Sequeiras birthday should b celebrated all over Goa . He fought tooth n nail to save Goa from merging vt Maharashtra . His only son Erasmo Sequeira too led a campaign to save our Goa from merging . Hats off to both father - son duo .Shri Purushottam Kakodkar n Dr Sequeira lobbied hard in Delhi for the cause of Goa .If the MGP had succeeded in merging vt Maharashtra v would have been annihilated n finished n Goa would have been a small district of maharashtra . Our identity would have been lost . Thank you Dr Jack Sequeira we salute u for SAVING US n I also specifically salute my brothers of Banaulim n Navelim constituencies for turning the tide in favour of a separate entity . Long live Dr Jack Sequeira .

त्यावर आलेल्या दोन प्रतिक्रियाही देत आहे. विशेष म्हणजे त्यापैकी एकजण हायस्कूल टीचर आहे.

Don't try and glorify Bandodkar who was a traitor and never knew who is the mother and father in life. His move to make Marathi as a sole official language of Goa is enough proof where he stood.

N those who did not vote n are enjoying the fruits of our state hood should be parcelled to Maharashtra to watch shivajis natak..

मी दोन्हींचा निषेध करून आले, पण अजून प्राध्यापकांकडून काही उत्तर आलं नाही. दुसर्‍या महाशयांनी तू कोण मला शिकवणारी असं विचारलं. त्यावर तू विद्यार्थ्यांना हेच शिकवतोस का असं मी विचारलं. तोही नंतर गप्प आहे.

गोव्याचा मराठ्यांशी निगडित असलेला इतिहास पुसायचे पद्धतशीर प्रयत्न पूर्वी पोर्तुगीजांनी केले, ते अजूनही चालू आहेत आणि त्याला मोठेमोठे लोक बळी पडत आहेत हे पाहून विषाद वाटला. :(

त्यातही गोव्यातील ज्या जनतेने पोर्तुगीजांचा प्राणपणाने विरोध केला होता, त्यांचेच वंशज आज पोर्तुगीज आपले आणि डॉ सिक्वेरांनी महाराष्ट्रापासून गोव्याला वाचवले अशी भाषा वापरतात. कालाय तस्मै नमः|

इ. स. १३४६ साली हसन गंगू बहामनीने कदंबांचा पराभव केला आणि हे देऊळ धुळीला मिळवले. नंतर देवगिरीच्या यादवांनी बहामनी सुलतानाचा पराभव केला आणि दिवाडी बेटावर नव्याने देऊळ बांधले.

इथे थोडीशी चूक झालीय का?
देवगिरीच्या यादवांची राजवट १३१८ मध्ये हरपालदेवाच्या क्रूर हत्येनंतर संपुष्टात आली. कुणी स्थानिक पाळेगारांनी बहमनी सुलतानाच्या गोव्यातील सुभेदाराचा पराभव केला असावा असे वाटते.