एका घराची गोष्ट

सुंदर!

मनातल्या भावना अतिशय सुंडर मांडल्या आहेत. तुमच्या आठवणींच्या आनंदात आणि घराच्या दु:खात मी सहभागी आहे असे समजा. :)

छान लिहलेय. अर्थात हे असे घडणे स्वाभावीक आहे.

पण काही गोष्टी तुम्ही लोक ठरवून करु शकाल किंवा करु शकला असता त्याम्हणजे बिल्डरशी करार करताना

१) (ऐकायला विचित्र वाटेल पण) बिल्डींगचे नाव 'बापट वकीलांचे घर' किंवा तत्सम नाव देउन ती स्मृती जतन करता आली असती / येईल.
२) जुन्या घराचे नाव असलेली पाटी उदा. नाव - इसवीसन असा उल्लेख अपार्टमेंटच्या प्रवेश भिंतीवर करणे
३) जी झाडे वाचवता येतील ती वाचवणे किंवा दुसर्‍या जागी पुनर्रोपण करणे.
४) तुम्हाला जुन्या घराची आठवण येईल असा प्रदर्शनीय भाग करणे किंवा जुन्या घर/परिसरातील काही गोष्टी जसे तुळशी वृंदावन पुन्हा वापरणे. जुन्या घरातील लाकूड, दगड, मेटल वापरुन आपल्या फ्लॅट तसेच बाहेर गझीबो असे काहीसे. की ह्या जुन्या आठवणी अगदीच नष्ट न व्हाव्या.
५) एन्ट्रान्स लॉबी मधे ह्या इतिहासाची एक झलक उभारणे, फोटो, माहीती देणे.

नवीन फ्लॅट बद्दल अभिनंदन!!

मनोगत अगदी सुंदर उतरलं आहे. शब्दन्शब्द त्या पिढीजात घराबद्दलच्या आत्मीयतेने नटलाय.

काही गोष्टींना थोपवणं फारच कठीण होऊन जातं हेच खरं......

जुन्या घरासारखं नवं घर होणार नाही पण नव्या घरात जुनं घर टिकवण्याची जबाबदारी कदाचित तुम्हाला घ्यावी लागेल, मग मी पुन्हा इथे येणार नाही असं म्हण्टलंत तरीही......

खूप मनापासून लिहिले आहे पैसातै तुम्ही.
तुमच्या भावनान्शी सहमत

जुना दात पडल्याशिवाय नवीन कसा येईल ?
(हा झाला समुपदेशनाचा भाग .जुन्या वास्तूशी जोडलेली नाळ तोडणे किती कठीण असते याची कल्पना आहे. .)

लेखन मनापासून आणि सुंदर झालय.
अनेक बिकट प्रसंग वाचून कसेसे झाले.
डोळ्यात पाणी आले.

थम्ब्ज अप !

डोळे भरून आले वाचताना. आणि प्रत्येक गोष्ट गपागपा गिळत जाणार्‍या अजगरासारख्या काळाचा निष्फळ राग आला काहीवेळ.

शब्दच नाहीत, काय बोलू? आम्ही सांगलीतलं आमचं गाव भागातील घर सोडून आलो, तेव्हाची आठवण झाली..

...

फार पुर्वी एक सुधीर जोशी , आनंद इंगळे , रसिका जोशी आणि आणखीन प्रचंड चांगले कलाकार असलेली झी-मराठी वरची मालिका आठवली ! ( नाव आठवत नाहीए)

अवांतर - शेवटी प्रत्येक गोष्ट नश्वर आहे , तुम्ही आम्ही , घर , मिपा आणि सगळेच आय-डि (डू-आयडी पकडून)

खास लेख...
वाचन खुण साठवल्या गेल्या आहे
एक एक घटना एकदम हळुवार मांडली आहेस

तुझी स्केचेस इथे टाकायला विसरलीस का ग? ;)

खुप छान लिहिले आहे. लहानपणी रहात होतो त्या ' कौलारु घराची ' आठवण ताजी झाली
गेले ते दिवस, राहिल्या त्या आठवणी

धन्यवाद

अमोल केळकर

निशब्द करुन टाकलत कि हो....

छान. आवडलं.

निशब्द....................

छान लिहीलंय.

छान लिहिलय.

तुमच्या भावनांमध्ये सहभागी आहे .. बाकी काय बोलावे ते सुचत नाहिये ...

फक्त घराने दिलेल्या शेवटच्या गिफ्ट्स आम्हाला पण दाखव ना ताई..

---
आपला असलेला वावर .. म्हणजे एक जीवंत आठवण.. आपली सोबती .. एकेमेकांचे असंख्य गुज जेंव्हा काळाच्या पडद्यात जाउ पाहते तेंव्हा खरेच खुप वेदना होताता मनाला.. आनि मग पुढच्या पीढीचे आणि घराचे कायमचे संपलेल नातं आपल्या मनात रुतुन बसते ...

सु रे ख..!

'पैसा' हे लेखकाचे/लेखिकेचे नांव आणि 'एका घराची गोष्ट ' ह्या सुमार शीर्षकामुळे कथा वाचण्याची उत्सुकता वाटत नव्हती. पण पाहूया तरी काय आहे असे म्हणून कथा उघडली आणि घराच्या प्रथमदर्शनानेच पराकोटीची आपुलकी निर्माण केली.
लेखिकेने तिचे त्या घराशी असणारे भावनिक नाते अतिशय समृद्ध शब्दांत मांडले आहे. इतके की ते घर पाडणार ह्या कल्पनेने माझ्याही डोळ्यात पाणी आले.
संपूर्ण कथा वाचून हृदय पिळवटून टाकणारी अस्वस्थता अनुभवली. मनावर ताब मिळवताच विचार आला कि लहानपणापासून पाहात आलेली, त्यांचे प्रेम अनुभवत आलेली एखादी घरातली व्यक्ती असते आणि वयोमानानुसार वृद्धापकाळात अशा व्यक्तीचे निधन होते आणि दु:खाचा एक डोंगरच डोक्यावर कोसळतो. मन विदीर्ण होऊन जाते. पण आपले आयुष्य पुढे चालतच राहते. सर्व दु:खांवर काळ हेच एकमेव औषध आहे ह्या न्यायाने तसेच निसर्ग नियम स्विकारल्याने आपण ते दु:ख पचवतो. तद्वत, जिथे प्राणप्रिय व्यक्तींना मृत्यूपासून आपण रोखू शकत नाही तिथे वास्तूमध्ये इतके मन गुंतवणे त्रासदायकच ठरते.
घराचे छायाचित्र खुपच छान आहे. त्याला छानसे जलचित्रात किंवा तैलचित्रात सजवून अशा ठिकाणी लावावे कि त्याच्याशी संलग्न असणार्‍या सर्व स्मृती कायम ताज्या राहतील दु:खाचा कडवट पणा लवकरात लवकर विरुन जाईल.
शुभेच्छा..!

फार छान लिहलेय. उत्कट आहे, भावनाविभोर करणारे आहे.
(आयुष्यात असा प्रसंग कधी अनुभवा लागेल याविचाराने हिरमुसलो.)

.

अतिशय प्रामणिक आणि त्यामुळेच अस्वस्थ करून टाकलंत.
तुमची घराबरोबरची भावनिक गुंतवणुक संपणार नाही याची खात्री बाळगा. निर्जिव वास्तूदेखील सजीव शरीरंप्रमाणेच (किंबहुना अधिकच) मनाच्या जवळ राहतात.
तुमच्या घराचा आशीर्वाद सदैव तुमच्याबरोबर राहो.
:)

ज्योतीताई अतिशय सुंदर लेख..अगदी मनापासून लिहिलायस!!
हळवं करून टाकणारा अलवार लेख..!

आणि तुझं घर तर थेट माझ्या मालघरच्या घरासारखंच आहे :)

सुंदर लेखन. आवडले होतेच. लेखिका स्मरणरंजनातच अडकून पडली नाही आणि आठवणी बरोबर घेऊन येणारा भविष्यकाळ स्वीकारायला तयार झाली आहे हा सकारात्मक शेवट तर खूपच आवडला.

पैसाताई, अतिशय हेलावून टाकणारा अनुभव. तुमचं खरं आहे, घर मनात कुठेतरी असतंच अदृश्यपणे वसलेलं, ते पडायची वेळ येते तेव्हा समजतं की ते आपल्याच मनाचा एक भाग होतं इतकी वर्षं! तुमच्या घरानं तुमच्या जुन्या चित्रांच्या, दादांच्या डिग्र्यांच्या रुपानं तुम्हाला आशीर्वाद दिलाय हे खरं आहे!

आमचा राहता वाडा पाडून तिथे कॉम्लेक्स झालं त्याची आठवण झाली आणि जीव गलबलला. ज्या घरात लहानाचा मोठा झालो, सवंगडी जमवले, हक्काने कोणाकडेही जाऊन जेवलो, चोर्-पोलीस, गल्लीक्रिकेट, शिवाशिवी, दगड का माती, डबा ऐसपैस जिथे तासंतास रंगले, पत्ते, कॅरम, बुद्धीबळ यांनी तहान भूक हरपली, गच्चीवरती तळपत्या उन्हात पतंगाच्या काटाकाटीत दिवस कसा बुडाला ह्याचं भान राहिलं नाही ते घर; जाड दरवाज्यामागचा सागवानी आगळ भिंतीत सारुन रात्री दार बंद करताना 'निर्धास्त रहा, मी जागाच आहे!' असा जणू आशीर्वाद देणारं घर, उन्हाळ्याच्या दिवसात हौदाजवळच्या थंडगार शहाबादी फरशीवर स्वर्गसुखाची झोप देणारं घर, माझ्या लाडक्या बोरिसचं निर्व्याज प्रेम देणारं घर, अनेक सुखदु:खाच्या प्रसंगाचं मूक साक्षीदार असलेलं घर जेव्हा पडणार असं नक्की झालं तेव्हा छातीत कोणीतरी कुदळ मारावी असं दुखलं! पाडलेल्या घरासमोरुन मला जाववत नसे. असाच एकेदिवशी अर्धवट पाडलेल्या घरात जाऊन ढसाढसा रडलो. त्या पडक्या भिंती, चुना-माती, सागवानी खांब, तुळवंट नि वासे, महिरपी कोनाडे, नक्षीचे खांब, पुरुषभर उंचीची भिंतीतली कपाटं सगळी रडताहेत असं वाटलं. बाबा मला शोधत आले आणि कशीबशी समजूत घालून घरी(?) घेऊन गेले.
वर्षं उलटली. दु:ख हळूहळू ओसरलं. बदल व्हायचेच. मन सरावतं. कधीतरी बेसावध क्षणी खपली निघते अश्रू ओघळतात आणि पुन्हा काही काळाने ते मागे पडतं.

असो. माझंच सांगत बसलो. पैसाताई, तुम्ही दोन कामं नक्कीच करु शकता - एक म्हणजे बिल्डरला तातडीने विनंती करुन झाडं आहेत तशी वाचवता आली तर उत्तम, अन्यथा उचलून दुसरीकडे रुजवता आली तर बघा.
आणि दुसरं, घरात जुनं चांगलं लाकूड असेल त्यातून तुमच्या काका-काकूंच्या नवीन फ्लॅटमधे काही सामान बनवून घेऊ शकता त्यानेही आठवणी राहतील.
तिथे पुन्हा जायचं नाही असं तुम्हाला वाटणं स्वाभाविक आहे पण स्वानुभवावरुन सांगतो असं करु नका. आवर्जून जा. त्याने तुमचं दु:ख कमी व्हायला मदतच होईल. त्या जागेला तुमचा स्पर्श समजतो. जुनं घर नसलं तरी आपुलकी आणि मायेचं छत्र अबाधित असतं हे तुम्ही अनुभवाल.
ह्या प्रकल्पाला मनापासून शुभेच्छा!

-रंगा

खूप छान.. मस्त लिहिलय.. अगदी हळवं करुन गेलं झणभर

खरचं हळवा करुन गेला लेख, कालच वाचुन गेले पण काय प्रतिक्रिया द्यावी तेच कळत नव्हतं. माझ्या सुदैवाने माझे लहानपणीचे घर अजुन आहे, तिथे अंगणात मागे, पुढे कडुनिंब, औदुंबर, सोनचाफा, साग, आंबा, शेवगा अशी मोठी मोठी झाडं होती कि भर उन्हाळ्यात सुद्धा तिथे गारवा असायचा. नविन घरी जाताना यातली काही झाडं शेजा-यांना त्रास नको म्हणून तोडावी लागली. कधी मधी ते घर विकुन टाकावं, किंवा पाडुन मोठं बांधाव याची बोलणी घरच्यांमध्ये चालु असतात. काळाबरोबर बदलले पाहीजे असे कितीही वेळा मनाला बजावले तरी घर पाडायची कल्पना काळजाला घरं पाडुन जाते हे ही तितकच सत्य आहे.
वर सहज आणि चतुरंग यांनी दिलेल्या सुचनांचा जरुर विचार करा. त्याने दु:ख कमी व्हायला मदतच होईल.

अतिशय हळवे, सुंदर लेखन. वाचताना डोळ्याच्या कडा नकळत ओलावल्या.

वाचताना प्राजुच्या तासगांवच्या घराचीही आठवण झाली!!

:(

पैसाताई, घराविषयीच्या भावना अगदी मनाच्या खोलवरून भरून येऊन शब्दात मांडल्या आहेत. वाचताना डोळ्यात पाणी आलं :(

जिथे लहानाचे मोठे झालो ते घर नुसतंच विकलं जाणार नाही तर ते पाडून तिथे वेगळीच वास्तू बनणार या जाणीवेनेच मनाला खरंच फार त्रास होत असला पाहिजे.
मी माझ्या घराबद्दल हा विचार करून पाहिला तर रडूच आलं आणि पुढचा विचारच करू शकले नाही.

वरच्या प्रतिक्रियांमध्ये अनेकांनी सुचवल्याप्रमाणे त्या घरातील जुन्या वस्तू तुमच्या आणि भावंडांच्या राहत्या घरांमध्ये आणून ठेवू शकता आणि झाडांचं पुनर्रोपणसुद्धा करून घ्या.

फार सुरेख लिहिलं आहे ज्योती..
स्वाती

___/\____
बस्स!

हा लेख/ह्या भावना आत्ताच वाचल्या. वास्तुचा सहवास हा जवळच्या व्यक्तीच्या सहवासाप्रमाणेच असतो. असेच आजोळचे फलटणचे घर सोडून आता अनेक वर्षे झाली, तरी अजूनही कुठेतरी मनाच्या कोपर्‍यात घर करून आहे.

जिथे लहानाचा मोठा झालो, ते ठाण्याचे घर जेंव्हा पाडले तेंव्हा तेथे जाऊ देखील शकलो नाही. त्या इमारतीत असलेली फक्त चार घरे म्हणजे कायमची नाती झाली होती आणि आता सगळे विखुरले तरी पुढच्या पिढ्यात देखील ती नाती तशीच आहेत. प्रत्येकानेच त्या घरात सुखदु:खाचे क्षण पाहीले पण ते सोडताना प्रत्येकाच्याच डोक्यात त्या वास्तूबद्दल कृतज्ञताच होती. बिल्डरला एकच अट घातली होती की नारळाची झाडे पाडायची नाहीत. गेल्या खेपेस ठाण्याला गेलो तेंव्हा संपूर्ण रूप बदलेल्या (आणि मला न आवडलेल्या) ठाण्याच्या त्या आता आरएम रोडवरून / आमच्या वेळच्या राम-मारूती रस्त्यावरून मुलीला सगळा भाग दाखवायला चालत नेत होतो. क्षणभर मीच गोंधळलो आणि त्यामुळे दुखावलो, की आपले नक्की घर कुठे होते. सगळेच बदलेले. पण मग ती नारळाची झाडे दिसली....

लेख.

अल्लाद, अलगद आठवणींची सफर घडवून आणलित.
हा धागा स्पा च्या वाचनखुणेत सापडला, म्हणून त्याचे जाहिर आभार.

अतिशय सुंदर, भावनोत्कट लेखन.
तुमची ती स्केचेस, आणि हरकत नसल्यास ते फोटोपण इथे द्याल का?

अवांतरः
१. माझ्या माहितीप्रमाणे एका विशिष्ट (किती ते नक्की ठाऊक नाही) काळापूर्वीचे कोणतेही बांधकाम पाडायलाच काय पण त्यात बदलही करायला फ्रान्स इ. देशात सक्त मनाई असून या कायद्याचे काटेकोर पालन केले जाते. असा काही कायदा मुळात आपल्याकडे आहे का ? नसल्यास तसा प्रयत्न केला गेला आहे का? वगैरे माहिती कुणाला असल्यास द्यावी. अर्थात कायदा झाला, तरी त्याचे पालन किती केले जाणार, हा भाग वेगळा.
२. मा. आमिरखान यांनी हा विषय 'सत्यमेव जयते' मध्ये घेऊन त्याला वाचा फोडावी.

जूने जावून नविन येणारच...

त्याचे स्वागत करा, त्याच्यात पण काही तरी चांगले मिळेल...

आणि खरे सांगू का, एक गोवा सोडले तर, बाकी सगळीकडेच, हा इमारत माफियांचा त्रास आहेच.

लेख वाचायचा राहुन गेला होता.. धागा ज्याने कुणी वर काढला त्याचे आभार..
वाचताना भारावून गेलो. काय प्रतिसाद द्यावा हेच कळत नाही.
एक अतिशय सुंदर लेख एवढंच म्हणतो.

:(

कितीही अपरिहार्य असला तरी बदल तोदेखील विशेषतः अशा स्वरूपाचा आजिबात नको वाटतो. आमचे घर नजीकच्या भविष्यकाळात विकले जाणे शक्य नाही, पण मी स्वतः सध्या कधी तिथे स्थायी स्वरूपात राहू शकेन ही शक्यता ना के बराबर आहे. त्या कल्पनेनेदेखील दु:ख होते तर घरच पाडल्यामुळे कसे होत असेल याचा विचारच करू शकत नाही.

झ आणी का आणि स

कोणे एके काळी ? मातीची घरे असायची , माहीतगारांनी प्रकाश टाकावा

"इतकी वर्षं घर होतंच, पण अबोलपणे एखाद्या व्यक्तीसारखं ते माझ्या मनात येऊन राहिलं आहे ..."
(y)

मस्तच लेख.

निः शब्द

यावर एक उपाय. आवडत्या ठिकाणी मोकळी जागा घ्यावी. मनाप्रमाणे घर बांधावे. मुलं नातवंडं तिथे बागडतील. पुढच्या पिढ्या काय करतील याची फिकीर नको.

हे घरही पाहिलय आणि आता ते पाडून होणारे बांधकामही! घराशी असलेलं नातं, आसपासच्या माणसांशी असलेलं नातं असं सहजासहजी तोडू म्हणून तुटणार नाहीच. तरीही एक नक्की सांगते पैसाताई, रत्नागिरीला केव्हाही ये, हक्काने जेवायला बसण्याचं एक माझं घर नेहमीच तुझं स्वागत करील.
तुझ्या दादांच्या आठवणींतल्या घराची सर त्याला नाही येणार पण रत्नागिरीशी असलेलं नातं तुटू देऊ नकोस!

सुंदर लिहीले आहे!

फार म्हणजे फारच सुंदर लिहलंय!

....:(

सुंदर लिहिले आहे.

वाचून द डिसेंन्डन्ट्स या सिनेमाच्या शेवटाचि आठवण झाली.

घराच्या आठवणी एकाच वेळी अशा सुखाच्या असतात आणि त्या डोळ्यांत पाणीही आणतात..
लेख अतिशय आवडला.

...

सुंदर ! इतर कोणाबद्दल नाही पण मनातले विचार शब्दात चपखलपणे मांडू शकणार्‍यांबद्दल मनात नेहमीच हेवा वाटत आला आहे !! अजून काय बोलणे?

खूप छान लिहिले आहे :)

लेख वाचून मीही किंचित हळवा झालोच नाही म्हणायला. दगडमातीचंच का होईना, त्या घर नावाच्या तशा निर्जीव रचनेशी आपण आतून कुठेतरी असे जोडले गेलेलो असतो की त्याचं तुटणं आणि त्यापासून तुटणं हे हेलावून सोडतं. मागे राहतं असं नॉस्टॅल्जिक रेंगाळणं. आपला देश, आपली माती, आपली माणसं, आपलं घर. हे जे काही 'आपलं' असतं, त्याची किंमत कशातच करता येत नसते. तशीच ती कुणाला दाखवताही येत नसते, समजावून सांगता येत नसते. नवी पिढी अशा गुंतण्याच्या सवयीतून तशी मुक्त असते. घर किंवा त्यांच्या भाषेत 'प्रॉपर्टी' ही एक 'इन्वेस्टमेंट' असते बहुधा. फारफारतर इन्कम टॅक्स वाचवण्याचा एक सरधोपट मार्ग. पण ज्यांनी 'कुणी घर देता का घर?' असं प्रत्यक्ष स्वतःच्या आयुष्यात अनुभवलंय त्यांना मात्र या दोन अक्षरी शब्दाचा जिवंतपणा, त्याची निकड आणि मोडता न येण्याइतपत त्याची झालेली सवय हे सर्व इतक्या सहजासहजी विसरता येत नाही. भविष्यकाळ तर स्वीकारायला हवाच. अगदी त्याच्या भल्याबुर्‍यासकट. पण म्हणून भूतकाळाचे बोट कितीही मोठे झालो तरी इतक्या कोरडेपणाने सोडून देता येत नाही ना.

चला, आपल्याला निदान घरं तरी आहेत. जगात आभाळाचे छप्पर घेऊन रोज जगणे ढकलणारे कित्येक जीव आहेत. त्यांच्याकडे पाहून स्वतःचं दुःख किंचित का होईना विसरता येतंय का हे पहायचं. बघू. तूर्त लेखास वाचनखूण लावली आहे. बोट सोडून देताना कधी कोरड्याचे पाणावले तर इथे परत येईन हे वाचायला.

खूपच छान लेख.

पैसाताई ती स्केच काढली आहेत ती डकवता येतील का ??