यामुळे वाट्यास माझ्या रोज परवड
बोलतो कायम म्हणे मी फार परखड
वेळ येता कर्जमाफीची बळीच्या
मग तिजोरी शासनाची जाम खडखड
एकही नेता गुणी ना भ्रष्ट सारे
भाषणे आता तयांची हीन बडबड
इंग्रजीला शक्य तितकी टाळतो मी
टिकविण्या करतो मराठी हीच धडपड
यामुळे हरकत तयांची लेखनाला
वापरत नाही कधी मी शब्द जडजड
सानी मिसऱ्याची ओळ क्रांतिताई (क्रांति साडेकर) यांची,
तरही साठी ओळीबद्दल आभार, त्यांना न विचारता ही ओळ वापरली त्याबद्दल क्षमस्व! ओळ वाचून नाही राहवलं.
===================================
त्याच वाटेवर जुन्या भटकायचे नव्हते मला
(या दिशेला एकदाही यायचे नव्हते मला)
पेन्शन खातेच मी बदलून गावी घेतले
आणखी शहरात त्या राहायचे नव्हते मला
मी मुलांना मारले अन शिस्त करडी लावली
देशवासी कमकुवत घडवायचे नव्हते मला
नवकवी बोलावला नाहीच त्यांनी एकही
मैफलीला त्यामुळे ह्या जायचे नव्हते मला
बघ
ती सावलीच ठरली वरचढ उन्हावरी बघ
माझाच जीव जडला माझ्या व्यथेवरी बघ
वारीत पांडुरंगा सावध रहा जरा तू
मारेल चोर डल्ला तुझिया विटेवरी बघ
म्हणतात जे मराठी चित्रपट अता न चाले
नसते पकड जराही त्यांची कथेवरी बघ
साहेब जे कधीही दिसले मुळी न मजला
होते हजर परंतू कायम पटावरी बघ
वाऱ्यामुळे खरेतर पडली कळी उमलती
आरोप त्या बिचाऱ्या आला दवावरी बघ
करतात यार आग्रह बहुतेक याचसाठी
मी बोलतो खरे ते, थोडी पिल्यावरी बघ
पूर्वरंगांची जुन्या प्रतिमा नवी ही पश्चिमाई
शब्दवेलींना नवेली पालवी ही पश्चिमाई
विस्मृतींचे दाटती काहूर जेव्हा अंतरी या
भोवताली फेर धरते लाघवी ही पश्चिमाई
चोरुनी बघता हिला मी चोरते नजरा कधी ही
खेळते नेत्रांतुनी का पल्लवी ही पश्चिमाई
बोलते, हसते तशी, रुसते कधी फुगते कधी ही
सांग ना होते कशाला मानवी ही पश्चिमाई
कोण तू अन् कोण मी हा शोध आता संपला अन्
भासते अवघी मनाला भैरवी ही पश्चिमाई
- कुमार जावडेकर
(अलीकडेच 'पश्चिमाई' हा ब्लॉग (त्रैमासिक स्वरूपात) आम्ही यु.के.त सुरू केला. त्याच्या दिवाळी अंकासाठी लिहिलेली ही गझल.)
अता आर्त हळवी हवा सांज असते
स्मृती पाखरांचा थवा सांज असते
जरी रात्र असते तुझी दाट छाया
छटांचा तुझ्या कारवा सांज असते
दिशा क्षितिज संदिग्ध करती पुन्हा अन्
पुन्हा जीवनी नाखवा सांज असते
जुने तेच ते रंग लेवून परके
समारंभ अवघा नवा सांज असते
न तू आज येथे न मी आज तेथे
अता रोज ही मारवा सांज असते
- कुमार जावडेकर
एकदा भेटून पाहू
ये पुन्हा बोलून पाहू
मागचे विसरुन सारे
भूमिका बदलून पाहू
क्रोध, मत्सर, मद वगैरे
षडरिपू टाळून पाहू
पावतो बाप्पा म्हणे हा
चल नवस बोलून पाहू
बस जरा साथीस 'नाहिद'
ही गझल गाऊन पाहू
कविवर्य विंदा करंदीकर यांची माफी मागून......
गर्भात वेदनेच्या रुजवू नकोस काही
उसळू दे वेदनांना त्याला इलाज नाही.
उसने घेवून बीज पेरु नकोस काही
मातीत खोट आहे त्याला इलाज नाही.
सद्भाव माणसांचा आणि स्वप्ने सुखाची
विषवल्लीनी वेढली त्याला इलाज नाही.
बोल ते फुकाचे आणि आदर्श देवाघरचे
नजरेत विखार आहे त्याला इलाज नाही.
------- अभय बापट
२९/०७/२०२३
जपला खिशात मी तुझा रुमाल होता
गुलाबी पाकळ्यांचा देही गुलाल होता.
आठवणीच्या खजिना उरात साठलेला
स्वप्नांच्या वाटेवरचा तो हमाल होता.
बांधलेला तुझ्यासाठी शब्दांचा महाल होता
शब्दांनीच उभा केला पुढती सवाल होता.
चढला होता रंग तुझ्या ही गालावरती
की तुझा अभिनय तेव्हा कमाल होता.
---- अभय बापट
#मीर_तकी_मीरची_एक_गझल
खूप दिवसापूर्वी एक चित्रपट पहिला होता ‘काली सलवार’ नावाचा . साsदत हसन मंटोच्या ह्याच नावाच्या लघु कथेवर बेतलेला. चित्रपटाच्या सुरुवातीला आणि शेवटी एका पूर्वी कधीही न ऐकलेल्या गझलचे शेर होते. गायकाचा आवाज आणि शब्द अतिशय वजनदार वाटत होते पण अर्थ अजिबात समजत नव्हता. कवीचे नाव ‘मीर तकी मीर’ चित्रपटाच्या श्रेय नामावली मध्ये सापडले. बरीच शोधाशोध करून शेवटी ही पूर्ण गझल सापडली.
गझल अनुवाद मालिका - कौस्तुभ आजगांवकर
पारा-पारा हुआ पैराहन-ए-जाँ
फिर मुझे छड़ गये चारागराँ
कोई आहट, न इशारा, न सराब
कैसा वीराँ है ये दश्त-ए-इम्काँ
चारसू ख़ाक़ उड़ाती है हवा,
अज़कराँ ताबाकराँ रेग-ए-रवाँ
वक़्त के सोग में लम्हों का जुलूस
जैसे इक क़ाफ़िला-ए-नौहागरां
*- सय्यद रजी तिरमिजी*
****** भाषांतर *******
हे देहवस्त्र आता पुरते विरून गेले
मग सोयरेसखेही मागे सरून गेले
चाहूल ना कुणाची आशा न मृगजळाची
हे मेघ संभवाचे मग ओसरून गेले
