सत्याचा जय...

माणूस स्वत:शी खोट बोलू शकत नाही. त्या मुळे किती ही प्रतिष्ठा मिळविली तरी असत्य मार्गावर चालण्याचा मानसिक त्रास त्याला होणारच. तो सदैव पराजित राहिलं.

अजून काही विचारवंताच्या सभेत व वृत्तवाहिनीवरील चर्चेत टाळ्या मिळविणारी वाक्ये -

- भारत हा धर्मनिरपेक्ष देश आहे.

- इंडियाने भारतावर नेहमीच अन्याय केलेला आहे.

- काश्मिरचा प्रश्न दोन्ही देशातील राजकारण्यांनी निर्माण केलेला असून सर्वसामान्य पाकिस्तानी नागरिकाला भारतीयांबद्दल प्रचंड प्रेम व आस्था आहे.

- भारत व पाकिस्तान या दोन्ही देशांची संस्कृती एकच आहे.

सितेला पळवून नेल्यावर पश्चाताप झाला म्हणून रावणाने तिला सन्मानाने परत पाठवले नव्हते. रामाला रावणाबरोबरचे युध्द जिंकूनच सत्याचा विजय सिद्ध करावा लागला होता.

रावणाने केवळ उपभोग घ्यायचा म्हणून सीतेला पळवून नेले नव्हते त्यामागे केवळ लग्नासाठी प्रपोज केले म्हणून लक्ष्मणाने शूर्पणखेचे नाक कापले होते. हे लक्ष्मणाचे आततायी कृत्य जबाबदार होते.
तेंव्हा रामयणात सत्य आणि असत्याचे सोयीस्कर अर्थ लावण्यात काहीच अर्थ नाही

तुम्ही जसे असता तसा तुम्ही विचार करता व तसे तुम्ही होत जाता.
जसे तुम्ही होत जाता तसा तुम्ही विचार करता.

उदा. मह्त्वाकांक्षी माणूस हा जन्मालाच यावा लागतो. तिचे दुकान नाही. तो तसा असला की तो कर्मयोगाला जवळ करतो.
जरूर पडल्यास कुकर्म ही करतो.त्याला बहुदा यश मिळत जाते. त्याला जसे यश मिळत जाते तसा तो असा विचार करतो की कष्ट व लबाडी हेच सत्य आहे. मग तो तसाच वागत जातो. पुन्हा यशाची एक कमान रोवतो. इतरांच्या समाधानी वृत्तीची टिंगल करणे हा त्याचा स्थायीभाव बनतो.
ही गोष्ट समाधानी माणसाची अगदी उलट पद्धतीने असते. तो ही जन्मालाच यावा लागतो. समाधानाचेही दुकान नाही.

संक्षी सर आणि इक्का सरांची जुगलबंदी वाचली आणि इतरही प्रतिसाद वाचले.

सत्य हेच आहे की सत्य आणि प्रामाणिकपणाने पोट भरत नाही की बिले भरता येत नाहीत.

माझ्या पूर्वीच्या नोकरीतील सहकाऱ्याचेच उदाहरण.

अतिशय हार्ड वर्किंग आणि एथिकल मनुष्य. कंपनीतील राजकारणात ह्याची नोकरी गेली. घरी ३ लहान मुली आणि बायको. अजुनही नोकरीविना आहे. सेव्हिंग्स आणि छोटीमोठी फ्रीलान्सिंग ची कामे करतोय. आता प्रामाणिकपणा आणि सत्याने वागूनही नोकरी गेली. अजूनही प्रामाणिकपणा आणि सत्यानेच वागतोय पण मन:शांती नाही कारण कुटुंबाला पोसायची चिंता.

त्याने प्रामाणिकपणा सोडून काहीतरी वाईट करून पैसे मिळवावे असे म्हणत नाहीये पण शेवटी केवळ प्रामाणिक आहे म्हणून कोणी त्याला घरबसल्या पैसे देणार नाहीये.

आयुश्यात ९०% लफडी कोण काय म्हणतंय त्यापेक्षा कसं म्हणतंय ह्यामुळंच होतात हे ह्या धाग्यावर सिद्ध होतंय.

सगळे प्रतिसाद वाचून आणि उलट सुलट मते ऐकून माझे पूर्वीचेच मत अधिक ठाम झाले आहे.
चारित्र्याला म्हणजेच प्रामाणिकपणाला पर्याय नाही !!
वेगेवेगळी उदाहरणे देऊन लोक आपल्या अप्रामाणिकपणाचे समर्थन देत आहेत झालं ..! अप्रामाणिकपणाचे फळ चांगले असूच शकत नाही. मना सांग पा रावणा काय झाले | अकस्मात ते राज्य सर्वे बुडाले ||
कर्माचा सिद्धांत नाकारणे म्हणजे स्वतःचीच घोर फसवणूक आहे. प्रत्येक मनुष्य आपआपल्या कुवतीनुसार प्रत्येक गोष्टीचा अर्थ लावत असतो ( विश्वाचा आकार केवढा? ज्याच्या त्याच्या डो़क्याएवढा ! )
एका गावात एका शेतकर्‍याकडे एक लंगडा घोडा होता. लोक म्हणत , हा मूर्ख इसम आहे , उगाचच लंगडा घोडा पोसतो आहे. एका सुगीच्या हंगामात साथीच्या रोगामुळे गावातील सारे बैल आजारले , या शेतकर्‍याने लंगड्या घोड्याच्या साह्याने वेळेवर पेरणी करुन घेतली. लोक म्ह्णाले , वा! हा हुषार आहे , बघा , घोडा कसा कामाला आला. पुढे काही दिवसातच शेतकर्‍याचा तरुण मुलगा त्या लंगड्या घोड्यावरुन पड्ला, त्याचा पाय मोडला .. लोक म्हणाले , या मूर्खाला अक्कल नाही ,कशाला लंगडा घोडा पाळावा ? तरुण पोरं आता झाला की नाही आडवा! पुढच्याच आठ दिवसात त्या राज्यावर परचक्र आले आणि गावात सक्तीची सैन्य- भरती आली , गावातील सारी तरुण पोरे सक्तीने सैन्यात नेली ... फक्त एक सोडून !!
लोक म्हणाले .. बघा बघा.. लंगडा घोडा कसा कामाला आला !!!
अप्रामाणिक मनुष्य अशाप्रकारे जेव्हा भौतिक प्रगती करत असतो तेव्हा त्याचे कर्म त्याला मस्त हसत असते ! तुम्ही - आम्ही आपल्या बुद्धीनुसार त्याचे अन्वयार्थ लावत असतो कारण आमची कुवत तेव्हढीच असते ! आणि "जानामि पुण्यं नच में प्रवृत्ती.." या न्यायाने त्या अप्रामाणिक माणसाच्या यशाची उदाहरणे देऊन आमच्या करु घातलेल्या पापाची भलामण करत असतो ! बुडत्याला तेव्ह्ढाच काडीचा आधार !
श्री वरदानंद भारती एक सुंदर उदाहरण द्यायचे - आपले कर्मफल हे एका मोठ्ठ्या कणगीत भरुन ठेवलेले असते. वरुन आपण जे काही करत असू त्याचे बरे - वाईट फल ते साठत जाते आणि खालून त्याचे फळ आपण काढून घेत असतो. वरु न जे टाकतो आहे त्याचे फळ लगेच खाली मिळत नाही... मधे जे भरलेले आहे ते अगोदर खाली सरकत राहील. सध्या वाईट कर्म करत असू तर त्याचे लगेच वाईट फळ मिळनार नाही ! पापाचा घडा भरल्याशिवाय त्याचे फळ मिळणार कसे ? तो घडा भरेपर्यन्त रावणाने सुद्धा अनिर्बन्ध राज्य केले.
व्यासांनी शांतिपर्वात दोन्ही हात वर करून ओरडून ( होय, ओरडूनच ) सांगितले की बाबांनो.. धर्माने वागा रे ! उर्ध्वबाहो.... ( वल्लीशेट , तेव्हढा श्लोक पूर्ण करा हो.. आता आठवत नाहीये ! ) तेव्हा मी सांगून काय शष्प फरक पडणार आहे ?
अस्तु . नेहमी प्रमाणेच... माझे डिसक्लेमर , माझी मते माझ्याजवळ , तुम्हाला तुमचे मत मांडण्याचा तुम्हाला पूर्ण अधिकार आहे , मी प्रतिवाद करेनच असे नाही आणि माझे मत बदलेल असेही नाही !

मग कर्माचा सिद्धांत असाच आहे तर माझ्या हातात काहीच नाही का ? असेल माझा हरी तर देईल खाटल्यावरी .. असेच आहे तर मी प्रयत्न करुन तरी काय होणार आहे?
टिळकमहाराजांनी त्याचे फार सुंदर विवेचन केले आहे ( गीतारहस्य पृष्ठ २३७ -२४४ पहीली आवृत्ती), ते मूळातूनच वाचावे , मला ते तितक्या अधिकाराने सांगता येणार नाही. कर्म करण्याचे स्वातंत्र्य तुमचे आहे , फळाचे नाही ! विस्तवावर ( अजाणतेपणाने देखील ) पाय पडला की चटका बसणारच ! चुकुन पाय पडला हे लॉजिक तिथे चालत नाही. ईश्वर दयाळू नाही , तो तुमचे कर्मफल तुमच्या पदरात टाकतोच टाकतो ! खरे तर तो काहीच करत नाही , त्याचे तसे कर्तृत्वच नसते .
मात्र कर्म निवडण्याचे स्वातंत्र्य तुम्हाला आहे. बुद्धी आणि विवेकाने आपले कर्म निवडावे हे स्वातंत्र्य न वापरता विषयासक्त होऊन कर्म आचरले आणि त्याचे वाईट फळ मिळाले तर त्याला जबाबदार कोण? (मना त्वाचि रे पूर्व संचित केले | तयांसारखे भोगणे प्राप्त झाले ||)
आणि कोणते कर्म योग्य आणि कोणते अयोग्य याचे यम - नियम म्हणजेच धर्म ! त्याच्या कक्षेत राहून जे जे कर्म कराल ते " निष्कर्म्य " ( हाच शब्द टिळक महाराजांनी वापरला आहे ) म्हणजे ज्याचे फळ भोगावे लागत नाही असे !
मग अन्याय सहनच करायचा का ? हत्या करुन ही अर्जुनाला पाप का लागत नाही.. त्याचे कारण ही पुन्हा धर्मच ! म्हणून मेलास तर स्वर्गात जाशील , जि़ंकलास पृथ्वीचे राज्य भोगशील. कारण युद्ध करणे हाच क्षत्रियाचा धर्म आहे ! आणि हे कर्म ( युद्ध करण्याचे कर्म)"निष्कर्म्य" आहे.
आणि म्हणून अन्याय सहन करणे हे धर्माचे वागणे नव्हे ! नाठाळाच्या माथी हाणू काठी हा धर्म ! देशद्रोही तितुके कुत्ते .. मारुनी घालावे परते .. हा धर्म !
It is wise to be unwise is unwise ! हा धर्म !
याच धर्माच्या कक्षेत राहून जरुर वैभव मिळवावे , पुरुषार्थ करावा, उपभोग घ्यावा !
पण अधर्माचा शॉर्ट्कट वापरून त्याने मिळणारे "क्षणैक" एन्द्रीय सुख भोगायला मिळावे म्हणून त्याचे समर्थन करु नये ! धिस इज क्रिमिनल !

सत्याला कधीच झगडावे लागत नाही ! असत्याचा नेहमीच पराभव होतो ! असत्य फक्त अंधारात आकार धारण करुन भेव दाखवते, सत्याचा प्रकाश पडला की ते दूर पळते.
सत्याला नाही पण आपल्याला झगडावे लागते ,सत्याला काही शष्प देखील फरक पडत नाही.
एखाद्या मनुष्य डो़क्यावर उभे राहून सूर्य पशिमेकडे उगवतो असे म्हणत असेल आणि आजूबाजूचे देखील त्याच्याच "दृष्टिकोनातून" पाहून तेच म्हणत असतील तर "मी पूर्वेकडेच उगवतो" हे सूर्य येऊन सांगत नाही, त्याला काहीही फरक पडत नाही.. तुमच्या सारखाच एखादा शहाणा मनुष्य येऊन सांगतो की गाढवांनो , जरा पायावर उभे राहून पहा की सूर्य नेमका कोठे उगवतो ते ! झगडावे लागते ते त्याला , ज्याला ही सत्य लोकांना सांगायची इच्छा आहे त्याला ! अन्यथा त्यालाही दोन पर्याय आहेतच , एक डोळे झाकणी करुन डो़क्यावर उभे राहून म्हणणे की हो सूर्य पश्चिमेकडेच उगवतो किंवा त्यांना सत्य उमगेपर्यन्त प्रतिवाद करत राहणे ! (तिसरा पर्याय म्हणजे " चालू द्या" म्हणून आपण आपल्या मार्गाने चालत रहाणे ! हल्ली मी तिसरा पर्याय स्वीकारतो ! स्मायली )
या ही प्रतिसादाला माझा दिस्क्लेमर लागू आहेच !

लेखावरची चर्चा पाहून लेखातले मुद्दे अधोरेखित झाले. आता विटेकर, संक्षी, इस्पीकचा एक्का आणि झालंच तर पोटे - या सर्वांकडेच सत्य आहे. आणि त्यांनी एकमेकांशी, इतरांशी लढाही दिला. पण त्यांच्यापैकी कोणी जिंकलं का? छे! यावरूनच सिद्ध होतं की सत्याचा विजय नेहमी होत नाही, कधी कधी तर लढा देऊनसुद्धा होत नाीह.

तिसरा पर्याय म्हणजे " चालू द्या" म्हणून आपण आपल्या मार्गाने चालत रहाणे ! हल्ली मी तिसरा पर्याय स्वीकारतो ! Wink )
या तिसर्‍या पर्यायात जीत नेहमी माझीच असते !

या धाग्यावर विजयी पावलेल्या आयडीला 'सत्या२०१४' असा एक डुआयडी काढून देण्यात येइल. ;)

एकं सत्य विप्र बहुधा वदन्ति |