मुलं - काही नोंदी

बलमनांच्या नोंदी वाचुन अस्वस्थ व्हायला झालं !
संकेत आणि संध्या यांना तर भयानक अनुभव आलाय ! कोवळ्या वयातच मनावर ओरखडे ! :(

भयाण आहे सारं. परंतू वाचून धक्का नाही बसला.

अशी खुप मुलं आपल्या आजूबाजूला असतात. कळत नकळत आई-वडीलांकडून किंवा पालकांकडून भावनिक शोषण (इमोशनल अ‍ॅब्युज), शारिरिक शोषण (फिजिकल अ‍ॅब्युज) आणि शाब्दिक शोषण (व्हर्बल अ‍ॅब्युज) होत असते. नात्यातील कुणीतरी, शाळेत कॉलेजात किंवा अगदी अपवादात्मक परिस्थितीमध्ये अगदी पालकांकडुनही लैंगिक शोषण होत असते. अशा वेळी मुलांची अवस्था "मुकी बिचारी कुणीही हाकावी" अशी असते.

अशा शोषित मुलांच्या पालकांपैकी खुप कमी पालकांना जाणवत असतं की आपल्या मुलांना काही समस्या आहे किंवा आपण चुकीच्या पद्धतीने मुलांना वाढवतोय. खुप कमी मुलं समुपदेशकाकडे (कौन्सेलरकडे), मानसशास्त्रज्ञाकडे (सायकॉलॉजीस्टकडे) किंवा मानसोपचारतज्ञाकडे (सायकीयाट्रीस्ट्रकडे) नेली जातात.

मुलांना धपाटे दिल्याशिवाय त्यांना वळण लावताच येत नाही हा आपला गोड गैरसमज असतो. ज्यांनी लहानपणी असे धपाटे खाल्लेले असतात त्यांना त्याचं केव्हढं कौतुक असतं. ते ही परंपरा पुढे चालू ठेवतात. मुलांवर ओरडणे ही तर एक क्षुल्लक बाब असते पालकांच्या दृष्टीने. मात्र या क्षुल्लक बाबींचा मुलांवर काय परीणाम होत असेल याचा विचारच होत नाही.

डोक्यावर छप्पर, घालायला कपडे, खायला अन्न आणी शिकायला पुस्तकं दिली म्हणजे आपण जगातले सर्वोत्कृष्ट पालक झालो असं खुप सार्‍या पालकांना वाटतं. मुलांना ह सारं दयायलाच हवं. तो त्यांचा हक्क असतो. पण त्याचबरोबर मुलांना समजून घेणंही गरजेचं असतं. "आम्ही तुझ्यासोबत आहोत" अशी विश्वासाची भावना मुलांच्या मनात निर्माण करणं गरजेचं असतं. सात आठ वर्ष वयापर्यंत मुलांना मोठयांना खुप काही सांगायचं असतं, खुप सार्‍या प्रश्नांची उत्तर मिळवायची असतात. त्यांच्या प्रत्येक हाकेला पालकांनी ओ दयावी अशी त्यांची ईच्छा असते. दुर्दैवाने खुपच पालक हे सारं करतात.

खरं तर लहान मुल वाढवणं ही एक आनंदयात्रा असते. अर्थात ते आपल्याला कळलं तर.

अस्वस्थ!

त्यांचे पालक(?) त्यांना असे करायला भाग पाडतात.

मुले काही आकाशातून सगळे घेवू न येत नाहीत,(एक अंकूरचे उदाहरण सोडले तर ... अर्थात तिथेही पालकांचा प्रश्र्न आहेच.....अरे तुम्ही एका मुलाला जन्म देत आहात तर त्याची काळजी कुणी करायची?)

असो...

विमनस्क करुन गेले लिखाण.
असं काही वाचलं कि आजकाल फार त्रास होतो.
पण या साठी कुणीतरी कुठेतरी काहीतरी करत असतीलचं ना?
तिथे काही मदत करता येइल कां आम्हाला?
हि परिस्थिती भयंकर आहे, पण यावर उपायही असतीलचं की.

हतबुध्द, अवाक आणि खूप जास्त चिंतीत! माझ्या घरातल्या नविन पिढीसोबत असं काही घडू नये ह्यासाठी काय करावं लागेल नेमकं?

या क्षेत्रातील वास्तव किती भयाण आहे याचं ताजं, अगदी आज दुपारचं उदाहरण आहे.

पिंपरीला मनपाच्या एका माध्यमिक शाळेत मुलांची मारामारी होऊन एका विदयार्थ्याचा मृत्यू झाला आहे.

अवस्थ!

- कॉलेजमध्ये असताना स्वतःसाठी आयपीएच ला भेट दिलेला प्यारे.

खरं आहे गं अगदी! काय बोलावं सुचत नाही. पण आपल्यासारख्या साध्या घरातून आलेल्या मुलांना या विचित्र परिस्थितीतील मुलांचा त्रासच होतो. माझ्या मुलाच्या स्कूलबस्टॉपवरील एका मुलीच्या आईवडीलांचा डिव्होर्स होऊन २ महिने झालेत. ती बराचवेळ बरी असते पण कधीकधी एकदम सगळ्यांना मारत सुटते. तिला परिस्थिती स्विकारायला थोडा वेळ द्यायला हवा पण आईला वेळ नाही आणि कोर्टाने व्यसनी वडीलांवर निर्बंध घातलेत. बरं आता ही आमची टीनएजर मुले आणखीनच अवघडली आहेत. मग त्यावर सध्यापुरता एक उपाय काढलाय आणि तो बर्‍यापेकी वर्क होतोय. परवाच मुलाचा मित्र बस स्टॉपवर कोणाशीही बोलत नव्हता आणि एकदम झाडामागे जाऊन रडायला लागला. आम्ही सगळेच बघायला लागलो. तो कोणालाही जवळ येऊ देत नव्हता. नंतर समजले की त्याचे आईवडीलही वेगळे होणारेत.

या निदान समोअर तरी आल्या. पण आणि किती असतील ज्या समोरच येत नसतील.

हे सगळं अस्वस्थ करणारं आहे , पण तुम्ही त्यातुन त्यांना काय मार्गदर्शन केलत हे वाचायला जास्त आवडेल .

लिही लिही म्हणून आग्रह केला होता...

!

.लिहिताना अर्थात त्या त्या व्यक्तींच्या खाजगीपणाला कुठेही धक्का लागणार नाही याची काळजी घेत आहे.

हे जरी खर असल तरी समाजाचे चित्र अशा अनेक खाजगीपणाच्या आवरणाखाली नीट समजू शकत नाही. समाजात घडणार्‍या अनेक बाबी दबून राहिल्या. समाजाचे प्रश्न समजण्यासाठी अशा बाबींचा उलगडा होणे अपरिहार्य ठरते. साहित्य अशा वेळी चांगले काम करते.

माझ्या मुलगा आता ८ वर्षांचा आहे . एक दिवस फारच अपसेट होउन घरी आला , नेहेमी असा येत नाहि . थोडासा जरी फरक जाणवला तरी आजकाल घाबरायला होतं .
हे जरी खरं असलं तरी संवाद साधणं महत्वाचच . मी आल्या आल्या काहि लगेच विचारलं नाहि ..... संध्याकाळी जेवणं झाल्यावर सगळेच थोडावेळ एकमेकांच्या संपूर्ण दिवसाचा आढावा घेतो , ती फक्त आवर्जुन कम्पल्सरी केलेली एकमेकांशी संवाद साधायची वेळ .
त्यावेळी त्याच्या बाबाला मी आधीच सांगितलेला त्याच्या अपसेट होण्याचा विषय काढला तेव्हा तो अक्षरशा डोळ्यात पाणि आणुन म्हणाला " बाबा ठ्येयलर चे मॉम डॅड
सेपरेट होतायत , तो फार रडतो , टिफिन सुद्धा देत नाहि कि स्नॅकहि मिळत नाहि घरुन असे का वागतात त्याच्याशी ? त्याची काय चुक आहे ?
खरच काय बोलावं तेच समजलं नाहि :(

अवघड आहे.
ही मुलं-मुली निदान तुमच्यापर्यंत पोचली तरी, ज्यांना ती संधी नाही, त्यांच काय असेल या विचारांनी अजून अस्वस्थता वाढली.

पण थोडा विचार करता असंही वाटलं की निदान हा प्रश्न समोर येतोय - म्हणजे तो आहे हे मान्य केलं जातंय पालकांकडून हीही एक मोठ्ठी पायरी गाठली आहे आपण समाज म्हणून. "प्रश्न नाहीच" असं मानून जगण्यापेक्षा हे कैक पटींनी उत्तम; कारण त्या प्रश्नातून बाहेर पडण्याची शक्यता निर्माण होते प्रश्न स्वीकारण्यातून!

आपल्या आसपास अशा खूप कहाण्या खरे तर दिसतात. पण आपण कशाला मधे पडा या विचाराने आपण गप्प रहातो. खरं सांगायचं तर तुझ्याकडे ही मुलं आणली गेली असतील तर त्यांचं नशीब म्हणायला पाहिजे.

माझ्या मुलीच्या वर्गातला एक मुलगा फारच हायपर वागतो, त्याला सायकिअ‍ॅट्रिस्टकडे न्या म्हणून आईला सांगितलं तर "तो अपुर्‍या दिवसाचा आहे त्यामुळे त्याच्या मेंदूला रक्तपुरवठा कमी होतो आणि तो असा करतो" हे उत्तर मिळालं. काय बोलणार?

किती दिवसांनी लिहिलंस गं मितान, भिडलं अगदी..
पुन्हा लिहित जा नं..

बापरे, नोकरी निमित्त परदेशी असल्यामुळे मी गेले एक वर्ष माझ्या मुलीना भेटू शकलो नाही आहे….

मुलांना द्यायला वेळ नसणं हे आई-बाप आणि मुलं सगळ्यांचच एकप्रकारे दुर्दैव मग ते स्वेच्छेने असो की परिस्थितीने.

वरचं वाचून खूप मोठ्ठा प्रतिसाद लिहावासा वाटत होतं पण झाकली मूठ सवा लाखाची !! आपण मुलांना हवं ते खायला दिलं, म्हणतील ते कपडे दिले की झालं असं वाटतं काही पालकांना. मुलांच्या मनात काय चाललंय, त्यांना खरंच काही प्रॉब्लेम आहे का हे जाणून घ्यायची इच्छा सुद्धा नसते. मी म्हणेन ते आणि तसंच केलं पाह्यजे मुलांनी (रादर सगळ्यांनीच हे सांगतील ते ऐकावं असं वाटत असतं, जो ऐकणार नाही तो वाईट) अशी अपेक्षा असते. दुसर्‍यांना उपदेशाचे डोस देणारे हे मात्र स्वत:च्या बाबतीत त्याच गोष्ट लागू करताना डळमळतात. अशात मुलांनी एखादी गोष्ट जरी मनाविरुद्ध केली की अहंकाराला प्रचंड धक्का बसतो आणि मग उभं राहतं चार भिंतीतलं रणांगण!!

खूप अस्वस्थ करत आहे हे सारं. पण पालक खरंच या सगळ्याला तॉड द्यायला पुरे पडतील का ?
आपण फार तर हे करू शकतो...

कधी कधी वाटते की आपल्या बदलत्या जीवन शैलीचा हा परिणाम आहे.

हे थांबायला हवे , काय करता येईल ?

सरयूला जर संगणकाची आवड असे तर ती नक्किच छान करीअर करु शकते. संगणक ही सध्या एकमेव अशी गोश्ट आहे जी कोणतीही गोष्ट कितीही वेळा न चिडता, न हिणवता जो पर्यंत आकलन होत नाही तो पर्यंत पुन्हा पुन्हा शिकवते. हा अनुभव वर्गातील गुरुजींनी वैयक्तिक लक्ष देणे, अथवा आपल्यालाच कळाले नाही याबाबतचा भिडस्तपणा जो इतर मुलांमुळे वाढलेला असतो यावर अतिशय रामबाण उपाय आहेच परंतु अध्ययन अकार्यक्षमतेवरही याचा सुरेख उपयोग होतो, अन मुख्य म्हणजे अभ्यासत असलेल्या विषयाचीसुध्दा गोडी वाढवतो. जरुर प्रयत्न व्हावा.

केतनवर मुळातच संस्कार चांगले असल्याने जरा गोंधळलाय इतकच. अन तो जर स्वतःच्या स्टेटस साठी सरकारी यंत्रणेचा दुरूपयोग वगैरे करतोय तर छानच आहे, फक्त आता फक्त दुरूपयोग का करावा अन केंव्हा करु नये याबाबतचा विवेक पुश्ठ झाला की विषय संपला. पोरग अतिशय कृतिशील दिसत आहे, मनानेही चांगला आहे, असले टोणगे दोस्त केंव्हा अन कशी साथ सोडतात, का सोबत असतात याची अक्कल आली की तोच यांना बरोबर तालावर नाचवेल (अथवा दुर राहिल). फक्त या ज्ञानाची फार मोठी किंमत चुकवावी लागु नये म्हणून आइ वडिलांनी थोडं जागरुक राहणे पुरेसं आहे.

विरेन हा दुर्दैवाने (?) त्याच्या सभोवताली असलेल्यांमधे सर्वात चलाख अन बुध्दीमान प्राणी आहे ज्यामुळे एका निरस आयुष्याला सामोरा जातोय अन फक्त ही निरसता हे एकमेव वास्तव समजतोय, अतिशय हुशार असल्याने अनुभवातुन उमजायच्या अनेक प्रश्नांची उकल निव्वळ बुध्दीमत्तेने (पण यशस्वी) करुन अजुन निरसता निर्माण करतोय, याला ताबडतो मिपाचे सदस्यत्व देणे अत्यावश्यक .

निनाद आजीच्या जाण्याने अतिशय रिता झाला आहे, तरीही त्याच्या खंबीर व काहिशा संतुलीत भासणार्‍या जिवनशैलीची पायाभरणीही आज्जिनेच केली आहे. फक्त आता तीची रिकामी पोकळी भरुन काढणारे व्यक्तिमत्व सोबत दिसत नसल्याने, त्याला स्वतःचे व्यक्तिमत्वही तितकेच रिते भासत आहे, आइ वडिलांसोबत सुटलेले बोलणे ही एकमेव चिंतेच बाब असेल तर हळु हळु इंटीग्रेटी वाढावायच्या प्रयत्नाने व वाढत्या वयासोबत तो पुन्हा सबोल होइल असे वाटते.

इतरांच्या (व बहुतेकांच्या) मनात कोणत्या ना कोणत्या कारणाने निर्माण झालेली पराकोटीची असुरक्षितता हा एक समान धागा आहे, ज्यामागील कारण जाणून योग्यती फुंकर मारणे साध्य झाले तर नक्किच हे लोक एक तणावरहित आयुष्य जगतिल.

असो... जे वाटलं ते लिहलं... हे योग्य आहेच असा कोणताही दावा नाही.

प्रत्येक मूल वेगळं असतं आणि आई-वडीलच त्याला सर्वात जास्त समजून घेऊ शकतात अर्थात समजून घेणारे असतील तर ... मग समुपदेशकाची / मानसोपचार तज्ञाची गरजच पडणार नाही

विचित्र.
परवाच आलेला राष्ट्रिय पुरस्कार प्राप्त इन्व्वेस्टमेंट हा मराठी चित्रपट पाहिलाय का कुणी?
फारच थोड्या लोकांनी पाहिला असावा; थेट्रात दहा-बाराच्या वर डोकी दिसत नव्हती पहिला आथवडा असूनसुद्धा.

मला एक प्रश्न पडलाय..
इथे कुणीतरी वर लिहीलय की "मुलांना मारु / ओरडु नका". ते मला पटतं सुद्धा. पण माझा मुलगा (वय दिड वर्ष) जेव्हा खुप चेकाळतो तेव्हा सगळ्यांना चावत सुटतो. आम्ही नको नको म्हणुन ओरडतो ती त्याला मज्जा वाटते. किंवा मग बोचकारे काढत असतो. आत्ता हे लिहिताना माझ्या डोळ्याखाली मस्त जखम आहे त्याच्या नखाची. आता ह्या प्रकाराला कसे रिअ‍ॅक्ट करावे? म्हणजे राग येतो.. म्हणुन ओरडुन पाहिलं तर त्याला कळतच नाही की आपलं काही चुकलय म्हणुन हे ओरडत आहेत. डॉक्टर म्हणतात ओरडु नका, तो अजुन जोरात ओरडायला शिकेल. मारुन पाहिलं तर त्याला हे ही कळालं नाही की अमुक गोष्ट करायची नाहीये म्हणुन मारलं. पुढच्या सेकंदाला तो परत चावतो/ बोचकारतो/ केस ओढतो.. जे त्याचं चाल्ल होतं तेच कंटिन्यु करतो.. भरीस भर हे पाहुन तो आम्हाला मारायलाही शिकला.
ह्ट्ट करतो तेव्हा जोरात रडापड सुरू होते. कितीही दुर्लक्ष करायचं म्हणलं तरी ते जमत नाही.
कधी कधी कुणाला खेळणी देत नसला आणि "असं करु नये, द्यावी आपली खेळणी..दे बरं" असं शांतपणे सांगितलं तर गपचुप खेळणी देतो. पण हीच मात्रा चावणे/ बोचकारणे ह्या प्रकाराला लागु पडत नाही.
मग नक्की करायचं काय म्हणजे त्याला हे समजेल की मारु नये, चावु नये..

डॉक्टरांच म्हणणं की हे लोह कमी पडतय मेंदुला म्हणुन असा वागतोय. अंडी द्या / नॉन व्हेज द्या..भाज्या वाढवा इ..

छडी पायावर मारा. हाताने थोबाडीत मारण्यापेक्षा दुप्पट जोराने पायावर मारलेली छडी हि जास्त परिणामकारक आणी कोणताही शारीरिक अपाय न करणारी असते.रागाच्या भरात हात शिवशिवतात पण थंड डोक्याने छडी घेऊन यावी म्हणजे पुढच्या वेळेस छडी पहिली कि मुल आपोआप वळणावर येते. नंतर नंतर मारण्याची गरजच पडत नाही. फक्त छडीचे नाव पुरते. पण छडी खुंटीवर मात्र असावी