जबाबदारी - मुलींची आणि मुलांची

अपत्यांनी त्यांच्या आई वडिलांची (आई वडिलांच्या) उतारवयात काळजी घ्यावी किमान आर्थिक पाठबळ देणे हे अपेक्षितच आहे पण त्यासाठी कायदा करणे पटत नाही.

याउलट सर्वांनीच स्वतःच्या निवृत्तीनंतरची आर्थिक तजवीज गांभिर्याने करावी. अपत्यांच्या उच्च शिक्षणावर परवडत नसताना खर्च करणे टाळावे. ज्यांच्या कडे योग्यता व धडाडी आहे ते शैक्षणिक कर्ज काढूनही उच्च शिक्षण घेऊ शकतात.

अवांतर - भारतात रिव्हर्स मॉर्टगेज सुरु व्हायला हवेच. या समस्येवर तो एक परिणामकारक उपाय ठरू शकतो.

खटोलाजी, लैच्च ताण येतो असं काही वाचलं की! ज्याला त्याला आपापले संसार करू दिले की बरेचसे प्रश्न येणार नाहीत असा अंदाज आहे. अजून तुम्ही म्हणता तश्या वयापर्यंत पोहोचले नसल्याने काही सांगता येणार नाही. माझं एक नक्की आहे. वृद्धाश्रमात जाणार, तमाम सिरियला पाहणार.
आपल्या उत्पन्नातील वाटा पालकांना देण्याचा कायदा मागे कधीतरी आल्याचे ऐकिवात आहे.
मिपावरच अनेक बुजुर्ग सांगून गेलेत की समोरचे ताट मुलांना द्या पण बसायचा पाट देऊ नका. म्हातारपणची सोय अशी खर्च करू नका. आपल्याला परवडतील अशाच सुविधा मुलांना पुरवल्या तर अवाजवी पैसे खर्च होणार नाहीत. आवश्यक त्या सुविधा- अन्न, वस्त्र, निवारा या देऊ शकत असू तर मूल जन्माला घालावे असा साधा विचार असताना ते पुरवताना आपण खूप मोठेठे काही करतोय असे वाटण्याची गरज नसते. जाणीव तरीही करून द्यावी लागते व ते सगळे आईवडील करतच असतात. एकूणातच माझी वैचारिक उडी फार मर्यादित आहे. प्रतिसाद संपला.

मुलींचंच का उदाहरण दिलंय फकत? सगळे आंतरजातीय विवाह केलेले मुलगे आणि सुना बिनशर्त आई वडीलांकडे बघतात असा काही विदा आहे का?

आपापली सोय करावी आणि ती न जमल्यास अपत्यांनी समजुन घ्यावं. यात मुला -मुलीचा संबंध नाही. एकच मुल असण्याचा तर मुळीच नाही.

आधुनिक काळात फारच नगण्य संख्येच्या मातापित्यांना आपला धंदा-व्यवसाय मुलांवर (मुलगा/मुलगी) सोपऊन त्यांच्यावर अवलंबून रहावे लागते. समजा काही कुटुंबांत धंदा-व्यवसाय मुलांवर सोपवला जात असला तरी, पालकांची स्वतःसाठी वेगळी अर्थव्यवस्था करण्याची क्षमता असते. मात्र, त्यासाठी काही अर्थ व इतर व्यवस्थापन करावे लागेल, जे शक्य असते. ते करून पालकांनी मुलांवर भार न बनता आपल्या म्हातारपणाची व्यवस्था स्वतः करावी हेच योग्य आहे. जुन्या काळातली, "मुलांनी आईवडिलांच्या म्हातारपणाची काठी व्हावे" हा विचार कालबाह्य होत आहे... व्हायला हवा.

किंबहुना आजची मुले आपले भवितव्य उज्वल करण्यासाठी मूळ गाव सोडून दूरवर (दुसर्‍या गावा-शहरा-देशात) जाण्याचे प्रमाण लाक्षणियरित्या वाढले आहे, व भविष्यात वाढत राहील. अश्या परिस्थितीत पालकांनी आपल्या सेवेसाठी त्यांना मूळ गावी जखडून ठेवणे अथवा आपण त्यांच्याबरोबर कायमचे जाऊन राहणे, म्हणजे त्यांच्या पायातली धोंड बनण्यासारखे होऊ शकते.

पालकांनी आपल्या मुलांवर कायमचा भार बनण्याऐवजी किंवा त्यांचे पंख छाटण्याऐवजी (त्यांच्या आकांक्षांवर बंधने आणण्याऐवजी), त्यांना त्यांच्या भवितव्याच्या गगनात भरार्‍या मारण्यास मदत करणे हेच आपले कर्तव्य समजले पाहिजे. हे ज्याना जमत नाही, ते पालक आजच्या जगात पालक म्हणून कोठेतरी कमी पडत आहेत असेच म्हणावे लागेल.

======

जरा जास्त परखडपणे म्हणायचे झाले तर मुले पालकांकडे विनंती करून त्यांच्या पोटी जन्म घेत नाहीत. या न्यायाने, स्वतःच्या निर्णयाने, स्वतःच्या आनंदासाठी, जन्माला घातलेल्या आपल्या मुलांचे संगोपन-शिक्षण करणे हे पालकांचे कर्तव्य असते... त्याबदल्यात मुलांकडे आपल्या म्हातारपणाची सोय म्हणून बघणे हेच मला अत्यंत अयोग्य व व्यापारी मनोवृत्तीचे वाटते. पूर्णविराम !

अत्यंत गंभीर प्रश्न आहे! :-|

मला भूक लागली आहे. आणा ते पॉपकॉर्न इकडे.

माझी मते:

१. अपत्ये किती आहेत ह्याने वृद्धापकाळातील अवस्थेवर फरक पडत नाही.
२. आयुष्य जगतांना कुठलेही नियोजन नसेल तर परिस्थितीवर खापर फोडणे स्वाभाविक असते.
३. मुलगा वा मुलगी कॉन्ट्रॅक्ट पद्धतीने वाढवत असल्यास मोबदला म्हणून पेन्शन मागणे योग्य असेल.
४. अपत्याने 'जन्माला घाला कसंही करुन' असा अर्ज केला नसल्याने अपत्यावर पालनपोषणाची जबाबदारी येणे चुकीचे आहे.
५. निसर्गनियम तुडवतांना काही वाटत नाही, पण जेव्हा निसर्गनियम आपल्याला तुडवतो तेव्हा जाम जीवावर येतं असं निरिक्षण आहे.
६. मुलांकडे फ्युचर इन्वेस्टमेंट म्हणून पाहणारे वृद्धावस्थेत डस्टबिन म्हणून वापरले जातात.
७. शंभर वर्षांआधीची सामाजिक, आर्थिक परिस्थिती नसल्याने मुलांना प्रगती वा जगण्यासाठी पुर्वीसारखा बापाच्या नावाचा आधार लागत नाही. त्यामुळे वडीलधार्‍यांची मर्जी राखणे आउटडेटेड होत आहे.
८. "आम्ही तुला एवढे कष्ट करुन वाढवले" छाप पालुपदे मुलांना त्यांच्या जबाबदारीची जाणीव करुन देत नाहीत तर बालक-पालकांमधले परकेपण अधोरेखित करतात. पुढे हेच बालक पालकांना त्रयस्थपणे वागवतात तेव्हा त्रास होतो.
९. आयुष्यात सन्मानाने जगायचे असेल तर कुणावरही कधीही अवलंबून राहण्याचा विचार करू नये.
१०. मुलांशी निखळ मैत्री हे सर्व सुखाचे आगर आहे हे वयोवृद्ध होत जाणार्‍यांनी पक्के मनाशी बांधून घेतले पाहिजे.

मी मुलीला जन्माला घातलं,शिक्षण दिलं ,वाढवलं हे त्याच्यावर किंवा तिच्यावर उपकार केले आहेत असा अॅटिट्युड ठेवुन पालकांनी वाढवले तर नंतर तीच कोरडी व्यवहारी ट्रीटमेंट मुलांकडून मिळाली तर पेरले ते उगवले म्हणून अशा पालकांना शांत राहता येईल का?
केवळ मुलगा कमावतो जास्त म्हणून मुलाला इमोशनल ब्लॅकमेलींग करुन त्याच्याकडून सतत पैसा मागणारे सधन पालक पाहिले आहेत.ते सतत त्याला पैसे मागतात.न पुरवल्यास कायदा वापरण्याच्या धमक्या देतात!अशा पालकांबद्दल आपण काय म्हणाल?
परतफेड या भावनेने आईबापांनी मुलांना वाढवायचे असते का?
मुलीकडून किती रिटर्नस् मिळतील तसे तिला शिकवायचे का ?आणि मुलीच का म्हणे?
मुलमुलगा मुलगी कोणीही असेल ते आपले मूल मोठे करण्याचा आनंद मूल होण्यात आहे.जर अशी मुलामुलींकडून परतफेडीची भावना आईबाप मनात ठेवत असतील तर त्यांचे आर्थिक नियोजन शून्य आहे आणि अशी वेळ येऊ देणे हे मूर्खपणाचे आणि लाजिरवाणे आहे.

सासर्‍याची प्रॉपर्टी म्हणे जावयाला मिळते !

नवरा , त्याचे आईबाप यांच्या सर्व संपत्तीचा उपभोग सून घेत नसते का ? की , ती लग्नानंतर झाडाखाली जाऊन झोपते ?

नवरा दारुडा असेल , बायकोचा पगार व माहेरची इस्टेट मोडून खात असेल तर ते चूक आहे. पण कर्तबगार स्वावलंबी असेल तर बायको / माहेरच्यानी त्रागा करुन घेउ नये.

नवर्‍याची व बायकोची वाडवलिर्जित एस्टेट त्यांच्या भावी पिढीकडे सुरक्षितरीत्या जाते का , इतके बघणे महत्वाचे आहे.

सासर्‍याच्या इस्टेटीचा जावई फारसा उपभोग घेत नसतो. सासर्‍याचे शेत , बंगला यात जावई स्वतःचा नोकरी धंदा सोडून जाईल का ? उलट , बायकोच नवर्‍याकडल्या गोष्टींचा जन्मभर उपभोग घेत असते.

इतका त्रागा होत असेल तर मुलीनी स्त्रीसत्ताक पद्धत आणावी.

उडन खटोला,

तुम्ही पालघरला राहता तो सर्व भाग (केळवे, सफाळे, बोईसर, तारापुर, चिंचणी, डहाणु) या भागात मुले आई—वडीलांचे हाल करतात आणि मुलीच त्यांना पाहतात हे चित्र जागोजागी पाहायला मिळत असताना तुम्ही फक्त मुलगी आणी जावई यांच्याबद्दलच का लिहीलय कळाले नाही. आजकाल ईथे रीतच झालीये की मुलगा त्याच्या सासरचे पाहतो म्हणजे मुलगी तिच्या आईवडीलांची काळजी घेते (याला काहीजण अपवाद आहेत पण कमी) भाउ असतानाही. थोडक्यात वंशाचा दिवा, मुलगा म्हणुन ज्याचे लाड लाड केले जातात तो त्याच्या सासरची काळजी घेतो आणि मुलगी अन जावई जो दुरर्‍याच्या वंशाचा दिवा असतो तो स्वत:च्या सासरची काळजी घेतोय हे चित्र ईथे जागोजागी पाहायला मिळतय.

कायदा नसावा असे वाटते.कारण ज्या आईवडीलांनी मुलांना लहानपणी सांभाळलेलेच नाही.त्यांनी का म्हणून आई बापाची जबाबदारी घ्यावी.त्यांनी आपल्याला या जगात आणले म्हणून त्यांचे आभार मानायचे का?
स्वताची जबाबदारी लोकाच्या गळ्यात सोडून दिली म्हणून त्यांचा अपत्याला राग येणे स्वाभाविक नाही का?उद्या कायद्याने अशांची कुचंबणा नाही का होणार.आश्रीताचे जीवन जगायला लागलेल्याला आता कायदा म्हणतो म्हणून बापाला सांभाळायला लावणे हा त्याच्यावर किंवा तिच्यावर अन्याय नाही का?ती व्यक्ती पण माणूस आहे,संत नाही ना.कितीही नाही म्हटले तरी वागण्यात सहजता येईल का?

एकाऐवजी दोन मुले असती म्हणुन सद्यस्थितीत फरक पडला असता असे अजिबात वाटत नाही. अनेकदा चार मुले असतील तर आइ वडीलांच्या वाट्ण्या होतात आणि त्यांच्या कडे दुर्लक्ष्य होताना दिसते. उलट एखाद दुसरं असलेलं अपत्य आई वडीलांबरोबर राहताना दिसतात. तात्पर्य मनोवृत्ती आणि मुलांची संख्या यांचा संबंध नाही.

मुलां/ मुलींवर आई बाप खर्च करतात ती व्यापारी गुंतवणुक नसते, वार्धक्यात आई वडीलांना मुलांचा पैसाच नाही तर सहवास अधिक हवासा वाटतो. परदेशात राहणार्‍या आणि इथे आई वडीलांना मोठा फ्लॅट घेउन देणार्‍या मुलांचे आई वडील त्यात सुखाने राहतातच असे नाही, त्यांना एकाकीपण जाणवते. आणि बदलत्या परिस्थितीनुसार मुले आपापल्या व्यापानुसार घरा बाहेर पडणे अपरीहार्य आहे. परदेशातच नव्हे तर देशात असुनही मुले प्रगतीसाठी घराबाहेर राहतात आणि अनेकदा आई वडीलांना तिथे जाणे पसंत नसते

आर्थिक प्रश्न हा माझ्या मते हातावर पोट असणार्‍यांना अधिक भेडसावतो कारण प्रस्थापित व्यावसायीक, उद्योजक वा चाकरमान्यांप्रमाणे त्यांना आपल्या भविष्याची तरतूद करणे अनेकदा शक्य नसते. अल्प शेती धारक, किरकोळ व्यवसाय - भाजी विक्री/ चहा टपरी, वाहन चालक, मजुर या स्तराला हात पाय थकत आले तरी काम करावं लागत आणि मग नाईलाजानं मुलांवर अवलंबुन राहावं लागतं. दुर्दैवाने त्यांची मुलेसुद्धा आर्थिकदृष्ट्या सबळ नसली तर हाल अपरिहार्य. जरी कायदा झाला तरी रोजच्या वाढत्या खर्चात घर संसार चालवणे ज्या मुलांना जड जात असते ती आई वडीलांना काय वाटा देणार?

पांढरपेशा समाजात आजचे खर्च, मुलांचे खर्च व निवृत्तीनंतरची तरतूद असे उत्पनाचे तीन भाग केले जातात. अनेकदा सामंजस्याने मुलांच्या उच्च्शिक्षणासाठी त्यांच्या नावे कर्ज घेतले जाते. आणि तसे व्हायलाच हवे. समजा उच्च शिक्षणा नंतर मुलांना परदेशात स्थायिक व्हावेसे वाटले तर निदान आई वडीलांचे आर्थिक हाल होणार नाहीत. मात्र असे नियोजन करताना एक मुल असेल तर मुलाला वेळ, पैसा व लक्ष अधिक देता येते कारण आई वडील दोघेही नोकरी करत असतात.

मुलगा वा मुलगी असा भेद आता आपल्या समाजात नक्की कमी होत आहे. अनेकदा वृद्धापकाळात अनेक आई वडील आपल्या मुली-जावया बरोबर वा जवळ पास राहतात. मुलगा नाही अशी खंत ते करताना दिसत नाहीत. मात्र अशिक्षीत/ कमी शिक्षीत व आर्थिक दृष्ट्या कनिष्ठ वर्ग हा भेदाभेद दुर्दैवाने अजुन जोपासताना दिसतो. कचेरीत चतुर्थश्रेणीत काम करणारे, कामगार या सारख्या वर्गात अनेकदा आई वडील दोन / तीन मोठ्या मुली आणि शेंडेफळ मुलगा असे चित्र दिसुन येते. हव्यासाने/ हट्टाने मुलगा जन्माला घालणारे हे लोक आपल्या मुलाला कोणते राज्य देणार असतात आणि तो मुलगा त्यांना स्वर्गात कसा नेणार असतो हे तेच जाणे.

जावई आंतरजातीय .... मुलगी जावयाशी एकनिष्ठ .... श्रीमंत सासरा .... आपली इस्टेट त्या आंतरजातीय जावयाला मिळणार म्हणून जावयाचा दु:स्वास करणारा श्रीमंत सासरा ....

....

सुमन कल्याणपूरच्या धाग्यावर ' उमा म्हणे यज्ञी माझे जळाले म्माहेर ’ हे गाणे वाचल्यावर हा धागा आठवला

अर्थात सगळे काही कायद्याने करवून घेता येत नाही हे खरे आहे. शेवटी इच्छा नसेल तर,या बाबतीत कायद्याची जबरदस्ती देखील काही फार उपयोगी ठरत नाही.
पण बुडत्याला काडीचा आधार अशा स्थितीत मात्र, गांजलेला बाप किंवा आई कायद्याचा आधार नक्कीच घेऊ शकतील.

सिंगापूरला देखील बराच उहापोह होऊन शेवटी १९९४ साली असा कायदा केल्या गेला. त्यानंतर ह्याचा फायदा खूप लोकाना झाला आहे. कायदा असला की केवळ बडगा दाखवूनच मुलगा/मुलगी सरळ होतात. अगदी खटलाच भरला पाहिजे असे नाही.

असो. ही सिंगापूरच्या कायद्याची लिंक -

अपत्यांची संख्या हा कैच्याकै मुद्दा आहे ,

(सद्धया विदा हाताशी नाही पण) मागे एक आंध्रप्रदेशातली केस वाचण्यात आली होती जिच्यात, म्हाताऱ्या आई ला पोसणार कोण ह्या वादात चार भावंडांनी आई कचरापेटी मधे नेऊन ठेवली होती.

तसेच अमुक सणा पासुन तमुक सणा पर्यंत आई थोरल्या कड़े मग धाकट्याकड़े इतके महीने वगैरे ससेहोलपट सुद्धा सहज पहायला मिळते आजूबाजूला आपल्याच पांढरपेशा समाजात

आपल्या म्हातारपणाची सोय करतच मुलांचे हि शिक्षण करणे केव्हाही चांगले… कायदा आला कि त्याला पळवाटा ही आल्याच त्यापेक्षा आपणच आपली सोय करावी हे उत्तम...नंतर पश्चताप करण्यापेक्षा दोन्ही गोष्टीला समान महत्व द्यावे कारण वेळ बदलली कि संदर्भ बदलतात.

ऒळखिचे एक उदाहरण आहे पाहण्यात…. त्रिकोणी कुटुंब होते यथावकाश त्रिकोणात सून नावाच्या चौथ्या कोनाचा समावेश झाला. घराचे चारही कोन कमावते कोणीही कोणावरही अवलंबून नाही तरी घराच्या कर्त्या पुरुषाला ते पटेना झाले. आपल्या घरात ही दोघ राहतात आपण घर संसार जमा केला म्हणून त्यांना काही तोशीस लागली नाही म्हणून ते आयते बसून खात आहेत त्यामुळे त्यांनी घरखर्चा व्यतिरिक्त काही रक्कम आम्हाला दिली पाहिजे. येत जाता, उठता बसत हे एकच पालुपद..
दुसर्याबाजुने लेक आणि सून आयकर वाचवण्यासाठी सेविंग करणे किंवा इतर काही उपाय योजणे चालू होते त्यामुळे फारशी रकम हातात राहत नव्हती. सगळ्या घराचा जमा खर्च मांडल्यावर ७०% घर खर्च मुलगा आणि सून करत होते तरी हे सद्गृहस्थ एकुलत्या एक लेकाकडे अजून पैशाची मागणी करत होते. शेवटी एकदा सगळ्याचा स्फोट झाला आणि लेक आणि सुनेला घराबाहेर जायला सांगितले.