ट्रॅप आणि विषकन्या बद्दल आरोप

ती क्रिकेटबद्दलची सीरीज पूर्ण करा बघू लौकर !

सर्व प्रथम एक डिसक्लेमर मी वकील नाही आणि या कॉपीराईट विषयाबद्दलचा व्यावसायीक सल्लागारही नाही. (माझ्या वाचनाच्या स्मरणावर लिहित आहे चुभूदेघे. आणि आवश्यक ठिकाणी कायदे तज्ञाचाच सल्ला घेणे) खर म्हणजे मराठी आंतरजालावर मार्गदर्शक कायदा विषयावरच्या तज्ञांची वानवा जाणवते असा विचार बरेच दिवस मनात होता लिगल अवेरनेसच्या कँपेन्सची चर्चा होते पण प्रत्यक्षात आंतरजालावर मराठीच नाही एरवी इतर भाषांसाठीही कायदा सल्लागार मंडळी कमी दिसतात आणि लिगल अवेअरनेसच्या अभावी अशा गोष्टी पुढे आल्यास नवल नाही.

जिथ पर्यंत कॉपीराईट कायद्याचा संबंध आहे २०१२ च्या अमेंडमेंट पासून सेवदात्या संकेतस्थळांचे काम तसे पाहता सोपे झाले आहे. ज्यांना आंजावरील प्रताधिकार भंगाबद्दल अधिकृत प्रताधिकार भंगाचा दावा करावयाचा आहे त्यांनी २१ दिवसाच्या आत कोर्टाचे स्थगिती आदेश आणण्याचे संस्थळ प्रशासनाकडे कळवावे, संस्थळ प्रशासनाने असा दावा आलेले साहित्य लगेच २१ दिवसांपर्यंत काढून टाकायचे २१ दिवसात कोर्टाचा आदेश आणण्यात संबधीत दावा करणारे अयशस्वी झाल्यास ते साहित्य कोर्टाचा आदेश जेव्हा केव्हा पुन्हा येईल तो पर्यंत पुनः प्रकाशित करावयाचे.

यात संस्थळ प्रशासनाच्या दृष्टीने तांत्रिक अडचणी असणार आहेत कारण प्रताधिकार दावा असलेला मजकुर काढण्याची विनंती करताना संबंधीतांनी पुरावा देणे आणि संस्थळ प्रशासनाने तो तसा तपासणे अशी तुर्तास गरज नाही त्यामुळे कोणतेही साहित्यावर आरोप करून किमान २१ दिवस उडवत रहाण्याचा परवाना मिळत राहणार का ? हायकोर्ट आणि सुप्रीम कोर्टाचे काही नवे निर्णय येई पर्यंत अथवा कायद्यात काही बदल होइ पर्यंत तरी तसे समजावयास हवे. एकुण मजकूर साहित्य खूप मोठे असेल ते उडवणे आणि तेवढेच २१ दिवसांनी पुनः प्रकाशित करणे तांत्रिक दृष्ट्या जिकीरीचे असु शकते हा अजून एक भाग झाला.

जिथ पर्यंत ज्यांच्यावर कॉपीराईट भंगाचा दावा आहे अशा लेखकांचा भाग झाला; कायद्याने त्यांची जबाबदारी खूप मोठी आहे. जिथ पर्यंत मला एक केस स्टडी आठवते (चुभूदेघे) साहित्यातील प्रताधिकार भंगाचा विचार करताना साहित्याची चोरी किती सबस्टँशियल प्रमाणात झाली आहे याचा न्यायालय विचार करते पण साहित्यिकाने एकाही वाक्याची चोरी कायद्या समक्ष कमी महत्वाची आहे असे समजण्याची चुक करू नये कारण अंतीम निर्णय न्यायालयावर अवलंबून असतात.

दुसरे प्रेरणा आणि चोरी यातील फरकही न्यायालये सर्वसामान्य वाचकाच्या हातात दोन्ही साहित्य दिल्या नंतर त्यांना ते चोरी सदृष्य साम्य वाटण्याची शक्यता आहे का हे विचारात घेण्यावर न्यायालयांचे निर्णय अंशतःतरी अवलंबून असावेत. एक साहित्यिक म्हणून शेवटचा सल्ला तुम्ही तुमच्या व्यक्तीगत व्यावसायिक कायदे तज्ञाचाच घेणे श्रेयस्कर पण असा सल्ला जर गाठीशी नसेल किंवा सल्ला घेण्यास वेळ लागणार असेल आणि इतर चार जण साहित्यात महत्वपुर्ण साधर्म्याचा आणि प्रताधिकार भंगाची शक्यता वर्तवत असतील तर सन्मान्य संकेतस्थळाची गरज म्हणून नव्हे तर साहित्यिकाने स्वतःस कायद्याच्या दृष्टीने सुरक्षीत करण्याच्या दृष्टीने संस्थळांवरून (अगदी स्वतःच्याही) संबंधीत मजकुर कायदे विषयक अधिकृत सल्ला मिळे पर्यंत काढून घेणे अधिक उचीत असेल असे माझा अंदाज आहे. यात तुमचे बरोबर आहात का नाही याचा संबंध नाही कारण न जाणो उद्या कोर्टात तुमची बाजू हरली तर इतरांनी सुचवूनही तुम्ही जाणीवपुर्वक प्रताधिकार भंग चालुच ठेवला असा अर्थ होतो. आणि जाणीवपुर्वक कृतीला प्रताधिकार भंग झाला असे न्यायालयाने स्विकारल्या नंतर न्यायालय अधिक गंभीर पणे घेते.

due diligence चा भाग म्हणून इतर संस्थळ सदस्यांनी लक्षवेधणे आणि त्यानुसार भारतीय संस्थळ व्यवस्थापनांनी कृती करणे अशी एक नियमी प्रक्रीया असावी या अंतर्गत चा लक्षवेध आणि संस्थळ प्रशासनाची कृती काय असेल याचे एक स्वतंत्र धोरण असावे आणि प्रताधिकार भंगाचा अधिकृत दावा करू इच्छिणार्‍या व्यक्तीं उपयूक्त निवडण्यास सुलभ संदेशही उपलब्ध असावेत असे माझे मत बनत चालले आहे.

मी येथील आणि मायबोली संस्थळावरील संबंधीत प्रतिसादांपलिकडे संबंधीत लेखकाचे फारसे वाचलेले नाही. म्हणून त्या बद्दल अधिक लिहितही नाही आणि मी या प्रतिसादातून लेखकावर टिकाही करत नाही आहे आणि या प्रतिसादातून प्रताधिकार भंगाचा माझ्यावतीने दावाही करत नाही आहे. एखाद दुसरा जो काही लेख (उपरोक्त वादाशी संबंध नसलेला) वाचला तो इतरत्रच्या लेखनाने अंशतः प्रभावित असावा असेच त्यावेळचे माझे व्यक्तीगत मत झाले होते. प्रताधिकारीत लेखनाच्या कॉपी पेस्टींगचा विचार करताना मला दोन वेगळ्या गोष्टी ज्या जाणवतात सिओईपीच्या विद्यार्थ्यांच्या इंग्रजी विकिवर मागे एकदा बरिच टिका वाचण्यात आली होती जेव्हा मी गोष्ट जवळून समजून घेण्याचा प्रयत्न केला अत्यंत चांगली स्मरणशक्ती आणि सोबतीला मर्यादीत परिघातले (एका अर्थाने एकाच प्रकारचे एकाच विषयाचे एकाच लेखन शैली प्रकारचे इत्यादी) वाचन अशा व्यक्तींकडून प्रत्यक्ष लेखन होताना मूळ लेखनाचा प्रभाव समोर पुस्तक नसेल तरीही इतपत चांगला टिकून राहतो कि इतर वाचणार्‍यांना प्रताधिकार भंगाची सहाजिक शंका वाटावी. मला स्वतःला माझी स्मरणशक्ती कमी वाटते म्हणून विकिपीडियावर मला माझ्या शब्दात लेखन अधिक सोपे जात असावे आणि स्मरणशक्ती चांगली असलेल्यांना स्वतःच्या शब्दात लेखन तौलनीक दृष्ट्या कठीण जात असावे का ? असा विचार माझ्या मनात बर्‍याचदा येतो. दुसरे मराठी भाषेतील आलंकारीकता, रुपके आणि लेखनशैलीतही एकुण तोचतो पणा आला आहे कि कोणी लिहिलेतरी एकमेकाचे लिहिले असे वाटावे अशा प्रकारची चर्चा ऐसीवरील एका धाग्यातून वाचल्याचे आठवते.

सारांश सांगेल का कुणी सारांश!!

एकेक पाणबुडी देऊन संबंधितांचा सत्कार करण्यात येत आहे.

-जेपी-

आता महत्त्वाचे माझे २ पैसे.

१) स्पार्टाकस यांचे इतर सर्वच लिखाण मिपावर कौतुकाने वाचले गेले आहे.
विच हंटिंग आणि स्कोअर सेटलिंग मिपावर तरी नक्कीच झालेले नाही.

२) एकाच पुस्तकाची २ भाषांतरे असतील तर त्यात शब्द आणि वाक्ये सारखी असू शकतील. अन्य कादंबरी बरीच प्रसिद्ध असेल असे लेखकाचे नाव 'निरंजन घाटे' पाहून वाटले. त्या पुस्तकातील उतारे मिपावर कॉपी पेस्ट करण्याएवढे स्पार्टाण्णा गतिमंद नक्कीच नाहीत. मात्र कोणत्या मूळ कादंबरीच आधार घेतला आहे हे त्यांनी सांगितल्यास बरे होईल.

३) भाषांतरात साम्य असल्याचा खुलासा वाचकांनी स्वीकारला तरी कॉपीराईट कायद्याच्या कचाट्यात सापडल्यास स्पार्टाकस यांना बराच त्रास सहन करावा लागेल, विशेषतः श्री घाटे न्यायालयात गेले तर हे उतारे त्यांच्या पुस्तकातून घेतले नाहीत हे सिद्ध करणे अवघड आहे. तेव्हा त्यांनी या वादाला इथेच पूर्णविराम देऊन पुढे वाटचाल सुरू करावी.

ज्यांना ही साम्यस्थळे सापडली त्यांच्या चौफेर वाचनाबद्दल कौतुक आहेच. तसेच मिपावर कोणतेही संकट येऊ नये म्हणून सजग राहून हे सर्व प्रकरण नजरेस आणून देणार्‍यां मित्रांचे विशेष आभार. मात्र आता एकमेकांना दुखवण्याचा कार्यक्रम सर्वांनीच बंद करावा ही विनंती.

१. समजा न्यायालयात सिद्ध करायचे ठरवले की हे चोप्य पस्ते आहे. तर, न्यायालय ही कथा नी ते आधीचे पुस्तक दोन्ही ओळ नी ओळ वाचणार काय की त्या कामाला वाचकाम्या ठेवणार.बर वाचल्यानंतर किती दिवस लागतील ह्यावर काही निर्णय किंवा शिक्षा द्यायला.
२. समजा वर काही लोक जस म्हणताहेत तसं झालेल असेल तर मला त्या वाचनातुन मिळालेला आनंद व्यर्थ कसा ?
ह्यावर मला फार दु:ख झाले, धक्का बसला, अशी अपेक्षा नव्हती वगैरे, चुकीचे आहे वगैरे मला निरर्थक वाटते (हे माझ स्वतःच मत आहे).

आता मिपावर नाही का प्रतिसाद देताना आपण सरळ सरळ पुलंची वाक्य कशी चोप्य पस्ते करतो(तेव्हा कोणीही काही बोलत नाही लब्बाड कुठले उम्म्म ! मी नाय ज्जा !)

आता खरोखरच बास करावा हा विषय.मेलेल्याला मारण्यात काही अर्थ नाही.

पैसाताई यांच्याशी सहमत

पण मला १ प्रश्न खूप जेनुएन्लि पडला आहे सर्व जण विषकन्या विषयी बोलले पण “ गुड मोर्निंग म्याडम” मधील साम्याविषयी विषयी स्पार्टाकस यांनी काहीच स्पष्टीकरण दिलेले नाही :(

हम्म मी ललित साहित्याचा रेग्यूलर वाचक नसल्यामुळे असेल कदाचित माझी माहिती जरा कमी पडत होती असे दिसते, एनी वे एकुण हे जे काही प्रकरण आहे त्याची कायदे विषयक अकॅडेमीक सर्कल मध्ये फॅन फिक्शन म्हणून चर्चेत आहे असे दिसते. या संबंधाने गूगल शोधात दोन भारतीयांचे लेख हाती लागले त्यात झोया नफीस यांच्या लेखात फॅन फिक्शन करताचा सॉफ्ट कॉर्नर दिसून येतो आणि ते फेअरयूज कसे आहे वगैरे तर दुसर्‍या किरण मेरी जॉर्ज यांच्या लेखात भारतीय दृष्टीकोणातून अधिक डिटेल्स येताना दिसतात किरण जॉर्ज त्यांच्या लेखाची सुरवातच "Fan fiction writers, you’re walking on thin ice! " अशी करताना दिसतात. किरण जॉर्ज यांचा लेख अधिक अभ्यासपूर्ण वाटतो.

बाकी इतर काही चांगले लेख आंजावर आढळले त्यांचे दुवे :

इंग्रजी विकिपिडियावरील हे दोन लेख खुपच प्रायमरी माहिती देतात
* Fan fiction -इंग्लिश विकिपीडिया
* Legal issues with fan fiction

अधिक वाचनासाठी (ब्रिटीश आणि आमेरीकन दृष्टीकोणातून)

* Sequel rights: are fictional characters, plots and themes protectable?- Harbottle & Lewis
* Are fan fiction and fan art legal? Lauren Davis

i am new member of misalpav. Dead man's hand series cought my attention.. thats why became member of misalpav. i want to read Trap.. but not getting link for 1st 4 parts and the last one also.. can anyone help?

बुम्प