देशातील शिक्षणाचं माध्यम कोणते असावे, मातृभाषा की इंग्रजी ?

ह्यावर पु.ल. नि आपल्या खुमासदार लेखणितुन फार छान लिहिले आहे, फार फार फार वर्षांपुर्वि.

सोन्या बागलाणकर

खूप काथ्याकूट झालाय मिपावर या विषयी.
मातृभाषा'च'
तरीही हे बघा.

आपले शिक्षण आणि लोकसंचार मराठीतच असला पाहिजे, त्यासाठी काय करायला हवे यावर काय ते सांगा.

चांगला मुद्दा रे गणेशा. गेले अनेक वर्षे ह्यावर चर्चा चालू आहे भारतात.

मातृभाषेतील शिक्षण मुलाची मानसीक वाढ होण्यास पायाभूत ठरते.

मग तुमच्या त्या मोठ्ठ्या कंपन्यांचे मुख्य अधिकारी,सैन्यातील मोठे पदाधिकारी,भारतिय विदेश सेवेतले अधिकारी,मोठे आय.पी.एस.अधिकारी..ह्यांचे शि़क्षण अनेक वेळा इंग्रजीत झालेले दिसून येते.ह्यांची मानसिक वाढ तुलनेत कमी असते असे आहे का?

ते काय पण असु दे सूड राव पण असे निरिक्षण आहे की माईं बहुतेकदा पाँईटाचे बोलत असते (चूक की बरोबर तो वेगळाअ मुद्दा), बहुतेकदा कोणाहीबद्दल व्यक्तिगत, जहाल अशी वक्तव्ये करत नाही (कोणी कितीही ती आणि तिच्या (असलाच तर) नानाबद्दल अश्लाघ्य बोलू दे).

एका आयडीला (जरी डु आयडी असला तरी) जर तो आता तसा उपद्रवी नसेल तर जगण्याचा, वावरण्याचा हक्क नाही का ? की त्यांना कायम अशीच वंचना सहन करावी लागणार ??
(खासकरुन गिरिजा-प्रगोच्या प्रसंगामुळे हे डोक्यात आलंय. )

(सिरीअस स्माईली कल्पावी)

अर्थातच मातृभाषा.

हाडक्यासाहेबांशी पूर्णच सहमत आहे. माई काय सांगते हे कुणी बघतच नाही. शिवाय ती सरसकट लागट कमेंटही करत नाही. असे असताना उगा कशाला धारेवर धरावं? किमान मी मला माझे वगैरे पाढा तरी वाचत नाही ना?

आणि 'हा आयडी माझा आहे' वगैरे कबुली अपेक्षिण्याचा अधिकार इथे कुणालाही नाही. संबंधच काय?

जी भाषा रोजगाराशी निगडीत असते, ती भाषा आपण शिकतो. मराठी बोलणार्यांची संख्या जवळपास ८ कोटी तरी निश्चित आहे. जर महाराष्ट्र सरकारने मराठीत मेडिकल, इंजीनीरिंग, इत्यादी शिक्षण सुरु तर लोक मराठीत शिकू लागतील. अन्यथा आंग्ल भाषा शिकण्याशी मजबुरी आहे. त्या साठी पैसा (गुंतवणूक- नौकरी साठी) मोजायला लोक तैयार असतात. त्या साठी कष्ट ही करायला तैयार असतात. असो.

आपण भालचंद्र् नेमाडेंशी सहमत. विदेशी माध्यमांच्या शाळांवर काही काळ तरी बंदी घातलीच पाहिजे. निदान महाराष्ट्रात तरी!.
किंवा खुप मोठ्ठा कर लावा.त्याशिवाय तरणोपाय नाही.
नाहीतर काही दिवसांतच आपण सगळे लोक मिंग्राठी भाषा बोलु लागू.

आणि एक विनंतीवजा सूचना ..
आमच्यासारख्या नवख्या आणि अज्ञ लोकांना हे माई आणि नानासाहेब याबद्दलची जी देवाण घेवाण झाली
ती काही कळली तसेच पटली नाही.. जर आपापसातच देवाण घेवाण करायची असेल तर व्यनि मार्फत करावी.
.......चूभूदेघे.......

जी संस्कृत भाषा व्यवहारात काडीमात्र वापर्ली जात्नाही तिचे इतके कौतुक. अणि इंग्रजीच्या जिवावर पोटपाणी चालुनही ती मात्र 'पर्कीय '
गंमतच .

ओ पगारे... नका आपल्या संस्कृती वर येउ. इथे संस्कृत भाषा हा विषयच नाहि आहे.

हाफशेंच्युरी निमीत्त श्री.ग्रेटगणेश आणी श्री.अजो* यांचा सत्कार एक एक डायरी देऊन करण्यात येत आहे.

शुभेच्छुक-जेपी आणी तमाम कार्यकर्ते.

*अजोनां वाढत्या वयात रिमांयडर साठी

भाग्वाद्गीतेला नुकतीच ५१५१ वर्षे पूर्ण झाली

हा नवीन शोध लावल्याबद्दल अभिनंदन !

अफाट..अचाट.. फार बेक्कार.. खतरनाक..

नेमाडे सरांनी ज्ञानपीठ स्वीकारल्यानंतर केलेले भाषण मात्र ईंग्रजी मधे होते.

(मी केवळ एक निरिक्षण नोंदवले आहे.)

पैजारबुवा

धागा मेला

धागा मर गया

थ्रेड ईज नो मोअर

माझ्या काही मित्रांची मातृभाषा खालीलप्रमाणे आहे:
आगरी, अहिराणी, वाडवळ ई.

त्यांनी त्यांचे शिक्षण त्या भाषांत घ्यावे हे उत्तमच! पण जे ज्ञान शिक्षणाने प्राप्त करायचे आहे ते ज्ञान आधि त्या भाषेत उपलब्धपसायला नको?

त्यामुळे ज्ञान ज्या भाषेत उपलब्ध असेल त्या भाषेत घ्यावे हे उत्तम.

रशिया, फ्रान्स, जर्मनी, जपान, चीन किंवा एक महत्वाचा देश म्हणून उदयाला येत असलेला ब्राझील हे जगातील बलाढ्य व आर्थिक महासत्ता गणले जाणारे देश आहेत. यापैकी कोणत्याही देशात इंग्रजी किंवा अन्य कोणत्याही परकीय भाषेला मुख्य आणि महत्वाचे स्थान नाही. हे सर्व देश आणि त्याची अर्थव्यवस्था आज जगभरात मान्यता पावलेली आहे हे आपण विसरून चालणार नाही. या सर्व महत्वाच्या देशात शिक्षणाचे प्रमुख माध्यम त्या त्या देशांची भाषा आहे हे नजरेआड करून चालणार नाही.

ह्यापैकी किती देश शतकानुशतके गुलामगीरीत होते, त्यांच्या जनजीवनावर आणि भाषेवर जेत्यांच्या भाषेचा पगडा होता? त्या-त्या देशांनी त्यांच्या भाषेत ते ज्ञान उपलब्ध होइल ह्याची काळजी घेतली त्यामुळे ते शिक्षण त्यांच्या भाषेत घेऊ शकतात.

मातृभाषेत शिक्षण व जोडीला किमान एकतरी अन्य भारतीय भाषा शिकण्याने ज्ञान कशा रुंदावतात.

हे कसे ते सिद्ध करण्याची जबाबदारी कोणाची?

- (ज्ञान मिळवणे महत्वाचे मानणारा) सोकाजी

International Mother Language Day
UNESCO co-organized conference stresses importance of mother tongue language
On Mother Language Day, UN spotlights role of native tongue in education
Many children speak a home language that differs from the language of instruction in education programs. Research confirms that children learn best in their mother tongue as a prelude to and complement of bilingual and multilingual education.Whether children successfully retain their mother tongue while acquiring additional languages depends on several interacting factors. Studies show that six to eight years of education in a language are necessary to develop the level of literacy and verbal proficiency required for academic achievement in secondary school.
To retain their mother tongue, children whose first language is not the medium of instruction must have: (1) continued interaction with their family and community in their first language on increasingly complex topics that go beyond household matters; (2)
ongoing formal instruction in their first language to develop reading and writing skills; and (3) exposure to positive parental attitudes to maintaining the mother tongue, both as a marker of cultural identity and for certain instrumental purposes (e.g., success in the local economy or global trade).
In addition, research increasingly shows that children‘s ability to learn
a second or additional languages(e.g., a lingua franca and an international language)
does not suffer when their mother tongue is the primary language of instruction throughout primary school. Fluency and literacy in the mother tongue lay a cognitive and linguistic foundation for learning additional languages.
Fluency and literacy in the mother tongue lay a cognitive and linguistic foundation for learning additional languages. When children receive formal instruction in their first language throughout primary school and then gradually transition to academic learning in the second language, they learn the second language quickly. If they continue to have opportunities to develop their first language skills in secondary school, they emerge as fully bilingual (or multilingual) learners. If, however, children
are forced to switch abruptly or transition too soon from learning in their mother tongue
to schooling in a second language, their first language acquisition may be attenuated
or even lost. Even more importantly, their self-confidence as learners and their interest in what they are learning may decline, leading to lack of motivation, school failure, and early school leaving.

इति :- Mother tongue based bilingual or multilingual education in early childhood and early primary school years {पीडीएफ}
मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- Shakalaka Baby... ;)

जीवनात मिळणारे यश, पैसा, प्रसिद्धी ही तुम्हाला कोणती भाषा येते यावर अवलंबून आहे अशा खुळचट कल्पना मनी बाळगणारे गुलाम होते, गुलाम आहेत आणि गुलाम राहतील.

जगातल्या सर्व यशस्वी लोकांकडे बघितलं तर ते सहज कळून येतं. पण 'आम्ही तुमच्या मुलाला आईन्स्टाईन बनवू' या आणि अशाच निरर्थक जाहिरातींना भुलणारे जेव्हा १५-२० वर्षानी स्वतःच्या मुलांना ना घरके ना घाटके झालेलं बघतील तेव्हा प्रचंड उशीर झालेला असेल.

१५-२० वर्षांनी येणारे जग स्वयंउद्योजकांचे असेल. ज्यांना स्वत:चे डोके चालवून उत्पादने, सेवा, इत्यादी क्षेत्रात जम बसवावा लागेल. तुम्हाला इंग्रजी येतं यापेक्षा कैक पटीने तुम्हाला इतरांपेक्षा काय वेगळं येतं याला प्रचंड महत्त्व असेल. आपली लोकसंख्या हीच आपली भाकरी असेल. इथे तुमची संकल्पना मांडण्याची कल्पकता, आक्रमकता, धाडस यांची गरज असेल. त्यासाठी शिक्षणपद्धती तशी असावी लागेल. इथेच करोडपती, अब्जोपती जन्माला येतील ते इथल्या मातीत व्यवहार करूनच. तेव्हा इथल्या मातीशी नाळ तुटलेले फक्त तृतीय दर्जाची कामे करू शकतील. एका सारखे अनेक झाल्याने सुरक्षीत नोकरी हे मध्यमवर्गीय स्वप्नरंजन गळून पडेल.

त्यामुळे इंग्रजीकडे पोटापाण्याची सोय करणारी माय म्हणून पाहणारांनी आधीच सावध व्हावे. येणार्‍या काळात इंग्रजीच काय तर जर्मन, फ्रेंच, जापनीज, चायनीज, अरबी अशासारख्या किमान सहा विदेशी भाषांना पर्याय राहणार नाही. येणार्‍या जगात यशस्वी व्हायचे असेल तर आता ५ वर्षे वय असलेल्या मुलांची तशी तयारी सुरु करायला लागेल. किमान वयाच्या १५ वर्षांपर्यंत मातृभाषेतून शिक्षण व नंतर इतर भाषांचा अस्खलित बोलण्याइतपत अभ्यास लागेल.

मराठीला किंवा मातृभाषेला आंधळा विरोध करणार्‍यांनी जरा विचार करावा. कुणाला इंग्रजी येतं म्हणून तो प्रचंड हुशार आहे, बुद्धीमान आहे हा मुर्खचळ सोडायला हवा आता. इंग्रजी येणार्‍या एतद्देशीय लोकांना आपण इतर भारतीयांपेक्षा वेगळे आहोत असा अहंगंड असतो. इंग्रजी येतं म्हणून एखादी जटील वैज्ञानिक संकल्पना त्याला जास्त चांगली समजते असे म्हणणे हा एक विनोदच. सगळं ज्ञान इंग्रजीतच असतं हा दुसरा विनोद. जे इंग्रजीत नाही ते ज्ञान नाही का? आपण इंग्रजी नामक विहीरीत आहोत म्हणून समुद्र नाहीच असे म्हणणे केवळ अहंगंड आहे.

विज्ञानाला कुठलीही भाषा नसते, ज्ञानी व्ह्यायची प्रचंड इच्छा असेल तर ज्ञानाला भाषेचे अडसर येत नाहीत.

माईंनी मागच्या २०-२५ वर्षांतच मातृभाषेचे उमाळे राजकारण्यांमुळे यायला लागले आहेत असा उल्लेख केला. त्यांना माझे सांगणे असे की जगभरात मागच्या ४० वर्षात बर्‍याच घडामोडी फार वेगाने घडल्या आहेत. भारतात अजूनही शिक्षण कशाशी खातात याची पुरेशी ओळख बहुसंख्य लोकांना नाही. फक्त पोटापाण्यासाठी शिकणारे ओझी वाहणारे हमाल होऊ शकतात. महाशक्ती नाही.

बरं

मराठीला किंवा मातृभाषेला आंधळा विरोध करणार्‍यांनी जरा विचार करावा.

मुद्दा भरकटवतो आहेस रे संदीप. विरोध मराटी वा मातृभाषेला नाही.इंग्रजीतून शि़क्षण घेणार्यांच्या मूलभूत संकल्पना चांगल्या नसतात ह्या गैरसमजाला आक्षेप. ग्रेटगणेशाच्या खालील विधानांना माझा जोरदार आ़क्षेप आहे.
ज्ञानभाषा ही फक्त आणि फक्त मातृभाषाच होऊ शकते. मातृभाषेतील शिक्षण मुलांची मानसीक वाढ करतं कारण ते मुलं ज्या वातावरणाचा भाग असतं, त्या वातावरणाचे प्रतिबींब त्याला मातृभाषेत, तीच्या शब्दांत दिसत असतं.मातृभाषेतील शिक्षण मुलाची मानसीक वाढ होण्यास पायाभूत ठरते.

अशी विधाने लिहायची तर पुरेसा विदा नको का? समाजात चित्र पूर्ण उलटे दिसते.बहुतांशी राजकारण्यांची मुले,सैन्य अधिकारी,त्यांची मुले,मोठे वैज्ञानिक्,त्यांची मुले,मोठे उदोय्गपती,त्यांची मुले.... बहुतांशी इंग्रजी माध्यमात शिकलेली आढळतील.

इथेच करोडपती, अब्जोपती जन्माला येतील ते इथल्या मातीत व्यवहार करूनच

सध्याच्या करोडपती,अब्जाधीशांची यादी पहा. मला खात्री आहे त्यातले बहुतांशी लोक्,त्यांची पुढची पिढी इंग्रजी माध्यमात शिकलेली दिसेल. धिरूभाई इथल्या मातीतलेच. पण मुकेश्,अनिल पेडर रोडच्या इंग्रजी शाळेत शिकले आहेत.व इथल्या मातीतच व्यवहार करत आहेत.

चर्चा वाचली नाही.. (कितीदा तेच तेच वाचणार माणुस..)
पण मताची पिंक टाकल्याविना राहवत नाही म्हणुन...

१. ज्ञान मिळवण्याचा.. आकलनाचा.. भाषेशी संबंध नाही. आपल्या मातृभाषेत न शिकताही उत्तम यश मिळवलेले अनेक विद्यार्थी आहेत.
२. ज्ञान फक्त शाळेतच मिळत नाही. त्यामुळे शाळेचे माध्यम मराठी असले की झाले असे नसते. मला इंग्रजी ठिकठाक्च येते. त्यामानाने मराठी उत्तम येते. मग माझा मुलगा शाळेत इंग्रजी शिकु देत. मराठी मी घरी शिकवीन. शाळेत तो रेड, ग्रीन, यल्लो शिकतो.. घरी आला की मी त्याला "ग्रीन म्हणजे हिरवा" शिकवते. पोरं सगळं लक्षात ठेवतात. त्यांना प्रचंड अक्कल असते.
३. आयुष्यभर पुण्यातच रहायचे असेल तर मराठी शाळेत घातलेही असते. पण मला माझ्या मुलाला जग दाखवायचय. संधी मिळाली तर जगभर फिरेन. अशावेळी इंग्रजी माध्यमातुन शिकणे माझ्यासारख्या पालकांना सोयीचे आहे.

आणि महत्वाचे..

माईसाहेबांना उगाच टारगेट करु नये ह्या मताशी सहमत.. आपल्याला तर त्यांचे बेअरींग आवडते बुवा..

सगळे शिक्षण मराठीत हवे असेल तर पुढील शब्दांना/संज्ञांना मराठी प्रतिशब्द हवे आहेत---

गणित
१. डेरिव्हेटिव्ह
२. इंटिग्रेशन
३. पार्शल डेरिव्हेटिव्ह (स्वसंपादन केले आहे. आधी चुकून पार्शल इंटिग्रेशन असे लिहिले होते)
४. कंटिन्युईटी
५. डेफिनेट इंटिग्रल
६. इन्डेफिनेट इंटिग्रल
७. कॉन्व्हर्जिंग सिरीज
८. डायव्हर्जिंग सिरीज
९. डिटरमिनन्ट
१०. मॅट्रिक्स
११. सिंग्युलर मॅट्रिक्स
१२. इन्व्हर्स ऑफ मॅट्रिक्स
१३. कॉम्प्लेक्स अ‍ॅनॅलिसिस
१४. कॉन्फॉर्मल मॅपिंग
१५. पीसवाईज कन्टिन्युअस फन्क्शन
१६. डिफरिन्शिअल इक्वेशन
१७. मेथड ऑफ व्हेरिएशन ऑफ पॅरॅमिटर्स

संख्याशास्त्र
१. कोरिलेशन
२. रिग्रेशन
३. होमोस्केडॅस्टिसिटी
४. बायनॉमिअल डिस्ट्रीब्युशन
५. बूटस्ट्रॅपिंग
६. नॉर्मल डिस्ट्रीब्युशन
७. हायपोथिसिस टेस्टिंग
८. नल हायपोथिसिस
९. अल्टरनेट हायपोथिसिस
१०. डिग्री ऑफ फ्रिडम
११. स्कॅटर प्लॉट
१२. अ‍ॅनॅलिसिस ऑफ व्हेरिअन्स
१३. मीन स्क्वेअर्ड एरर
१४. लेव्हल ऑफ सिग्निफिकन्स
१५. कॉन्फिडन्स लेव्हल
१६. कॉन्फिडन्स इंटर्व्हल

मेकॅनिकल इंजिनिअरींग (मी एक नंबरचा बत्थड मेक्यानिकल विंजिनेर असलो तरी हे सगळे शब्द कधीतरी कुठेतरी ऐकले आहेत)
१. एन्ट्रॉपी
२. एन्थाल्पी
३. बाऊंडरी लेअर
४. थर्मल कन्डक्टिव्हीटी
५. अ‍ॅनिलिंग
६. इंटर्नल कम्बश्चन इंजिन
७. लॅपिंग
८. होनिंग
९. फाईनाईट एलिमेन्ट
१०. बाऊंडरी लेअर सेपरेशन
११. फेराईट
१२. आयसोमेट्रिक व्ह्यू
१३. आयसोमेट्रिक प्रोजेक्शन
१४. बेअरींग
१५. पिनिअन
१६. जिग
१७. फिक्श्चर

इत्यादी इत्यादी

आता कुठलेतरी मराठी शब्द हवेतच म्हणून कॉन्फिडन्स लेव्हलला 'आत्मविश्वासाची पातळी' वगैरे शब्द मारूनमुटकून आणता येतील.पण त्यातून नक्की काय साध्य होईल? आपण शास्त्रीय जगतात पाश्चिमात्यांपेक्षा किमान ७००-८०० वर्षे मागे आहोत.मराठीतच शिकायचे आणि शिकवायचे या अट्टाहासाखातर या ७००-८०० वर्षात शास्त्रीय जगतात निर्माण झालेल्या लक्षावधी संज्ञांचे मराठीत भाषांतर करण्यात वेळ घालवायचा आणि फुकाचे मराठी बाणे सुखावायचे की जे आहे ते लवकरात लवकर आत्मसात करून त्यात नवी भर टाकायचा प्रयत्न करायचा हा निर्णय ज्या त्या समाजाने घ्यायचा आहे.

आज क्वांटम मेकॅनिक्स हे पूर्ण शास्त्र जर्मनांनी पुढे आणले. हे शास्त्र विकसित करणार्‍या लोकांमध्ये झाडून सगळे जर्मन दिसतील (हायसेनबर्ग, आईनस्टाईन, मॅक्स प्लॅन्क, पॉली इत्यादी). तीच गोष्ट जपान्यांची.त्यांनी इलेक्ट्रॉनिक्स क्षेत्र जवळपास मुळापासून विकसित केले.त्या भाषांना मिळत असलेला मान कुठून आला? कुठले तरी क्षेत्र पूर्णपणे जवळपास मुळापासून त्यांनी विकसित केले.आपण असल्या महत्वाकांक्षा कधीच ठेवत नाही.आपल्याला सुखावायचा असतो आपला मराठी बाणा.नुसती भाषांतरे करत राहिलो तर तो मान मराठी भाषेला आयुष्यात मिळायचा नाही.

आणि महाराष्ट्रात मराठी बाणा मग कर्नाटकात कन्नड बाणा असेलच.बंगालमध्ये बंगाली बाणा असेलच.मग सगळ्यांनी कामधंदे सोडून अशा शास्त्रीय संकल्पनांची भाषांतरे करत राहायची का? आणि मराठीच म्हणाल तर नक्की कुठली मराठी? पुण्याची मराठी की नागपूरची मराठी? बरं पुण्यामध्ये आणि कलकत्त्यामध्ये अनुक्रमे मराठी आणि बंगालीमध्ये एकाच क्षेत्रात शिकलेल्या दोन व्यक्तींनी आपापसात संवाद कसा साधावा? कोणत्या भाषेत?

आज युरोपातली विद्यापीठेही अनेक अभ्यासक्रम केवळ इंग्रजीत शिकवतात-- अगदी जर्मनी आणि फ्रान्समधली सुध्दा.याचे कारण काय? तर सगळ्या जगाशी संवाद साधायला अडचण येऊ नये म्हणून.आणि इथे आपल्याला इंग्रजी भाषा अवगत असूनही केवळ आपला बाणा सुखावायचा म्हणून मराठी भाषेत सगळे शिक्षण करावे असे वाटत आहे. उत्तम. चालू द्या.

(मराठी बाणे वगैरे बाण्यांना फाट्यावर मारणारा, भाषा हे केवळ संवादाचे माध्यम आहे आणि एखादी भाषा अधिक परिचयाची म्हणून आपली वाटली तरी भाषेला नसते अभिमान वगैरे चिकटवू नयेत असे वाटणारा, इंग्रजी भाषा येते म्हणून स्वतःला सुदैवी समजणारा आणि इंग्रजी भाषा ही परकी आहे असे मुळातच न वाटणारा काळा इंग्रज) क्लिंटन

सर - गण्या , सांग बरं ... ड्रायव्हर आणि कंडक्टरमध्ये काय फरक आहे ?

गण्या - कंडक्टर झोपला तर कुणाचंच तिकीट निघणार नाही . पण ड्रायव्हरला जर झोप लागली तर सगळ्यांचंच वरचं तिकीट निघेल

आजकाल कुठल्याही धाग्याचे काश्मीर होते. चांगले धागे जणू मिपावर बंदच झाले आहेत आणि नळावरची भांडणे करण्यासाठी विकृत डु आयडींनी धुमाकुळ घालायची जागा असे मिपाचे स्वरुप झाले आहे. असो. चालू द्यात.

भेंडी शिक्षणाची भाषा बदलुन काही शष्प फरक पडत नाही. आल्या तर अडचणीचं येतात हे स्वानुभवानी सांगतो. आख्खः शालेय शिक्षण मराठी माध्यमामधुन झालयं. नंतर डिप्लोमाला अ‍ॅडमिशन घेतल्यावर साधा न्युमरेटर-डिनॉमिनेटरमधला गोंधळ दुर व्हायला किती दिवस लागलेले ते माझं मला माहित आहे. मातृभाषा उत्तम प्रकारे लिहिता-वाचता-बोलता आली पाहिजे ह्यात शंका नाही. पण व्यावसायिक रित्या आपलं करिअर नीट करायचं असेल तर इंग्रजीला पर्याय नाही. तिथे अमुक भाषा-तमुक भाषा असा संकुचित दृष्टीकोन ठेवला तर तुमच्या करिअरचे तीनतेरा वाजायला वेळ लागणार नाही.

द.भारतामधे काही राज्यांमधे मातृभाषेमधुन अभियांत्रिकी शि़क्षण द्यायला सुरु केलयं आणि तिथल्या तिथे त्या मुलांना रोजगार मिळेल अशी सोयही केलेली आहे. पण एक गोष्ट अगदी नक्की सांगतो त्यापैकी ज्यांना हेचं ज्ञान इंग्रजी सारख्या सर्वात जास्तं वापरल्या जाणार्‍या व्यापार भाषेमधे आहे तेचं फक्त त्या त्या राज्याच्या बाहेर टीकु शकतील. बाकीच्या सगळ्यांनी फक्त त्यांच्या राज्यापुरतं मर्यादित रहायचं का? उदा. एक गाडीचा कारखाना सौथ इंडिया मधे आहे त्याचीच दुसरी शाखा पंजाब मधे आहे. बदली झाली तर हा सौथ इंडियन तिकडे जाउन काय दिवे लावणारे? तिकडे जाउन यंडु-गुंडु-गुड-गुड केलं तर लोकं पहिल्या दिवशी फाट्यावर मारतील. (शिवाय हे तिकडं जाउन अण्णा कंपु रिक्रुटमेंट अँड प्रमोशन सिस्टीम चालु करणार). तो वेगळ्या धाग्याचा विषय आहे.

जगात टिकायचं असेल तर वाघिणीच्या दुधाला पर्याय नाही. ज्याला पचेल त्याची प्रगती आहे बाकीच्यांनी पचनक्षमता आणि अभ्यास वाढवा एवढचं म्हणेन.

श्री डांगे यांचा प्रश्न असा, की १०%हुशार लोकांसाठी ९०% लोकांना वेठीस का धरावे?
तर हे लोक वेठीस धरले जात नाहीयेत. निदान शालेय स्तरावर तरी आज लोकांचा कल इंग्रजी (माध्यमातल्या) शिक्षणासाठीच आहे. उपलब्धता असेल तर नक्कीच लोक मराठीला बाजूला सारून इंग्रजी माध्यमाकडे वळतील. जिथे मुळात शाळाच नाहीत तिथे अर्थात वेगळे नियम लागू होतील. अशा अतिदुर्गम भागातही प्रमाणित मराठीमध्ये शिकणे त्या मुलांना कठिणच जाते.
काही वर्षांपूर्वी पहिलीपासून इंग्रजीचा प्रयोग राबवण्यात आला त्याला अपेक्षेपेक्षा जास्त प्रतिसाद मिळाला.अतिरिक्त वेळेची पर्वा न बाळगता मुले आणि शिक्षक यांनी ज्यादाच्या तासांना उपस्थिती लावली. लोकांना इंग्रजी शिकायचे आहे, माध्यम म्हणूनही त्यांना ते हवे आहे. या सर्वसाधारण लोकांना महाराष्ट्राचा इतिहास-भूगोल ह्या विषयांमध्ये रुची नसते. कामधंदा कोणत्या गावात मिळतो, एव्हढा भूगोल माहित असलेला त्यांना पुरतो. त्यांना हातकष्टाच्या मजूरकामापेक्षा (जे काम ते आतापर्यंत करीत आले आहेत,)थोडे वरच्या दर्जाचे असे आत्मसन्मान वाढवणारे काम हवे आहे. सफाईदार बोलणे-वागणे त्यांना शिकायचे आहे आणि इंग्रजीतून शिकल्याने हे शक्य होईल अशी त्यांची धारणा आहे.त्यांच्या ग्रामीण ढंगाच्या मराठीची टिंगलटवाळी होते आणि मोडक्यातोडक्या इंग्रजीमुळे सन्मान मिळतो हे ते रोज पाहातात. त्यांना त्यांच्या निवडीपासून वंचित ठेवू नये. शेवटी हा निवडीचा प्रश्न आहे. सक्तीचा नाही.एकदोन पिढ्या इंग्रजी माध्यमातून बाहेर निघाल्या की पुढचे पुन्हा जुन्या स्मरणरंजनात रमतात आणि होताहोईतो जुने जपण्याचा प्रयत्न करतात. पण आधी त्यांना या भाषा-संस्कृतीच्या घट्त गळफासातून बाहेर पडायचे आहे. मग नंतर यथावकाश त्यांचे तेच ठरवतील की तो खरेच गळफास होता की गळसरी. होऊ दे बदल, नव्याचे असतेच नवल.
आणि दहा टक्के लोक जे खरे बुद्धिमान असतात, त्यांना या सगळ्याने काहीच फरक पडत नाही.