लोकसभा निवडणुक प्रश्नमंजुषा-भाग ४

प्रश्न क्रमांक १४ चे बरोबर उत्तर आहे: (क): लोकसभा अध्यक्षांनी त्या पदावर असताना या मतदारसंघाचे प्रतिनिधित्व केले होते.

१० व्या लोकसभेचे (१९९१-९६) अध्यक्ष शिवराज पाटील हे लातूर (महाराष्ट्र) चे खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष होते.

८ व्या लोकसभेचे (१९८४-८९) अध्यक्ष बलराम जाखड हे सिकर (राजस्थान) चे खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष होते.

७ व्या लोकसभेचे (१९८०-८४) अध्यक्ष बलराम जाखड हे फिरोझपूर(पंजाब) चे खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष होते.

१५ व्या लोकसभेच्या (२००९-१४) अध्यक्षा मीरा कुमार या सासाराम(बिहार) च्या खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष आहेत.

११ व्या लोकसभेचे (१९९६-९७) अध्यक्ष पी.ए.संगमा हे तुरा(मेघालय) चे खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष होते.

१२ व्या लोकसभेचे (१९९८-९९) अध्यक्ष जी.एम.सी.बालयोगी हे अमलापुरम(आंध्र प्रदेश) चे खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष होते. तेच १९९९ मध्ये अमलापुरम मधूनच निवडून गेले आणि पुढे १३ व्या लोकसभेचेही अध्यक्ष झाले.पण त्यांचे मार्च २००२ मध्ये हेलिकॉप्टर अपघातात निधन झाले. त्यानंतर मुंबई उत्तर मध्य (महाराष्ट्र) मतदारसंघाचे खासदार मनोहर जोशी लोकसभेचे अध्यक्ष झाले.

१४ व्या लोकसभेचे (२००४-०९) अध्यक्ष सोमनाथ चॅटर्जी हे बोलपूर(पश्चिम बंगाल) चे खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष होते.

९ व्या लोकसभेचे (१९८९-९१) अध्यक्ष रवी रे हे केंद्रपाडा(ओरिसा) चे खासदार असताना लोकसभेचे अध्यक्ष होते.

या प्रश्नाचे उत्तर रामज्या, नितिन थत्ते, राघव८२, खेडूत, अनन्त अवधुत, विअर्ड विक्स आणि श्रीगुरूजी यांनी बरोबर पाठवले. अन्य दोन मिपाकरांची उत्तरे चुकली.

पुढचा प्रश्न उद्या--रविवार ३० मार्च रोजी पोस्ट करणार आहे.

धन्यवाद

प्रश्न क्रमांक १५ चे उत्तर

बरोबर उत्तर आहे: नंद्याल (आंध्र प्रदेश).

१९७७ मध्ये काँग्रेस पक्षाचा उत्तर भारतात धुव्वा उडाला पण दक्षिण भारतात मात्र चांगलाच विजय झाला. आंध्र प्रदेशातील ४२ पैकी पक्षाने ४१ जागा जिंकल्या.जनता पक्षाने जिंकलेली एकमेव जागा होती नंद्याल. या मतदारसंघातून नीलम संजीव रेड्डी निवडून आले.ते एप्रिल १९७७ मध्ये सहाव्या लोकसभेचे अध्यक्ष झाले.त्यानंतर जुलै १९७७ मध्ये ते भारताचे राष्ट्रपती म्हणून बिनविरोध निवडून गेले (आतापर्यंत बिनविरोध निवडून जाणारे नीलम संजीव रेड्डी हे एकमेव राष्ट्रपती आहेत). (रेड्डी चौथ्या लोकसभेचेही १९६७ ते १९६९ या काळात अध्यक्ष होते.त्यांनी १९६९ मध्येही राष्ट्रपतीपदाची निवडणुक लढवली होती.पण त्यांचा इंदिरा गांधींचे उमेदवार व्ही.व्ही.गिरी यांनी पराभव केला होता).

राजीव गांधींच्या मृत्यूनंतर जून १९९१ मध्ये पी.व्ही.नरसिंह राव पंतप्रधान झाले.१९८९ मध्ये ते रामटेक (महाराष्ट्र) लोकसभा मतदारसंघातून लोकसभेवर निवडून गेले होते.सक्रीय राजकारणातून निवृत्त व्हायचे या उद्देशाने त्यांनी १९९१ ची लोकसभा निवडणुक लढवली नव्हती.पण राजीव गांधींच्या आकस्मिक मृत्यूनंतर बदललेल्या परिस्थितीत पहिल्यांदा काँग्रेस अध्यक्षपद आणि नंतर भारताचे पंतप्रधानपद त्यांना सांभाळावे लागले. रावांनी पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली तेव्हा ते लोकसभेचे किंवा राज्यसभेचे सदस्य नव्हते.राज्यघटनेतील तरतुदींप्रमाणे त्यांना शपथ घेतल्यापासून सहा महिन्यांच्या आत संसदेच्या एका सभागृहाचे सदस्य होणे भाग होते.त्यांनी नोव्हेंबर १९९१ मध्ये नंद्याल (आंध्र प्रदेश) लोकसभा मतदारसंघातूनच पोटनिवडणुक लढवली. या पोटनिवडणुकीत त्यांनी भाजपच्या बंगारू लक्ष्मण (तेहलका प्रकरणी बदनाम झालेले) यांचा ५ लाख ८२ हजार मतांनी पराभव केला आणि गिनीज बुकमध्ये विक्रम नोंदविला.एक तेलुगु पंतप्रधान झाल्यामुळे त्यांच्याविरूध्द आंध्र प्रदेशातील प्रमुख विरोधी पक्ष तेलुगु देसमने उमेदवार उभा केला नव्हता.

या प्रश्नाचे उत्तर अनन्त अवधुत, रामज्या, विअर्ड विक्स आणि खेडूत यांनी बरोबर पाठविले.

पुढचा प्रश्न उद्या ४ एप्रिल रोजी प्रसिध्द करेन.

प्रश्न क्रमांक १६ चे उत्तर इ: जॉर्ज फर्नांडिस आणि चंद्रशेखर दोन्ही असे आहे.

जॉर्ज फर्नांडिस पुढील पक्षांचे उमेदवार म्हणून विविध वेळी लोकसभेवर निवडून गेले:
१९६७-- मुंबई दक्षिण (महाराष्ट्र)-- संयुक्त समाजवादी पक्ष
१९७७-- मुझफ्फरपूर (बिहार) -- भारतीय लोकदल
१९८०-- मुझफ्फरपूर (बिहार) -- जनता पक्ष (सेक्युलर)
१९८९-- मुझफ्फरपूर (बिहार) -- जनता दल
१९९१-- मुझफ्फरपूर (बिहार) -- जनता दल
१९९६-- नालंदा (बिहार) -- समता पक्ष
१९९८-- नालंदा (बिहार) -- समता पक्ष
१९९९-- नालंदा (बिहार) -- जनता दल (युनायटेड)
२००४-- मुझफ्फरपूर (बिहार) -- जनता दल (युनायटेड)

चंद्रशेखर बलिया (उत्तर प्रदेश) लोकसभा मतदारसंघातून पुढील पक्षांचे उमेदवार म्हणून विविध वेळी लोकसभेवर निवडून गेले:

१९७७-- भारतीय लोकदल
१९८०-- जनता पक्ष
१९८९-- जनता दल
१९९१-- जनता दल (समाजवादी)
१९९६-- समता पक्ष
१९९८-- समाजवादी जनता पक्ष
१९९९-- समाजवादी जनता पक्ष
२००४ -- समाजवादी जनता पक्ष

कर्नाटकचे माजी मुख्यमंत्री एस.बंगाराप्पा पुढील पक्षांचे उमेदवार म्हणून शिमोगा (कर्नाटक) लोकसभा मतदारसंघातून लोकसभेवर निवडून गेले--
१९९६-- कर्नाटक काँग्रेस पक्ष
१९९९-- काँग्रेस
२००४--भाजप
२००५-- समाजवादी पक्ष (२००४ मध्ये भाजपचे उमेदवार म्हणून निवडून गेल्यानंतर काही महिन्यातच बंगाराप्पांनी भाजप सदस्यत्व आणि खासदारपदाचा राजीनामा दिला आणि समाजवादी पक्षात प्रवेश केला. २००५ मध्ये झालेल्या पोटनिवडणुकांमध्ये त्यांनी समाजवादी पक्षाचे उमेदवार म्हणून विजय मिळवला.)

याव्यतिरिक्त १९९८ मध्ये बंगाराप्पा स्वतःच्या कर्नाटक विकास पक्षाचे उमेदवार म्हणून शिमोगामधून पराभूत झाले. १९९६ नंतर त्यांनी आपला कर्नाटक काँग्रेस पक्ष काँग्रेसमध्ये विलीन केला आणि ते स्वगृही परतले.पण १९९८ च्या लोकसभा निवडणुकांपूर्वी काँग्रेस नेतृत्वाबरोबर मतभेद झाल्यामुळे त्यांनी परत स्वतःचा कर्नाटक विकास पक्ष स्थापन केला. भाजपच्या अयानूर मंजुनाथ यांनी ती निवडणुक जिंकली आणि बंगाराप्पा १९९८ मध्ये तिसर्‍या क्रमांकावर फेकले गेले. १९९९ मध्ये बंगाराप्पा परत काँग्रेसमध्ये परतले आणि शिमोगातून जिंकले. नंतर भाजप आणि समाजवादी पक्ष असा प्रवास करून २००७-०८ मध्ये ते परत एकदा काँग्रेसमध्ये परतले. २००८ मध्ये त्यांचा कर्नाटक विधानसभा निवडणुकांमध्ये भाजपच्या बी.एस.येडियुराप्पांनी शिकारीपुरामधून पराभव केला. २००९ च्या लोकसभा निवडणुकांमध्ये त्यांचा येडियुराप्पा पुत्र राघवेन्द्र यांनी शिमोगामधून पराभव केला. २०११ मध्ये बंगाराप्पांचे निधन झाले.

लालू प्रसाद यादव छप्रा (बिहार) लोकसभा मतदारसंघातून भारतीय लोकदलाचे उमेदवार म्हणून १९७७ मध्ये, जनता दलाचे उमेदवार म्हणून १९८९ मध्ये तर राष्ट्रीय जनता दलाचे उमेदवार म्हणून २००४ मध्ये निवडून गेले. ते राष्ट्रीय जनता दलाचे उमेदवार म्हणून मधेपुरा (बिहार) लोकसभा मतदारसंघातून १९९८ आणि २००४ मध्ये निवडून गेले होते.

अवांतर
१९७७ मध्ये निवडणुकांच्या वेळी जनता पक्ष स्थापन झाला नव्हता. निवडणुका सर्व नेत्यांनी भारतीय लोकदल पक्षाचे उमेदवार म्हणून लढविल्या. (अगदी वाजपेयी, जगजीवन राम, हेमवतीनंदन बहुगुणा, मोरारजी इत्यादी सगळ्यांनी निवडणुका भारतीय लोक दलाचे उमेदवार म्हणूनच लढविल्या). निवडणुका झाल्यानंतर मोरारजी देसाई पंतप्रधान झाले आणि १ मे १९७७ रोजी जनता पक्षाची स्थापना झाली. निवडणुका जाहिर झाल्या १८ जानेवारी १९७७ रोजी. त्यानंतर विविध विरोधी पक्षांची एकजूट, एकत्र निवडणुका लढविण्यावर एकमत, जगजीवन राम मंत्रीमंडळातून बाहेर पडून काँग्रेस फॉर डेमॉक्रसी या पक्षाची स्थापना (त्यांना हेमवतीनंदन बहुगुणा, नंदिनी सत्पथी सामील झाले) आणि त्या पक्षानेही इतर विरोधी पक्षांबरोबर काँग्रेसविरूध्द निवडणुक लढवायचा घेतलेला निर्णय इत्यादी सगळ्या घडामोडी निवडणुकांची घोषणा झाल्यानंतर झाल्या. निवडणुका झाल्या २० मार्च १९७७ च्या आसपास. बरेचसे नेते आणीबाणीच्या काळात तुरूंगात होते. त्यांची सुटका झाली निवडणुकांची घोषणा झाल्यावर.तेव्हा या सगळ्या घडामोडींमध्ये नवा पक्ष स्थापन करून निवडणुक आयोगाकडे रजिस्ट्रेशन करणे आणि इतर गोष्टी निवडणुकांपूर्वी करणे यासाठी वेळ पुरेसा नव्हता.म्हणून सगळ्यांनी निवडणुक चरणसिंगांच्या भारतीय लोकदल पक्षाचे उमेदवार म्हणून लढवली आणि जनता पक्षाची स्थापना निवडणुकीनंतर झाली.

पुढे १९७९ मध्ये जनता पक्षात फूट पडली. चरणसिंग, जॉर्ज फर्नांडिस, हेमवतीनंदन बहुगुणा, श्यामनंदन मिश्रा इत्यादी पक्षाबाहेर पडले आणि त्यांनी स्वतःचा जनता पक्ष (सेक्युलर) स्थापन केला. तर मोरारजी, वाजपेयी,चंद्रशेखर्,जगजीवन राम इत्यादी जनता पक्षातच राहिले.

या प्रश्नाचे उत्तर रामज्या आणि खेडूत यांनी बरोबर पाठवले तर अनन्त अवधुत यांनी अंशतः बरोबर पाठवले (केवळ जॉर्ज फर्नांडिस).

प्रश्न क्रमांक १७ नव्या धाग्यात उद्या ९ एप्रिल रोजी प्रसिध्द करेन.