परिपूर्ण एकटेपणा

उगाच जास्त प्रतिसाद देऊन इथली 'स्पेस' अडवत नाही. :-)

(कृहघे)

असं कसं दादा असं कसं?

टीव्ही आहे इंटरनेट वापरायचंय म्हणजे एकटेपणा नाही.

पटतय पटतय अगदी पटतय. मला सण समारंभा, मित्रांच्या भेटीगाठी इत्यादी प्रचंड आवडते. पण मला हा पर्सनल माझा स्वतःचा वेळ सुद्धा अतीप्रिय आहे.

खयाल अपना अपना !

मला अनोळखी जागेतल्या अनोळखी लोकांच्या गर्दीत केलेल्या भटकंतीत मजा वाटते. तसेच, दम्मामला कधीकधी एकटा असताना कित्येक विकांताना कामावरून बुधवारी संध्याकाळी ५ वाजता परतल्यावर बंद केलेला फ्लॅटचा दरवाजा (फक्त टिव्ही आणि आंतरजालाच्या सोबतीत काढलेल्या ६२ तासांनंतर) परत कामावर जायलाच शनिवारी सकाळी ७ वाजता उघडला आहे. त्यातही मजा होती.

गर्दीने भरलेल्या शहरांच्या मुख्य रस्त्यावर भटकायला मजा आली, तेवढीच मजा उघड्या आकाशाखाली भ्रमणध्वनीच्या लहरी पोचू शकणार इतक्या खोलवर वाळवंटात रात्र काढतानाही आली.

कोणतेही एकच टोक पकडण्यापेक्षा जीवनातल्या विविधतेच्या रंगपटाची मजा घ्यायला मला आवडते.

बहुतांशी सहमत आहे. एकटेपणाची मलाही प्रचंड आवड आहे. पण आपला समाज एकुटघाणा आहे, त्याला हे कधी झेपणार नाही.

अमोल साहेब
एखाद्या समुद्रकिनारी एकटे राहायला जा.
आपल्याला बोलायला माणूस नाही, टीव्ही, रेडियो, अंतरजाल भ्रमणध्वनी असे काहीच नाही फक्त मोकळे आकाश आणि सभोवती पाणी असे सात दिवस काढून पहा. दिवसात तीन वेळा आपल्या जेवण खाण्याची व्यवस्था करणारा माणूस येउन जेवढ्यास तेवढे बोलेल.
असे सात दिवस काढून पहा आणि तरीही आपल्याला अशा ठिकाणी परत जावेसे वाटले तर तो खरा परिपूर्ण एकटेपणा.
(असे काही महिने थोड्या थोड्या फरकाने मी स्वतः नौदलात असताना काढलेले आहेत. यात आपल्या पायाखालचे जहाज पूर्णवेळ हलत असल्याने पोटात ढवळत असल्याचे मी म्हणत नाही)
खरया एकटेपणाचा आनंद तुम्हाला गर्दीत राहूनही स्वतःची वेगळी जागा ठेवता आली तरच उपभोगता येते अन्यथा तो एकांतवास ठरतो.

पण लोकाना भेटायला नाही गेलो तर आपल्याला प्रसंगात कुणी येणार नाही या भावनेने अनेक लोक आपली स्पेस नाकारून पुन्हा लोकांच्या घाण्यात इच्छा नसताना घुसतात (वैयक्तिक sample survey मधून काढलेला निष्कर्ष : त्यामुळे बरोबर असेलच याची खात्री नाही ) एकटे राहणे ज्या समाजाच्या चौकटीत बसत नाही तिथे आपण misfit आहोत हि भावना कधी कधी बळावते . >>>

सहमत होतो आहे !! पण अपवाद आहेत त्यालाही ..काही लोकांचा स्वभाव असा असतो ( एकदम पाणी ) की ते असो वा नसो ते कुठल्या समाजात मस्त पैंकी मिसळुन जातात ...आणी कुठला ही अंहभाव न ठेवता ..एक उत्तम उदाहरण म्हणुन मिपावरचाच धम्या च म्हणेन ...(सध्या कुठतरी कनेटिकट मध्ये बुध्दीला धार लावतय म्हणे) ...उलट काही असतात त्यांना एक चौकटीमधल्या ( कंपु ) मध्ये रमणे पसंतच नसते, केवळ गरजे पुरत ...अगदी ओळखीच हास्य देखील रोजानं लावल्यालारख ;) ..त्यांची स्वता: चीच एक चौकट असते , ती चौकट मात्र ते कधी सोडत नाहीत :)

सतत स्वतःची स्पेस नाकारण्याचे काही वैयक्तिक / सामाजिक परिणाम होऊ शकतात का ? >>>
होतात , दुरगामी ही !! अर्थात तुम्ही जे अनुभव लिहीले आहे, म्हणजे एकांताची अनुभुती घेण्याचा प्रत्येकाचा वेगळा प्रकार/व्याख्या असु शकतो ..त्यात..सार्वजनी़क ठिकाण ही शामील असु शकते. आमचा एक मित्र असाच एखाद्या तुडुंब भरलेल्या बार मध्ये जिथुन संपुर्ण हॉल दिसेल अश्या अवस्थेत, मार्लबॉरो एक एक अख्खं पाकीट, चार ते पाच पेग स्कॉच, कानात मंजुळ स्वरात चाललेली लता असा बसायचा ...ते केले की अजुन पंधर-एक दिवस फ्रेश असायचा ..जसजसे दिवस ढळायचे ( त्या पंधरा दिवसानंतरचे ) तस-तसा चिडचिड पणा वाढायचा, मग पुन्हा आठवण झाल्यासारखा परत बसायचा :)

जाता जाता : आताच्या टेक्नो मुळे परिपुर्ण एकटेपणा मिळणे जरा दुरापास्त च आहे ...अर्थात ज्याला जसा वेळ/चान्स मिळेल, त्याने तो घेत चलावा असे माझे ठाम मत आहे :)

लिंक द्यायची राहिली ..असा ही एक अनुभव !

http://yedchap.blogspot.in/2010/07/blog-post.html?m=1

आम्ही त्यातलेच.

चांगलं लिहिलंय. आवडलं. मला पण एकटेपणा आवडतो. प्रत्येकाची एकटेपणाची व्याख्या वेगळी असेल, जसं मी सोशल नेटवर्किंग साइटस वर नाही (मिसळपाव सोडून), सुटी च्या दिवशी अख्खा दिवस घरी बसणं, टीव्ही वर डॉक्युमेंटरी बघणं आवडतं. एक पण फोन नाहि आला तर सगळ्यात चांगलं.

भरल्या गोकुळात नांदणारा बाबा पाटील - च्यायला चुकुन शेतीच्या सिझनला आईबाप आज्जी आणी माझ्या लेकींसह जर पुण्यातुन गावाला गेले तर आम्ही दोघही नवरा बायको त्या बंगल्यात पाउल ठेवत नाही राव . माणस अशी माणुसघाणी कशी असु शकतात ? एकदा तर असेच आई दादांची आठवन आली म्हणुन पहाटे चार वाजता आम्ही नवरा बायको शेतावर जावुन पोहचलो होतो. आपल्याला तर बायकोच्या कुशीत शिरल्याशिवाय झोप लागत नाही,माणुस असा एकटा कसा राहु शकतो ?

पण ते ज्याप्रकारे वर्णन करतायेत त्यावरुन दुसरा काय शब्द सुचतो.

बापरे! मला एकटेपणा अजिबात झेपत नाही. सतत कोणीतरी गप्पा मारायला असावे आणि मनमुराद सहवासाचा आनंद लुटावा ह्या परती जीणं नाही.

तुम्ही ज्या वातावरणात वाढले त्यात तुमचा एकटेपणाच तुमचा साथीदार होता,पण आतातरी माणसात या हो,जग खुप सुंदर आहे. जगुन घ्या,न जाणो परत हा मनुष्यजन्म मिळेल न मिळेल. कधी आपल्या न बोलण्यानेही जवळची माणस तुटतात्,दुखावतात, आयुष्यात सगळ कमवता येत हो,पण माणस कमवण आणी ती टिकवन फार अवघड असत.बघा पटल तर घ्या,आपल तर असच आहे.

हम्म्म..
एकटं- फक्त स्वतःबरोबर रहायला छान वाटतं हे अगदी खरं आहे.
पण मी तर एकटेपणाची फार सवय लागू नये म्हणून नेट वापरते. :)

स्वभावाला औषध नसते... अमोल यांच्या बाबतीत तरी असं वाट्तंय की एका अर्थाने लादलेला एकटेपणा सुसह्य करण्यासाठी त्यांनी स्वभावाला एवढी मुरड घातलेली दिसते की तोच एक वेगळा स्वभाव बनलाय त्यांचा...वाईट काही नाही त्यात पण जर जवळच्यांना त्याचा त्रास होत असला तर पुन्हा जाणीवपूर्वक बदलायला हरकत नाही...कारण आता एकटे पडायची भीती नाहीये...

लेखन आवडले.
मला स्वतःला एकटेपण प्रचंड आवडते. रात्री वा अगदी पहाटे तीनेक वाजता गच्चीवर अंधारात अगदी काहीही न करता नुस्ते बसून राहण्यातला आनंद मी अनेकदा उपभोगत असतो.

कुणीही तुम्हाला जज करत नाहीये आणि तुम्हाला कोणी जज करत नाहीये

...कुणीही तुम्हाला जज करत नाहीये आणि तुम्हीही कुणाला जज करत नाहीये ... असे हवे होते ना ?

मी तर परीक्रमेवरुन घरी आल्यावर २०-२१ दिवस घराबाहेर पडलोच नव्हतो. नेट असुनही विशेष वापरले नव्ह्ते. १-२ पुस्तके वाचली, खाणे-पिणे आन झोपा काढणे एवढाच कार्यक्रम होता.

धागा उत्तम आणि आवड ज्याची त्याची...
त्याबद्दल आक्षेप नाही.
पण एकटेपणाची जर इतकी आवड आहे तर लग्न कशाला केलं?
तिला तुमच्या आवडीची शिक्षा का?
आणि त्याहून महत्वाचा प्रश्न...
उद्या दोन पोरं झाल्यावर मग तुमच्या एकटेपणाबद्दल काय करणार आहांत?

माझी व्याख्या विचाराल तर एक आळशी दिवस . कुठेही जायचे नाही . कुणीही येणार नाही . फ्रीज मध्ये २ बियर आहेत . घरात कुणी हि नाही . अगदी बायको पण नाही . टीवी चालू आहे . नेट पण एकदम फास्ट चालू आहे . वेळ दाखवणाऱ्या सगळ्याच साधनांमध्ये काहीतरी बिघाड झाला आहे . आणि मनमुराद एकटेपणा प्यायचा आहे . कुणीही तुम्हाला जज करत नाहीये आणि तुम्हाला कोणी जज करत नाहीये . मस्त पैकी कुठला तरी nostalgia आहे सोबतीला . बस्स . अजून काय पाहिजे .

गेली दोन वर्षे अशीच काढलीत. आणि आता मला हे आवडू लागले आहे. फ्रिज मध्ये बियर नसेल तरी चालेल. कारण त्याची सवय अजुन लागली नाहीये. मस्तपैकी अतिजलद इन्टरनेट असेल तर तीन तीन दीवस कोणाशीही न बोलता काढ्तोय... आली परीस्तीथी आपलीशी करायची सवय लागली आहे...

आली परीस्तीथी आपलीशी करायची सवय लागली आहे

हा स्वभाव नक्कीच नाही तर केवळ तडजोडीतून केलेला प्रकार वाटतो… पिंजरयातल्या पोपटालासुद्धा कालांतराने पिंजार्याचीच सवय होते याचा अर्थ असा नव्हे की त्याला जन्मापासून पिंजर्यातच राहायला आवडत असते.

कामाच्या स्वरुपामुळे एकटेपणाची जाणिव,सवय आणि थोड्या फार प्रमाणात आवड आणि त्रास देखील झाला.
जेव्हा ऑनसाईटला होतो तेव्हा तिकडे नाइट शिफ्ट करताना संपूर्ण वेअर हाउस मधे मी,लॅपटॉप आणि फोन या पलिकडे कोणीच नसायचे ! अगदी कंटाळा आला तर... वेअर हाउस मधे एकाटाच फिरायचो, तिथे एक फ्रिझ आणि कॉफी मेकर होता त्या पैकी एकाचा उपयोग करायचा हाच काय तो विरंगुळा असायचा ! इकडे हिंदुस्थानात सुद्धा १२-१२ तास संपूर्ण फ्लोअरवर एकट्याने बसुन काम केले आहे, मग शनिवार-रविवार असो वा दिवाळी-दसरा सर्व एकट्यानेच. अर्थात वेळ घालवण्यासाठी मिपाने आणि मिपाकरांनी प्रचंड मदत केली.अनेक मिपाकरांशी मनमुराद गप्पा हाणल्या आहेत,आणि त्यात पहिला क्रमांक रामदास काकांचा आहे. :) कधी कधी रात्री २:३० वाजता देखील मी इथे एकटाच ऑनलाईन असायचो. ;) मला एकटेपणा आजिबात आवडत नाही,पण अती गोंगाटाने आणि मोनोटोनस लाईफ स्टाइलने कधी कधी पूर्णपणे शांत एकटे बसुन रहावे वाटते,स्वतः बद्धल विचार करावासा वाटतो...वाडीला गेल्यावर कधी कधी नदीच्या पाण्यात पाय बुडवुन मी हा अनुभव घेतो,अर्थात तिथे वर्दळ असतेच. जेव्हा कामाच्या स्वरुपाने मिळालेला एकांतवास संपला तेव्हा काही दिवस जुळवुन घ्यायला लागले,कारण फ्लोवर इतकी माणसे पाहण्याची डोळ्यांना सवयच नव्हती !
असो... पिडांकाकांच्या प्रतिसादाशी पूर्णपणे सहमत !

जाता जाता :- माणुस या जगात एकटाच येतो आणि एकटाच जातो असे म्हणतात !

मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- इस्रोनं रचला इतिहास, मंगळयानाच्या इंजिनची टेस्ट यशस्वी!

एकटेपणा मलाही प्रचंड आवडतो. ह्या एकटेपणामध्ये मला स्वतःला सुद्धा विसरावंसं वाटत असतं.
तुम्ही म्हणताय ती स्थिती 'एकलकोंडेपणा' ह्या शब्दाशी जास्त जवळची आहे. एकटेपणाशी नाही.
त्यात परिपूर्णता कुठल्याही साधनाशिवायच येऊ शकते असं माझं मत. बिअर, टीव्ही, नेट हे गुंगी आणणारे पदार्थ.
टीव्ही, इन्टरनेट सुद्धा नको. खरंतर बर्‍याचदा नको त्या विचारांचा प्रवेश ह्यांच्याच माध्यमातून होत असतो. तो विषय आत्ता नाही.

पण जेव्हा एकटेपणा हवा असतो तेव्हा तो स्वतःची गरज भागवण्यासाठी स्विकारला जात असेल तर तो दुसर्‍यांसाठी, विशेषत: कुटुंबासाठी अन्यायकारक ठरु नये एवढं बघून शोधावा. किमान त्यांना कल्पना देऊन शोधावा.

बाकी विलासराव म्हणतात तसं सगळ्यांच्यात बसून सुद्धा हिमालय आत आणता येत असेल तर बाहेरच्यांचा त्रास न व्हावा. अन्यथा हिमालया मध्येच उत्त रा खंडासारखी पूरपरिस्थिती सारखीच यायची. मागच्या वर्षी उत्तराखंड, यंदा काश्मीर, पुढच्या वर्षी आसाम. सुरुवात हिमालयातूनच.

Myers-Briggs Type Indicator मधे व्यक्तिमत्वाचे ४ मितीमधे वर्गीकरण केले आहे..
त्यातील एक अंतर्मुख / बहिर्मुख - एक चांगला दुसरा वाईट असं काही नाही.. फक्त प्रत्येक प्रकारच्या व्यक्तिमत्वाची वैशिष्ट्ये त्यात चांगल्या प्रकारे सांगितली आहेत..
http://en.wikipedia.org/wiki/Myers-Briggs_Type_Indicator

बाकी विलासराव म्हणतात तसं सगळ्यांच्यात बसून सुद्धा हिमालय आत आणता येत असेल तर बाहेरच्यांचा त्रास न व्हावा.

खरंय.

• प्यारे हे जे जग आपण पाहातो ते आपल्या अंतरात जे आहे त्याचे प्रतीबींब आहे. एकदा आतले सगळे विकार संपले की प्रतीबींब आपोआप नाहिसे होते. मग जे उरते त्याला बरीच नावे आहेत जसे की निर्वान,आत्मा,परमात्मा,परमेश्वर्,अल्लाह्,जिझस्,मोक्ष्,मुक्ती आणखीही बरेच आहेत . त्यामुळे आणायची -न्यायची भानगडच नाही.त्याकरता आपल्या अंतर्मनात उतरायची कला शिकलं म्हणजे झालं. बाकी यावर मिपावर बराच काथ्या कुटला गेलाय.

मी एकटा असलो की सुखी असतो
कशाला कोण पाहीजे. सम्गीताची साठवण असलेली एक झकास सी डी खूप पुरते.
गाडी चालवताना तर कोणी सोबत असण्यापेक्षा एकटेच खूप बरे वाटते

>>पण सगळ्या नातेवाईक नि जमून काही धार्मिक विधी करायचे , एकमेकांची package विचारायची , कुणाची एकाची ठरवून क्रूर पणे खेचायची आणि इतर बर्याच निरर्थक गोष्टी फ़क़्त पिढ्यान पिढ्या चालू आहेत म्हणून करायच्या या गोष्टीं मध्ये मला रस नव्हता
अगदी मनातलं बोललात..
बाकी एकटेपणा मलाही आवडतो. पण लोकं बरेच अर्थ काढतात. स्थळं बघताना एका मुलीने हा प्रश्न विचारला होता.मी म्हणलं आवडतं कधी कधी एकटं (एकांतात) राहायला. तेव्हा फारच विचित्र प्रतिसाद दिला होता तिने. असो... पण माझ्यामते प्रत्येकाने आठवड्यातुन थोड वेळ तरी एकांतात घालवावा.बरं वाटतं.

जिथे माझे विचार व कृती स्वातंत्र्य बर्यापैकीअबाधित आहे अशी सर्व ठिकाणे मला पसंत आहेत
मग एकांतवास असो वा नसों... फार फरक पडत नाही. फ़क्त वरील स्वातंत्र्य अड़चनीत आणनारे घटक मी आयुष्यात कटाक्षाने दूर ठेवतो. बाकी प्रत्येकाची असे स्वातंत्र्य उपभोगायची क्षमता व पध्दत वेगवेगळी असते याची जाण असल्याने... याबाबत माझे कोणतेही ठाम मत होत नाही ज्याचा पुरस्कार करावा.

माझे ठाम मत आहे की माणसाने काही काळ स्वतः बरोबर घालवावा. स्वतः बरोबर चांगला वेळ घालवणे म्हणजे एकटेपणा नक्कीच नव्हे.

हेन्री डेवीड थोरो हा प्राणि तब्बल २ वर्ष वाल्डेन नावाच्या तळ्याकाठी स्वतः घर बांधून एकटा राहिला. वाल्डेन नावाचे त्याचे पुस्तक वाचनीय आहे. किंवा गो. नी. दांडेकर यांच्या दुर्गभ्रमणगाथा मधील त्यांची प्रस्तावना वाचा. केवळ अफलातून आहे.

स्वतः ची कंपनी आवडणे नक्कीच वाईट नाही पण फक्त "स्वतः चीच" कंपनी आवडणे हे ही पटत नाही.

मी नेहमीच वर्षातले काही दिवस एकट्याने प्रवास करतो. अशा ठिकाणी जातो की कोणी मला ओळखत नाही. मग भर गर्दीतही एकांत मिळतो. बीअर किंवा स्कॉच (स्थलकालपरत्वे) बरोबर बंद खोलीत पुस्तकाऐवजी माणसांची गर्दी वाचण्यातही मजा आहे. रम चे घोट घेत मी हिमालयात एकांत अनुभवला आहे किंवा बीअर चाखत गोव्याच्या बीचवर सुद्धा.

असा अनुभव गप्पा मारायला नेहमीचेच कोणी असेल तर नक्कीच घेता येत नाही.

कठीण आहे बुवा,
सतत मुल काहीतरी मागायला लागली, बायको चिडायला लागली ऐकू येत नाही का वेगेरे तर वाटते एकटेपणा हवा. सारेच गावाला गेले तर मग मात्र तो एकटेपणा नकोसा वाटतो.
स्पेस प्रत्येकाला हवी असते, फक्त त्याची प्रत्येकाची आपली व्याख्या आणि गरज. मला तरी दिवसातून अर्धा ते एक तास एकटेपणा पुरे होतो.

आपण लेखाची सुरुवात जी एं चे उदाहरण देवुन केलीत. जी एं नी जरी लोकांशी प्रत्यक्ष संपर्क टाळला तरी ज्यांच्याशी 'सुर' जुळले त्यांच्याशी प्रदीर्घ काळ मनमोकळा पत्रव्यवहार केला. स्वतःसाठी काही वेळ राखणे जरुरी त्याचबरोबर ज्यांच्याशी 'संवाद' साधण्यात आनंद मिळतो तर तोही साधावा असे वाटते.
शेवटी 'टु ईच हिज ओन'
प्रत्येकाचा स्वभाव डीनए सारखा युनिक! त्याचे किती आणि कसे विष्लेषण करणार?

निदान अशी सोबत चालेल का ?

इफेक्ट ??? अहो खरंच असेल कुणितरी =-O