लोकसभा निवडणुक प्रश्नमंजुषा-भाग ५

विजयाराजे शिंदे १९५७ (दुसरी लोकसभा), १९६२ (तिसरी लोकसभा), १९६७ (चौथी लोकसभा), १९७१ (पाचवी लोकसभा), १९८९ (नववी लोकसभा), १९९१ (दहावी लोकसभा), १९९६ (अकरावी लोकसभा) आणि १९९८ (बारावी लोकसभा) मध्ये निवडून गेल्या. तेव्हा त्यांची गॅप ४ होती (९-५).

प्रश्नाचे उत्तर नेहमीप्रमाणे व्य.नि वरच पाठवावे ही विनंती. मी १६ ते २० एप्रिल दरम्यान बाहेरगावी जाणार असल्यामुळे या प्रश्नाचे उत्तर जमल्यास १६ एप्रिल रोजी दुपारपर्यंत नाहीतर २० एप्रिल रोजी जाहिर करेन. अर्थातच फोनवरून मिपावर लॉगिन करणारच आहे.पण फोनवरून उत्तर लिहिणे बहुदा शक्य होणार नाही. पुढचा प्रश्नही २० एप्रिल रोजीच.

प्रश्न क्रमांक १८ चे उत्तर

प्रश्न क्रमांक १८ चे उत्तर आहे (क): नवी दिल्ली.

नवी दिल्लीमधून अटलबिहारी वाजपेयी १९७७ आणि १९८० मध्ये निवडून गेले.ते १९९८ ते २००४ या काळात भारताचे पंतप्रधान होते.

लालकृष्ण अडवाणी १९८९ आणि १९९१ मध्ये निवडून गेले. ते २००२ ते २००४ या काळात भारताचे उपपंतप्रधान होते (१९९८ मध्येच ते गृहमंत्री झाले.त्यांना २००२ मध्ये उपपंतप्रधान असा दर्जा दिला गेला).

सुचेता कृपलानी १९५२ आणि १९५७ मध्ये निवडून गेल्या.त्या १९६३ ते १९६७ या काळात उत्तर प्रदेशच्या मुख्यमंत्री होत्या.

जगमोहन १९९६, १९९८ आणि १९९९ मध्ये निवडून गेले.ते १९८४ ते १९८९ तसेच जानेवारी १९९० ते मे १९९० या काळात जम्मू-काश्मीरचे राज्यपाल होते. (त्यामुळे प्रश्नात भावी राज्यपाल ऐवजी माजी राज्यपाल अशी सुधारणा हवी आहे). जगमोहन पुढे अटलबिहारी वाजपेयींच्या मंत्रीमंडळात दूरसंचारमंत्री होते.

कृष्णचंद्र पंत १९७१ आणि १९८४ मध्ये निवडून गेले.ते राजीव गांधींच्या मंत्रीमंडळात १९८७ ते १९८९ या काळात संरक्षणमंत्री होते. तसेच अटलबिहारी वाजपेयींच्या कार्यकाळात १९९९ ते २००४ या काळात नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष होते.

अजय माकन २००४ आणि २००९ मध्ये निवडून गेले.ते मनमोहन सिंगांच्या मंत्रीमंडळात क्रिडामंत्री होते.

या प्रश्नाचे उत्तर अनन्त अवधूत आणि खेडूत यांनी बरोबर पाठवले.अन्य एका मिपाकराचे उत्तर चुकले.

लखनौमधून अटलबिहारी वाजपेयी (१९९१,१९९६,१९९८,१९९९ आणि २००४) हे पंतप्रधान (यापैकी १९९१ आणि १९९६ मध्ये भावी पंतप्रधान म्हणून), हेमवतीनंदन बहुगुणा (१९७७) हे (माजी) मुख्यमंत्री तर शीला कौल (१९७१,१९८० आणि १९८४) या राज्यपाल निवडून गेल्या. पण इतर पदे भूषविणारे नेते निवडून गेले नाहीत.

अलाहाबादमधून पंडित जवाहरलाल नेहरू, लालबहादूर शास्त्री आणि विश्वनाथ प्रताप सिंग हे पंतप्रधान (यातील लालबहादूर शास्त्री १९५७ आणि १९६२ मध्ये तर वि.प्र.सिंग १९८८ मध्ये भावी पंतप्रधान) तर हेमवतीनंदन बहुगुणा (१९७१) हे भावी मुख्यमंत्री निवडून गेले.पण इतर पदे भूषविणारे नेते निवडून गेले नाहीत.

विदिशामधून अटलबिहारी वाजपेयी हे भावी पंतप्रधान १९९१ मध्ये तर शिवराजसिंग चौहान हे भावी मुख्यमंत्री १९९१ ची पोटनिवडणूक, १९९६,१९९८,१९९९ आणि २००४ मध्ये तर सुषमा स्वराज या माजी मुख्यमंत्री २००९ मध्ये निवडून गेल्या. पण इतर पदे भूषविणारे नेते निवडून गेले नाहीत.

प्रश्न क्रमांक १९ चे उत्तर

बरोबर उत्तर आहे- (ड) राजस्थान. १९८४ मध्ये काँग्रेसने राजस्थानातून सर्वच्या सर्व २५ जागा जिंकल्या तर १९८९ मध्ये एकही जागा जिंकली नाही. १९८९ मध्ये राज्यातील २५ पैकी १३ जागा भाजपने, ११ जागा जनता दलाने तर १ जागा (बिकानेर) मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पक्षाने जिंकली.

१९८४ मध्ये मध्य प्रदेश आणि हिमाचल प्रदेशातही काँग्रेसने सर्व जागा (मध्य प्रदेशात ४० पैकी ४० आणि हिमाचल प्रदेशात ४ पैकी ४) जिंकल्या.पण १९८९ मध्ये पक्षाचा या राज्यांमधून पूर्ण धुव्वा उडाला नाही. पक्षाने मध्य प्रदेशातील ८ आणि हिमाचल प्रदेशातील १ जागा जिंकली. गुजरातमध्ये मुळात १९८४ मध्येच काँग्रेसने सगळ्या २६ जागा जिंकल्या नव्हत्या. १९८४ मध्ये गुजरातमध्ये काँग्रेसने २४, जनता पक्षाने आणि भाजपने प्रत्येकी १ जागा जिंकली. १९८९ मध्येही काँग्रेसचा गुजरातमध्ये पूर्ण धुव्वा उडाला नाही तर २६ पैकी ३ जागा मिळाल्या.

या प्रश्नाचे उत्तर ज्ञानोबाचे पैजार, रामज्या, खेडूत, अनन्त अवधुत, विअर्ड विक्स, नितिन थत्ते आणि श्रीगुरूजी यांनी बरोबर पाठवले.सर्वांचे उत्तर बरोबर होते.

या प्रश्नाचे उत्तर काल देता आले नाही.तेव्हा या प्रश्नमंजुषेतील शेवटचा प्रश्न आताच काही वेळात प्रसिध्द करत आहे.

प्रश्न क्रमांक २० चे उत्तर

(इ): विदिशा आणि अमेठी दोन्ही.

सातारा (महाराष्ट्र) लोकसभा मतदारसंघातून १९७७ मध्ये काँग्रेसचे यशवंतराव चव्हाण निवडून गेले.ते सहाव्या लोकसभेत मोरारजी देसाई पंतप्रधान असताना विरोधी पक्षनेते होते.

नवी दिल्ली (दिल्ली) लोकसभा मतदारसंघातून १९८९ मध्ये भाजपचे लालकृष्ण अडवाणी निवडून गेले.ते नवव्या लोकसभेत चंद्रशेखर पंतप्रधान असताना विरोधी पक्षनेते होते.

लखनौ (उत्तर प्रदेश) लोकसभा मतदारसंघातून १९९१ मध्ये भाजपचे अटलबिहारी वाजपेयी निवडून गेले. ते दहाव्या लोकसभेत १९९३ ते १९९६ या काळात विरोधी पक्षनेते होते. ते १९९६ मध्येही त्याच मतदारसंघातून निवडून गेले.ते देवेगौडा आणि गुजराल पंतप्रधान असताना अकराव्या लोकसभेत विरोधी पक्षनेते होते.

बारामती (महाराष्ट्र) लोकसभा मतदारसंघातून १९९८ मध्ये काँग्रेसचे शरद पवार निवडून गेले.ते बाराव्या लोकसभेत (१९९८-९९) विरोधी पक्षनेते होते.

गांधीनगर (गुजरात) लोकसभा मतदारसंघातून १९९१ मध्ये भाजपचे लालकृष्ण अडवाणी निवडून गेले.ते दहाव्या लोकसभेत (१९९१ ते १९९३ या काळात) विरोधी पक्षनेते होते. तसेच ते २००४ मध्येही त्याच मतदारसंघातून निवडून गेले.ते चौदाव्या लोकसभेतही विरोधी पक्षनेते होते.तसेच ते २००९ मध्ये ते त्याच मतदारसंघातून निवडून गेले.ते मे २००९ ते डिसेंबर २००९ या काळात पंधराव्या लोकसभेत विरोधी पक्षनेते होते.

तेव्हा या मतदारसंघांना जोडणारा समान दुवा म्हणजे लोकसभेतील विरोधी पक्षनेत्यांनी त्या पदावर असताना त्या मतदारसंघांचे प्रतिनिधित्व केले होते.

विदिशा (मध्य प्रदेश) लोकसभा मतदारसंघातून २००९ मध्ये भाजपच्या सुषमा स्वराज निवडून गेल्या.त्या पंधराव्या लोकसभेत डिसेंबर २००९ पासून विरोधी पक्षनेत्या होत्या.

अमेठी (उत्तर प्रदेश) लोकसभा मतदारसंघातून १९८९ मध्ये काँग्रेसचे राजीव गांधी निवडून गेले.ते नवव्या लोकसभेत वि.प्र.सिंग पंतप्रधान असताना विरोधी पक्षनेते होते.तसेच याच मतदारसंघातून १९९९ मध्ये काँग्रेसच्या सोनिया गांधी निवडून गेल्या.त्या तेराव्या लोकसभेत (१९९९-२००४) विरोधी पक्षनेत्या होत्या.

तेव्हा या प्रश्नाचे बरोबर उत्तर आहे (क) आणि (ड) दोन्ही.

या प्रश्नाचे उत्तर श्रीरंग जोशी, श्रीगुरूजी, ज्ञानोबाचे पैजार, रामज्या, खेडूत आणि अनन्त अवधुत यांनी पाठवले. यापैकी काही मिपाकरांनी केवळ विदिशा हे उत्तर दिले. काही मिपाकरांनी या मतदारसंघांना जोडणारा दुवा वेगळा आहे असे धरून प्रश्नाचे उत्तर केवळ विदिशा हे दिले. त्या वेगळ्या दुव्याविषयी स्वतंत्र प्रतिसादात लिहित आहे.

याविषयी श्री. अनन्त अवधुत यांच्या व्य.नि मधील मजकूर जसाचा तसा चिकटवतो.

**********सुरवात

या सगळ्या लोकसभा मतदारसंघांमध्ये असलेले साम्य म्हणजे येथून आजी / माजी अथवा भावी मुख्यमंत्री निवडून आलेत.
सातारा : यशवंतराव चव्हाण - मुंबई इलाख्याचे मुख्यमंत्री १९५७ - ६० .
महाराष्ट्र राज्याचे मुख्यमंत्री १९६० - ६२
साताऱ्याचे खासदार - ४ थी (१९६७) , ५ वी (१९७१) , ६ वी (१९७७) आणि ७ वी (१९८०) लोकसभा

नवी दिल्ली - सुचेता कृपलानी
पहिल्या (१९५२) आणि दुसऱ्या (१९५७) लोकसभेत नवी दिल्ली येथून खासदार.
१९६० मध्ये उत्तर प्रदेशच्या मुख्यमंत्री.

बारामती : शरद पवार
१९८४ , ९१ , ९६ ,९८ , ९९ ,२००४ मध्ये निवडून आले.
१९७८ - ८० , ८८ - ९१ , ९१ -९३ महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री

लखनौ - हेमावती नंदन बहुगुणा.
सहाव्या (१९७७ - ८०) लोकसभेसाठी येथून निवडून आले .
तत्पूर्वी १९७३ - ७५ ते उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री होते.

गांधीनगर - शंकरसिंह वाघेला
नवव्या (१९८९ - ९०) लोकसभेसाठी ते निवडून आले होते
१९९६ मध्ये ते गुजरातचे मुख्यमंत्री झाले.

या मतदार संघांसारखे इतर मतदार संघ म्हणजे अलाहाबाद आणि विदिशा.
अलाहाबाद मधून हेमवती नंदन बहुगुणा (१९७१) आणि विश्वनाथ प्रताप सिंग (१९८०) हे उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री निवडून आले.
१९७३ - ७५ हेमवती नंदन बहुगुणा उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री होते.
१९८० - ८२ विश्वनाथ प्रताप सिंग उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री होते. मुख्यमंत्री होताना त्यांनी लोकसभेचा राजीनामा दिला.

विदिशा येथून मध्यप्रदेशचे सध्याचे मुख्यमंत्री शिवराजसिंह चौहान हे १० व्या (१९९१) , ११ व्या (१९९६), १२ व्या (१९९८) आणि १३ व्या (२००४) लोकसभेसाठी निवडून आले होते.
मुख्यमंत्री होताना त्यांनी लोकसभेचा राजीनामा दिला (२००५)
********* अनन्त अवधुत यांचा व्य.नि पूर्ण

यापैकी नवी दिल्ली लोकसभा मतदारसंघातून सुचेता कृपलानी निवडून आल्या पण त्या भविष्यात दिल्लीच्या नाही तर उत्तर प्रदेशच्या मुख्यमंत्री झाल्या. मूळ प्रश्नात नवी दिल्लीऐवजी दिल्लीतील इतर मतदारसंघांचा उल्लेख असता तर या मतदारसंघांना जोडणारा हा दुवा बरोबर ठरला असता:

१. दक्षिण दिल्ली: १९९८ मध्ये भाजपच्या सुषमा स्वराज निवडून गेल्या. त्या १९९८ मध्ये दिल्लीच्या मुख्यमंत्री होत्या. तर १९८९ मध्ये भाजपचे मदनलाल खुराणा निवडून गेले.ते १९९३ ते १९९६ या काळात दिल्लीचे मुख्यमंत्री होते.

२. दिल्ली सदरः १९९१ आणि १९९८ मध्ये भाजपचे मदनलाल खुराणा निवडून गेले.ते १९९३ ते १९९६ या काळात दिल्लीचे मुख्यमंत्री होते.

३. बाह्य दिल्ली: १९९९ मध्ये भाजपचे साहिबसिंग वर्मा निवडून गेले.ते १९९६ ते १९९८ या काळात दिल्लीचे मुख्यमंत्री होते.