फायर ..एक करणे

रेस्युमे फेक असणं गुन्हा नाही का?

"...क्रमश: ???" यातले "???" डिलीट करा आणि तुमचे अनुभव जरूर टाका.

काहींना ते उद्बोधक आणि उपयोगी ठरतील, तर इतरांना कमीत कमी रोचक तरी नक्कीच वाटतील.

अनुभव वर्णन आवडले. रिक्रूटमेंट प्रोसेसचे पोस्ट-मॉर्टेम केले की नाही ते लिहीलेच नाहीत पण. अशा फेक रेझ्युमेवाल्यांचे पितळ पहिल्याच मुलाखतीत उघडे पडायला हवे ना?

बाप रे ! रेझ्युमे फेक होता तर या मुलीने मुलाखत कशी निभावून नेली?

फेक रेझ्युमेच्याही पुढे जाउन आता फेक टेलिफोन इंटरव्ह्यू प्रकार बरेच झाले आहेत - खास करुन contract पोझिशन्ससाठी.
चांगले आणि प्रामणिक उमेदवार मात्र त्यामुळे चांगल्या संधींना मुकतात.

पण तिला कस्टमर साइटवर पाठवण्याआधीच हे कसं कुणाच्याच लक्ष्यात आलं नाही?

शीर्षक असं का? उगीच काही पडलेले हिंदी चित्रपट आठवले.

खोट्या स्किल्सेटच्या जोरावर कुणी थेट कस्टमरसाईटवर सुद्धा जाउन पोहोचू शकतो हे वाचून अंमळ मौज वाटली.
कुणीतरी वर प्रतीसादात म्हटलंय की मुळात ती मुलगी निवडली कशी गेली ह्याचा शहनिशा केला होता का नाही हे बघायला पाहिजे. करोत बापडे. निदान तेव्हढं तरी काही भरीव कामं करतील लोक :)
तर ते एक असो. ह्या वरून आठवलं - अनेक दर्जेदार (बेस्ट वर्कप्लेसेस ह्या अर्थाने) कंपन्यामधे - विशेषतः सॉफ्टवेअर मध्ये- इंटरव्हयु फार सोपा असतो - उमेदवाराला एका ऑफिसात बसवतात. समोर लॅपटॉप असतो. कुणीतरी येऊन काही प्रोग्रॅम देऊन जातो - वेळेचे बंधन नसते आणि उमेदवारापुढे एकच चॉईस असतो - तुम और तुम्हारी तनहाई अक्कल - दोनो मिलकर वो अल्गोरिदम लिखो. जमला तर पुढच्या राउंडला प्रवेश(तिथेसुध्दा हाच प्रकार). नाहीतर "शुभास्ते पंथानः सन्तु !" अश्या १०-१२ राउंड झाल्यावर एचआर येतो आणि ऑफर देतो. बात खतम.
अशा प्रक्रियेतून निवडलेल्या उमेदवाराला पुढे कधी तोकड्या टेक्निकल ज्ञानामुळे "परफॉर्मन्स असेसमेंट" वगैरे वायफळ आणि वेळखाऊ गोष्टींची गरज पडत नाही आणि शिवाय त्या उमेदवाराने "बेसिक" प्रश्न विचारले तर कुणी हवालदिलसुद्धा होत नाही.
असो. एक मजेदार किस्सा आठवला तो सांगितला. सरसकटीकरणाच्या वादात मला पडायची इच्छा नाहिये.

हे फायर कधी बॅक-फायर होतं का हो?

"क्रमश:" कराच हो.

काळा पहाड ह्यांना एकच काय तो हा प्रतिसाद..

मुळात मी तुम्हाला हे सगळं लिहीतेय ते "बायकंना हजार लिमिटेशन्स असतात त्यामुळे नकोच त्या बायका.." हा तुमचा नुसता सुरच नाही तर सरळ सरळ तुम्ही लिहीलं आहेत.. त्यामुळे माझा काही गैरसमज नाही तुमच्या बाबतीत हे नक्की..

तुमच्या प्रतिसादातुन जाणवलेली सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे ऑफिसचे काम हीच तुमची सर्वोच्च प्रायोरिटी आहे.. जरुर असावी.. पण त्यालाही मर्यादा आहेत.. तुम्ही जो काही साम्यवाद.. भांडवलशाही.. आणि कंपनीचे हीत वगैरे मुद्दे मांडले आहेत, त्याही पेक्षा निश्चित मह्त्वाचं आहे एक मुल सुखरुप ह्या जगात जन्माला येणं.. म्हणजे हा फारच बेसिक मुद्दा झाला की जे जग आता कुणी कडे चाल्लय ह्यावर तुम्ही बोलत आहात ते जग मुळात असण्यासाठी बाईला ९ महिने बाळ पोटात वाढवुन ते जन्माला घालावं लागेल.. ह्याच महत्व तुम्हाला कळत नसेल आणि "एक्सपेक्टींग बाईला काम सांगता येत नाही" हेच तुमचं ह्यावर म्ह्णणं असेल तर ते दुर्दैवी आहे..

जर तुम्हाला रात्री उशीरा घरी जायला कॅब द्यावी लागते ह्या नियमा मागे "का द्यावी लागते?" हे दिसत नसेल तर ते दुर्दैवी आहे..

स्त्रियांना अनेक सवलती द्याव्या लागतात.. मान्य आहे.. पण त्या उगाच दिल्या जात नाहीत.. त्यामागे निश्चित कारणं आहेत.. मुल जन्माला घालणं हे आता आमच्या भाळी लिहीलं आहे ह्याला आम्ही काहीही करु शकत नाही.. पण जर तुम्हाला प्रॉजेक्ट कस्टमरला वेळेवर देणं हे जास्त महत्वाचं वाटत असेल तर तुमच्या विचारसरणीत घोळ आहे (अगदी सरळ लिहीलय.. पण ह्याहुन जास्त शुग्गरकोट करायची इच्छाच नाही..)

साहेब.. असे अनेक मॅनेजर्स आहेत जे टिममध्ये ५०- १००% मुली घेऊन अत्यंत यशस्वीरित्या काम करत आहेत. अशा अनेक कंपन्या आहेत ज्या जास्तीत जास्त मुली घेतल्या जाव्यात ह्यासाठी खास प्रकल्प राबवत आहेत. अशा कंपन्यांच्या मॅनेजमेंट्ला क्लायेंटची चिंता नक्कीच तुमच्यापेक्षा जास्त आहे. पण तरीही असा निर्णय का घेतला जात असावा? तुम्हाला मुलींचे फक्त प्रॉब्लेम्सच दिसत आहेत.. पण तरीही मुली घेतल्या जातात.. त्या मोठ्या संख्येने याव्यात ह्यासाठि प्रयत्न होतात.. तुम्हाला ह्यावर विचार नाही का करावा वाटत?

पण तुमचा एकंदरित मुद्दा हा तिकडे कुणी जगो..मरो.. इकडे माझा क्लायेंट खुश असावा.. बास... साहेब नोकरी म्हणजे सर्व आयुष्य नसते.. मला जर मुल होणार असेल तर दुनिया गेली तेल लावत मी माझ्या बाळाकडेच बघणार ना? आता तुम्ही म्हणताय की हेच तुमच्या कंपनीच्या हिताच्या आड येतं.. पण मग जन्माला घातलेली मुलं नक्की सांभाळायची कुणी? हे काही फक्त आयांचे इश्यु नाहीत..बापांनाही असतात हो लेकरांसंबंधित अडचणी.. (आणि जर नसतील तर त्या बापाच्या लेकरामागे एक बाई बॉस समोर सदैव तोंड वेंगाडुन उभी असलेली दिसेल... पण हा सामाजिक प्रॉब्लेम आहे.. तुम्ही, तुमची कंपनी आणि मुख्य तुमचा क्लायेंट ह्यांना त्याच्याशी काय घेणं देणं...)

तुम्हाला मुळात सर्व सामाजिक मुद्दे तुमच्या बिझिनेस मधुन बाहेर काढायचेत.. लग्न झालं की नोकरी सोडणे (स्त्रीयांनी सासरी जायची पद्धत), मुलासाठी तडजोडी (संसार आणि मुल ही मुख्यतः बाईची जवाबदारी), रात्री उशीरा न थांबता येणे / कॅब द्यावी लागणे (बलात्काराचे वाढते प्रमाण)... तुम्हाला फक्त एवढंच दिसतय की बायकांना प्रॉब्लेम्स असतात.. "का?" असतात हे कुणी बघायचे हो?

बरं मग ह्यावर उपाय काय? नोकरीच करु नये का आम्ही? की तुमच्या सारखी मानसिकता नसणारे मॅनेजर्स शोधुन मग त्यांच्या हाताखाली जॉब मिळवावे..? की मुलच पैदा करु नयेत?

आणि एवढ्ं सगळं होऊन पुन्हा "मला स्त्री सबलीकरण व्हायला हवेच आहे.. बाय्कांनी काम करु नये असं माझं म्हणणं नाहीचे.. फक्त दुसर्‍याच्या टिम मध्ये" असं म्हणणं म्हणजे तर "शिवाजी जन्मावा..पण दुसर्‍याच्या घरात..." असं म्हणल्यासारखं आहे..

आम्ही सुद्धा अनेक वर्ष जॉब करत आहोत.. आम्हालाही वर्क प्रेशर समजतं.. क्लायेंट असतो.. डेड्लाईन्स असतात.. पण इतका टोकाचा विचार करणारे तुम्हीच मला पहिले भेटलात.. अर्थात फार नवल वाटलं नाही..

...कुठेतरी मनाला ह्याची सवय आहे..

करियरमधला एक ठराविक टप्पा ओलांडला कि आवश्यक त्या सवलती घेण्याची मुभा आपोआप मिळते. त्यात स्त्रीपुरुष असा भेदभाव साधारणपणे पाहीला जात नाहीत. अश्या कॅटेगरीतल्या स्त्रिया कामे संपवुन लवकर घरी जातील तर पुरुष मंडळी कामाच्या वेळात घरची इतर कामे करतील व घरी जाऊन वर्क फ्रॉम होम करतील. अश्या केसेस सर्रास पाहील्या आहेत आणि कंपनी व एम्प्लॉयी ह्या दोघांसाठीही विन-विन सिच्युएशन असल्याने तसा फारसा प्रॉब्लेम झालेलाही पाहीलेला नाही. पण उमेदवारी करत असलेल्या एम्प्लॉईज मध्ये मात्र तसे करुन चाल्त नाही. ह्या अवस्थेत असलेल्या जवळजवळ प्रत्येकालाच स्वतःची गुणवत्ता सिध्द करायची असते. अश्या वेळेस एखादी कलिग केवळ स्त्री आहे म्हणुन तिच्या वाट्याला येणारे काम जर कुणा पुरुष सहकार्याच्या बोकांडी मारले गेले तर अश्या पुरुष सहकार्याचा होणारा जळफळाट समजण्यासारखा आहे.
बर्याच मोठ्या कंपन्या ह्या वुमन फ्रेंडली आहेत पण प्रॉब्लेम मात्र स्टार्टअप्स किंवा स्मॉल स्केल कंपन्यात येतो. तिथे पगार भले तगडा असेल पण कामाचे तास मात्र विचित्र असतात व डिलिव्हरेबल्स ही नेहेमी बदलणारे असे असतात तेव्हा तिथे जर असा तगडा पगार घेणारी एखादी स्त्री जर स्वत:च्या स्त्रीत्वामुळे येणार्या मर्यादांचे ( constraints ह्या अर्थाने) भांडवल करु लागली तर तेव्हा काळा पहाड ह्यांनी घेतलेली भुमिका नाईलाजाने घ्यावी लागते. मी स्वत: दोन्ही प्रकारच्या क्षेत्रात काम केले आहे. जेव्हा उमेदवारी करत होतो तेव्हा मुंबईत एका अगदी छोट्या कंपनीत काम करत होतो. कंपनीचे मालक लोकही तिशीत होते व कंपनीची कामाची वेळ दुपारी १-३० ते रात्री ११-०० अशी अडनीड असायची.काम करणारे सगळे बॅचलर्स असल्याने निघायला १२ तरी वाजायचेच. कंपनीत जेव्हा काही नवी पोझिशन निघायची तेव्हा येणार्या बायोडाटामधुन मुंलीचे बायोडाटा सर्वात आधी बाजुला केले जात. कारण केवळ स्त्रियांसाठी म्हणुन मस्ट ह्या कॅटेगरीत दिल्या जाव्या अश्या सोयी देण्याची कंपनीचीही आर्थिक स्थिती नव्हती.मालक लोकांनीही हे अनऑफिशियली सांगितलेले होते व तिथे काम करणार्या सर्वच जणांना हे मान्य होते.परंतु ह्या प्रकारात जेंडर बायस ह्या प्रकारापेक्षा नाईलाज हाच फॅक्टर जास्त होता.(कंपनीत एक अकाऊंटंट मात्र एक स्त्री होती व ती १० ते ६ असे काम करुन निघुन जात असे.)

पेटल्या धाग्यावर तूप (सर्व मानवी व पाशवी शक्तींनी हलके घ्यावे किंवा कसेही):
आधुनिक स्त्रीची प्रतिज्ञा
भारत माझा देश आहे. पण माझा नवरा व मुले हेच माझे विश्व आहे. माझ्या कुटुंबाच्या कल्पनेवर माझे प्रेम आहे. माझ्या कुटुंबातल्या गरज असलेल्या वा नसलेल्या डबल इनकमचा मला अभिमान आहे. त्यावर बेतलेल्या स्त्रीस्वातंत्र्याच्या संकल्पनांची पाईक होण्याची पात्रता माझ्या अंगी यावी म्हणून मी सदैव प्रयत्न करीन. मी माझ्या शेजारणींचा, मैत्रिणींचा आणि कार्यालयातील सहकारिणींचा मत्सर करीन आणि प्रत्येकीशी स्पर्धा करेन. माझा पगार आणि माझे कुटुंबावरील नियंत्रण यांच्याशी निष्ठा राखण्याची मी प्रतिज्ञा करीत आहे. इतर नातेसंबंधांकडे दुर्लक्ष व स्वकमाईचा तोरा राखण्यासाठी इतरांची नोकरी करण्यातच माझे स्वातंत्र्य सामावले आहे.

वर मांडलेल्या बर्‍याच मुद्द्यांशी अक्षर्ष: सहमत . हैदराबादी लोक बहुतांशी फेकर्स असतात असे अनुभवा वरुन सांगतो . हैदराबाद ला अश्या अनेक ट्रेनिंग इनस्टिट्यूट्स आहेत कि जे फेक एक्सपिरीयन्स सर्टिफिकेट पैशे घेऊन देतात . प्रत्येक कंपनी मध्ये ह्या हैदराबाड्यांचा गोड फादर असतो जो ह्यांना रेफर करून रेफरल बोनस मिळवतो. हे हायदराबादी कमी पैश्यांवर काम करायला तयार असतात व त्या मुळे एचआर सुद्धा ह्यांना प्रेफरेन्स देते . अश्या लोकांचे पितळ लवकरच उघडे पडते मात्र ह्यांचा गोड फादर जो डिळिवार्य मॅनेजर किंवा ऑनसाइट मॅनेजर असतो तो ह्यांना कवर उप करतो , मात्र जरी ह्यांना फायर केले तरी ह्यांना नवी नोकरी शोधण्यात अजिबात त्रास होत नाही कारण ह्यांचे नेटवर्क मजबूत असत . मराठी प्रोफेशनल्सनि ह्यातून शिकण्या सारख आहे .

बहुतांश मराठी/भारतीय मॅनेजर्स अत्यंत खत्रूड आणि तुटक असतात , राग नसावा पण हे अनुभवातून ओबसेर्व केल आहे आपल्याच लोकांना घालून पाडून बोलतात, शिवाए एस्कलेशन मॅनेज करणे जमत नाही , अश्या कॉल्स वर एंप्लायी ला बोलावून स्वत: ची कातडी वाचवण्या करता त्यांच्या कडून पुन्हा पुन्हा सपष्टीकरण मागितले जात .
ह्या प्रॉजेक्ट मॅनेजर्स ना प्लॅनिंग जमत नाही रात्री अपरात्री किवा वेकेशन्स वर असताना फोन करून पुन्हा पुन्हा तेच ते प्रश्न विचारणे असे प्रकार घडतात. विमॅन एंप्लायी ना सेनसिटिव्ली हॅंडल करण्याची गरज असते हे सुद्धा त्यांना जमत नाही जी शिवराल भाषा ते मेल एंप्लायीस शी बोलतांना वापरतात , तसेच रूड्ली ते विमान एंप्लायी शी वागतात.
क्लाइंट च्या समोर लाळ घोटे पणा करतात बहुधा क्लाइंट सोबत असलेल्या एस- ओ- डबलू च्या बाहेर जाऊन कमीटमेण्ट करतात कानी एंप्लायीस च्या पाठी मागे घोडा लावतात. काही वेड वाकड घडल तर वर सांगितल्या प्रमाणे रेस्पॉन्सिबिलिटी ओन करत नाही आणि फेल्यूर दुसरच्या माथी मारुन स्वत: ह्यातून निर्लज्ज सारखे बाहेर पडतात.

हे असे प्रॉजेक्ट मॅनेजर्स कधीही बिलेबल नसतात , तांत्रीक दृष्ट्या कमकुवत असतात म्हणून आयटी मध्ये काही वर्षे काढल्या नंतर प्रोसेस किंवा प्रॉजेक्ट मॅनेज्मेंट कडे वळतात . अशे मॅनेजर्स ऑर्गनाइज़ेशन वर भार असतात , गळे लत्थ पगार मिळवून ह्यांचे स्वत: चे काहीच आउटपुट नसत दुसर्यांचे केलेल्या कामाच क्रेडिट लाटतात ही लोक , म्हणून अश्या उंटवरून शेळ्या हाकनार्‍याणा सगळ्यात आधी फायर करायला हव .

आमचा एपलिकेशन सपोर्ट चा इनवेस्टमेंट बँकेचा प्रॉजेक्ट होता , सर्वात सीनियर टीम मेंबर आणि टेक्निकली स्ट्रॉंग असल्या मुळे माझे टीम मेट्स नेहमी मला अपरोच व्हयाचेत हे आमच्या नव्या टीम लीड ला आवड्याच नाही . स्टाफ औग प्रॉजेक्ट असल्या मुळे त्या टीम लीड ला सुद्धा बाकी मेंबर्ज़ प्रमाणे शिफ्ट मध्ये काम करायला सांगायचे . हे टीम लीड म्हणजे आपल्या कोकणातल 'रत्न' . टीम मध्ये नवीन असल्या मुळे क्लाइंट ने संगितलेल काम जमायच नाही महणून रात्री अपरात्री मला आणि विमन कलीग ना फोन कॉल्स , हीटेड डिस्कशन्स ! एक दोन डा ह्याला संगितल कि बाबा रे नालेज बेस मध्ये अश्या इवेंट्स , टिकेट्स चे एसोपी ऑलरेडी आहेत , आम्हाला रात्री- अपरात्री फोन करण्या अगोदर ते वाचत जा .

पण त्या वर प्रतिक्रिया शून्य . मग त्या टीम लीड ची इमेज पार पडली , क्लाइंट कॉल च्या वेळेस त्याला टेक्निकल एक्सप्लनेशन देण त्याला जमत नसे त्याला वैतागून क्लाइंट मला कॉल जॉइन करायला लावायचा आणि मी सांभाळून घ्यायचो.क्लाइंट मला अप्रीशियेट करायचा.
टीम लीड ला ह्या गोष्टी चा राग आला , त्याने नव्या डेलिवरी मॅनेजर ला माझ्या बद्दल नाही नाही ते उलट सुलट सांगितल .
मला वॉर्निंग देण्यात आली . माझ्या प्रॉजेक्ट मॅनेजर ला खरी सिचुयेशन माहिती होती तरी सुद्धा ह्या दीड शहण्या टीम लेड आणि डेलिवरी मॅनेजर पुढे त्याचा नाइलाज होता . मी ह्याला कंटाळून रिलीज मागितला तर म्हणे तू काही महिने काढ तुला ऑनसाइट देतो पण काहीच हाल चाल न झाल्याने परत रिलीस मागितल्यावर म्हणे तू क्रिटिकल रीसोर्स आहेस रीप्लेस्मेंट मिळे पर्यंत तू कंटिन्यू कर , तीन चार महिने असेच गेले आणि माझ लग्न ठरले परत ह्यांना रिलीज मागितल त्यांनी तीच टेप वाजवली , शेवटी मी त्यांना लागणा साठी ३ विक्स ची सुट्टी मागितली ती सुद्धा पॉलिसी म्हणून नाकारली , कॉंप ऑफ आणि वीकेंड जोडुन ६ दिवसाची सुट्टी मंजूर केली . मी ठरवल होत आता ह्या कंपनी तून बाहेर पडायच आणि त्या दृष्टीने हाल चाल सुरू केल्या होत्या . लग्नाच्या एक दिवसा नंतर जाय्निंग च्या एक दिवस आधी मला कलीग चा फोन आला कि टीम लीड ची बहीण तुझी रीप्लेस्मेंट म्हणून जॉइन होते आहे आणि डेलिवरी मॅनेजर नि तुला फायर करायचे ठरवल आहे म्हणून , प्रॉजेक्ट मॅनेजर नी खूप सांगून बघितल तरी ते ऐकेनात. खूप टेन्शन आल , बायको आणि घरच्यांना सांगून आणखी टेन्षन देण्याचा प्रश्नच नव्हता. आमच्या क्लाइंट मॅनेजर ला ही गोष्ट कुठून तरी कळली त्याने लगेच मला क्लाइंट कंपनी ला जॉइन होण्याचा ऑफर रिलीस केला , चांगला पगार , वरची पोस्ट आणि मुख्य म्हणजे ह्या छ्प्री टीम लीड आणि डेलिवरी मॅनेजर ची जिर्वायला मिळणार म्हणून विशेष आनंद झाला. लगेच त्यांची ऑफर अक्सेप्ट केली आणि दुसर्या दिवशी ह्या कंपनीत रिज़ाइन करायला जॉईन झालो.
टीम लीड आणि डेलिवरी मॅनेजर ना ह्यातले काहीच माहीत नव्हत. मला बघून टीम लीड कुत्सित पणे हसून म्हणाला कि "तुझे इथले दिवस संपले " मी काहीही न म्हणता शांतपणे रेसिग्नेशन ची मेल त्याला , प्रॉजेक्ट मॅनेजर आणि डिलीवरी मॅनेजर ला पाठवली. लगेच मला मीटिंग चे बोलावणे आले , डिलिवेरय मॅनेजर झाल्या प्रकारला स्तब्ध होता , टीम लीड चा अक्षर्ष : जळफळाट झाला होता , मला २ महिन्याची नोटीस सर्व करायला सांगितला , मी त्यांना म्हणालो बाय आउट करायला म्हणून त्याला त्यांनी अर्थातच नकार दिला , मग क्लाइंट नी त्यांच्यावर प्रेशर टाकले आणि मोजून १४ दिवसात तेथून बाहेर पडलो.
क्लाइंट कंपनी ला जॉइन झाल्या झाल्या त्यांनी मला दुसर्या प्रॉजेक्ट वर सिंगापुर ला पाठवले . नंतर एक वर्षानी मला कळाल कि बरेचशे एस्कलेशन होऊन त्या टीम लीड ची आणि त्या डिलीवरी मॅनेजर ची कंपनीतून हाकालपट्टी झाली.

आई गं !

ज्या मुलीला फायर केले तिचे तर करीयरच उध्वस्त झाले असणार ह्या विचाराने कसेसेच झाले :(

वर दोघांनी सर्वच टीम लीड आणि मॅनेजरना फुकटे म्हणून टीकेचं धनी केलेलं दिसतं आहे. दुसरं कुणी हे कंफर्म करू शकेल का, की ही परीस्थिती प्रातिनिधीक आहे किंवा कसे?