ब्रेकींग - नैराश्य != केमिकल लोच्या

युयुत्सु's picture
युयुत्सु in जनातलं, मनातलं
15 Jul 2025 - 7:28 am

ब्रेकींग - नैराश्य != केमिकल लोच्या

======================

एक महत्त्वाच्या व्यापक आढाव्यातून आढळले आहे की नैराश्य हे रासायनिक असंतुलनामुळे होते याला कोणतेही शास्त्रीय पुरावे नाहीत.

युनिव्हर्सिटी कॉलेज लंडनच्या संशोधकांनी केलेल्या एका प्रमुख व्यापक आढाव्यात असे आढळून आले आहे की नैराश्य हे सेरोटोनिनची कमी पातळी किंवा सेरोटोनिन क्रियेतील घट यामुळे होते याचा पटवणारा पुरावा मिळत नाही. 'मॉलिक्युलर सायकायट्री' या नियतकालिकात प्रकाशित झालेल्या या अभ्यासाने बऱ्याच दशकांमधील अनेक प्रमुख क्षेत्रांतील संशोधनाचे विश्लेषण केले आणि असा निष्कर्ष काढला की दीर्घकाळापासून चालत आलेल्या "रासायनिक असंतुलन" या सिद्धांताला शास्त्रीय आधार नाही. हे निष्कर्ष एसएसआरआय (SSRI) सारख्या प्रतिनैराश्य औषधांच्या व्यापक वापरामागील मुख्य तर्काला आव्हान देतात, कारण आतापर्यंत अशी समजूत आहे आहे की या औषधांमुळे सेरोटोनिनची पातळी स्थिर राहण्यास होते.

हा आढावा असे सुचवतो की, जैविक पुराव्याच्या अभावातही प्रतिनैराश्य औषधांच्या प्रिस्क्रिप्शनमध्ये झालेली प्रचंड वाढ या सिद्धांताच्या लोकप्रियतेमुळे झाली असावी.

या निष्कर्षांमुळे सेरोटोनिन सिद्धांत सामान्य लोकांच्या समजुती आणि उपचारांच्या निर्णयांवर कसा परिणाम करतो याबद्दलही चिंता निर्माण झाली आहे.

९० टक्के लोक नैराश्य हे रासायनिक असंतुलनामुळे होते असे मानत असताना, संशोधक सावधगिरीचा असा इशारा देतात की ही चुकीची समजूत बरे होण्याची आशा कमी करू शकते आणि औषधांशिवायच्या उपचारांवर अवलंबून राहण्याची शक्यता कमी करू शकते.

याशिवाय, काही पुरावे असे सूचित करतात की कालांतराने प्रतिनैराश्य औषधांमुळे सेरोटोनिनची पातळी आणखी कमी होऊ शकते, ज्यामुळे मानसिक आरोग्य उपचारांमध्ये पारदर्शकता आणि नवीन दृष्टिकोनांची गरज उभी राहते.

लेखक याऐवजी औषधी उपचारांवर एकट्यावर अवलंबून राहण्यापेक्षा, चिकित्सा (थेरपी) आणि जीवनशैलीतील बदलांद्वारे जीवनातील तणाव, मानसिक आघात आणि सामाजिक घटकांकडे लक्ष वेधण्याच्या दृष्टिकोनात बदल करण्याचे समर्थन करतात.

Source: Moncrieff, J., Cooper, R. E., Stockmann, T., Amendola, S., Hengartner, M. P., & Horowitz, M. A. (2022). The serotonin theory of depression: A systematic umbrella review of the evidence. Molecular Psychiatry

समाज

प्रतिक्रिया

विवेकपटाईत's picture

15 Jul 2025 - 10:45 am | विवेकपटाईत

उचित आहार, उचित व्यायाम आणि प्राणायाम इत्यादि केल्याने नैराश्य दूर होते. सकारात्मक अर्थात मेंदूने विचार करून उजव्या हाताने पुरुषार्थ करून जगण्याचा आनंद घेण्याचा प्रयत्न केला की नैराश्य दूर होते.

बाकी नैराश्याची भावना, अर्थात केमिकल लोचा , ही तरुणांच्या डोक्यात भरवली जाऊ शकते. डावी विचारधारवाले हेच करतात. जो पर्यन्त देशात शोषण करणारे पूंजीपती आहेत, तो पर्यन्त श्रमिकांना, नौकरी करणार्‍यांना, शेतकर्‍यांना न्याय मिळणार नाही. हे डोक्यात भरले की तरुणांची पुरुषार्थ करून जगण्याची इच्छा होत नाही. स्वत:च्या गरिबीला मुंबईत बसलेला पूंजीपती असेच त्याला वाटू लागते. त्या तरुणांचा उपयोग हडताळ, तोडफोड करण्यात आणि नक्षली तैयार करण्यासाठी होतो. मग कोर्ट केसेस होतात. नौकरी मिळत नाही. मग एखादा शिक्षित पण निराश वेमूला आत्महत्या करतो (ट्यूशन करून ही चांगले पैसे कमवू शकला असता).

प्रसाद गोडबोले's picture

15 Jul 2025 - 6:08 pm | प्रसाद गोडबोले

उजव्या हाताने पुरुषार्थ करून

उजव्या हाताने पुरुषार्थ हे काय असते बे=))))
आपला हात जगन्नाथ का ?

टॉक्सिक व्यक्ती/ व्यक्तींकडून होणारा छळ आणि असहायता हे नैराश्यामागचे सबळ कारण असू शकते/ असते. हे मूळ कारण दूर केल्यावर बाकीच्या गोष्टी (आहार, विहार वगैरेमधले बदल) उपयुक्त ठरू शकतात, अन्यथा नाही.

कित्येक वेळा टॉक्सिक व्यक्ती समाजात वेगळाच मुखवटा घालून वावरत असल्याने त्या ओळखू येत नाहीत. त्यामुळे नैराश्यामागचे मूळ कारण तसेच राहते, आणि नैराश्याने ग्रासलेल्या व्यक्तीला दोष तिच्यातच आहे (किंवा तिच्या विचारपद्धतीत आहे) असे गृहीत धरून दिलेल्या सल्ल्यांचा देखील मनस्ताप सोसावा लागतो. असो.

युयुत्सु's picture

15 Jul 2025 - 12:12 pm | युयुत्सु

<टॉक्सिक व्यक्ती/ व्यक्तींकडून होणारा छळ आणि असहायता हे नैराश्यामागचे सबळ कारण असू शकते/ असते. हे मूळ कारण दूर केल्यावर बाकीच्या गोष्टी (आहार, विहार वगैरेमधले बदल) उपयुक्त ठरू शकतात, अन्यथा नाही.>

१००१% बरोबर

चंद्रसूर्यकुमार's picture

15 Jul 2025 - 11:57 am | चंद्रसूर्यकुमार

लेखक याऐवजी औषधी उपचारांवर एकट्यावर अवलंबून राहण्यापेक्षा, चिकित्सा (थेरपी) आणि जीवनशैलीतील बदलांद्वारे जीवनातील तणाव, मानसिक आघात आणि सामाजिक घटकांकडे लक्ष वेधण्याच्या दृष्टिकोनात बदल करण्याचे समर्थन करतात.

या संशोधनाविषयी काहीही माहिती नाही आणि माहिती करून घ्यायची फारशी इच्छाही नाही. तरीही या लेखात दिलेल्या मर्यादित माहितीवरून हे संशोधन म्हणजे डोंगर पोखरून उंदीर की झुरळ शोधण्यासारखा प्रयत्न वाटतो आहे.

दोन अगदी एकसारख्या परिस्थितीत राहणार्‍या दोघांचा त्याच परिस्थितीकडे बघायचा दृष्टीकोन एकदम परस्परविरोधी असू शकतो. एकाचा सकारात्मक आणि दुसर्‍याचा नकारात्मक असू शकतो. पहिला माणूस आपल्या सकारात्मक दृष्टीकोनामुळे त्या परिस्थितीतून बाहेर पडेलच याची खात्री देता येणार नाही पण तो त्यातून बाहेर पडायची शक्यता नक्कीच वाढते. मात्र दुसरा माणूस त्याच्या नकारात्मक दृष्टीकोनामुळे त्या परिस्थितीतून बाहेर पडणे फारच कठीण याची मात्र बर्‍यापैकी खात्री देता येते. आता त्या दोघांच्या अंगातील केमिकल शोधली तर त्यात फरक असेल हे समजता येते. आता त्या दोन माणसांच्या मानसिकतेत बदल आहे तो त्यांच्या अंगातील केमिकल्समुळे की मुळातील त्यांच्या मानसिकतेत असलेल्या बदलांमुळे अंगातील केमिकल वेगळी आहेत? म्हणजे केमिकल हा कॉज आणि मानसिकता हा इफेक्ट आहे की मानसिकता हा कॉज आणि केमिकल हा इफेक्ट आहे? मला वाटते दुसरे. एखादी गोष्ट 'इंट्युटिव्हली' समजते त्यासाठी फार संशोधन करण्यात वेळ आणि कष्ट व्यर्थ घालवू नयेत असे मला तरी वाटते.

बादवे, अमेरिकेत डॉ.ब्रुस लिप्टन हे युनिव्हर्सिटी ऑफ विस्कॉन्सिनच्या स्कूल ऑफ मेडिसिनच्या जेनेटिक्स विभागाचे प्रमुख होते. त्यांनी २० पेक्षा जास्त वर्षे जीन्सच सगळे काही ठरवितात आणि आपल्या हातात काहीच नसते हे आपल्या विद्यार्थ्यांना शिकविले होते. मात्र त्यांना नंतरच्या काळात आपण जे काही शिकवित होतो ते पूर्ण बरोबर नव्हते हे लक्षात आले. त्यानंतर त्यांनी सकारात्मकता, जीवनशैली बदल वगैरे गोष्टींवर भर द्यायला सुरवात केली. मला वाटते आता मेडिकल प्रोफेशनमध्ये डॉ. ब्रुस लिप्टन हे नाव ऐकले तरी अनेकांच्या डोक्यावर आठ्या दिसतात. डॉ. ब्रुस लिप्टन यांच्याच 'स्कूल ऑफ थॉट'च्या डॉ. लिस्सा रॅन्किन आहेत. त्यांनी 'माईंड ओव्हर मेडिसिन' हे जबराट पुस्तक लिहिले आहे. त्यांचा https://www.youtube.com/watch?v=gcai0i2tJt0 हा व्हिडिओ मी आतापर्यंत अनेकदा बघितला आहे. त्यात एक उल्लेख आहे- स्टॅमॅटिस मोरॅटिस नावाचा अमेरिकेत राहणारा एक ग्रीक मनुष्य होता. त्याला अमेरिकेतील डॉक्टर्सनी कर्करोगाचे निदान केले आणि तुझ्याकडे दोन महिने आहेत असे सांगितले. त्याने मग विचार केला की एवीतेवी दोनच महिने असतील तर मग मी माझे शेवटचे दिवस माझ्या लोकांबरोबर आणि माझ्या देशात घालवेन. मग तो ग्रीसमधील एका बेटावर त्याच्या कुटुंबियांबरोबर राहायला गेला. त्याच्या मानसिकतेत खूप बदल त्यामुळे झाला आणि कर्करोगातून तो बरा झाला. दोन महिने कुठचे त्यानंतर तो अनेक वर्षे जगला. मधल्या वर्षांमध्ये तो त्याला दोन महिने देणार्‍या डॉक्टरांना भेटायला म्हणून अमेरिकेला गेला होता. पण कुठचे काय- त्याला दोन महिने देणारे डॉक्टरच गेले होते आणि तो जिवंत होता. अशाप्रकारे मानसिकतेत आणि जीवनशैलीत बदल करून अगदी असाध्य समजल्या जाणार्‍या कर्करोगावर मात केलेल्या लोकांच्या कथा केली टर्नर या लेखिकेने लिहिलेल्या रॅडिकल रेमिशन या पुस्तकात अगदी वेल डॉक्युमेन्टेड आहेत. त्याविषयी https://www.radicalremission.com/healing-stories वरही वाचता येईल.

(पॉझिटिव्ह थिंकिंगचा प्रचंड मोठ्ठा फॅन) नेव्हिलिअन चंसूकु

युयुत्सु's picture

15 Jul 2025 - 12:21 pm | युयुत्सु

बादवे, अमेरिकेत डॉ.ब्रुस लिप्टन हे युनिव्हर्सिटी ऑफ विस्कॉन्सिनच्या स्कूल ऑफ मेडिसिनच्या जेनेटिक्स विभागाचे प्रमुख होते. त्यांनी २० पेक्षा जास्त वर्षे जीन्सच सगळे काही ठरवितात आणि आपल्या हातात काहीच नसते हे आपल्या विद्यार्थ्यांना शिकविले होते. मात्र त्यांना नंतरच्या काळात आपण जे काही शिकवित होतो ते पूर्ण बरोबर नव्हते हे लक्षात आले.

ब्रुस लिप्टनचे बायॉलॉजी ऑफ बिलिफ हे पुस्तक माझ्या वैयक्तीक ग्रंथालयात आहे. त्यातला महत्तवाचा भाग पुस्तक शोधून स्कॅन करून इथे टाक्तो.

सुबोध खरे's picture

15 Jul 2025 - 12:24 pm | सुबोध खरे

मुळात जो मनोविकार शास्त्राच्या नियत कालिकत आलेला लेख इथे सार्वजनिक न्यासावर देण्याचा मूळ हेतूच समजला नाही.

आपले ज्ञान किती चौफेर आहे हे दाखवण्याचा हेतू समजला नाही.

केवळ एका व्यापक आढाव्यावर (मेटा ऍनालिसिस वर) आधारित असलेले संशोधन हे सामान्य माणसांसाठी नाहीच कारण या संशोधनात असलेल्या अक्षम्य त्रुटी त्यावर अनेक मनोविकार तज्ज्ञांनी दाखवल्या आहेत.

आपल्या अशा बेजबाबदार लेखावर विश्वास ठेवून एखाद्या रुग्णाने आपली नैराश्य विरोधी औषधे बंद केली तर त्याला जबाबदार कोण?

Perhaps the worst flaw of the 2022 review is that it casts doubts on the effectiveness of antidepressant medication, without presenting any evidence in support of this conclusion. There is incontrovertible evidence that antidepressant medications are effective in treating people with clinically-significant depression. The decision to use antidepressants, with or without psychological therapy, is taken by the person with depression jointly with their treating physician.

https://www.kcl.ac.uk/news/a-response-to-the-serotonin-theory-of-depress...
researchers at the Institute of Psychiatry, Psychology & Neuroscience (IoPPN), King’s College London

प्रत्येक वैद्यकीय संशीधन हे वैद्यक शास्त्र न समजणाऱ्या सामान्य माणसासाठी नसते हा मूलभूत विचार पण इथे विसरला गेलेला आहे. असे अनेक शोध निबंध डॉक्टरांच्या वाचनात येत असतात. जोवर त्यावर अधिक संशोधन होऊन सज्जड पुराव्या निशी सिद्ध होत नाही तोवर ती गोष्ट १०० % सत्य आहे असे मानले जात नाही.
सनसनाटी पसरवणाऱ्या अशा लेखनाकडे वाचकांनी दुर्लक्ष करावे असे माझे मत आहे.

Bhakti's picture

15 Jul 2025 - 1:32 pm | Bhakti

प्रत्येक वैद्यकीय संशीधन हे वैद्यक शास्त्र न समजणाऱ्या सामान्य माणसासाठी नसते

सुबोध खरे's picture

15 Jul 2025 - 12:33 pm | सुबोध खरे

Electroconvulsive therapy (ECT) सामान्य माणसांच्या भाषेत शॉक थेरपी याला सुद्धा आजतागायत जैविक पुरावा सापडलेला नाही परंतु निदान ८० % रुग्णांना त्याचा भरपूर फायदा होतो असे गेल्या कित्येक वर्षाच्या अनुभवातून आढळलेला आहे आणि अनेक सांख्यि़की पृथक्करणात मध्ये ते सिद्ध झालेले आहे.

शॉक बद्दल सिनेमा आणि सामाजिक चर्चामधून इतका अपप्रचार झालेला आहे कि सामान्य माणसांत त्याबद्दल एक भयगंड निर्माण झालेला आहे.

अशी स्थिती या नैराश्य विरोधी औषधाबद्दल न होवो हि परमेश्वर चरणी प्रार्थना.

युनिव्हर्सिटी कॉलेज लंडनच्या संशोधकांनी केलेल्या आढाव्याला (Moncrieff et al., 2022) विरोध करताना, असे म्हणता येईल की नैराश्य हे सेरोटोनिनच्या कमी पातळीमुळे किंवा रासायनिक असंतुलनामुळे होते याला समर्थन देणारे महत्त्वाचे शास्त्रीय पुरावे उपलब्ध आहेत. उदाहरणार्थ, कुपरस्मिथ आणि लियोन (1993) यांच्या अभ्यासात (Coupier-Smith, A., & Leon, M., 1993, "Serotonin and Depression: A Clinical Perspective," Journal of Psychopharmacology) असे आढळले की सेरोटोनिनच्या पातळीतील बदल आणि नैराश्याची लक्षणे यांच्यात थेट संबंध आहे. तसेच, डेलगाडो et al. (1990) यांच्या संशोधनात (Delgado, P. L., et al., 1990, "Serotonin Function and the Mechanism of Antidepressant Action," Archives of General Psychiatry) सेरोटोनिनच्या कमी झालेल्या कार्यामुळे नैराश्याची लक्षणे वाढतात आणि एसएसआरआय (SSRI) औषधे ही लक्षणे कमी करण्यास प्रभावी ठरतात असा निष्कर्ष काढला.

सेरोटोनिन सिद्धांत हा मानसिक आरोग्य क्षेत्रातील एक महत्त्वाचा आधारस्तंभ आहे. बरोज आणि डिमेलो (2002) यांनी (American Journal of Psychiatry) म्हटले आहे, "सेरोटोनिन सिद्धांताने नैराश्याच्या जैविक आधाराला समजण्यास आणि प्रभावी उपचार विकसित करण्यास महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे." एसएसआरआय औषधांचा व्यापक वापर हा केवळ लोकप्रिय सिद्धांतावर आधारित नाही, तर क्लिनिकल चाचण्यांमधील यशस्वी परिणामांवर आधारित आहे, जसे की क्विटकिन et al. (2000) यांच्या अभ्यासात (Quitkin, F. M., et al., 2000, "Placebo-Controlled Trials of SSRIs," American Journal of Psychiatry) दिसून आले आहे की एसएसआरआय वापरल्याने रुग्णांच्या लक्षणांमध्ये लक्षणीय सुधारणा झाली.

हा सिद्धांत सामान्य लोकांच्या समजुतीवर सकारात्मक परिणाम करतो, कारण तो रुग्णांना त्यांच्या स्थितीला एक जैविक आधार आहे याची जाणीव करून देतो, ज्यामुळे उपचारांबद्दल आशावाद निर्माण होतो. ९० टक्के लोकांचा रासायनिक असंतुलनावरील विश्वास हा चुकीचा नसून, वैज्ञानिक संशोधनावर आधारित आहे, जसे की हिर्शफेल्ड (2000) यांनी (Journal of Clinical Psychiatry) म्हटले आहे, "रासायनिक असंतुलनाची समजूत रुग्णांना उपचार घेण्यास प्रोत्साहित करते." तसेच, असे कोणतेही ठोस पुरावे नाहीत की प्रतिनैराश्य औषधांमुळे सेरोटोनिनची पातळी दीर्घकाळ कमी होते; उलट, ही औषधे मेंदूतील रासायनिक संतुलन सुधारण्यास मदत करतात, जसे की Blier et al. (1998) यांनी (Biological Psychiatry) दाखवले आहे.

थेरपी आणि जीवनशैलीतील बदल महत्त्वाचे असले तरी, जैविक घटकांकडे दुर्लक्ष करून केवळ तणाव किंवा सामाजिक घटकांवर लक्ष केंद्रित करणे अपुरे ठरू शकते. त्यामुळे, प्रतिनैराश्य औषधांचा समावेश असलेला एक सर्वसमावेशक उपचार दृष्टिकोन नैराश्याच्या व्यवस्थापनासाठी अधिक प्रभावी ठरू शकतो, जसे की थेस आणि स्टायन (2003) यांनी (The Lancet) सुचवले आहे.

युयुत्सु's picture

15 Jul 2025 - 2:51 pm | युयुत्सु

खुलासा

१. मला हा पेपर महत्त्वाचा वाटण्याचे मुख्य कारण काही वर्षापूर्वी अ‍ॅण्टीडिप्रेसण्ट औषधे प्लासिबोपेक्षा जास्त परिणाम करत नाहीत असे वाचनात आले होते.
२. रुग्ण परस्पर औषधे बंद करण्याचा जसा धोका असतो तसाच धोका डॉ० नी औषधे बंद करण्याचा पण असतो. डॉ० ना औषध बंद करताना "का?" प्रश्न विचारलेला आवडत नाही असा माझा स्वतःचा अनुभव आहे.
३. मूळ प्रश्न सोडविण्या ऐवजी रुग्णाला घाईने आजारी ठरवून धडाधड औषधांचा अनावश्यक मारा करायचा हे पण आपल्याकडे सर्रास चालते. SSRI ने वजन भयानक वाढते, डीप्रेशन पण वाढू शकते.
५. "चेतारसायनांचे असंतुलन" असा निष्कर्ष काढण्यासाठी माझ्या माहितीप्रमाणे कोणत्याही लॅबटेस्ट अजून अस्तित्त्वात नाहीत.

टीप - शक्य तेव्ह्ढ्या सभ्य भाषेत आणि संयमाने खुलासा केला आहे याची नोंद घ्यावी. कुचेष्टा, मिस-कोटींग, घाईने चुकीचे अर्थ काढणे इ० आढळल्यास मुलाहिजा ठेवला जाणार नाही तसेच बेसिक आदर पण ठेवला जाणार नाही.

सुबोध खरे's picture

15 Jul 2025 - 8:27 pm | सुबोध खरे

१ काही वर्षापूर्वी अ‍ॅण्टीडिप्रेसण्ट औषधे प्लासिबोपेक्षा जास्त परिणाम करत नाहीत असे वाचनात आले होते.

मी वर दुवा दिलेला असून त्यातील महत्त्वाचा भागही उद्धृत केलाय

२. रुग्ण परस्पर औषधे बंद करण्याचा जसा धोका असतो तसाच धोका डॉ० नी औषधे बंद करण्याचा पण असतो.

रुग्ण आणि डॉक्टर जर एकाच पातळीवर असतील तर डॉक्टर कडे जायचेच कशाला? डॉक्टर औषध बंद करायला सांगतात त्यामागे काही तरी तर्कशास्त्र असते शिवाय त्यांचा मोठा अनुभव असतो.

. डॉ० ना औषध बंद करताना "का?" प्रश्न विचारलेला आवडत नाही असा माझा स्वतःचा अनुभव आहे.

बरेच "हुशार" रुग्ण डॉक्तरची उलट तपासणी करण्याच्या स्वरात विचारतात तेंव्हा डॉक्टर फारसे आनंदित होत नाहीत'. त्याच बरोबर काही वरिष्ठ डॉक्टरांचा अहं पण असतो ( तू मला विचारणारा कोण/ डॉक्टर तू का मी).

माझाच एक वर्ग मित्र (इंजियनीयर आणि एम बी ए) एका डॉक्टरांकडे बायकोच्या ऍबसेस बद्दल अँटिबायोटिकस पॉलिसी डिस्कस करू पाहत होता. त्या डॉक्टरांनी त्याच्या बायकोला स्पष्ट सांगितले परत माझ्याकडे येऊ नका.

टाळी एकाच हाताने वाजत नाही.

३. मूळ प्रश्न सोडविण्या ऐवजी रुग्णाला घाईने आजारी ठरवून धडाधड औषधांचा अनावश्यक मारा करायचा हे पण आपल्याकडे सर्रास चालते. SSRI ने वजन भयानक वाढते, डीप्रेशन पण वाढू शकते.

कोणत्याही औषधाचा इतर दुष्परिणाम पण असू शकतो.

परंतु नैराश्य असणारा/असणारी रुग्ण त्यातून स्वतःचे सांत्वन (SOLACE) करण्यासाठी अतिरिक्त खातात हे फार मोठ्या प्रमाणावर दिसते. कारण स्वादिष्ट अन्न हे नेहमीच मनाला आनंददायक असते त्यामुळे नैराश्य असलेल्या व्यक्ती अशा निराशावादी विचारातून तात्पुरती सुटका करण्यासाठी स्ववादिष्ट अन्न अतिरिक्त प्रमाणात खातात.

कित्येक वेळा रुग्ण स्वतःच्या मनाने मध्येच औषधे (SSRI) थांबवतात याला त्या औषधांबद्दल अपप्रचार फार मोठ्या प्रमाणावर कारणीभूत आहे

त्यामुळे औषध बंद केले कि आजार परत उफाळतो आणि दोष बऱ्याचदा औषधावर येतो

प्रसाद गोडबोले's picture

15 Jul 2025 - 6:06 pm | प्रसाद गोडबोले

आता सगळेच अकलेचे तारे तोडत आहेत तेव्हा मी ही 2 4 तारे तोडून घेतो.

माझे एक नल हायपोथेसिस आहे की
Depression is not in brain, depression is in guts.
डिप्रेशन मध्ये उपवास, तोही दीघकालीन, 3, 4 , 5 वगैरे दिवस, तोही केवळ पाणी पिऊन, आणि ह्या प्रक्रियेत muscle loss कमीत कमी व्हावा म्हणून हलका व्यायाम असे केल्यास काय फरक पडतो हे तपासून पाहायला मजा येईल .

अनावश्यक अन्नाचे सेवन हे अनेक आजारांना कारणीभूत ठरते हे सर्वांना ज्ञात आहेच , फक्त डिप्रेशन बाबत ते खरे आहे का तपासून पाहायला हवे.

हे अलिकडील संशोधन आहे आणि बर्‍यापैकी सत्य आहे.

प्रसाद गोडबोले's picture

15 Jul 2025 - 6:15 pm | प्रसाद गोडबोले

बऱ्यापैकी सत्य म्हणजे काय ?

एक तर सत्य असते किंवा असत्य असते. बऱ्यापैकी सत्य हा काय नवीन प्रकार ?

=))))

युयुत्सु's picture

15 Jul 2025 - 10:11 pm | युयुत्सु

तुमचे इमेज रेकग्निशनचे अल्गोरिदम 80 टक्के गाय वीस टक्के बैल असंच सांगतात ना

प्रसाद गोडबोले's picture

16 Jul 2025 - 1:29 am | प्रसाद गोडबोले

तुम्हाला सत्य आणि अंदाज ह्यातील फरक कळतो का ?

उद्या तुम्ही साडी नेसून इमेज रिकाग्निशन पुढे आलात आणि अल्गोरीडम ने, 50- 50% स्त्री किंवा पुरुष म्हणाले,
किंवा 80 टक्के बैल आणि 20 टक्के गाय म्हणले
किंवा 100% गाढव असे म्हणाले
किंवा अजून काही म्हणाले तर ते सत्य होईल काय ?

बऱ्यापैकी सत्य असे काही नसते. तसे असते त्याला अंदाज, ठोकताळा वगैरे म्हणतात. सत्य नाही.

पण असो. तुम्ही भाजप, संघ, हिंदू धर्म , ब्राह्मण वगैरे जे लेख पाडता त्या विषयातील तुमचे आकलन जे की " बऱ्यापैकी सत्य" आहे, हे माझ्या आता आकलनास आले.

आता मी थांबतो.

बऱ्यापैकी क्षमा केली पाहिजे.

युयुत्सु's picture

16 Jul 2025 - 2:33 am | युयुत्सु

काही प्रमाणात खरं आहे, true to an extent, mostly true, बऱ्यापैकी सत्य हे शब्दप्रयोग तुम्हाला मान्य नसतील तर मी आता माफ करतो.

गोडबोल्याना सँपल-स्पेस ची संकल्पना कळते का, असा मला प्रश्न पडला आहे. अंदाज वर्तवण्यासाठी ऐतिहासिक घटनांचे (सत्य आणि असत्य) फ्रिक्वेन्सी डीस्ट्रीब्युशन हे प्राथमिक आधार असते हे पण त्यांना माहित नाही आणि मुख्य म्ह० जेव्हा आकडेवारी उपलब्ध नसते तेव्हा काही प्रमाणात खरं आहे, true to an extent, mostly true, बऱ्यापैकी सत्य हे शब्दप्रयोग केले जातात हेही त्यांना मान्य नसेल तर मोठा चिंतेचा विषय आहे

स्वगत- नामस्मरणाने मेंदूचे बर्‍यापैकी नेक्रॉसिस घडून येत असावे यावर पी०एच्०डी० करावी म्हणतो.

प्रसाद गोडबोले's picture

16 Jul 2025 - 9:14 am | प्रसाद गोडबोले

मी आधीच अन्यत्र म्हणालो होतो तसे - सत्य म्हणजे Truth असे शिकलेल्या लोकांना सत्य म्हणजे काय कळूच शकत नाही.

असो.

युयुत्सु's picture

15 Jul 2025 - 6:30 pm | युयुत्सु

बऱ्यापैकी सत्य म्हणजे - गट-ब्रेन संभाषण ही कल्पना आता मान्य आहे पण पूर्णपणे विकसित नाही की जिचा क्लिनिकल प्रॅक्टिस्मध्ये नैराश्याच्या उपचारांसाठी समावेश केला आहे. तसेच डीप्रेशनच्या अनेक कारणांपैकी एक कारण असल्याने पूर्ण सत्य नाही,म्हणून बर्‍यापैकी सत्य!

प्रसाद गोडबोले's picture

15 Jul 2025 - 8:20 pm | प्रसाद गोडबोले

ही संकल्पना ऐकून च मला डिप्रेशन यायला लागलं आहे.

अवघड आहे.

काही अपेक्षा ठेवून प्रयत्न करणाऱ्याला आपटी खाल्ली की नैराश्य येते. मग वेगवेगळी हार्मोन्स शरिरात अनिर्बंध धावू लागतात. तर ती औषधाने कमी करून किंवा दाबून टाकण्याचे नैराश्य कसे जाणार? कोण कोणाचे कारण आणि परिणाम आहे हे ध्यानात घ्यावे. डॉक्टरांकडे जाऊन काहीही होणार नाही. नैराश्याचे कारण पराभव, अपेक्षाभंग, अपयश हे आहेत. ती दूर झाली तर कामच झाले. औषधे घेऊन फक्त असेडिटी वाढते.

कपिलमुनी's picture

15 Jul 2025 - 9:49 pm | कपिलमुनी

मुलाहिजा ठेवणार नाही, यांव त्यांव करणार नाही टाईप धमक्या द्यायची काय गरज असते ??

आमच्या शेटे सरांच्या बागेतील गवत उपटणार का ?