देशाचा अपमान

होय, सध्या नकोच! तसंही आजकाल लहान मुलांवर त्यांच्या वयापेक्षा जास्त बोजा पडत असतोच!

दंगल मध्ये जेव्हा गीता जिंकते तेव्हा राष्ट्रगीत वाजतं. इकडे सगळं पब्लिक खाडकन उठुन उभं राहिलं. नियम काय आहेत ते माहिती नाही. पण राष्ट्रगीत लागलं की उभं रहायचं एवढं कळतं. आम्ही टिव्ही समोरही उभे रहायचो (तशी गरज नसते बहुदा).

मला मुलांना राष्ट्रगीत ही आदर करण्याची गोष्ट आहे हे समजलं तरी पुरे असं वाटतं. अबीर संध्याकाळी शुभं करोती सोबत "जन गण मन" म्हणायला लावायचा. आम्ही देवासमोर उभं राहुन म्हणायचो. त्याला हे एक महत्वाचं गाणं आहे हे समजलं ना, पुरे झालं!

आता बाकी नागरिक म्हणुन जबाबदार्‍या वगैरे आपोआपच समजुन येतील. देशप्रेम आहे. ते महत्वाचं!

डांगे भाऊ ,

भारी लिहिले आहे !
मीही एकदा चित्रपट बघायला गेलो होतो तेव्हा मित्राला म्हणालो कि राष्ट्रगीताला उभे राहिले पाहिजे अशी सक्ती नाही , केवळ आदर दाखवला पाहिजे इतकीच सक्ती आहे। मी बसूनही आदर दाखवू शकतो , तर तेवढ्या वरून मित्र एकदम हमरातुमारी वर उतरला !!
मग मीच माघार घेत म्हणालो - बरं बाबा , तू जा आत आणि राहा राष्ट्रगीताला उभा । मी तेवढ्यात मूत्रालयात जाऊन येतो !
बस तेवढ्यावर वाद मिटला !

बाकी ह्याच असल्याचं कारणासाठी आपल्याला हमेरिका लय आवडते , राष्ट्रभक्ती च्या नावाखाली उन्माद नाही , राष्ट्रध्वजाची बिनधास्त चड्डी शिवून आणि ती घालून तुम्ही गावभर फिरू शकता :)

आपल्या देशात एकूणच राष्ट्रभक्तांची अफाट असल्याने आणि त्यांची राष्ट्रभक्ती हीच खरी राष्ट्रभक्ती हे अशा लोकांचे ठाम मत असल्याने अशा विषयांवर चारचौघात चर्चा करणेसुद्धा अवघड असते. मी सुद्धा कित्येकदा लोकांना अक्षरशः कायदा काय सांगतो हे त्या शब्दात सांगितल्यावर देखील त्यांचे मत "तू राष्ट्रगीताला उभे रहायलाच हवे" असेच पडते.

कायद्यानुसार तुम्ही राष्ट्रगीताचा मान राखणे अपेक्षीत आहे आणि Ministry of Home Affairs च्या एका पत्रकानुसार उभे रहाणे अपेक्षीत आहे. यात कुठेही असा नियम असल्याचे किंवा असे न करणे गुन्हा असल्याचे लिहीलेले नाही.

नुकताच दंगल पहाताना अशा अर्धवट ज्ञानी पण प्रखर राष्ट्रभक्त झूंडीचा अनुभव घेतला. नियमानुसार...
when in the course of a newsreel or documentary the Anthem is played as a part of the film, it is not expected of the audience to stand as standing is bound to interrupt the exhibition of the film and would create disorder and confusion rather than add to the dignity of the Anthem.

पण आपण उभे न राहील्यास आजूबाजूचे लोक तुम्ही जणू पाकिस्तानातून थेट इथे भारताचा अपमान करायलाच आला आहात असे पहातात, त्यामुळे नाइलाजास्तव आम्हाला देखील उभे रहावे लागले.

असो... मुले मोठी होताना अर्थशास्त्र आणि नागरीकशास्त्र ऑप्शनला टाकतीलच, तेव्हा चिंता नसावी. ;)

ज्यांना उभं रहायचयं ते रहातील आणि ज्यांना नाही रहायचं ते नहि राहणार... पण त्यावरुन इतरांनी फुकट फौजदारी करण्याच काय कारण ते कळत नाही. आणि मुख्य म्हणजे जो देशभक्तीने प्रेरित होवून राष्ट्रगीत वाजताना उभा राहिला आहे त्याचे त्यावेळी 'कुणी बसलेलं आहे का ?' याकडे कसे काय लक्ष जाते हे ही एक कोडेच आहे. असो.

शेवटचा परिच्छेद छान आहे. आवडला. तन्मयचं कौतुक वाटलं.

अतिरेकी प्रमाणात माहितीचा मारा आता नकोच. त्याचे त्याला सगळे आपोआप कळेल. मुलांना विचार करायला आणि मनात न्यायबुद्धि कशी जागत ठेवायची एवढेच हळूहळू शिकवले पाहिजे.

खरं आहे तुमचं म्हणणं,
माझ्या घराशेजारी जवळ-जवळ अंतरावर दोन विद्यालये आहेत,सकाळी जन-गण-मन आणि शाळा संपल्यावर संध्याकाळी वंदे मातरम् चा आवाज ऐकू येतो,दोन्ही शाळेचे असे मिळून चार वेळा उभं रहावे लागते,कारण एकाचं संपलं कि दुसरं चालू होतं,आणि कधी कधी एका वेळेस दोन्ही आवाज मिक्स ऐकू येतात,आता तर मी वैतागून उभं राहायचं सोडून दिलयं.

राष्ट्रगीताला मान दिलाच पायजे . पण मा. न्यायालय चित्रपटगृहात गीत वाजवा म्हणते पण तेच गीत न्यायायलीन कामकाजाच्या सुरुवातीला वाजविण्यासाठी नकार देते हे फारच विंटरेस्टींग हाये.
शीला की जवानी बघताना जवानी आटवायची की राष्ट्रभक्ती हा मुद्दा आहेच. तरीही मला राष्ट्रगीतासाठी उभे राहण्यासाठी काही प्रॉब्लेम वाटत नाही. मात्र देशभक्ती टेस्ट करायची असेल तर राष्ट्रगीत हे सुरुवातीला न वाजवता चित्रपट संपल्यावर लावावे आणि किती आई के लाल थांबतात ते बघावे अशी मनापासून विच्छा हाये.

आता आहे नियम तर पालन करावं लागणार . १ मिनिट ने उभं राहून आपलं काही जाणार नाही . चित्रपट गृहात आपण नाही उभे राहिलो तरी सगळ्यांना आपलं म्हणणं पटवता येणार नाही . शेवटी आपल्या देशाचे नियम वेगळे आपण कितीही म्हटलं वैयक्तिक स्वतंत्र तरी आपण तिरंग्या चा रुमाल आणि चड्डी तर नाही करू शकत ना ??त्यामुळे मला बसून देशभक्ती दाखवायची आहे हा आडमुठे पणा झाला . अपवाद जेष्ठ आणि अपंग लोकांचा पण तेवढी सुसंकृत अजून आपल्याकडील जनता झाली नाही . बाकी चित्रपट गृहात एक मिनिट उभं राहिल्याने आपलं तर काही जात नाही ना .
अवांतर -लास्ट पॅरा आवडला लेखातला .माझ्या भाच्याला असेच काही प्रश्न पडत असतात पण सध्या लोड नाही द्यायचा आपोआप शिकतात ते .

दंगल चित्रपटात जेव्हा मध्येच राष्ट्रगीत वाजतं तेव्हा अनेकांना आता राष्ट्रगीत वाजणार आहे हे माहीत नसतं. इथे कुणी काही खात असेल (चित्रपटाची शेवटची काही मिनटंच राहिली आहे म्हणून शक्यता कमी आहे पण तरी शून्य नाही) , चहा/कॉफी किंवा अगदी बाटलीतून पाणी जरी पीत असेल तरी त्या व्यक्तीस सावरुन उभ रहायला काही अवधी लागू शकतो, उभ राहताना हातातल्य गोष्टी खुर्चीवर ठेवणे , ठेवताना काही पडणे असे खूप काही होवू शकते. त्या परिस्थितीचा विचार करता वर "थॉर माणूस" यांनी दिलेला नियम अगदी योग्य वाटतो.

when in the course of a newsreel or documentary the Anthem is played as a part of the film, it is not expected of the audience to stand as standing is bound to interrupt the exhibition of the film and would create disorder and confusion rather than add to the dignity of the Anthem

त्यामुळे निदान दंगलच्या शेवटी वाजणार्‍या राष्ट्रगीताकरिता कुणी उभं राहिलं नाहीतर इतरांनी दंगल करु नये तसेच त्या व्यक्तीला देशद्रोही वगैरे मानण्याची घाई करु नये असे मला वाटते.
बाकी चित्रपटाआधी वाजणार्‍या राष्ट्रगीताकरिता ही कुणी देशभक्त बनून कायदा हातात घ्यावा हे योग्य नाहीच.