“माझी जडण घडण”

माझे वडील इतिहास आणि गणिताचे शिक्षक आहेत. पण इंग्रजी व्याकरणावर सुद्धा त्यांची चांगली पकड आहे. मी शाळेत असताना त्यांनी माझ्याकडून active voice - passive voice, affirmative, negative हे सगळे प्रकार पक्के करून घेतले होते, आणि त्यांनी शिकवलेल्या इंग्रजीचा मला आयुष्यभर फायदा झाला.

अभियांत्रिकी डिप्लोमा झाल्यावर, माझ्याकडे नोकरी नव्हती. घरात किती दिवस बसून काढणार? काहीतरी करायला हवं म्हणून हात पाय मारायला सुरुवात केली. मोजून १७ ठिकाणी कॉलसेंटरच्या मुलाखती दिल्या. प्रत्येक ठिकाणी शेवटच्या HR मुलाखती पर्यंत गेलो, आणि HR ने हे सांगून मला नकार दिला कि, तुमच्या इंग्रजी भाषेवर मातृभाषेचा प्रभाव आहे. एकदा सेनापती बापट रस्त्यावरच्या JACC च्या कार्यालयात सकाळी ९ ते रात्री ८ पर्यंत जवळ जवळ ७-८ मुलाखतींच्या फेऱ्या पूर्ण केल्या आणि २ दिवसांनी निकाल आला कि, तुमच्या इंग्रजीवर मातृभाषेचा प्रभाव आहे. रडायचे बाकी होते आता. त्यांच्याबद्दल काहीच तक्रार नाही, असतील त्यांच्या काही अटी ज्या मी पूर्ण करू शकत नव्हतो. पण मी इंग्रजी जरा सुद्धा चुकीचा बोलत नव्हतो हे ही तेवढंच खरं. आणि माझ्या बरोबर नकार मिळणारे इंग्रजी माध्यमांचे सुद्धा होते बरका! म्हणजेच इंग्रजी माध्यमात शिकून सुद्धा फ़ायदा नाही, जर अशा आंतरराष्ट्रीय कॉल सेंटर मध्ये नोकरी हवी असेल तर त्यासाठी पूर्णपणे वेगळा अभ्यास करावा लागतो. अर्थात ब्रिटीश उच्चार पद्धती, अमेरिकन उच्चार पद्धती वगैरे.

संभाजी पार्क जवळच्या Macdonalds मध्ये मुलाखत दिली. माझ्यासोबत अनेक मुले होती, वेगवेगळ्या केशभूषा केलेली आणि यो-ड्यूड या पद्धतीचे इंग्रजी बोलणारी. अगदी माझ्यासोबत त्यांना Inox मधल्या Macdonalds मध्ये नोकरी सुद्धा मिळाली. पहिल्या दिवशी आम्हा सर्वांना फरशा साफ करणे, बाथरूम साफ करणे अशी कामे देण्यात आली. अधून मधून मॅनेजर येउन पहायचे कि काम कसे चालले आहे, २-४ शब्द बोलायचे आणि निघून जायचे. पहिल्या दिवशी सकाळी मी माझ्या कामाला बाथरूम मधून सुरुवात केली आणि त्याच दिवशी संध्याकाळ पर्यंत मला काउंटर च्या आतमधून कॉल्ड-ड्रिंक भरून देण्यापर्यंत बढती सुद्धा मिळाली. ते सर्व यो-ड्यूडस संध्याकाळी सुद्धा बाथरूम साफ करत होते, आपल्या चुकीच्या इंग्रजीमध्ये फाड फाड बोलून आणि अर्थात कुरकुर करून सुद्धा. ७ च दिवसात मला माझ्या क्षेत्रातली नोकरी मिळाली, आणि मी MACD सोडले.

ही नोकरी होती, online लॉटरी मध्ये. Inlott-E-Gaming चेन्नई च्या कंपनीमध्ये. त्यांची पुण्यात ज्या दुकानांमध्ये लॉटरी चालायची तिथल्या संगणक दुरुस्तीची नोकरी होती. तिथे खूप शिकलो. सायकलला मागे CPU बांधून पूर्ण पुण्यात संगणक दुरुस्ती करत फिरायचो. मी पुण्यातल्या सगळ्या चहाच्या टपरयांमध्ये चहा पिलेला आहे. पूर्वेकडे शिरूर, उत्तरेकडे मंचर, नारायणगाव, पश्चिमेकडे तळेगाव, आणि दक्षिणेकडे खेड शिवापूर सगळीकडे फिरून संगणक दुरुस्ती केली. लॉटरिची दुकाने शहरात सर्वत्र आहेत, अगदी बुधवार पेठेतल्या कुंटण खान्यांमध्येसुद्धा. ज्या वेळेस मला सर्व प्रथम तिथे जावे लागले तेव्हा खूप घाबरलो होतो, पोटात भीतीचा गोळा आला होता. ते दुकान सुधा अगदी "त्या" झाडाच्या खालीच होते. संगणक नादुरुस्त म्हणजे लोकांचा रोष. दुकानदाराचा रोष, कारण त्यांचा धंदा बुडायचा आणि लोकांची लॉटरी. संगणक दुरुस्त करताना पावडर, भडक लिपस्टिक लावलेल्या स्त्रिया आजू बाजूला येउन उभ्या रहायच्या, कधी कधी डोळ्यात डोळे घालून पहायच्या, घाम फुटायचा, पण काय करणार माझ्या क्षेत्रातला अनुभव मिळणे अत्यंत गरजेचे होते. ३-४ वेळा त्या भागातले कॉल केल्यावर भीती मेली. कामातले कौशल्य पाहून दुकानदार खुश व्हायचे, office मध्ये सांगायचे सुचिकांतलाच पाठवा दुरुस्तीसाठी.

काही दिवसांनी एक विचित्र प्रसंग घडला. वारजे पुलाजवळ काही लॉटरिची दुकाने होती. रिक्षामधून उतरलो, आणि ५० मीटर लांब असतानाच पाहिले कि पोलिसांनी त्या लॉटरीच्या दुकानांवर छापा टाकला होता, कारण त्या दुकानांमध्ये अनधिकृत लॉटरी तसेच मटका हा प्रकार सुद्धा चालायचा. स्वतःला भाग्यवान समजलो कि त्या वेळेस मी तिथे नव्हतो आणि सरळ घर गाठले. office मध्ये सांगून ठेवले परत मी काही तिथले call करणार नाही. नोकरीवरून काढले तरी बेहत्तर.

अगदी थोड्याच दिवसात "Wipro Technologies" मध्ये मुलाखत दिली, वाकडेवाडी रस्त्यावर कार्यालय आहे त्यांचे. तिथेसुद्धा HR फेरी पर्यंत पोहोचलो. HR ने काही प्रश्न विचारले त्यांना माझी काही उत्तरे :-
प्रश्न - तुम्हाला Wipro मध्ये काम करावेसे का वाटते?
उत्तर - विप्रो चे कर्मचारी सर्वात समाधानी कर्मचारी म्हणून ओळखले जातात (स्मित करून). मग रामायण कि विप्रो किती चांगली आहे वगैरे.
प्रश्न - तुमच्या biodata नुसार तुमच्या शिक्षणात खंड पडला आहे, कारण?
उत्तर - आमचा टेलरिंग चा धंदा आहे, वडिलांना मदत करत होतो. (११वि सायन्स ला नापास झालो होतो हे कशासाठी सांगू?)
माझी निवड झाली. मग ६ महिने टिच्चून काम केले. मला साईट मिळाली होती – IBM येरवडा. जबरदस्त मेहनत घेतली. वेळप्रसंगी डबल शिफ्ट मध्ये काम केले. हुशार/दिग्गज/माझ्यापेक्षा चांगलं इंग्रजी बोलणारे असून सुद्धा तिथे माझा प्रभाव पडला. कारण कुरकुर न करता, पूर्ण मन लाऊन मी काम करायचो. काही मुले office boy बरोबर नसेल तर CPU एका ठिकाणहून उचलून दुसरीकडे ठेवायची सुद्धा नाहीत. पण मी मात्र न लाजता ही सुद्धा कामे करायचो. बाकीच्यांना न जमलेल्या दुरुस्त्या मी केल्या त्यामुळे आपोआपच आपल्या कामाचा दरारा निर्माण झाला. मी एकमेव होतो ज्याने IBM चे कोलते-पाटील, मगरपट्यामध्ये ४०० संगणकांचे जाळे बनवताना सिंहाचा वाटा उचलला, त्यासाठी दिवस रात्र मेहनत घेतली. त्याचे फळ लवकरच मिळाले.

नोकरी. कॉम वर रेस्युमी ठेवला होता (2006). इंग्लंड मधून मला फोन आला. माझ्याकडे क्योसिरा कंपनीचा टाटा इंडिकॉमचा CDMA भ्रमणध्वनी होता. मी बोलल्यावर ३-४ सेकंदांनी तिकडून प्रतिसाद मिळायचा. पहिल्या फेरीत यशस्वीरीत्या उत्तीर्ण झालो. प्रत्यक्ष मुलाखतीसाठी गिगास्पेस मध्ये बोलावले. तिथे सुद्धा ज्यांनी मुलाखत घेतली ती ब्रिटीश व्यक्ती होती. त्यांनि सुद्धा विचारलेल्या सर्व प्रश्नांची योग्य ती उत्तरे दिली. आणि मी त्यांच्या बरोबर काम करण्यात किती उत्सुक आहे हे माझ्या हावभावांमधून दाखवून दिले. मला ती नोकरी मिळाली आणि आज ९ वर्षांनी अजून ३ नोकऱ्या बदलून मी मॅनेजर पदावर कार्यरत आहे.

तात्पर्य - इथे माझे कौतुक करण्याचा हेतू अजिबात नाही तसेच मी खूप काही आयुष्यात मिळवलय असे सुद्धा नाही. अभिमान आहे तो फक्त मराठी शाळेमध्ये शिकल्याचा. मला माझ्या शाळांनी, आणि पालकांनी काही महत्वाच्या गोष्टी शिकवल्या. पक्कं इंग्रजी व्याकरण, कष्ट करण्याची तयारी, व्यवहारातील हुशारी आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे, पडेल ते काम करण्याची तयारी - मराठी शाळेत असताना, सर्व प्रकारची कामे केली आहेत. शाळेत गेल्या गेल्या वर्ग स्वच्छ्य झाडून काढणे, फळ्यावर त्या दिवशीची तारीख टाकणे, जेवणाच्या मोठ्या सुट्टीनंतर पडलेले खरकटे केरसुणीने झाडून काढणे, शाळेतला कचरा गोळा करणे, वर्ग सजवणे, घंटा देणे, कार्यक्रमांच्या वेळेस दुकानातून किरकोळ गोष्टी विकत आणणे इ.

!अर्थात जीवन कसे जगावे याचे शिक्षण!

आज “पैसा फेक तमाशा देख” च्या जमान्यात जिथे प्रत्येक ठिकाणी वातानुकुलीत आहे, प्रत्येक ठिकाणी पैसा ओतून शिक्षणाशिवाय बाकी गोष्टींवर जास्त भर दिला जातो अशा वातावरणात मी शिकलो असतो तर मला नाही वाटत कि मी, कुंटणखान्यात जाउन संगणक दुरुस्ती केली असती किंवा सायकल वर फिरून नोकरी केली असती, किंवा MACD मध्ये आनंदाने बाथरूम साफ केले असते,