लक्ष्मणः व्हेरी व्हेरी स्पेशल!

फारएन्ड's picture
फारएन्ड in जनातलं, मनातलं
7 Oct 2010 - 10:25 am

गेली दहा वर्षे अनेक वेळेस दिसलेले चित्र: ऑसीज नी लावलेली टाईट फिल्डींग, च्युईंग गम चघळत मैदानावरचे आणि बाहेरचे सगळे डावपेच कोळून प्यालेला कप्तान आणि दुसर्‍या टीम ला कोणत्याही परिस्थितीत हरवायचे या एकाच विचाराने खेळणारा "बॅगी ग्रीन" घातलेला आक्रमक संघ. बॅट्समन च्या सर्व त्रुटी हेरून त्याप्रमाणे बोलिंग चालू असते. एकापाठोपाठ एक बॅट्समन परततात. ऑस्ट्रेलियाला विजय समोर दिसू लागतो. "आता फक्त समोरचे दोन उडवले की मग शेपूट..." वगैरे विचार त्यांच्या डोक्यात चालू असताना त्या दोघांपैकी एकाला एकदम आपली कला सादर करायची हुक्की येते. आणि मग चौफेर फटकेबाजी चालू होते. शॉट्स ही असे की फिल्डर्स नी बॉल अडवायचे सोडून बघत राहावे, आणि बोलर ने "हा बॉल तिकडे कसा काय गेला" विचार करत रन अप कडे परत जावे...

वॉर्न च्या लेग स्पिनला विरूद्ध दिशेने मिडविकेट ला (ऑन साईड) सतत मारल्याने कंटाळून शेवटी स्टीव्ह वॉ तेथे एक फिल्डर लावतो. वॉर्न पुन्हा तसाच बॉल टाकतो. "आता काय करशील" असा विचार त्याच्या डोक्यात यायच्या आतच लक्ष्मण स्वत: लेग साईड ला मागे जाउन आता मोकळ्या झालेल्या ऑफ साईडला फोर मारतो. स्क्रीन वर वॉर्न चा हताश चेहरा आणि मागे "इडन गार्डन" वर ओरडणारे एक लाख लोक! परदेशी संघांच्या सगळ्या अभ्यासाला, कॉम्प्युटर, व्हिडीओ टेप्स अ‍ॅनेलिसिस ना एका अस्सल भारतीय कलाकाराने केवळ आपल्या कौशल्याच्या जोरावर हरवल्याचे अविस्मरणीय दृश्य!

व्हेरी व्हेरी स्पेशल लक्ष्मण ने मार्क टेलर पासून ते आता पाँटिंग च्या संघांची अवस्था अशी केलेली आहे. एरव्ही लक्ष्मण संघात असून सुद्धा दिसत नाही. कधीकधी नसतो ही.

"Everytime he plays against us he comes up with something special and the next thing we read after the series is he is dropped! It leaves me completely bewildered."

अ‍ॅडम गिलख्रिस्टचे हे लक्ष्मणबद्दलचे वाक्य. स्थळ सिडने, जानेवारी २००४. सिरीज मधे आधी एकदा द्रविड बरोबर ३००+ रन्स ची भागीदारी करून झालेली. आता सचिन बरोबर आणखी ३५१. त्यात याच्या १७८ आणि क्वचित दिसणारे उदाहरण म्हणजे सचिन च्या २४१* पेक्षाही प्रेक्षणीय.

त्याआधी कलकत्त्याची द्रविड आणि त्याची ३७६ ची भागीदारी तर सर्वांना माहीतच आहे. ऑस्ट्रेलियाने १६ टेस्ट्स सलग जिंकलेल्या. "इडन" वर भारताला फॉलोऑन दिल्यावर तिसर्‍या दिवसअखेर शँपेन वगैरे मागवलेल्या. पण चौथ्या दिवशी भारताचे कोणीच आउट होणार नाही आणि पाचव्या दिवशी आपण सगळेच आउट होउ हे १६ मॅचेस मधे पराभव ठाउक नसलेल्या कांगारूंच्या स्वप्नात देखील आले नसेल.

लक्ष्मण ने ऑस्ट्रेलियाला हाणलेला मी पहिल्यांदा बघितला तो कलकत्त्याच्या मॅचमधे १९९८ ला, त्या "सचिन वि. वॉर्न" सिरीज मधे. आमच्या कंपनीला गुरूवारी सुट्टी असायची. आदल्या दिवशी चालू झालेल्या या मॅचमधे खास आमच्यासाठी ऑस्ट्रेलिया पहिल्याच दिवशी सर्वबाद झाले. पूर्ण दिवस भारताची बॅटिंग बघायला मिळणार, त्यात फॉर्मात असलेला सचिन, कलकत्त्याला नेहमीच चांगला खेळणारा (आणि तोपर्यंत आवडत असलेला) अझर यांच्या बद्दलची उत्सुकता जास्त. पण सिद्धू बरोबर सलामीला लक्ष्मण आला आणि तेथून ऑस्ट्रेलियाके बुरे दिन शुरू हो गये तेव्हा त्याने मारलेल्या ९५ रन्स ही पुढच्या गोष्टींची चुणूक होती याची कल्पना तेव्हा नव्हती.

पण तो खरा सलामीचा बॅट्समन नाही. आपल्याकडे सगळी मधली फळीच असल्याने बहुधा चिठ्ठ्या टाकून सलामीवीर निवडत असावेत. पण जेव्हा लक्ष्मण ला मधल्या फळीत खेळता आले तेव्हा त्याचा खरा खेळ दिसू लागला. मग २००१ मधे कलकत्ता, २००२ मधे विंडीज, २००३ मधे पुन्हा ऑस्ट्रेलिया, २००४ मधे पाक अशा बर्‍याच वेळेस तो चांगला खेळला, पण ऑस्ट्रेलिया वगळता तो फारसा उठून दिसला नाही. बर्‍याच वेळा संघ अडचणीत असताना शेपटाबरोबर तो ६०-७० रन्स काढायचा पण इतरांच्या चमकदार शतकांपुढे त्या लक्षात यायच्या नाहीत.

२००१ च्या त्या प्रसिद्ध सिरीज मधे ऑस्ट्रेलियाविरूद्ध त्याचे रन्सः २०, १२, ५९, २८१, ६५ आणि ६६.

नंतर लगेच झिम्बाब्वेविरूद्धच्या सिरीज मधे: २८, ३८, १५ आणि २०!

अशी बरीच उदाहरणे सापडतील. असा चाचपडत खेळत संघाच्या आत बाहेर चालू राहते. पाटा विकेट्स, ट्वेंटी २० वगैरेच्या अ‍ॅक्शन मूव्हीज मधे कलाकारांची गरज नसते, फक्त फाईटिंग करणारे लागतात. मग पुन्हा ऑस्ट्रेलिया सिरीज येते, चेंडू पिचवरून डोक्यापर्यंत उडू शकतो हे नव्याने कळते. कॉमेंटेटर्सच्या भाषेत सांगायचे तर "बॉईज" आणि "मेन" मधला फरक दिसू लागतो. आणि पुन्हा लक्ष्मण मॅच जिंकून देतो. नवीन ऑस्ट्रेलियन बोलर्स ना "मॅग्राथ किंवा वॉर्न म्हणत होते ते बरोबर होते" असे जाणवेपर्यंत मॅच हातातून गेलेली असते. लक्ष्मण बहुधा त्याची आर्टिस्ट्री दाखवायची वेळ निवडतो. त्या वेळेआधी मॅच धोक्यात असते आणि त्यानंतर जिंकलेली असते हे केवळ साईड ईफेक्ट्स!

त्याच्या २००३ मधल्या अशाच एका सुंदर शतकाचे वर्णन एका ऑस्ट्रेलियन पत्रकारा च्या शब्दातः

"Waving boundaries off both feet through cover, he transfixed the SCG crowd during the second session that revived India and the series. Mitchell Johnson was taken for 18 from five balls as Laxman split a crowded offside field and when he grew bored of hitting to cover, he worked towards square leg and mid-on with shots few Australians would have considered - or known how to play"

बीसीसीआय ला नम्र विनंती: जे काय ५०, २०, ५ ओव्हर्सचे गल्ली क्रिकेट खेळायचे ते खेळा. फालतू बोलर्सना १० यार्डवर असलेल्या बाउंड्रीच्या पलिकडे मारलेल्या फटक्यांना, सिक्सर्स, डीएलएफ मॅक्सिमम काय म्हणायचे ते म्हणा, त्यांना त्याबद्दल मिलीयन डॉलर्स द्या. पण वर्षातून निदान १०-१२ अशा टेस्ट्स होतील याची काळजी घ्या. आणि हो. बाकी विचार स्वातंत्र्य वगैरे ठीक आहे. पण सचिन, द्रविड आणि लक्ष्मण ला ते स्वतः ठरवेपर्यंत निवृत्त कधी होणार हे विचारायची पत्रकारांना बंदी करा :)

क्रीडाप्रतिक्रिया

प्रतिक्रिया

स्वैर परी's picture

7 Oct 2010 - 10:46 am | स्वैर परी

लक्षमण रावांचा विजय असो! काय खेळलाय राव! भारि च एकदम!

इन्द्र्राज पवार's picture

7 Oct 2010 - 10:47 am | इन्द्र्राज पवार

"....पण सचिन, द्रविड आणि लक्ष्मण ला ते स्वतः ठरवेपर्यंत निवृत्त कधी होणार हे विचारायची पत्रकारांना बंदी करा."

+ हे वाक्य करोडो क्रिकेटप्रेमींचे आहे असेच म्हणतो.

बाकी व्हीव्हीएसबद्दल बोलताना/लिहिताना सर्वप्रथम काय आठवते ते त्याचे गॅलरीत उत्सुकतेने बसलेल्या, आपल्या सहकार्‍यांच्याकडे पाहत केलेले आश्वासक हास्य ! त्याचे ते हास्य म्हणजे पुढील चमकदार कामगिरीचा एक दाखलाच असतो.

अतिशय छान आठवणी सांगितल्या आहेत धागाकर्त्यांनी....विशेषतः गिलीची...जी नजरेतून सुटली होती.

इन्द्रा

ब्रिटिश टिंग्या's picture

7 Oct 2010 - 10:53 am | ब्रिटिश टिंग्या

मस्त रे फारेंडा!

योगी९००'s picture

7 Oct 2010 - 11:09 am | योगी९००

जबरा खेळी..आणि उत्तम आढावा..

लक्ष्मण निवृत्त झाला की ऑस्ट्रेलिया National Holiday जाहीर करणार (संदर्भ : एक ढकलपत्र) ...हे पटले.

भारतीय's picture

7 Oct 2010 - 11:33 am | भारतीय

हॅट्स ऑफ टू लक्ष्मण.. !!

लेखही छान लिहिलाय..

मला आलेल्या ढकलपत्रातील हे एक वाक्य :-
"#Gandhiji's last words were - 'Hey Ram', Ponting's last words would be 'Hey laxman !' "

संदीप चित्रे's picture

7 Oct 2010 - 12:22 pm | संदीप चित्रे

लक्ष्मणची कलाकुसर नुकती पुन्हा एकदा पाहिली आणि भारत दौर्‍याची सुरूवात मस्त झाली !
>> बाकी विचार स्वातंत्र्य वगैरे ठीक आहे. पण सचिन, द्रविड आणि लक्ष्मण ला ते स्वतः ठरवेपर्यंत निवृत्त कधी होणार हे विचारायची पत्रकारांना बंदी करा
१००% सहमत रे मित्रा...
@ भारतीय,
>> "#Gandhiji's last words were - 'Hey Ram', Ponting's last words would be 'Hey laxman !' :)
हे वाक्य एकदम आवडले :)

सचिन, द्रविड आणि लक्ष्मण ला ते स्वतः ठरवेपर्यंत निवृत्त कधी होणार हे विचारायची पत्रकारांना बंदी करा
बरोबर

भाऊ पाटील's picture

7 Oct 2010 - 1:09 pm | भाऊ पाटील

जे.पी. मॉर्गन गायब झाल्यापासुन एवढा सुंदर लेख वाचायला मिळाला नव्हता

बिपिन कार्यकर्ते's picture

7 Oct 2010 - 1:15 pm | बिपिन कार्यकर्ते

छानच.

शेवटच्या परिच्छेदाशी खूपच सहमत.

मृत्युन्जय's picture

7 Oct 2010 - 1:32 pm | मृत्युन्जय

ढकलपत्रातील काही व्हेरी व्हेरी स्पेशल वाक्ये:

#The day VVS LAXMAN retires from Test cricket, it will be a National holiday in Australia

#Flash: Home Ministry has issued advisory for all people named Laxman against traveling to Australia

#I wont be surprised if Laxman is made honorary Australian citizen: better to have him on your side than a constant thorn in the flesh...

#I hereby declare that I am starting proceedings to find LaxmanJanmabhoomi so we can build a Laxman temple.

#Last week belonged to Ram. This week belongs to Laxman

#Lets demolish the hospital where Laxman was born n build a bhavya Laxman mandir!

#Sydney se 50-50 kos door gaon me jab koi cricketer rota hai..toh uski maa kehti hai beta chup hoja nahi toh laxman aa jaega

#Gandhiji's last words were - 'Hey Ram', Ponting's last words would be 'Hey laxman'

फ्रॅक्चर बंड्या's picture

7 Oct 2010 - 2:30 pm | फ्रॅक्चर बंड्या

बीसीसीआय ला नम्र विनंती: जे काय ५०, २०, ५ ओव्हर्सचे गल्ली क्रिकेट खेळायचे ते खेळा. फालतू बोलर्सना १० यार्डवर असलेल्या बाउंड्रीच्या पलिकडे मारलेल्या फटक्यांना, सिक्सर्स, डीएलएफ मॅक्सिमम काय म्हणायचे ते म्हणा, त्यांना त्याबद्दल मिलीयन डॉलर्स द्या. पण वर्षातून निदान १०-१२ अशा टेस्ट्स होतील याची काळजी घ्या. आणि हो. बाकी विचार स्वातंत्र्य वगैरे ठीक आहे. पण सचिन, द्रविड आणि लक्ष्मण ला ते स्वतः ठरवेपर्यंत निवृत्त कधी होणार हे विचारायची पत्रकारांना बंदी करा

आवडला लेख ...
शेवटचा परिच्छेद फार आवडला ..

मेघवेडा's picture

7 Oct 2010 - 2:30 pm | मेघवेडा

लक्ष्मण एक कलाकार आहे कलाकार! कधीही विनाकारण घाईगडबड नाही. चेहर्‍यावर कधी ताणतणाव नाही. थंड डोकं. त्याला खेळताना पाहताना खेळ संपूच नये असं वाटत राहतं. बॅटिंग ही एक कला आहे हे तो त्याच्या एकापेक्षा एक खेळींनी पुन्हा पुन्हा सिद्ध करतो! एखाद्या प्रतिभावंत चित्रकार, कवी अथवा साहित्यिकाइतकाच त्याच्यातला कलाकारही मला भावतो. इतकी सुंदर अदाकारी की एकदा पाहून मन भरत नाही, आणि मी खुळा टिव्हीकडे पाहत म्हणत राहतो, " मज सांग लक्ष्मणा तुज पाहू किती?"

नि ऑस्ट्रेलियाविरुद्धचे सामने म्हणजे कहर. सिवा परवा म्हणाला, "ही ऑल्वेज रिझर्व्हस हिज बेस्ट फॉर ऑसीज!" अगदी योग्य कमेंट. अशा हाय व्होल्टेज रायव्हल्रीज या ट्रिगर ठरत असाव्यात लक्ष्मणासाठी. अथवा तो झिम्बाब्वेविरूद्ध वा बांग्लादेशविरुद्ध खेळणारा लक्ष्मण नि ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध खेळणारा लक्ष्मण निराळे भासले नसते.

छान लिहिलंय फारेण्डा. शेवटच्या परिच्छेदाशी पूर्णपणे सहमत! :)

विकाल's picture

7 Oct 2010 - 3:05 pm | विकाल

नाद भरी...

"जे पी मोर्गन" यान्ची आठवण झाली.

असेच नजाकतदार चौकार मारत राहा...!

"शारजाच्या वादळी खेळीत सचिनला सुन्दर साथ देणारा लक्ष्मणच होता. पुन्हा ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध !"

असुर's picture

7 Oct 2010 - 3:31 pm | असुर

लक्ष्मण खरोखर गुणी खेळाडू आहे! कदाचित १५ वर्षे आधी जन्माला आला असता, तर अनेक विक्रम स्वत:च्या नावे केले असते त्याने!
त्याची नजाकत, अदाकारी, स्ट्रेट ड्राईव्ह, कव्हर ड्राईव्ह, कट, फ्लीक तर अप्रतिम आहेच, पण तितकाच वाखाणण्याजोगा आहे तो त्याचा शांतपणा, पेशन्स आणि त्याची एकाग्रता!
आत्ताच्याच सामन्यात पहा, सचिन आणि त्याने फटकेबाजी करुन मॅच आवाक्यात आणली पण त्यानंतर सचिन औट झाला, आणि मग रांगच लागली! तिथेच समोरच्या बाजूने हा मनुष्य गीतेतले श्लोक वाचून आल्यासारखा 'कर्म करतो, फळाची अपेक्षा करित नाही' च्या चालीवर रन्सा ठोकतोय. कुठेही विषाद नाही, चिडचिड नाही, हाराकिरी करुन विकेट फेकणं नाही! धोनी औट झाला तेव्हा सुद्धा त्याची एकाग्रता तीळमात्रही ढळली नाही! इशांतला हाताशी धरुन त्याने विजय अक्षरश: कांगारुंच्या घशातून ओढून आणला. विजय मिळाल्यावर सुद्धा कुठेही त्याचं अतिरेकी प्रदर्शन नाही. फक्त बॅट आणि हेल्मेट उंचावून ड्रेसिंग रूम कडे बघून एक स्माईल, आणि रैना-ओझाला एक कडकडून मिठी!
नव्या खेळाडूंनी त्याच्याकडून शिकाव्यात अश्या अनेक महत्वाच्या गोष्टी आहेत !

फारएंडभौ, तुम्ही लैच भारी लेख वाचायला दिल्याबद्दल धन्स!

--असुर

परिकथेतील राजकुमार's picture

7 Oct 2010 - 5:34 pm | परिकथेतील राजकुमार

ओ फारएन्ड शेठ, जरा कुठे गुंगलो लेखनात तोवर तुमचा लेख संपला पण :( ह्याला काय अर्थ आहे ? अहो व्हेरी व्हेरी स्पेशल माणसावर जरा अजुन जोरदार आणि त्याच्या लाँग इनिंग सारखाच एक लेख येउ द्या :)

वरचे लेखन आवडले हे वे सां न ल.

श्रावण मोडक's picture

7 Oct 2010 - 5:57 pm | श्रावण मोडक

वेळीच आलेलं छान स्फुट.

गणपा's picture

7 Oct 2010 - 6:16 pm | गणपा

+१
सर्वांशी सहमत.

मी-सौरभ's picture

9 Oct 2010 - 7:35 am | मी-सौरभ

गणपा भौ शी सहमत..

उपास's picture

7 Oct 2010 - 7:03 pm | उपास

फारेंडा मस्त लिहीलयस पण फारच आटोपतं घेतलस.. एखाद्या टेस्ट सारखं येउंदे क्रमशः वर क्रमशः :-)) मला वाटलंच जे.पी., मेवे. डानराव ह्यांच्याकडून येईलच आता मेजवानी आणि हो मस्त फोटू चढव त्याचा ह्या लेखात..
*शेवटचा परिच्छेद विशेष आवडला*

मस्तच!!!!

क्रिकेट बघण्याचा एवढा आनंद देणार्‍या लक्ष्मणाबद्दल न बोलता फक्त बॅटींग बघत बसावं वाटतं..... :)

बेसनलाडू's picture

7 Oct 2010 - 8:50 pm | बेसनलाडू

समयोचित आणि सुंदर लेखन. आवडले.
(लक्ष्मणफ्यान)बेसनलाडू

चिगो's picture

7 Oct 2010 - 11:03 pm | चिगो

मस्त ओघवतं विवेचन.. लक्ष्मण म्हणजे "नेमेसिस" आहे कांगारुंसाठी..

३_१४ विक्षिप्त अदिती's picture

7 Oct 2010 - 11:07 pm | ३_१४ विक्षिप्त अदिती

मस्त लिहीलं आहेस फारेण्डा, आणि शिवाय लक्ष्मणचा देव बनवलेला नाही हे जास्तच आवडलं.

३_१४ विक्षिप्त अदिती's picture

7 Oct 2010 - 11:07 pm | ३_१४ विक्षिप्त अदिती

प्रकाटाआ

उत्खनक's picture

19 Mar 2013 - 2:33 pm | उत्खनक

फार फार आवडलेला लेख. :)