धर्मसंस्थेचे ऋण-व्याज व्यवहारातील हस्तक्षेप आणि अज्ञानश्रद्धा

समजुन घ्यावे... त्याच्या आतच विनाकारण वरडु नये.

याचे प्रयोजन काय ?

ऋण आणि व्याज यांचा उपयोग करुन फसवणूक करणारी सावकारी, अव्वाच्या सव्वा व्याजदर, गुलामी अथवा वेठ बिगारी करवणे, कुटूंबाचा साराच निवारा अथवा देशाची संपूर्ण स्वावलंबनच संपवणे अशा गोष्टीं विरुद्ध धर्मसंस्थांनी नैतीक जबाबदारी म्हणून सामाजिक प्रबोधनाचा प्रयत्न करुन, आर्थीक दुर्बळांच्या मागे आर्थीक स्रोत उभे करण्यास सधनांना प्रवृत्त करणे ह्यात धर्मसंस्था सकारात्मक जबाबदारी निश्चितच निभावू शकते.

हे समजून घेणे नाही का ? हि समजून घेणारी भूमिका आपल्या पाहण्यात आत्ता पर्यंत किती वेळा आली आहे ?

आता उलट नाण्याची दुसरी बाजू जी वरील लेखात मांडली आहे ती समजून घेण्याचा अज्ञानश्रद्ध ग्रंथप्रामाण्य आणि अज्ञानश्रद्ध शब्दप्रामाण्यात का असू नये ? अर्थशास्त्र और गव्हर्नन्स के अंगने आपका क्या काम है ? हा प्रश्न धर्मसंस्थेने अभिप्रेत परीघ ओलांडल्यामुळे निर्माण होतो किंवा कसे.

मुद्रा, चलन आणि वस्तु विनिमय, मागणी-पुरवठा, तेजी मंदीची चक्रे अर्थशास्त्राच्या परिघात येतात तो स्वतंत्र मोठ्या अभ्यासाचा विषय आहे. जेणो काम तेणो ठाये. (कथीत) धार्मीकपुस्तके लिहिले गेले त्या काळात अर्थशास्त्रीय विचार आणि लोकशाही राज्यव्य्वस्था प्रगत नव्हत्या आज अर्थशास्त्रीय विचार आणि लोकशाही राज्यव्य्वस्था प्रगत स्थितीत उपलब्ध असताना मानवी जिवनातील अज्ञानमुलक अडथळे नाही तिथे कुरवाळण्यात काय पॉईंट आहे. धर्मसंस्थेने स्वत:च्या कार्यक्षेत्राच्या मर्यादा ओळखावयास हव्यात आणि धर्मसंस्था स्वतःच्या परीघाच्या मर्यादा ओळखण्यात नापास होत असेल तर लोकांनी धर्मसंस्थेस स्वतःची मर्यादा ओळखण्यास येत असलेल्या अपयशाची मर्यादा ओळखावयास हवी.

उलट्या क्रमाने येतो

मुद्दा क्रमांक १) धर्मसंस्थांची याविषयीची त्यांच्या परीघाबाहेर जाऊन अनावश्यक आणि अज्ञानमुलक अर्थशास्त्र आणि राज्यसंस्थेतील ढवळाढवळ

मुद्दा क्र. २) कर्ज घेणाय्राचे तारण पूर्णतः जप्त करणे अथवा आजीबात जप्त न करणे या दोन्हीही टोकाच्या भूमिका आहेत. २अ) किमान सुरक्षा कवचास अपवाद देऊन अधिकतम तारण जप्त करण्यास हरकत नाही म्हणताना अधिकतम भांडवलाची उपलब्धता भांडवलाच्या उपयोगातील एफीशीअन्सी साठी खासगी कमर्शीअल बँकिंगचे कशी तारक ठरु शकते ते समजावून घेण्याची देण्याची गरज असते आणि नेमक्या या स्तरावर ध्रर्मसंस्थाचे काही दृष्टीकोण अथवा वर्तन अज्ञानमुलक असू शकते.
२ब) कोणत्याही ऋण-व्याज व्यवहाराला मानवी चेहरा असतो, (पेंशन स्कीम्सचा अपवाद सोडून) व्यक्तीशः राहत्या घरावर कर्ज घेण्याच्या मी नैतीक दृष्टीने विरोधात आहे आणि कुणी असे कर्ज समजा माझ्याकडून घेतले तर त्याच्या कुटूंबाच्या डोक्यावर छतासाठी किमान एक खोली शिल्लक रहावी असे मला मानवी भूमिकेतून वाटते.
२क) उत्पन्नाचा स्रोत जसे की शेती आहे तारण म्हणून पूर्ण शेतीच जप्त केली तर कुटूंबाचा उत्पन्नाचा स्रोत पूर्ण बंद होतो. ॠण घेण्याच्या जोखीमरुपी द्युताचा निर्णय भले युधीष्ठीर घेत असतो पण त्याच्या परीणामांची क्षती युधीष्ठीराच्या उर्वरीत कुटूंबास उठवणारी ठरु नये
२ड) ऋण-व्याज व्यवहाराच्या कोणत्याही परीणामातून गुलामी, वेठबिगारी बालमजदूरी हे परिणाम असू नयेत
२ई) अतीव्याज सावकारी, फसवणूकी आणि पैसे वसुलीच्या मेथडॉलॉजीत अमानवता घडू नयेत म्हणून अंकुष हवा.
३) मुद्दा क्रमांक २ब, २क, २ड, २ई काळजी घेण्याची कार्यकारी जबाबदारी राज्यसंस्थेची आहे धर्मसंस्थेने या राज्यसंस्थेच्या कार्यकारी जबाबदारीत ढवळा ढवळ करण्याचे कारण नाही.
४) २ब, २क, २ड, २ई बाबत अर्थशास्त्र अर्थ संस्था आणि राज्यसंस्था यात ढवळा ढवळ न करता, अंधश्रद्धा म्हणून अथवा एखाद्या पुस्तकाने, माणसाने, देवाने सांगीतले म्हणून नव्हे तर मानवी भूमिकेतून नैतीक प्रबोधन धर्मसंस्थेने करण्यास हरकत नसावी.

तेच ना वड्याचे तेल वांग्यावर निघू नये

गणिताला वैदिक गणित म्हटलं तर चालतं !

गणितशास्त्राला न झेपणारे अथवा अज्ञानश्रद्ध ग्रंथ प्रामाण्य त्यात आले तर त्यावर टिका होणारच. मग गणित विषयातील धर्मसंस्थेच्या आक्रमणाबद्दल प्रश्नचिन्हे उपस्थित होतील.

खगोलशास्त्रीय अंधश्रद्धा जसे की ग्रहणे, राहु केतु इत्यादींना राक्षस समजणे या आणि अशा अज्ञानश्रद्धांवर टिकेस हिंदू धर्मासही सामोरे जावे लागले आहे. इतर धर्मीयांच्या बाबतीत देर होते पण काळानुसार दुरुस्त येतात, शास्त्र आणि विज्ञानाच्या बाबतीत काळाची पावले मागे नेण्याचे प्रमाण कमी आहे ही त्यांची जमेची बाजू असे माझे व्यक्तिगत मत. चुभूदेघे.

पण ब्यान्केला इस्लामिक ब्यान्क म्हटलं तर...

आपली वैचारीक गल्लत होते आहे, आधूनिक अर्थशास्त्रावर आधारीत बँकींग केले आणि त्यात इस्लामिक, अरेबीक, ज्यू, ख्रिश्चन असे कोणतेही नाव बँकेस दिल्यास या धागा लेखास देणे घेणे नाही.

या धागा लेखातील टिका परीघा बाहेर जाऊन आधूनिक अर्थशास्त्राचे स्वातंत्र्य हिरावून घेणारे ग्रंथ अथवा शब्द प्रामाण्यावर आहे. इथे बँकेच्या नावाचा संबंध नाही.