मिपावरील सर्व मान्यवरांना मन:पूर्वक अभिवादन!
लदाख़! भारताचा विलक्षण रमणीय प्रदेश! वस्तुत: ते एक ठिकाण किंवा पर्यटन स्थळ नसून एक अद्भुत जगत् आहे! लदाख़ असे जग आहे ज्यामध्ये बर्फाच्छादित पर्वत, नद्या, धबधबे, जंगल, दंग करणारे सरोवर, वाळवंट हे सर्व आहे! जणू लदाख़ एक युनिव्हर्स आहे ज्यामध्ये ह्या सर्व गोष्टी एकत्र बघता येतात. चार वर्षांपूर्वी पहिल्यांदा जेव्हा ह्या विश्वाचा थोडा आस्वाद घेतला होता, तेव्हापासून इथे परत येण्याची तीव्र ऊर्मी होती. त्यानंतर जेव्हापासून विलक्षण भारतीय ट्रेकर आणि साहसी प्रवासी नीरज जाटचा लदाख़ सायकल प्रवास वाचला, तेव्हापासून मनाशी ठरवलं की, लदाख़ला सायकलवरूनच जायचं. दोन वर्षांपूर्वीची ही गोष्ट आहे. त्याचा प्रवास बघून लगेचच एक गेअरची प्राथमिक सायकल विकत घेतली. दहा वर्षांच्या गॅपनंतर जीवनात सायकलचं पुनरागमन झालं. हळु हळु सायकल चालवण्याचं कौशल्य पुनरुज्जीवित होत गेलं. एका दिवसात दहा, पंचवीस, चाळीस, साठ किलोमीटर सायकलिंग असं वाढत गेलं. लवकरच शतकसुद्धा झालं. मध्ये मध्ये सायकलिंग खंडितसुद्धा व्हायचं; आणि नव्याने सुरूही व्हायचं. सायकल हातात घेतल्यानंतर दोन वर्षांच्या आतमध्ये सहा हजार किलोमीटरसुद्धा पूर्ण झाले ज्यामध्ये सात शतक आणि वीसहून अधिक अर्धशतकसुद्धा झाले. गेल्या वर्षी टारगेट फायरफॉक्स ही एडव्हान्स सायकलसुद्धा घेतली.
हाच क्रम पुढे सुरू राहिला आणि हळु हळु विश्वास येत गेला की, लदाख़ला सायकलीवरून जाता येऊ शकेल. योगायोगाने सर्व गोष्टी अनुकूल राहिल्या. हळु हळु लदाख़चा प्लॅन तयार झाला. परंतु जेव्हा जेव्हा सायकलीवर मोठा प्रवास करून यायचो, तेव्हा आतमधून इशारा यायचा- बस, झालं लदाख़ इथेच! जेव्हा उन्हाळ्यातल्या भर दुपारी रस्त्यामध्ये थकलेल्या स्थितीमध्ये पंक्चर काढण्याचा अयशस्वी प्रयत्न करायचो, तेव्हा वाटायचं झालं लदाख़ इथेच! सायकलवरून एक मोठा प्रवास करणं शिखर पार केल्यासारखं होतं. शिखर पार केल्यानंतर उतरून दरीमधल्या अंधारातून जावं लागतं. त्यावेळी वाटायचं पुरे झाला वेडेपणा! खूप झालं! पण दुस-या दिवशी परत ऊर्जा यायची. हाच क्रम पुढेही सुरू राहिला. शिखरानंतर दरी आणि परत नवीन शिखर. हळु हळु ग्रेड ५, ग्रेड ४ आणि ग्रेड १ चे घाटसुद्धा चढता येऊ लागले. महाराष्ट्रातल्या तोरणमाळ आणि पुण्याजवळच्या सिंहगडासारखे घाट सायकलीवरून पार केले. वाढणा-या स्टॅमिनाचा अंदाज येत होता. सुरुवातीला अगदी छोटा घाटसुद्धा सायकल चालवत जमायचा नाही. एक तृतीयांश सायकलवरून केल्यानंतर पायी पायी जावं लागायचं. हळु हळु सरावाने तोच चढ सायकलवर पार करता आला; परंतु तीन वेळा मध्ये थांबावं लागलं. नंतर तोच चढ न थांबता पार झाला. पुढे सलग चार वेळेस न थांबता जमू लागला. त्यानंतर तर तो चढ हायर गेअरवरसुद्धा करता आला. स्टॅमिना वाढत असल्याचा अनुभव असा आला.
स्टॅमिना वाढवण्यासोबत सायकलच्या मॅकेनिकचं कामसुद्धा शिकत गेलो. सायकल पूर्ण विलग करणे- जोडणे शिकलो. चाकं आणि पूर्णा सांगाडा वेगळा करणे शिकलो. पंक्चर आणि प्राथमिक ब्रेक सेटिंग- गेअर प्रणालीसुद्धा शिकलो. पंक्चर शिकताना मजा आली. अनेक वेळेस पंक्चर काढताना बघितल्यावर वाटायचं की ह्यात काय आहे शिकण्यासारखं? पण जेव्हा अर्धा दिवस सायकल चालवल्यानंतर खरोखर रस्त्याच्या काठाशी भर उन्हात सायकल उभी करून पंक्चर काढण्यासाठी बसलो तेव्हा खरी गत कळाली! पाच सहा वेळेस अयशस्वी प्रयत्नानंतर पंक्चर लावता आलं! परंतु ही गोष्ट चांगली होती की, मी स्वत:ला पाच- सहा वेळेस असफल होण्य़ाची संधी तरी दिली. त्यातूनच शिकत गेलो. लदाख़ला जाण्याआधी किमान सलग आठ दिवसाचा एखादा मोठा सायकल प्रवास करण्याचा विचार होता. पण तसं होऊ शकलं नाही. तसं झालं असतं तर अजून मोठा सराव झाला असता. परंतु त्याशिवाय इतर तयारी सुरू ठेवली. डिसेंबर २०१४ मध्ये सलग नऊ दिवसांमध्ये एकूण सुमारे ५५० किलोमीटर सायकल चालवली होती.
ह्या पूर्ण प्रयत्नांमध्ये महाराष्ट्रातील परभणीच्या सायकलिंग ग्रूपचे सदस्य, नीरज जाट आणि नांदेडचे एक सायकलिस्ट ह्यांनी खूप मार्गदर्शन केलं. २०१५ सुरू होईपर्यंत सायकलिंगमध्ये सातत्य वाढलं. वजनही हळु हळु कमी झालं. लदाख़ला जाताना सायकल ट्रेनमध्ये फोल्ड करून नेण्यावर खूप विचार केला. अनेक वेळेस तो जुगाड करून बघितला. सायकल दोन मिनिटात फोल्ड तर व्हायची; पण चाकं राहायची. त्यांना पोत्यात ठेवणं जमलं नाही. खूप विचार विमर्श आणि खटाटोप केल्यानंतर सायकल ट्रेनच्या पार्सलमध्येच ठेवण्याचा निर्णय घेतला.
सायकलीमध्ये नवीन चेन आणि मजबूत पण महाग असलेले नवीन टायर्स आणि ट्युब टाकली. चांगली सर्विसिंग करून घेतली. ही योजना सोलो सायकलिंग होती. सर्वांना आश्चर्य वाटलं; अनेक सूचना झेलाव्या लागल्या. निघताना एक्सेसरीज संदर्भातसुद्धा खूप सूचना ऐकाव्या लागल्या. मनातून ज्या गोष्टी आवश्यक वाटल्या; त्याच फक्त केल्या. सर्व तयारी झाल्यानंतर २६ मे ला लदाख़ला जाण्यासाठी निघालो.
मूळ योजना मनाली- लेह जाण्याची होती. मेच्या शेवटी उघडणारा मनाली- लेह रस्ता ह्या वर्षी उघडलाच नव्हता. किंबहुना तिथे मोठा बर्फ अजूनही होता. लवकर उघडण्याची लक्षणं नव्हती. म्हणून श्रीनगर रस्त्यानेच जावं लागलं. कारगिलपासून सायकलिंग सुरू करावसं वाटलं. अंबालापर्यंत ट्रेन, मग जम्मूपर्यंत बस, जम्मू ते श्रीनगर जीप आणि श्रीनगर ते करगिल जीप असा प्रवास झाला. जम्मू- श्रीनगरमध्ये ट्रॅफिक किंवा 'स्थानिक' कारणांमुळे अडकून राहण्याची वेळ आली नाही आणि सरळ पुढे जाऊ शकलो. अर्थात् सायकल ट्रेनमधून नेताना असंख्य अडचणी आल्या. दर वेळी काही जुगाड करावा लागला. शेवटी अंबाला कँटपासून कारगिल न थांबता पोहचलो.
श्रीनगरच्या पुढे सोनमर्ग आणि झोजिलामध्ये मोठा बर्फ होता. उन्हाळ्याच्या ह्या दिवसांमध्ये इतका बर्फ थोडा अनपेक्षित होता. सलग तीन दिवस प्रवास करून २९ मेला संध्याकाळी कारगिलला पोहचलो. कारगिलमध्ये एक साधं हॉटेल शोधलं आणि आराम घेतला. खाण्यासाठी बरं हॉटेल काही मिळालं नाही. कसेबसे बिस्किट- चिप्स खाल्ले. गमतीची एक गोष्ट अशी आहे की, कारगिल २७०० मीटर्स उंचीवर आहे आणि इथे हवा थोडी विरळ आहे. हवेचा दाब कमी असतो. त्यामुळे चिप्सचं पॅकेट आतून एअर टाईट असल्यासारखं दिसत आहे! कारगिलमध्ये सुरू नदीचा निनाद खरोखर रोमांचकारी आहे. करगिल! एलओसीवर आजचा मुक्काम!
परंतु त्याव्यतिरिक्त मनात अजिबात उत्साह नव्हता. जम्मूपासून पुढे पहाडी रस्ता होता; उलटीच्या शक्यतेमुळे काहीच खाल्लं नाही. प्रवासातही कमीच खाल्लं होतं. म्हणून ऊर्जा स्तर अगदी खाली होता. मनामध्ये भिती प्रचंड होती. आजपर्यंत कधीच २५०० मीटर्सपेक्षा अधिक उंचीवर ट्रेक किंवा सायकलिंग केलेलं नाही. लदाख़ला आधीही गेलो आहे, पण तेही जीपमध्ये. हिमालयामध्ये काही ट्रेक केले आहेत; पण ते सर्व छोटे किंवा मध्यम श्रेणीचे होते आणि २५०० मीटर्सच्या खालचेच होते. ह्या सगळ्यामुळे मना शंका कुशंका वाढत गेल्या. सपाट जमिनीवर कितीही सायकल चालवली असली, तरी आता "इथे" सायकल चालवणे ही एकदम वेगळी गोष्ट आहे. अनेकदा वाटून गेलं की, चला, इथूनच परत फिरा; पुढे जाणं अशक्यप्राय आहे. इथून कमीत कमी श्रीनगरला तरी लगेच पोहचता येईल. मनामध्ये सतत सी-सॉ सुरू राहिला. रात्री झोपही आली नाही आणि अस्वस्थतेच रात्र गेली. रात्री उशीरा कधी तरी झोप लागली. . . .
सोनामार्ग आणि बर्फ
झोजिलाजवळील बर्फ
करगिल, सायकल आणि सुरू नदी!
पुढील भाग: सायकलीसंगे जुले लदाख़ भाग १- करगिल ते बुधखारबू (७१ किमी)
प्रतिक्रिया
16 Jun 2015 - 3:00 pm | टवाळ कार्टा
निव्वळ अशक्य
16 Jun 2015 - 3:03 pm | खेडूत
मस्त!
पुभाप्र.
भाग शून्य पेक्शा भाग-१ म्हटलेला बरा वाटेल.
तिथे भेटलेली माणसे, आलेला खर्च/ खाणे / औशधे याबद्दलही लिहावे.
16 Jun 2015 - 3:05 pm | मधुरा देशपांडे
छान सुरुवात. पुभाप्र.
16 Jun 2015 - 3:07 pm | पैसा
याचा विचार सुद्धा करू शकत नाही!
16 Jun 2015 - 3:14 pm | एस
आगोबाब्बौ! रच्याकने, कोणे एके काळी लदाखला सायकलने जाण्याचे आमचेही एक स्वप्न होते. ते तसेच राहून जायचे होते बहुतेक.असो! पुभाप्र!
16 Jun 2015 - 3:15 pm | सूड
कहर!!
16 Jun 2015 - 3:16 pm | गणेशा
मस्त ... वाचत आहे.. लिहित रहा...
16 Jun 2015 - 3:26 pm | गवि
..आर यू सिरियस?
....साष्टांग दंडवत स्वीकारावा.
16 Jun 2015 - 3:26 pm | मोदक
वाचतोय...!!!
पुढील भागाच्या प्रतिक्षेत!!
16 Jun 2015 - 3:27 pm | कपिलमुनी
लडाखच्याच्या तुलनेने विरळ हवेमध्ये सायकलिंग करायला जबर्या स्टॅमिना हवा !
अजून डिट्टेल्स अॅड करा
16 Jun 2015 - 3:28 pm | कपिलमुनी
लेखमाला अजून लक्षात आहे. बर्याच गॅपने पुढचे लेखन आले आता लौकर पुढील भाग येउ द्या
17 Jun 2015 - 7:58 am | मार्गी
मन:पूर्वक धन्यवाद. तुमच्या चांगलं लक्षात आहे! :) पुढचा भाग अजून काही तासांनी! :)
16 Jun 2015 - 3:44 pm | अजया
बापरे!सोलो?!जबरदस्त.पुभाप्र.
16 Jun 2015 - 10:10 pm | श्रीरंग_जोशी
स्वतःलाच दिलेल्या आव्हानाल परिश्रमाने सामोरे जाण्याच्या प्रवासाचे अनुभवकथन (त्याची सुरुवात) आवडली.
वर्णनशैली ओघवती आहे.
पुभाप्र.
16 Jun 2015 - 10:16 pm | कॅप्टन जॅक स्पॅरो
लेख वाचला प्रचंड आवडला आणि लेखक मोदक नाही ना हे पहायसाठी परत वर गेलो.
तुमच्या जिद्दीला प्रणाम _/\_
16 Jun 2015 - 10:33 pm | अनिरुद्ध.वैद्य
तुमच्या धाडसास सलाम!
16 Jun 2015 - 10:37 pm | यसवायजी
हेहे कायपण सांगताय काय? असं कधी असतंय होय?
17 Jun 2015 - 12:24 am | डॉ सुहास म्हात्रे
"सायकलीसंगे जुले लदाख़" ??? !!!
नक्की ??? !!!... काय, कुठे, कधी, कसे ??? !!!... टाका भरभर पुढचे भाग !
17 Jun 2015 - 12:28 am | आदूबाळ
जबरदस्त! निव्वळ भारी. पुभाप्र.
17 Jun 2015 - 12:58 am | अत्रुप्त आत्मा
येऊ दे पुढिल भाग,आणि त्याचा थरार!
17 Jun 2015 - 1:44 am | पद्मावति
पुढच्या भागाच्या प्रतीक्षेत...
17 Jun 2015 - 7:21 am | एक एकटा एकटाच
जबरदस्त
पुढचा भाग लवकर टाका ........प्लिझ........
17 Jun 2015 - 7:56 am | मार्गी
सर्व वाचकांना व उत्तरदात्यांना मन:पूर्वक धन्यवाद!!!! प्रतिसाद बघून प्रचंड ऊर्जा मिळते आहे!
माझं हे लेखन हिंदीतसुद्धा आहे, हिंदी वाचणा-यांसोबत शेअर करायचं असल्यास- साईकिल पर जुले लदाख़ भाग ०- प्रस्तावना
पुनश्च धन्यवाद.
17 Jun 2015 - 9:16 am | विशाल कुलकर्णी
जबरी...
17 Jun 2015 - 5:03 pm | नाखु
अदभुत आणि रोमांच्कारी
पुलेप्र
नुसते पर्यटक म्हणून कधी जायला मिळेल
असा साशंक नाखु
17 Jun 2015 - 5:15 pm | बॅटमॅन
व्हॉट द................_/\_
17 Jun 2015 - 6:01 pm | वेल्लाभट
आवडलंय... हेच आलं माझ्याही तोंडावर....
17 Jun 2015 - 5:59 pm | वेल्लाभट
क्या बात है यार क्या बात है !
जबरदस्त कौतुक आहे राव तुमचं !
क्लासच.
क्लासच.
पुढचे भाग वाचण्यास प्रचंड आतुर.
साला जेंव्हा जेंव्हा अशा जबरा गोष्टी वाचतो ना......एक प्रश्न येतो
हा असा प्ल्यान करताना तुम्ही घरून परवानग्या, क्लिअरन्स कसे मिळवता?
कसं पटवून देता की 'काही नकोत हं नसते उद्योग!' असं नसतं?
आय मीन; हाउ?
हा एकमेव आणि प्रामाणिक प्रश्न मला हे असलं वाचलं की पडतो.
17 Jun 2015 - 6:02 pm | वेल्लाभट
भाबडा प्रश्न.... जुले म्हणजे काय?
17 Jun 2015 - 6:29 pm | विशाखा पाटील
कमाल आहे!
17 Jun 2015 - 6:57 pm | नि३सोलपुरकर
दंडवत राजे दंडवत....___/\_____.
पुढचे भाग वाचण्यास प्रचंड आतुर.
17 Jun 2015 - 7:27 pm | चिगो
जबराटच.. अशक्य प्रकारातली गोष्ट आहे ही.. आने दो, बॉस..
18 Jun 2015 - 5:20 am | यशोधरा
वाचतेय..
19 Jun 2015 - 6:37 am | कंजूस
थरारक.साहस आवडले.
19 Jun 2015 - 9:17 am | उगा काहितरीच
परभणीचे नाव वाचून आनंद झाला .
19 Jun 2015 - 3:23 pm | मॅक
मस्तच........
22 Jun 2015 - 9:12 am | असंका
अफाट मोहिम आणि सुंदर वर्णन!
धन्यवाद!!
2 Jul 2017 - 2:46 pm | भुजंगराव
खूपच थरारक अनुभव आहे , आपण परभणीत कुठे राहता पत्ता मिळेल का