डस्टी ब्यूटी .........

डस्टी ब्यूटी .........

एवरेस्टवर नाही तर किमान त्याच्या देशात तरी जाऊन यावे अशी माफक इच्छा ठेऊन एका भल्या पहाटे काठमांडू चे तिकीट बुक करून टाकले आणि दिवस मोजीत बसलो. मनाची आणि शरीराची तयारी करायला एक महिना जवळ होता. द्रव्याची तजवीज तेवढी नेहमीप्रमाणे शेवटच्या आठवड्यात करायची होती. नेपाळ मध्ये भारतीय चलन चालत असले तरी पाचशेच्या नोटा सहसा चालत नाहीत तेव्हा सर्व रोख शंभरीतच लागणार होती. आणि त्याच आठवड्यात ........... "मित्रो.... आज मध्यरात्री के बाद पाचसौ और हजार के नोट मात्र कागज के टुकडे बन के रह जायेंगे !!!" अशी घोषणा झाली......

मग काय ......... थोडेफार डॉलर्स आणि थोडे हवाला व्यवहार यांच्या मदतीवर हवाला ठेऊन हे एवरेस्ट आधी सर करावे लागले आणि विमान एकदाचे पुण्याहून उडाले.

दिल्ली मागे पडली आणि तास सव्वा तासांतच समोर हिमालयाची उत्तुंग शिखरे आणि खाली गंडकी नदीचे नागमोडी, विशाल पात्र दिसू लागले.

वैमानिक बहुदा काठमांडूचा रस्ता विसरला असावा कारण त्याने तिथेच डोंगरात २-३ फेऱ्या मारल्या आणि मग नेमकी वाट सापडल्यासारखा परत मार्गस्थ झाला. माझे पैसे मात्र पूर्ण वसूल झाले.

एखाद्या मोठ्या परातीमध्ये खूप धान्य इतस्ततः विखुरल्याप्रमाणे खाली काठमांडू दिसू लागले.

एखाद्या वाया गेलेल्या कार्ट्याकडून जितकी अपेक्षा असते किंबहुना त्याहीपेक्षा कमीच अपेक्षा माझी काठमांडूकडून होती पण विमानतळाच्या बाहेर आलो आणि हिमालयाच्या अगदी पायाशी असलेले हे राजधानीचे शहर अगदीच हाताबाहेर गेल्याची जाणीव झाली. हिमालयात इतके कळकट आणि बकाल शहर (?) माझ्या तरी अजून बघण्यात आलेले नाही. नुकत्याच झालेल्या भूकंपामुळे कदाचित बरीच हानी झाली असेलही पण त्यापूर्वीही हे शहर इतकेच अस्ताव्यस्त असावे.

नेपाळ हिंदू धर्म सोडून जैन धर्माकडे झुकतो आहे काय असे मास्क लावून फिरताना आणि त्याच अवस्थेत इतर लोकांना बघताना वाटून जाते

एवढ्या धुळीत आणि माणसांच्या पसाऱ्यात रॉलीला शोधताना फारच दमछाक झाली. बराच आटापिटा केल्यावर शेवटी रॉलीची एक सावळी बहीण सापडली (नंतर पुढच्या दिवशी रॉलीही ).

अर्धा दिवस हातातून निसटल्यामुळे जवळच असलेल्या नागरकोटला निघालो. नागरकोट हे काठमांडूजवळचे प्रसिद्ध पर्यटनस्थळ आहे. इथून वातावरण स्वच्छ असेल तर एवरेस्ट चा टाळू दिसतो म्हणतात. इतक्या स्वच्छ, किंबहुना स्वच्छ वातावरणाची अपेक्षा मी आधीच सोडून दिली होती. बाकी नागरकोट हे मात्र निःसंशय सुंदर आहे.

नागरकोट, पीसफुल कॉटेज

ला दोरजे लाकपा

ठरल्याप्रमाणे जोमसोमला जायचं असेल तर नागरकोटला जास्त वेळ देऊन चालणार नव्हते. नागरकोट-काठमांडू-पोखरा हा पल्ला बराच लांबचा आहे.

काठमांडू सोडले की आपण या धुळीच्या साम्राज्यातून एकदाचे बाहेर पडू ही आशा फोल ठरली. काठमांडू ते पोखरा हा प्रवास इतका अंत पाहणारा ठरला की सव्वादोनशे किमी च्या प्रवासात माझा कॅमेरा एकदाही बाहेर निघाला नाही, तशी इच्छाही झाली नाही. रस्त्याच्या बाजूने मानवी वस्ती सतत सोबत करत राहते. पोखऱ्याला पोहोचलो आणि फेवा ताल च्या शेजारच्या एका हॉटेल मध्ये एकदाची पाठ टेकली.

धुळीस मिळवणे, धूळ चारणे, धूळधाण होणे, डोळ्यात धूळ फेकणे असे आत्तापर्यन्त ऐकलेले काही वाक्प्रचार कुठून उगम पावले असावेत याचा शोध आज मला लागला होता. नागरकोटच्या जवळच असलेले धूलिखेल हे पर्यटन स्थळ असेच नावारूपाला आले असेल काय ? इथून जवळच असलेला धवलगिरी आता धूळगिरी म्हणून ओळखला जाईल काय असे उपरोधिक विचारही मनात डोकावून गेले.

पोखरा हे ठिकाण काठमांडू पेक्षा बरे असले तरी त्याच पठडीतले. फेवा तालच्या आसपास चा परिसर सोडला तर परिस्थिती इथेही बिकटच. सकाळी तात्काळ पोखरा सोडले आणि जोमसोम च्या रस्त्याला लागलो. पोखरा ते बेनी हाच काय तो रस्ता. त्यापुढे रस्ता अतिशय घातकी. रॉलीसारखी अंगापिंडाने मजबूत आणि वजनदार गाडी इथल्या डोंगरी रस्त्यांवर बिचकते. धुळीचा दोन दोन इंच जाड थर, मोठमोठे दगड, दवामुळे निसरडे झालेले रस्ते, चिखल यासाठी रॉलीसारखी गाडी उपयोगाची नाही. ताकदवान इंजिन पण हलकी अशी होंडा सीआरएफ किंवा तत्सम इतर गाड्या या भागासाठी उत्तम. या रस्त्याने उरलीसुरली हिम्मत खच्ची केली. मनाची ताकद शिल्लक होती पण आधीच आजारी असलेल्या शरीराने साथ सोडली आणि बेनीहून परत फिरलो.

पोखरा ते बेनी रस्ता

परतीच्या वाटेवरचे धाम्पूस हे थोडे अनवट ठिकाण मात्र अतिशय रम्य आणि दिलासादायक. इथे पोहोचायचा रस्ता म्हणजे एक आव्हानच. कदाचित त्यामुळेच हे ठिकाण धुळीपासून आणि माणसांच्या गर्दीपासून बऱ्यापैकी अलिप्त आहे. संधीप्रकाशात इथल्या रासवट वाटेवर रॉलीने माझ्या मोठ्या बंधूंना एकदा पाठीवरून भिरकावूनही दिले पण नशीब बलवत्तर म्हणून कुठलेही हाड न मोडता इष्ट स्थळी वेळेवर पोहोचलो.

नेपाळ असो वा लडाख, मला रात्रीच्या जेवणात एक गोष्ट नेहमीच आवडते आणि ती म्हणजे तिबेटी थुक्पा. भरपूर भाज्या आणि नूडल्स घालून केलेले हे सूप, भूक आणि थकवा यावर रामबाण इलाज आहे.

भरपूर थुक्पा खाऊन रूमच्या बाहेरच खुर्ची टाकून बसलो. गारठा बराच होता पण हातातला कॅप्टन मॉर्गन चा ग्लास हा खंबीरपणे मला सोबत करत होता. मंद चंद्रप्रकाशात समोरच मच्छपुच्छरे आणि अन्नपूर्णाची शिखरे शांतपणे पहुडली होती.

धाम्पूसची पहाट ही खरोखर नेत्रसुखद. अन्नपूर्णा पर्वतरांग आणि मच्छपुच्छरे इथून जसे दिसतात तसे कदाचितच इतर कुठून दिसत असावेत.

सूर्योदय

मच्छपुच्छरे आणि अन्नपूर्णा २

जपानमधील साकुरा किंवा चेरी ब्लॉसमसारखाच स्थानिक भाषेतील पैम झाडाचा गुलाबी मोहोर

इथून तासाभरावर असलेला ऑस्ट्रेलियन कॅम्प हा इथला व्हॅन्टेज पॉईंट. इथे पोहोचलो तेव्हा दुपारची जेवायची वेळ झाली होती. मांसाहारामध्ये फक्त मासे खाणारा मी, इथे साडेपाच हजार फुटांवर काय मिळणार ? पण अन्नपूर्णा हे नाव सार्थ ठरवत हिमालयाने मला इथे ट्यूना नूडल्स आणि बरोबर "एवरेस्ट" ही नेपाळी बीअर असा पाहुणचार केला.

भर दुपारी, भरपूर सूर्यप्रकाशात समोरचे अन्नपूर्णाचे दृश्य एकदम चकचकीत दिसत होते. सूर्य तळपत असला तरी हवा गारच होती. तिथेच खुर्ची टाकली आणि पुढ्यातल्या पर्वतरांगांमधल्या एकेका शिखराची ओळख पटवू लागलो. अगदी समोर समोर करणारा, टोकदार असा आणि नेहमीच जास्त फुटेज खाणारा मच्छपुच्छरे. त्याच्याच बाजूला ठेंगणासा हिऊनचुली, त्याच्या मागे सिंगुचुली आणि गंगपूर्णा, आडव्या भिंतीसारखा अन्नपूर्णा ३, त्याच्याच बाजूला दोनही हात पसरून बसलेला अन्नपूर्णा २.... ही एवढी भावंडं. त्यांच्या पलीकडे दूरवर मनासलू, हिमलचुली-नगडीचुली अशी एकामागून एक शिखरे दिसतच राहतात.

हिऊनचुली

अन्नपूर्णा २

दिवस मावळतीकडे झुकला आणि शुभ्र हिमशिखरे आता थोडी तांबूस दिसू लागली. ठराविक अंतराने होत जाणारा रंगांमधला बदल विस्मयकारक असाच आहे. माझ्या कॅमेराला काही तो टिपता आला नाही. ते सर्व खापर कॅमेराच्या माथी फोडून मी शांतपणे हा बदल डोळ्यांनीच पीत होतो. आधी तांबूस,मग नारिंगी, मग हलका लालसर गुलाबी, नंतर गुलाबी आणि शेवटी शेवटी तर आकाशी निळा.

हा हलका निळा रंग आता लवकरच काळा होणार होता आणि खाली धाम्पूसपर्यंत तासभर तरी चालत जायचे होते. वाट सरळ असली तरी परिचित नव्हती आणि कुठेकुठे तर गर्द रानातूनही होती. तेव्हा इच्छा नसतानाही लवकर काढता पाय घेतला आणि अंधारातच मोबाइलच्या प्रकाशात धाम्पूस गाठले.

यापुढच्या संपूर्ण प्रवासात काय वाढून ठेवले आहे याची कल्पना आताशा आली होती. धाम्पूस-सारंगकोट या रस्त्याने त्याला जमेल तसा धुळीचा पाहुणचार केला. कुठेही कशाची कमी पडू दिली नाही.

सारंगकोटमधून ….

सारंगकोट-पोखरा-बेगनास ताल रस्ता हा थोडा अपवाद म्हणता येईल. बेगनास ताल हे धाम्पूस सारखेच सरप्राईज पॅकेज ठरले. एका उंच डोंगरावर रस्ता संपतो तिथे एक हॉटेल होते. हॉटेल यथातथा असले तरी मालक हौशी होता. समोरच्याच तलावातली ताजी तळलेली मासळी, इथलीच गोरखा बीअर आणि इथून ३६० अंशातून दिसणारे दृश्य यांचा एकत्रित परिणाम शब्दांत मांडता येण्याजोगा नाही.

भव्य गोपुरासारखाच दिसणारा आणि कुठल्याही मानवनिर्मित गोपुराला खुजा ठरवणारा मच्छपुच्छरे.

सकाळी बेगनास ताल धुक्याच्या दुलईत पहुडला असला तरी मच्छपुच्छरेची दिनचर्या भल्या पहाटेच सुरु होते.

पाण्याचे धबधबे खूप बघितले पण असा धुक्याचा प्रथमच बघायला मिळाला

यापुढे जो प्रवास करायचा होता त्याने तेव्हाही अंगावर काटा आला आणि आठवण आली की आजही येतो. काठमांडूहूनच परत जायचे असल्यामुळे तिथे जावे लागणे क्रमप्राप्त होते. काळजावर मोठा दगड (किंवा कदाचित धूळ) ठेऊन कसेबसे काठमांडू गाठले. पर्यंटन-धर्म सांभाळावा म्हणून मीही काठमांडूतल्या रस्त्यांवरून भटकलो, टोप्या-मफलर घेतले, कुकऱ्या शोधल्या, चित्रविचित्र मुखवटे असलेल्या दुकानांत डोकावलो, स्थानिक बाजार धुंडाळून आलो. दरबार चौकात जाऊन पडझड झालेली, टेकू लावून उभी केलेली आणि आता पर्यटकांना प्रवेश नसलेली भव्य मंदिरे बघितली. त्याबद्दल अजून सांगण्यासारखे असले तरी त्या आठवणीत आणि आठवणींवर असलेली धूळ झटकायची माझ्यात हिम्मत नाही आणि इच्छा तर अजिबातच नाही.

तळटीप.....
या लिखाणातून कुठल्याही नेपाळी बांधवाला दुखवायचा माझा अजिबात हेतू नाही पण आहे ती सत्यपरिस्थीती आहे.
तिबेटी हॉट बीयर पिऊ घातल्याबद्दल मी काठमांडूचा ऋणीच आहे.