पोरं vs मुलं

आपलं ते मूल; दुसर्‍याचं ते पोर!! ;)

पोर या शब्दाचा मूळ अर्थ कसाही असो, आज तो अर्थ वापरात नाही. पोर हा शब्द आजमितीस ग्रामीण भागात जास्त वापरतात तर मूल हा शब्द शहरी भागात. त्यामुळे पोर/पोरगा/पोरगी/पोरं इ. शब्दांच्या वापराबद्दल उग्गीच अढी बसलेले शहरी लोक त्याला हीन समजतात. बाकी काही नाही.

पोरवडा या शब्दामुळे कदचित पोर हा शब्द हीन झाला असावा.

मूळ अर्थाविषयी माहित नाही. पण अनेक भागात हा शब्द सहज वापरला जातो. माझ्या घरी आणि आजूबाजूला सुद्धा मी लहानपणापासून हे शब्द ऐकले आहेत. मुलगा/मुलगी आणि पोरगा/पोरगी दोन्ही शब्द वापरले जातात. यापैकी कुणीही पोरका या अर्थाने मुलांकडे बघणारे नाहीत. तो शब्द रुळला आहे सहज. लिखित मराठीत माहीत नाही, पण बोलीभाषेत हा शब्द चुकीचा वाटत नाही.

पोरंबाळं कशी आहेत असे खेड्यात सहज विचारले जाते.

त्याच खेड्यात एखादीला मूलबाळ आहे कि नाही असेही विचारले जाते.

पोरकीडे (धान्यात असतात काळ्या रंगाचे) त्यांचा आणि पोरांचा याचा काही संबंध आहे का? ;)

"हा काय मूलखेळ वाटला काय?"
कुछ जमेगा नही. पोरखेळच बराय.

बरेच प्रश्न पडतात तुम्हाला हल्ली ब्वा

दोन्ही शब्द मराठीचे शब्दभांडार आहेत. एका अर्थाचे अनेक शब्द भाषेचे श्रीमंतीचे लक्षन असते आणि त्या त्यांचा उपयोग अनेक भावनांच्या अनेक छटा व्यक्त करायला आणि लेखनात / बोलण्यात वेगवेगळ्या वातावरण निर्मिती करायला उपयोगी पडतात... किंबहुना त्या समानार्थी शब्दातला भावनेला/परिस्थितीला अनुरुप शब्द आपोआप आपल्या वापरात येतो.

उदा.

१. खेडेगावातील अशिक्षित माय (आई नाही !) "माजं पोर" असं न म्हणता "माझा पुत्र / मुलगा" असं म्ह्णणे खटकेलच, विनोदीही वाटू शकेल.

२. शहरातली शिकलेली बाई सुद्धा रागावलेली असताना बहुदा "जमत नाही पोरांना सांभाळायला तर... " असंच म्हणून आपला राग व्यक्त करते. तर यासंबद्धात नियतकालिकात लेख लिहीताना ती, "आपल्या मुलांची काळजी घेणे ही पालकांची जबाबदारी आहे." असे लिहेल.

ग्रामीण भागात पोर हा शब्द वापरून बोललेले वाक्य शक्यतो मनातील आपुलकी व्यक्त करते. पोर अर्थात लेकरं यांच्याविषयी काळजी त्या वाक्यात उमटलेली असते असे मला वाटते. ग्रामीण बाजाचा हा शब्द हळुवार भावना घेवून येतो. मुलं हा शब्द ओठातून तर पोर किंवा लेकरू हा शब्द पोटातून (हृदयातून/मनातून) येत असावा याची जाणीव मला होत राहते 'आई' आणि 'आय' यामध्ये काय फरक करणार ? सगळीकडे आईची माया एक सारखीच मात्र 'आय' हा शब्द उच्चारताना मनाला आपुलकी, माया, ममता यांची जी जाणीव होते ती मोठी असावी असे मला नेहमी वाटते. आणि म्हणून मला शहरात सुद्धा पोर किंवा लेकरं या शब्दाचा वापर करताना आपल्याला घाटी म्हणतील या गोष्टीचा न्यूनगंड येत नाही.
प्रसिद्ध लेखक श्री. शंकर पाटील यांचे साहित्य अश्या ग्रामीण शब्द रत्नांनी भरून गेले आहे, त्याचे वाचन करण्याचे मी येथे आवाहन करतो.

ग्रामीण भागात पोर हा शब्द वापरून बोललेले वाक्य शक्यतो मनातील आपुलकी व्यक्त करते.

ग्रामिण भागातच कशाला आजही शहरातही आपुलकीने बोलताना, "जरा ऐक ना रे पोरा." असेच तोंडात येते.

लहानपणी पोरगा/पोरगी म्हटलं तर 'ज्याचे आईवडील जिवंत नाहीत त्याला असं म्हणतात' हे ऐकलेलं आठवतंय. बाकी माहीत नाही.

मला हे असे वाटतं असे मी म्हणालो याचा अर्थ तो तुम्हाला पटलाच पाहिजे असे थोडेच आहे. ग्रामीण शहरी असे नाही मात्र कुणाला 'मुल' कुणाला 'पोर' शब्द जवळचा वाटेल. हा ज्याचा त्याचा आवडीचा विषय आहे.
पोर म्हणजे ममता आणि मूल म्हणजे शहरी काहीतरी.... वगैरे साफ चुकीच्या समजुती आहेत.
या बाबतीत माझी समजूत तुम्ही म्हणताय तशी चुकीची असू शकते त्याला जपतच जगत आलोय याचा खेद मुळीच नाही.
असो !

चला अध्तम संपलं णी शहरी गावठी वाद सुरु झाला
कलाकार तेच =))

पोरं (का मुलं?) लई दंगा करु लागलीत धाग्यावर
पोरी अजुन मागे कशा?

मूळात 'पोर' ह्या शब्दाचा उगम 'पौर' ह्या संस्कृत शब्दापासून झालाय. पौर म्हणजे राजाची प्रजा.
प्रजा ही राजाला पुत्रासमान. पौरचे प्राकृत रूप पोर असे होते.

माझ्या जन्माचा दाखला हवा होता म्हणून अनेक वर्षांपूर्वी पुणे महानगरपालिकेत गेलो होतो. ओरिजिनल कागद पानशेतच्या पुरात वाहून गेल्यामुळे त्यांनी मग अमुक अमुक बाईंना पोरटे जन्मले, असा मजकूर असलेले एक सर्टिफिकेट आमच्या हाती सोपवले. ते वाचून त्यावेळेस आमची आई पुणे महानगरपालिकेला हंसली होती.

या विषयाच्या निमित्त्ताने: सध्या वर्तमानपत्रांत लहान मुलींचा उल्लेख 'चिमुरडी' असा करतात. उदा. 'चिमुरडीवर बलात्कार'. याठिकाणी त्यांना 'चिमुकली' हा शब्द जास्त सौम्य वाटत नाही का ? म्हणजे आधीच अत्याचार झालेला आणि त्यांत 'चिमुरडी' म्हणून हिणवल्यासारखे वाटते.

नेहमी संयत भाषेत प्रतिसाद देणारे वेल्लाभट यावेळी चवताळलेले पाहुन आश्चर्य वाटले. (ढोलाच्या धाग्यावर लोकांनी यापेक्षा जास्त टीका करुनही तेव्हा खुपच संयत प्रतिसाद होते)
१०० क्लब मधे जाण्याची / राहण्याची तयारी म्हणायची का ही?

बोला श्री शब्दबंबाळी पाल्हाळेश्वर महाराSSज कीSS जय ;)

कितीची सुपारी हो वेल्लाकाका?

शब्दबंबाळ हा शब्द योग्य अर्थाने आला आहे.
काही शब्द उदा : "वकूब" या मराठी शब्दाचा मूळ फार्सी शब्द वकूफ = शिक्षण हा आहे
अवांतर " पास हा शब्द इंग्रजी असेल तर नापास हा शब्द कोणत्या भाषेत ठेवायचा?

पोरकट धागेबी शंभरी जवळ धाऊ लागलेत.
चालुद्या.
पोर,मुल,कार्ट या शब्दाने काही फरक पडत नाही.
(असे मानणारा)जेपी

पोर या शब्दावरून पोरकट वाद घालून काय पोरखेळ चालवलाय!!!!!!!!

अर्थ काहीही असो , पोर या शब्दावरून प्रौढातील पोरकटपणा मात्र नक्की ठळक दिसला….

आमची धाग्याला पोरकट भर!

गळ्यान साखळी सोन्याची ह्या सुप्रसिद्ध लोकगीतात 'ही पोरगी कोणाची?'असेच विचारले आहे.
या गीतातच तिच्या आईवडिलांच्या शारिरीक ठेवणीचे, स्वभावाचे वर्णन येते. यावरून ती अनाथ नसून आईवडिलांसह रहाते असे अनुमान काढण्यास जागा आहे.
'आईस बी कडकी नी बापूस बी कडका ही जाडी पोरी कोणाची '
तसेच यावरून आईवडिलांकरिता आईस बापूस हा शब्द वापरला जातो, शिवी म्हणून नव्हे हे ही सिद्ध होते.

--संदर्भ महाराष्ट्र संस्कृती आणि भाषाकोश : लेखिका- डॉ साती काळे.

=))

batman आणि वेल्लाभट यांना..
तशी चांगली चर्चा रंगली..batman यांनी दिलेला धागा पण आवडला..सहज मनात एक प्रश्न आला...
कि आज आपण म्हणतो कि बोली भाषेतला अर्थ महत्वाचा वगैरे...ठीक आहे...(कि हा 'की' असा हवा होता,) पण आता अनेक शब्द आपण अनेक वेगळ्या अर्थाने वापरत आहोतच,"भावना पोहोचल्या पाहिजेत, भाषेची निर्मिती त्यासाठीच आहे...." हे सगळं पटत..पण आपण आज जी भाषा वापरतो , ती आपल्याला आपल्या पूर्वजांची देणगी आहे...समृद्ध होण वेगळं आणि हे असे शब्द मिळण वेगळं ना...
मला असा प्रश्न पडलाय की, आज नंतर लाखो वर्षांनी जेव्हा प्रलयानंतर आपला लिखाण उत्खनन करून काढलं जाईल, तेव्हा किती नवीन शब्द त्यांचे अर्थ कसे शोधतील?? फक्कड, सोम्डीत कोंबडी, वंटास, भिख हे अस..
म्हणून जरा भाषा आहे तशी वापरत राहावी असं वाटत मला..

यावर उपाय काय?? फारसी ,उर्दू या अनेक भाषांच्यामुळे आपल्याकडे अगदी मस्त शब्द रुळले आहेत. पण सध्या भाषा ज्या गतीने ट्रान्झिशन फेज मधून सरकतीय ते सहन नाही होत...

माझे एक निरीक्षण आहे. शिक्षणानिमित्त किंवा नोकरी / व्यवसायानिमित्त स्वतःच्या गावापासून लांबच्या ठिकाणी दीर्घकाळ वास्तव्य केल्यास बोलिभाषिक सहिष्णुता आपोआप वाढते.

माझ्या सुदैवाने शिक्षणानिमित्त घरापासून लांब राहायला मिळाले जिथे महाराष्ट्राच्या विविध कोपऱ्यांमधून लोक शिकायला अन शिकवायला आले होते.