"यू अ‍ॅटीट्यूड" संकल्पनेकरीता मराठी शब्द हवा

सकाळी सकाळी माझ्या संगणकाच्या खिडकीने (वोंडोज) दगा दिला ती कोसळली. मी भल्या पहाटे एकदिडतास मेहनत केलेला मजकुर पहाता पहाता नाहीसा झाला. चर्चेत खुप लौकर चांगले पर्याय आले आहेत त्यावरून मलाही उदाहरणे आणि आणखी पर्याय सुचले. पण सर्व पुन्हा लिहावे लागेल संध्याकाळपर्यंत करण्याचा प्रयत्न करतो. तो पर्यंत चर्चा अशीच चालू ठेवावी. सहभागाकरता सर्वांना धन्यवाद

मिपा संपादकांना धाग्याचे शीर्षक बदलता येते का येत असेल तर " "यू अ‍ॅटीट्यूड" म्हणजे काय ? " असे शीर्षक बदलणे बरे असेल का.

You आणि attitude हे शब्द इंग्रजी भाषेत सोबत पण वेगवेगळ्या अर्थाने सुद्धा येतात त्यामुळे "You attitude" करता गूगल सर्च केला तर नवागत व्यक्तिचा गोंधळही होऊ शकतो म्हणून "You attitude" संकल्पना विषद करण्याचा माझ्या पद्धतीने जरासा प्रयत्न करतो आहे; थोडासा व्यापक पट मांडण्याचा प्रयत्न आहे. यू अ‍ॅटीट्यूड संकल्पना जाहीरात विश्वाने जाहीरात प्रभावी कशी होईल या दृष्टीने पुढे आणली पण पुढे व्यावसायिक संवाद कौशल्ये लेखन आणि संभाषण कौशल्याच्या प्रशिक्षणासाठीही एक तंत्र म्हणूनही विकसित झाली आहे.

कोणत्याही व्यक्तीला स्वतःबद्दल बोललेल आवडत. तुम्हाला कुठेतरी जायच आहे आणि तुमचा बालवयातला मुलगा कुठेतरी झाडावर अथवा जंगलजीमवर चढून बसलेला आहे किंवा स्वतःच्याच खेळात मश्गुल आहे. एखादी गोष्ट तुम्हाला स्वतःकरता करून हवी आहे म्हटल्या नंतर कदाचित एकणार नाही. पण तेच त्याच्या आवडीची गोष्ट आहे अस सांगितल तर लगेच तयार होईल. अगदी लहान बाळही त्याच्या चिउकाऊच्या विचारात रमलेल असत त्याला भरवताना चिउकाऊच्या गोष्टी सांगत खाऊ घातल कि पटकन एकत किंवा एक घास ताईचा एक घास दादाचा म्हणूनही आई जेवण भरवते म्हणजे काय करते तर त्याच्या भूमिकेत जाते गोष्ट त्याच्या करताच करावयाची असते मात्र उद्देश मात्र आपला सफल करून घेते. हे उदाहरण लहान मुलांबद्दलच उदाहरण मानवी स्वभावास हे किती स्वाभाविक आहे हे लक्षात येण्या करता दिल. प्रत्येकवेळी लहान मुलांशी बोलतो तसेच बोलावयास हवे असे नाही मोठ्या माणसांनी परस्परांशी संवाद साधताना केवळ मला काय पाहीजे हे सांगण्या पे़क्षा समोरच्या व्यक्तीला काय हव आहे हे विचार एवढेच स्वाभाविकपणे संवाद साधले तर ?

एखादी व्यक्ती परगावहून येते तेव्हा आपण प्रवास कसा झाला इत्यादी प्रश्न विचारून विचारपुस करतो काय हव नको याच्या छोट्या छोट्या गोष्टींची दखल घेतो तेव्हा ते आपण किती स्वाभाविकपणे करत असतो. तेव्हा ते आपण प्रत्येक वेळी केवळ तंत्र म्हणून वापरतो का ? नाही तो आपल्या स्वभवाचा आपल्या वृत्तीत आलेल्या सकारात्मकतेचा अविष्कार असतो. समोरची व्यक्ती तुम्हाला त्यांच्यां कामा करता अपाँईटमेंट मागते तुम्हाला स्वतःला त्यातन काही फायदा नसतानाही बर्‍याचदा दिलेली वेळ पाळत असता तेव्हा ते काय असत केवळ एक कौशल्य असत केवळ एक तंत्र असत का एक स्वतःत बाणवलेली सकारात्मक वृत्ती असते. आणि म्हणूनच यू अ‍ॅटीट्यूड संकल्पनेत स्कील अथवा टेकनीक शब्द न वापरता अ‍ॅटीट्यूड शब्द वापरला असेल का ?

आता पर्यंत आलेल्या प्रतिसादांवरुन श्रोता-अनुनय श्रोता-अभिमुख हे शब्द तयार करता येतील असे वाटते सोबत अनुसरण अनुवर्तन अनुकूल अनुयोग आणि अनुरंजन हे शब्द अर्थछटांच्या तुलने करता लक्षात घेता येतील असे वाटते. अनुनय या शब्दाची व्युत्पत्ती आंतरजालावर आढळली नाही परंतु अनु हा उपसर्ग संस्कृतात इतर उपयोगां सोबतच one after another या अर्थाने सुद्धा येतो नय शब्दही बर्‍याच अर्थांनी येतो त्यात conduct आणि behaviour यांचाही समावेश आहे. अनुनयची व्युत्पत्ती अभ्यासण्याच कारण अनुनय श्रोता-अनुनय हा शब्द यू अ‍ॅटीट्यूड करता कितीच चपखल बसतो. पण लोकानुनय किंवा प्रियकरांनी परस्परांचा केलेला अनुनय अनुसरण अनुवर्तन या प्रकारात मोडतो असे वाटते.

वर नमुद केल्या प्रमाणे संवाद साधणार्‍या व्यक्तीकडून अनुसरण अनुवर्तन अभिप्रेत नाहीत. अनुयोग हा हिंदी शब्द उपलब्ध आहे पण तो विनंती दर्शक म्हणून अधिक वापरला जातो. *अनुयोग = पुं० १. नम्रतापूर्वक कुछ आग्रह करते हुए किसी से कोई काम करने के लिए कहना (सोलिसिटेशन)

आणि म्हणून वर 'तिमा' यांनी सुचवलेला लोकाभिमुख मध्ये जरासा बदल करून श्रोताभिमुख हा शब्द अधिक चपखल वाटतो आहे. वर म्हटल्या प्रमाणे वृत्ती शब्दा सोबत अभि हा उपसर्ग सकारात्मकता सूचीत करतो म्हणून श्रोताभिमुख अभिवृत्ती असा शब्द प्रयोग आणि
आता पर्यंतच्या चर्चेच्या आधारावर यू अ‍ॅटीट्यूडची व्याख्या "समोरच्याचा दृष्टीकोण लक्षात घेऊन श्रोत्यास युक्त आणि भावेल अशी श्रोता अथवा वाचककेंद्रित सकारात्मक आणि द्वितीयपुरुषी संवादाच्या तंत्राचे कौशल्यपुर्वक उपयोजना करणारी श्रोताभिमूख अभिवृत्ती' अशी करता येईल का ? " ठिक वाटते का

मी सुद्धा आपल्या सर्वांसोबत प्रयत्नच करतो आहे त्यामुळे अजूनही सूचना आणि सुधारणा सुचवण्यां बाबत चर्चा करणे निश्चितपणे आवडेल

यू अ‍ॅटीट्यूड करता आता श्रोताभिमुख अथवा वाचकाभिमुख अभिवृत्ती हि संज्ञा वापरण्यास सुरवात करतो. अर्थात मिपा वाचक अजून काही संज्ञा सूचवू शकले तर स्वागत आहेच. श्रोताभिमुख अभिवृत्ती हि संकल्पना लेखन आणि मार्केटींगच्या क्षेत्रात कशी वापरली जाते याची संक्षीप्त माहिती आपण करून घेतली. व्यवस्थापन क्षेत्रातच हुमन रिसोर्स-मानव संसाधन अंतर्गत प्रेरणेचे तंत्र म्हणूनही श्रोताभिमुख अभिवृत्ती यू अ‍ॅटीट्यूड चे कौशल्य अत्यंत उपयूक्त ठरू शकते. व्यवस्थापनातच (तुम्ही मार्केटींग किंवा सेल्स मध्ये नसला तरीही) तुमचे डायरेक्ट कस्टमर नाहीत त्यांना सुद्धा म्हणजे तुमच्या संस्थे अंतर्गत इतर सहयोगी वरीष्ठ आणि कनीष्ठ सर्व तसेच व्हेंडॉर बँकर्स या सर्वांनाच तुम्ही कस्टमरशी संभाषण साधता तसे संभाषण साधण्याचा सल्लाही दिला जातो येथे ही मुलतः श्रोताभिमुख अभिवृत्ती अथवा यू अ‍ॅटीट्यूड अभिप्रेत असावे असे वाटते.

बर्‍याच व्यक्तीगत सामाजिक आणि इतर अनेकविध संघर्षांच्या मूळाशी बर्‍याचदा प्रत्येकजण दुसर्‍याची बाजू न समजून घेता स्वतःस काय हवे हेच बोलत असतो असे संघर्ष अंशतः का होईना कमी करण्या करता स्वतःच कमीत कमी गमवत दुसर्‍या बाजूच मन आपल्याकडे वळवण्याकरता एक चांगल सकारात्मक तंत्र म्हणून श्रोताभिमुख अथवा वाचकाभिमुख अभिवृत्ती अत्यंत महत्वाची भूमिका पार पाडू शकते. राजकीय क्षेत्रात लोकानुनया पेक्षा श्रोताभिमुख अभिवृत्ती चे तंत्र अवगत करणे शक्य नसलेल्या गोष्टींचे वचन देण्या पेक्षा राजकीय नेत्यास स्वतःची विश्वासार्हता टिकवण्याच्या दृष्टीने उपयूक्त असू शकते.

पण जगातल्या चांगल्या गोष्टी सुद्धा चिमुटभर मिठा सोबत घेतलेल्या चांगल्या भारतिय सांस्कृतीक इतिहासात वचन देणे आणि अतीथ्य देवोभवच्या मर्यादांना सीमा रेषा नव्हती त्या मानाने श्रोताभिमुख अथवा वाचकाभिमुख अभिवृत्ती तुम्हाला प्रॅक्टीकल सीमारेषेत राहून त्याच गोष्टी करू देते अर्थात यू अ‍ॅटीट्यूड काय नाही आणि त्याच्या मर्यादाही नीट पणॅ समजून घ्यावयास हव्यात.यू अ‍ॅटीट्यूड म्हणजे कोणत्याही पद्धतीने भाटगिरी चमचेगिरी लांगूलचालन लोकानुनय लोकानुरंजन इत्यादी नव्हे हे लक्षात घ्यावयास हवे. सोबतच वाचक आणि श्रोत्याच्या आवडणार्‍या गोष्टींना दुसर्‍या बाजूची व्यक्ती कुरवाळत असतेच सोबतच केवळ सकारात्मक बाबी दाखवलेले असण्याची शक्यता असते प्रत्येक संवाद वाचताना ऐकताना आपल्या स्वतःच्या सीमा रेषा स्पष्ट असाव्यात एक श्रोता म्हणून समोरची व्यक्ती कितीही गोड आणि प्रीय शब्दात सांगत असली तरी जोखीम आणि परिणामांचा सर्वंकष अभ्यास न करता कोणतीही गोष्ट स्विकारू नये. आणि गोड आणि प्रीय शब्द बोलणारी प्रत्येक व्यक्ती वाईट असते हे टोकही गाठू नये असे वाटते.

यू अ‍ॅटीट्यूड अर्थात श्रोताभिमुख अथवा वाचकाभिमुख अभिवृत्ती या विषयावर तुम्हाला काय वाटते तसेच या तंत्र कौशल्य आणि अभिवृत्ती बद्दल तुमच्याकडे काही शेअर करण्या सारखे असल्यास शंका असल्यास या धागा चर्चेच्या निमीत्ताने अजून चर्चा झाल्यास आनंदच वाटेल.

श्रोताभिमुख अथवा वाचकाभिमुख अभिवृत्ती मध्ये समोरच्याच्या दृष्टीकोणातून त्याच्याशी संवाद साधणे अथवा विचारपूस करणे म्हणजे दुसर्‍यांच्या व्यक्तीगत खासगी जीवनात/प्रश्नात अवाजवी लक्ष घालणे आणि चांभार चौकशी सुद्धा अभिप्रेत नसते हेही ल़क्षात घ्यावयास हवे.