मासे २३) चिंबोरे/खेकडे

जागु's picture
जागु in पाककृती
25 Mar 2011 - 6:20 pm

चिंबोर्‍यां मध्ये बरेच प्रकार आहेत. समुद्रातील चिंबोरे, शेतातील चिंबोरे, खाडितील खेकडे, डोंगरातील मुठे हे काळे कुळकुळीत असतात. समुद्रात तर बरेच प्रकारचे चिंबोरे मिळतात अगदी रंगित सुद्धा. ह्या चिंबोर्‍यांमध्ये कॅल्शियम भरपुर असत. हे गरमही असतात. काही जणांना अ‍ॅलर्जीहई असते चिंबोर्‍यांची.

नर व मादी चिंबोरे. मादी चिंबोर्‍यात लाख मिळते.

लहान मुलांना जेवणात चिंबोरे म्हणजे मेजवानीच. जर जेवणात चिंबोरा असेल तर १ तास तरी जेवणाला लागतोच. शिवाय ताटात हा पसारा होउन दोन हात खाण्यासाठी वापरावे लागतातच.

चिंबोर्‍यांचे अजुन सुप, सुके करता येते.चिंबोरा भाजता येतो, तसेच पिठ भरुन कालवणही करतात.

चिंबोर्‍या घेताना कडक बघुन घ्यायच्या. जर चिंबोरे दाबल्यावर आत जात असतील तर ते पोकळ असतात. भरलेल्या चिंबोर्‍यांमध्ये लाख (गाबोळी मिळते) ती मिळाली म्हणजे पर्वणीच.

दिवाळीच्या आसपास खाडीत तसेच खाडीलगतच्या शेतात छोटी छोटी चिंबोरी मिळतात त्यांना पेंदुरल्या म्हणतात. ह्या पेंदुरल्या आतमध्ये पुर्ण लाखेने भरलेल्या असतात. लाख म्हणजे ह्यांची गाबोळी.

लागणारे साहित्य:
४-५ खेकडे
आल लसुण पेस्ट १ चमचा
मिरची, कोथिंबीर पेस्ट १ चमचा
४-५ लसुण पाकळ्या ठेचुन
एक मोठा कांदा
२ चमचे मसाला
हिंग, हळद
चविपुरते मिठ
थोडा चिंचेचा कोळ
वाटण : १ कांदा व पाव वाटी सुके खोबरे किसुन भाजुन वाटावे
१ चमचा गरम मसाला.
थोडी कोथिंबिर
तेल

क्रमवार पाककृती:
चिंबोरे साफ करुन घ्यावे. साफ करुन म्हणजे चिंबोरीचे दोन मोठे नांगे काढुन घ्यायचे, बाकीच्या नांग्यांचे वाटुन गाललेले पाणि घ्यायचे त्यामुळे रश्शाला दाटपणा येतो पण हे ऑप्शनल आहे. नंतर चिंबोरे मधुन कापुन त्यातील काळी पिशवी काढून टाकायची. जर चिंबोरे छोटे असतील तर आख्खे टाकले तरी चालतील.

भांड्यात तेल टाकुन लसणाची फोडणी द्यायची. मग त्यावर कांदा गुलाबी रंगाचा होईपर्यंत तळावा. आता त्यात आल, लसुण पेस्ट टाकुन हिंग हळद, मसाला, चिंबोरे, मोठे नांगे टाकुन चिंबोरे बुडतील एवढ पाणी टाकायच. आता १० मिनीटे उकळू द्याव मग त्यात गरम मसाला, चिंचेचा कोळ, मिठ, कोथिंबीर टाकुन थोडा वेळ उकळवुन गॅस बंद करावा. चिंबोरे शिजण्यास थोडा वेळ लागतो म्हणुन मिडीयम गॅसवर १५ मिनीटेतरी शिजु द्यावे.

हा घ्या रस्सा.

प्रतिक्रिया

टारझन's picture

25 Mar 2011 - 6:29 pm | टारझन

मी एकदा खेकडे खाल्ले होते .. दिवेआगार ला ... पण १ किलो खेकड्यांपैकी हार्डली १०० ग्रॅम खाता येत असतील . खेकडे खाण्याच्या ट्रिक विषयी जाणकारांनी प्रकाष टाकावा.

- टारु चिंबोरी

छान दिसतंय.

अजून एक उत्तम पाकृ..

विशाखा राऊत's picture

25 Mar 2011 - 6:55 pm | विशाखा राऊत

कुर्ली :)... गरम गरम भात आणि कुर्ली चा रस्सा..

मी पूर्वी खाल्ल्या होत्या. बाजारातून आणताना त्या जिवंत होत्या आणि एक टोकदार पाय पिशवीच्या बाहेर काढून मला टोचत होत्या पण नक्की हा प्रकार भाजी आहे कि प्राणी हे कळण्याच्या वयात नव्हते म्हणून फक्त रडारडी केल्याचे आठवते आहे. फोटू छान दिसतोय.

प्रियाली's picture

25 Mar 2011 - 7:01 pm | प्रियाली

निषेध करावा तेवढा थोडाच आहे या धाग्याचा! :(

गणपा's picture

25 Mar 2011 - 7:03 pm | गणपा

शेवटचा फोटो पाहुन वाचा बसली आहे.

वेताळ's picture

25 Mar 2011 - 7:21 pm | वेताळ

माझी आई मस्त खेकड्याचे कालवन करते.पण आमच्या इथे रस्स्याला तांबडा रंगच येत नाही.काय कारण असेल?

शेखर's picture

25 Mar 2011 - 7:54 pm | शेखर

हळद जास्त होत असेल ....

कच्ची कैरी's picture

25 Mar 2011 - 7:26 pm | कच्ची कैरी

व्वा तोंड पाणावले :)....................
बाकि जागुतै तु कुठल्या नद्यांच्या संगमावर राहतेस बाई ?

निनाद मुक्काम पोस्ट जर्मनी's picture

25 Mar 2011 - 8:15 pm | निनाद मुक्काम प...

हेच म्हणतो मी

ए तू आम्ही सारे खवय्ये मध्ये का नाही जात
''ताई तुझ्या हातचे पाणीपण गोड लागेल ''.

नगरीनिरंजन's picture

25 Mar 2011 - 8:50 pm | नगरीनिरंजन

जबरा! खेकडे फार आवडतात पण कसे करायचे ते माहित नव्हते. आता नक्की प्रयत्न करणार!

-(चिली क्रॅब खाण्यात पटाईत) सागरीनिरंजन

सानिकास्वप्निल's picture

26 Mar 2011 - 12:38 am | सानिकास्वप्निल

मस्तच!!
आईच्या हातच्या चिंबोर्‍यांच्या कालवणाची आठवण झाली...खरच मस्त मस्त मस्त :)
पाकृ धासू आणी फोटो ही ;)

दीविरा's picture

26 Mar 2011 - 2:16 am | दीविरा

तुमची माहिती खास असतेच :)

फोटो तर झकास आहेतच :)

मला ह्याची जरा भिती वाटते,कधी आणले नाहीत्,कारण साफ करता येत नाहित :(

आता आणीन कधीतरी

दिपाली पाटिल's picture

26 Mar 2011 - 4:22 am | दिपाली पाटिल

जागू, हे चिंबोर्‍या साफ कश्या कराय्च्या ते दाखवलं असतंस तर अजून बरं झालं असतं? कारण यात काय ठेवायचं नी काय फेकायचं समजत नाही ?

बाकी पाकृ एकदम मस्त दिसतेय...

दीपा माने's picture

26 Mar 2011 - 5:29 am | दीपा माने

जागु,
मी तुझी रेसिपी नेहेमीच वाचत अस्ते.
ही रेसिपी माझ्या आईच्या रेसिपीशी जाणारी आहे. ह्या कालवणाला मुरू दिल्यावर आणखीनच चव येते.
जागु, मला भरलेल्या चिंबोर्यानची रेसिपी देशील का? माझ्या बालपणी आमच्या रायग़ड जिल्ह्यात गावठाणात राहणारी आमची भाजीवाली कधी कधी भरलेले मुठे आणि तांदळाच्या पातळ भाकर्या करुन आणायची. फारच सुंदर चव असायची त्यांची. तिच्या सांगण्याप्रमाणे ते मुठे शेतात अमावस्येच्या आसपास धरले जायचे कारण काळोखात मुठे मोकळे फिरल्याने खाऊन पिऊन मांसल व्हायचे. असो. जागु, तुला जर भरलेले मुठ्यांची रेसिपी माहीत असल्यास प्लिज मला कळव.

RUPALI POYEKAR's picture

26 Mar 2011 - 12:07 pm | RUPALI POYEKAR

नेहमीप्रमाणे छान.

इरसाल's picture

26 Mar 2011 - 12:23 pm | इरसाल

अतिशय छान. कालवण झाल्यावर चिम्बोर्यांना जो केशरी/नारंगी रंग येतो तो पाहून डोळे तृप्त होतात आणि खाताना तर सगळे गात्र समाधानाने ओथंबून येतात.
कोकणात असताना भरपूर मुठे खाल्लेत.आये त्यात तांदळाचे पीठ किंवा बेसन भरून कालवण करायची ते आठवले.मुठे पावसाळ्यात शेताच्या बांधांवर पकडतात.

जयंत कुलकर्णी's picture

26 Mar 2011 - 2:54 pm | जयंत कुलकर्णी

एका ट्रेकला गेलो होतो त्याची आठवण झाली. उन्हाळ्यात पण जरा पावसाच्या अगोदर हा ट्रेक होता, मला वाटते मकरंद्गडाचा. पण नक्की आठवत नाही. पण रस्त्यात काही कातकरी स्त्रिया भेटल्या होत्या, त्या उन्हात खेकडे दळायला चालल्या होत्या. मला समजेना खेकडे दळायला म्हणजे काय. मी विचारल्यावे त्यांनी हातातले दोन चपटे दगड दाखवले. हे दगड खेकड्याच्या बिळाजवळ एकामेकांवर घासायचे ( दळायचे ) म्हणजे ते खेकडे बिळातून बाहेर येतात. जेव्हा भाजीपाला दुर्मिळ होतो आणि महाग अस्अतो तेव्हा हा कार्यक्रम हमखास केला जातो.

मी नंतर त्यांच्या बरोबर ते पहायला गेलो आणि चाट झालो. खरच खेकडे बाहेर येत होते. फक्त ते पटकन पकडावे लागत होते..... त्यांचे म्हणणे असेही पडले होते की हे फार म्हणजे फार चविष्ट असतात. दुर्दैवाने वेळ नसल्यामुळे मला ते खाता आले नाहीत......

श्रीराम गावडे's picture

26 Mar 2011 - 3:03 pm | श्रीराम गावडे

खेकड्याचा रस्सा, बाजरीचि भाकरि आणि खूपसा भात.
एकतर दुपारि जेवण नाहि केलय. अबब तोंडात पाणि फिरतय नुस्त.

सन्दीप's picture

26 Mar 2011 - 5:00 pm | सन्दीप

जगुताई सुन्दरच

स्पंदना's picture

26 Mar 2011 - 9:08 pm | स्पंदना

एक तास जागु? आम्ही तासन तास बसतो खेकडा खात. अन फक्त दोन हात? नाय नाय आम्ही खलबत्ता , हातोडा, सांडशी, अन स्वयंपाकात वापरायची कात्री हे सार वापरतो.

हे जेवण जेवायला कधीही तेबल वर बसु नये, अन जमिनी वर बसल्यावर ही सारा परीसर वर्तमान पत्र वापरुन आच्छादुन टाकणे कारण एव्हढा वेळ जेवल्या वर उठुन साफ सफाइ मला तर नाही बा जमत. ताट उचलाय्ची, पेपर फेकाय्चा अन पोर बाथरुम मध्ये घालुन धुवुन काढाय्ची. असा लय मोठा कार्यक्रम असतो खेकडा म्हणजे.
पण चव काय असते? वा !!वा!

छान गो रेशिपी अन खवळवल्या बद्दल निषेध!

रामदास's picture

26 Mar 2011 - 9:45 pm | रामदास

नेहेमीप्रमाणे सुंदर रेसेपी !! व्हेज असण्याचा त्रिदंडी संन्यास सोडून द्यायच्या विचाराप्रत या रेसेपीने पोहचवले आहे.अर्थात संन्यासाचा त्याग तुमच्याकडे जेवायला येऊन करावा असाही एक प्रस्ताव मांडतो आहे.
अवांतर : पाकीस्तानचा एक बॉलर चिंबोरीसारखा तिरका चालत बॉलींग करायचा त्याची आठवण झाली .आत्ता नाव आठवत नाही.

अवांतर : अब्दुल कादीर/कादर बद्दल बोलताय का हो काका?
तस तर आपला शात्री आणि शिवरामकृष्णन् पण वाकडे वाकडे अंपायर आणि स्टंप्सच्या मधुन बॉलिंग करायचे. ;)

रामदास's picture

26 Mar 2011 - 10:06 pm | रामदास

धनंजयचे वाक्य(बदलून ) वापरतो .
वाकड्या पिचवर सरळ बॉलर चालत नाहीत

रामदास's picture

26 Mar 2011 - 10:12 pm | रामदास

खेकडे एकमेकांचे पाय ओढतात म्हणून शंभर प्रतिक्रियेची भूक बाळगू नये...

सहज's picture

27 Mar 2011 - 7:44 am | सहज

जागूतै शेवटचा फोटो अप्रतिम :-)

काही दिवसांपूर्वी गट्टम केलेला रावण चिंबोरासुर!

संदीप चित्रे's picture

28 Mar 2011 - 3:50 am | संदीप चित्रे

म्हणून अधून-मधून मला सर्दी होते असं घरातल्या आई, बायको, साबा इ. जाणकारांचे निरीक्षण आहे :)
चिंबोरीचा गर्रमागर्रम रस्सा आणि गर्र्म भात असला की मग आजूबाजूला बघायला वेळ नसतो!
------
बाल्टिमोर इथे 'ऑब्रिकीज' ह्या रेस्टॉरंटमधे अमेरिकन पद्धतीचे तरीही मस्त मसालेदार खेकडे खाल्ले तेव्हा झालेला आनंद शब्दात नाही सांगता येत :)
झलक बघायची असेल तर गुगलबाबाकडे 'obrycki's crabs' असा शोध करा आणि 'images' हा ऑप्शन बघा !

दिपाली, दिविरा पुढच्या वेळी साफ करण्याची पद्धत सांगेन.

अपर्णा - आम्ही पण मोठे चिंबोरे असतील तर खलबत्त्याचा दांडा घेउन बसतो.

दिपा भरले चिंबोरे करुन रेसिपी देते.

जयंत - खुप छान माहीती.

दीविरा's picture

28 Mar 2011 - 12:23 pm | दीविरा

वाट पहाते आहे :)

आवडेल :)

निकिता_निल's picture

30 Mar 2011 - 3:12 am | निकिता_निल

व्वा ! काय मस्त फोटो आहेत. कधी खायला मिळेल अस झालय.

अलख निरंजन's picture

30 Mar 2011 - 3:27 am | अलख निरंजन

जागु तुम्ही खरंच छान माहिती देता. फोटो काढताना मात्र गणपासारखे चांगल्या पातेल्यात घेउन सजावट करुन का काढत नाही हा प्रश्न मला नेहमी भेडसावतो

मनि२७'s picture

30 Mar 2011 - 1:39 pm | मनि२७

खूप मस्त ...