मी परत असं वागावं का ?

करू नये.
याला लष्कराच्या भाकर्‍या भाजणे म्हणतात. त्या बायका पाहून घेतील.

जिच्याकरता भांडत आहात ती स्त्रीतरी तुमच्याबरोबर हवी असे वाटते. पण मला जर कोणी गरजु दिसले तर मी स्वतःहुन बर्‍याचदा भांडतो, त्यामुळे तुम्ही असे करु नये असे म्हणवत नाही.

पुण्यात पीएमटीत असे वाद मी बर्‍याचदा घातले आहेत. खरं तर ही जबाबदारी कंडक्टरची आहे. कोणी कंडक्टरचे ऐकत नसेल तर तो त्या व्यक्तीला उतरवुन देउ शकतो.

तू उतर तुला बघून घेतो इथवर झालं.
हे असं बायकांनाही म्हटलं जातं. काहीजण म्हटल्याप्रमाणे 'बघून' घेत नाहीत पण नेमका आपल्याच वाट्याला बघून घेणारा आला तर पंचाईत म्हणून बायकाही जात नाहीत सांगायला.
कंडक्टरसाहेब 'नरो वा कुंजरो वा' होते
कंडक्टरबुवांना हे रोजचे आणि बसच्या प्रत्येक फेरीला अनुभवायला मिळत असणार. डेपोपर्यंत जाउन त्यांना रोजच जर चार दोन जणांनी 'बघून' घेतले तर हॉस्पिटलच्या वार्‍या नक्की!;)
सध्यातरी तुम्ही राखीव जागी न बसणे याशिवाय काहीही करू शकत नाही.

मला वाटते की पुरुष पण माणसेच असतात.

यावरुन ती कुठल्यातरी बिस्कीटांची जाहिरात आठवली. एक मुलगा (बिचारा!) दमुन रिकाम्या सिटवर बसतो. शेजारची स्त्री बिस्कीट खात बसलेली असते. एक अशीच खडुस बाई त्या मुलाला बोलायला लागते आणि उठवायचा प्रयत्न करते. तेव्हा बिस्कीटवाली म्हणते तरूण मुलगा बसला म्हनुन जळु नकोस वगैरे वगैरे...

तेव्हा जाम आवडली होती हि जाहिरात, कारण मी पण असा अनुभव घेतलाय. फार कसे तरी झाले होते कारण मला माहित नव्हते की असे आरक्षण असते. आणि आपल्याला जागेवरुन उठवलेल कोणालाच आवडत नाही. अगदी ध्रुव बाळाला पण नव्हते आवडले आणि इतिहास घडलाय........

अनोळखी स्त्रिया, तरुण मुलींसाठी [जर त्या सुंदर असतील तर] सज्जन पुरुषाने अन्य पुरुषांशी भांडण करु नये. तुझी ती कोण लागते? इथून भांडण सुरु झाले की, ओळख ना पाळख असलेल्या सुंदर स्त्रीला, तरुणीला आपल्याला 'बहीण' म्हणावे लागते. बरं ज्या बहिणीसाठी भांडतो ती बहीण जोरजोरात भांडण सुरु झाले की नंतर दिसत नाही. तिचा स्टॉप येऊन ती उतरुन गेलेली असते. आणि आपलं भांडन मात्र पुढे सुरुच असते. अशा प्रसंगी अपमान आपल्याच वाट्याला येतो. मानसिक ताप आपल्यालाच होतो. प्रवाशांची सहानुभूतीही आपल्याला मिळत नाही 'याला काय करायचा शहाणपणा” 'मोठा आला नियम पाळणारा' असे ते हळू आवाजात कुजबुजत असतात. तेव्हा या अशा भानगडीत पडू नये असा सल्ला मी तुम्हाला देईन.

समजा आपलं भांडण सक्सेस झाले तर 'एक मस्त स्माईल' आणि वरुन थँक्स' या पलीकडे आपल्या पदरात फारसे पडत नसते. पण भांडण जिवावर बेतू शकते. तेव्हा पुन्हा सांगतो अशा भानगडीत पडू नये.

-दिलीप बिरुटे

एक स्त्री म्हणून सांगते...अशा भांडणात नकाच पडू...जर तुम्हाला "नियम मोडणे" या विषयावरून वाद घालायचा असेल तर गोष्ट वेगळी पण जर एखाद्या स्त्रीसाठी भांडणार असाल तर तिची साथ महत्वाची....आणि दुसऱ्या स्त्रीसाठी स्त्रिया कधीच वाद घालताना पहिल्या नाहीत...
जर तुम्ही अनोळखी स्त्रीसाठी भांडण ओढवून घेणार असाल तर ती स्त्री तुम्हाला साथ देण्याची शक्यता खूपच कमी आहे.

आम्ही मुंबईत झक्कपैकी अशा लोकांना (म्हातार्‍या-कोतार्‍यांना सोडून) उठवतो. आणि त्यांच्या जागी बसतो. पण त्याचवेळी एखादा वृद्ध उभा असेल तर त्यालाही ती स्त्रियांसाठीची राखीव सीट देतो. जर त्यांनी ती 'लेडिज सीट' आहे असं म्हटलं तर ,"ते आम्ही पाहून घेऊ असंही सांगतो"!!!

यात "पुणं ना, चालायचंच!!" हे आपलं उगाच, धाग्याचा ट्यार्पी वाढवण्यासाठी. ज्यांच्यासाठी भांडलात त्या बायकाच चुकून मंद असतील अथवा आपले आजचे रूपांगी भविष्य चांगले नसेल!!!

पुण्यात पब्लीक ट्रान्स्पोर्टने प्रवास करु नये, अगदीच नाईलाज असल्याशिवाय.
स्वतःची बाईक्/सायकल्/कार घ्यावी. उत्तम उपाय.
बसमधे काही बायका सुद्धा गुंडांसारख्या वागतात, त्यामुळे नकोच हे प्रकार.. ;)

<<<बसमधे काही बायका सुद्धा गुंडांसारख्या वागतात,
त्याचे किस्से लिहाच तुम्ही..

नियम पाळले जावे म्हणून मत उघड-उघड व्यक्त करणे हे चांगले. आता लिंगभेदावर आरक्षण होते आहे, ही बाब तशी थोडी दुय्यम आहे. लिंगभेदावर आरक्षण अमान्य आहे, असे त्या स्त्रीने सांगितलेले नाही.

".....दुसरं अनेक जण खरच सांगते खूप शांतताप्रिय असतात. त्यांना भांडणाची भयंकर भीती वाटते. आय अ‍ॅम वन ऑफ देम...."

~~ काऊंट माय नेम इन द सेम लिस्ट, शुचि. [खरं तर हा नियम इथे मिपावरदेखील लागू आहेच, निदान आमच्यापुरता तरी...]

श्री.जिप्सी यांना आलेला अनुभव कमीजास्त प्रमाणात सर्वच शहरातील सार्वजनिक वाहतुक व्यवस्थेत येतच असतो. 'स्त्रीच स्त्रीची बाजू घेत नाही' हेदेखील त्यांना आलेल्या अनुभवातून परत एकदा सिद्ध झाले इतकेच म्हणता येईल. रजकीकांताच्या दोन बहिणी हेमा मालिनी ("सीता और गीता") आणि श्रीदेवी ('चालबाझ') असल्या अन्यायाविरूध्द ज्या पद्धतीने त्या चित्रपटात लढा देताना दाखवितात त्याला टाळ्या वाजविणार्‍या प्राधान्याने मुलीच असतात. पण 'अलका', 'निलायम' मधून बाहेर पडल्यावर आणि पीएमटीत बसल्यावर वरील उदाहरणासारखा एखादा 'जिप्सी' कुणाशी वाद घालत असेल तर याच मुली 'मला काय त्याचे...' मनाशी म्हणत चूप बसतात. अर्थात हा त्यांचा दोष नाही, कारण त्यातील बर्‍याच वर शुचिताई म्हणतात त्याप्रमाणे 'आय वूड रादर प्रिफर पीस' या तत्वाशी बांधील असतात.

वरील अनुभवात 'वाहक' महोदयांची नरो वा कुंजरो या भूमिकेबद्दल श्री.जिप्सी यांनी लिहिले आहेच, पण इतर प्रसंगी 'चालक' राव देखील त्याच पुठ्ठ्याचे तणकट असतात. उदा. 'बस चालू असताना चालकाशी बोलू नये' अशी एक सूचना ठळक दिसेल अशी बसमध्ये असतेच. केएमटी (पीएमटीची कोल्हापुरी बहिण) तून एकदा शिवाजी विद्यापीठ ते रंकाळा प्रवास करीत असताना अगदी चालकाच्या पाठीला लागून असलेलीच सीट मला व माझ्या मित्राला मिळाली होती. प्रवास सुरू झाल्यानंतर पुढच्याच सायबर स्टॉपवर पुढील बाजूनेच एक इसम वर आला आणि चक्क ड्रायव्हर केबिनमध्ये बसला (स्टाफ मेंबर असणार). प्रवास परत सुरू झाल्यावर दुसर्‍याच मिनिटाला "अरे, संध्याकाळी गेटवर थांबच, आज हिस्का दाखवूच शेक्रेटरीला..." आदी स्टाफच्या गप्पा आरामात आणि सहजगत्या सुरू झाल्या. मी जरी अस्वस्थ झालो होतो तरी श्री.जिप्सीसारख्या माझ्या त्या मित्राला उघडपणे चीड आली आणि त्याने जोरात आवाज दिला, "ओ, भाऊ, चालकाबरोबर बस चालू असताना बोलू नका, हा नियम तुम्हाला लागू आहे की नाही...? बस थांबल्यावर त्या शेक्रेटरीला हिसका दाखवायच्या गप्पा मारा...आम्हाला अगोदर घरी सोडा..." आता एवढे झाल्यावर गप्प बसतील तर ते केएमटी स्टाफ मेंबर कसले ! त्यांनी 'आमचं आमी बगून घेतो, लई फंटर हाया बस मारणात आमी...." इ. इ. ~ विशेष म्हणजे ही मजा बघणार्‍यात वाहक महोदयसुध्दा होतेच त्याचप्रमाणे बसमधील सीनिअर समजले जाणारे प्रवासीदेखील..."जाऊ दे रे, नेतोय तो बस व्यवस्थित..." अशी एका आजोबांची प्रतिक्रिया.....काय बोलायचे?

(च्यामारी, नावालाच आम्ही मांसाहारी....वेळ आली की, शेवग्याची शेंगच !)

इन्द्रा

हे अस विकतच भांडण बरेच दा आपल्या एकट्यावरच पडत.
मुंबईत फार भांडुन झाल्,प्रत्येकाचा स्वभाव असतो, अन नोट करा यशाची फळ चाखायला सारे तयार असतात पण अपयशाच्या बाजुने सावली सुद्धा नसते.
एकदा मुंबईत बस मधे चढताना मागे एक दोन मुल ' एक कडेवर अन एक मागुन चालणार जास्तीत जास्त दोन वर्षाच' घेवुन बाई होती. कंडक्टर न न बघताच बेल मारली अन एका हातान बस धरलेली ती बाई कोलमडली. अक्षय न असा धुतला त्याला, की बस!!
पण हा सारा वेळ ती बाई मत्र आप्ला संबध नसल्या सारखी गप्प्प उभी होती. माझा नवरा भांडतोय म्हणुन अर्थातच माझा पण सहभाग होताच.
अजुन ही अस काही बघीतल तर नक्की भांडेन.

क्रांतीवीर मधील नाना आठवला 'जगाया तो जींदोंको जाता है मुर्दोंको नहि| '...
ज्यांना आपण स्वतःहुन प्रयत्न न करता त्रास सहन करायचा असतो ते लोक अशा पद्धतीने वागतातच...

कुणी टारगट बेस्ट मधे दारु पिऊन सहप्रवाशांना, कंडक्टरला त्रास देत असेल तर प्रत्येक जण नजर चुकवत तेथुन निसटण्याचा प्रयत्न करतो हे मी कित्येकदा पाहिले आहे, मी बर्‍याच वेळा वाद घातला आहे पण कुणी पुढे येत नाही. परवाच एकाला कंडक्टरच्या मदतीने पोलिसांच्या ताब्यात दिले तेंव्हा त्याची पुर्ण उतरली... :)

चुकिच्या गोष्टीविरोधात उभे राहण्यात काहीही गैर नाही...असे माझे मत आहे.

जिप्सी छान केलंत. तुम्हाला पुर्ण पटलं असल्यास पुढेही करत रहा. एखाद वेळेस हे धोकादायक ठरू शकतं(ज्याच्या/जीच्या करीता भांडतोय ती व्यक्ती समर्थन करत नसल्यास) त्यामुळे आवश्यक ती काळजी घ्या.

मुंबईत काही घटनांमध्ये आपणहून मदत करणार्‍यालाच नुकसान करून घ्यावे लागल्या मुळे सावधानता म्हणून मी मदत करताना किंवा एखाद्या व्यक्तीकरीता दुसर्‍याशी भांडताना हे बघतो की संबंधीत व्यक्ती नाकारलेल्या अधिकारा करीता किंवा अन्यायाविरूद्ध स्वतः भांडायला तयार आहे का? जर असल्यास त्या व्यक्तीकरीता भांडतो, मदत करतो अन्यथा नाही.

"....तर शिक्षणाचा उपयोग काय ?"

आत्यंतिक अलिप्तता पाळायची म्हणजे मला पुढे श्वासदेखील घेता येणार नाही अशी अवस्था येईल हे सत्यच आहे, त्यामुळे उद्या बसमध्ये माझ्या धाकट्या बहिणीबरोबर केएमटीचा कंडक्टर सीटबाबत वाद घालू लागला तर बाजूला अलिप्ततेने उभे राहून ते दृष्य मी 'शांतताप्रिय' माणूस म्हणून पाहू लागलो तर भाऊच काय पण माणूस म्हणून जगण्याच्या लायकीचाच मी नाही. त्यामुळे अलिप्ततेला भेकडपणाचे रूप येणार नाही हे मी नक्कीच पाहिन याबद्दल दुमत होऊ नये.

शिक्षणामुळे विचार करण्याची सवय लागते,निर्भयता अंगी येते असं म्हणतात हे खरेही आहे; फक्त त्या 'निर्भयते' ची व्याख्या आगीत हात घालणे होणार नाही. मी भ्रष्टाचार, काळा बाजार, दादागिरी, दोन नंबरचे धंदे याविरुद्ध आवाज उठवेन यात शंका नाही (उठवित असतोही), पण म्हणून उद्या मला 'जा, आणि अरुण गवळीच्या मुस्काटात मारून दाखव...' असे कुणी सांगितले तर त्या सांगणार्‍याला माझा कोपरापासून नमस्कार असेल. भ्रष्टाचाराचा विरोध तशा अ‍ॅक्शनमधून ज्याना मान्य असेल तो त्यांना मुबारक...आम्ही सनदशीर मार्गानेच जिल्हाधिकारी कचेरीचे दार ठोठावणार्‍यापैकी आहोत.

जिप्सी.... वैयक्तिक वगैरे घेत नाही, पण अमुक एका रस्त्याने जाणे पसंत करतो म्हणूनच मी शांतताप्रिय आणि जे वाकडा मार्ग अनुसरतात ते क्रांतीकारी हा प्रमेय कसा सुटतो हे जाणून घेणे मला आवडेल. निसर्गाची रचना होताना ती जशी निव्वळ हिंसेवर झालेली नाही तद्वतच ती तशाच पातळीच्या अहिंसेवरदेखील झालेली नाही हे तुम्ही जाणत असालच. सबब अमुक एका प्रसंगी अमुकाने शांती दाखविली आणि तमुक एका प्रसंगी तमुकाने तलवार उपसली म्हणजे वर्षातील उरलेले ३६४ दिवस दोघे तीच भूमिका जगत असतील असे कधीच होत नाही.

तुकारामाने म्हटलेच आहे की,
"विंचू देव्हार्‍यासी आला | देवपूजा नावडे त्याला |
तेथे पैजाराचे काम | अधमासी व्हावे अधम ||"

हा न्याय देण्याची वेळ आली की माणूस कितीही शांतीप्रिय असला तरी असे वागणारच.... तेथे शिक्षण, स्वभाव वगैरे बाबी दुय्यम होतील. केवळ एक-दोन फुटकळ प्रसंगावरून स्वभावाची अंतीम पारख होत नसते.

इन्द्रा

ह्यावरुन आमच्या टिंग्याच्या मित्राने लिहिलेल्या अनुभवाची आठवण झाली.

तुम्हाला एखादी गोष्ट भांडण्याइतकी महत्त्वाची वाटली म्हणून तुम्ही भांडलात.. योग्यच आहे ते.. मात्र ती गोष्ट प्रत्येकाला (किंवा अगदी ज्यांच्यासाठी भांडतोय त्यांनाही) भांडण्याइतकी महत्त्वाची वाटावी हा तुमचा अट्टाहास चुकीचा वाटतो

तुम्ही कशाला बोंबलत गेल्ता तिथं?
आणि असं काही होत असेल तर त्या स्त्री मुक्ती आणि स्त्रीहक्कवाल्यांना सांगायचं. ;)

साहेब,
सत्कार्य करावं, जरुर करावं. पण ते योग्य तेच पाहून करावं असं आमचं सपष्ट मत आहे.
दान असावं ते सत्पात्री असावं.

असो. हा आमचा विषय नाही. केवळ तुम्ही काहीतरी विचारलंत म्हणुन दोस्तासाठी म्हणुन तोंड खुपसलं. :)

बसमधील लोकांच्या प्रतिक्रिया काय आहेत या कडे लक्ष देऊ नये जिप्सी
व्यक्ती तितक्या प्रकृती . हे खरे आहे
और ऐसे बुझदिल लोगोंसे क्या उम्मिद करती हो ?? यह लोग तो लानत के भी काबिल नहीं

But have we became immune to these kind of "Care a Damn" Disease of society ??
I appreciate you were sensitive to other person’s problem rather than your own .

मला कितीही कोणी ही मुर्खात काढले तरीही मी मात्र परत तशीच मदत करणार
अशीच मी एका मुलीची तिची पर्स वाचविण्यासाठी भर गर्दितल्या ट्रेनमध्ये मदत केली होती
तर मला त्या पाकिटमार बाईने हातावर अन मनगटावर ब्लेड मारुन रक्तबंबाळ केले होते
जिची पर्स वाचविली होती ती तर साधे धन्यवाद न म्हणता मस्त स्वतःच्याच धुनकीत निघुन गेली पण मी त्याचे वाईट अजिबात वाटून घेतले नाही .
मला जे योग्य वाटले ते मी केले .
अन जिप्सी तुझ्या समोर जे अयोग्य दिसले ते तू थांबविण्याचा प्रयत्न केलास

And Believe me , जब तुम किसी मुसिबत में होगी तो खुदा तुम्हें कोई ना कोई, किसी ना किसी जरीये से मदत जरूर पहोंचायेगा.
जब तुम किसीको मदद करते हो तो, बुरे वक्तमें, तुम्हें मदद अपने आप मिलेगी किसे के सामने गिडगिडाना नहीं पडेगा.. लाचार और बेबस नहीं होना पडेगा... तुम्हें मोहताज नहीं होना पडेगा
खुदा से उम्मिद रखो बुझदिलोंसे नही :-) This is my own experience