शेळीपालन (गोट फार्मिंग)

माझ्या माहितीनुसार पुण्याला वारजे इथे, मंगेशकर हॉस्पिटल जवळ बाएफ रिसर्च फौंडेशनचे प्रशिक्षण केंद्र आहे जिथे शेळीपालन करण्याचे प्रशिक्षण उपलब्ध आहे.

शेळीपालन, व्यवसाय उत्तम असून ह्यात लक्षात ठेवण्यालायक मुद्दे (अगदी मूलभूत) खालील प्रमाणे
१. शेळीची प्रजाती आपण जिथे पालन करू इच्छित त्यानुसारच ठरवावी, महाराष्ट्रात उस्मानाबादी शेळी (काळी) उत्तम असते, पण शेळी पासून दुग्धोत्पादन घ्यायचे असल्यास जमनापारी शेळी उत्तम असेल, पण त्या शेळीला खास व्यवस्था (वातावरण नियंत्रण वगैरे) कराव्या लागतील

२. काहीही झाले तरी शेळीचं खांड जिथे ठेवाल ती जागा कटाक्षाने कोरडीच राखली गेली पाहिजे, बांबूचे मूत्र झिरपणारे फ्लोरिंग ह्या करता उत्तम असेल, त्या शिवाय ठराविक काळाने स्वच्छता अन लेंडी सफाई करण्याची सोय असावी

३. शेळ्या खेळकर असतात त्यामुळे त्यांच्यासाठी थोडी का होईना बागडायला जागा ठेवावी, बंदिस्त शेळीपालन मी तरी प्रेफर करणार नाही.