दिनविशेष : २७ फेब्रुवारी - 'जागतिक मराठी भाषा दिवस'

आजच्या दिवसाचे औचित्य साधुन लिहिण्यासाठी धन्यवाद.
क्रांतिकवी कै. कुसुमाग्रजांना त्यांच्या जन्मदिनी प्रणाम.

समयोचित लेख मित्रा.
नासिकला मागे गेलो असता कुसुमाग्रज स्मारकाला भेट देण्याचा योग आला. अत्यंत निगुतीने स्मारक निर्माण करण्यात आले आहे.

धन्यवाद
आणि
'जागतिक मराठी भाषा दिवसाच्या' हार्दिक शुभेच्छा

कै. कुसुमाग्रजांना त्रिवार अभिवादन व जागतिक मराठी दिनाच्या सर्वांना खुप शुभेच्छा.

छान , या निमीत्ताने कुसुमग्राजांच्या कवितांचे कलेक्शन करायचे का आंजावर (अर्थात त्या करत सेपरेट साईट आहे, पण तरी इथ ही करू यात !! )

ही सुरुवात माझ्या कडुन ,

१ )

जोतिबा म्हणाले,
शेवटी मी झालो फक्त माळ्यांचा
शिवाजीराजे म्हणाले,
मी फक्त मराठ्यांचा
आंबेडकर म्हणाले,
मी फक्त बौध्दांचा
टिळक उद्गारले,
मी तर फक्त
चित्पावन ब्राम्हणांचा
गांधीजीनी गळ्यातला गहिवर आवरला
आणि ते म्हणाले,
तरी तुम्ही भाग्यवान
एकेक जमात तरी
तुमच्या पाठीशी आहे
माझ्या पाठीशी मात्र
फक्त सरकारी कचेर्‍यातल्या भिंती

२ )
हृयदयातील रणे जाहली
क्षणामधे शान्त
आणि विस्मृतीच्या नाहली
चांदण्यात रात
अशीच संगीते आळवी तुझी कलावन्ता
घडी भर जागव रे आमुची अशीच मानवता

माझ्या मराठी मातीचा,लावा ललाटास टिळा
हिच्या संगाने जागल्या,दर्‍या खोर्‍यातील शिळा

माझ्या मराठी मातीला ,नका म्हणू हीन दीन
स्वर्गलोकाहून थोर,मला हिचे महिमान

रत्नजडित अभंग ,ओवी अमृताची सखी
चारी वर्णांतुनी फिरे,सरस्वतीची पालखी

रसरंगात भिजला ,येथे शृंगाराचा स्वर
येथे अहंता द्रवली,झाले वसुधेचे घर

माझ्या मराठी मातीचा,नका करू अवमान
हिच्या दारिद्य्रात आहे,भविष्याचे वरदान

नाही पसरला कर,कधी मागायास दान
स्वर्णसिंहासनापुढे,कधी लवली ना मान!
-----कुसुमाग्रज-----

पखियांमध्ये मयोरु । रुखियांमध्ये कल्पतरु ।

भाषांमध्ये मान थोरु । मराठीयेसी ।।

मराठी भाषा दिनानिमित्त सर्वांना शुभेच्छा. मराठी भाषेचा अभिमान बाळगेन आणि मराठी भाषेच्या समृद्धीसाठी अधिकाधिक प्रयत्न करीन.

महाराष्ट्र राज्य साहित्य संस्कृती मंडळ, मुंबई व डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ, मराठी भाषा व वाड्.मय विभाग, औरंगाबाद यांच्या संयुक्त विद्यमाने 'मराठवाडी बोली संशोधन प्रकल्प (२०११-२०१२) सुरु आहे.

सण,उत्सव, कृषी, रुढी,परंपरा,व्यसन,पोशाख,आहार, अलंकार, वेशभूषा / पशु-पक्षी, प्राणी, व्यवहार, व्यापार, विधी या विषयक मराठवाडी बोलीतील शब्द हवे आहेत.

आम्ही काही प्राध्यापक मित्रांनी मराठी विभागाच्या निमित्ताने महाराष्ट्र राज्य साहित्य संस्कृतीच्या या उपक्रमास हातभार लावण्याचे ठरविले आहे. आपल्याकडे काही मराठवाडी बोलीतील शब्द-संपदा असेल तर खरड करावी, ही नम्र विनंती.

जैसी पुष्पांमाजि पुष्प मोगरी | कि परिमळांमाजि कस्तुरी ||
तैसी भासांमाजि साजरी | मराठीया || (फा.स्टी.)

-दिलीप बिरुटे

मला आवडणारी कुसुमाग्रजांची कविता

दूरस्थ कुणी दे तुझ्या करी ही कविता
वाहते जिच्यातुनि त्याची जीवन-सरिता,
खळखळे, अडथळे, सुके, कधी फेसाळे
परि अखंड शोधे वाट समुद्राकरिता ||

खडकाळ प्रान्त तो ही जेथून निघाली
पथ शोधित आली रानातून अकेली,
नच रम्य राउळे, कलापूर्ण वा घाट
तीरावर तुरळक परि अंकुरती वेली ||

नव पर्णाच्या या विरल माण्डवाखाली,
होईल सावली कुणा, कुणास कहाली,
तोषेल कुणी, शापील कुणी दुर्वास,
"या जळोत समिधा-भव्य हवी वृक्षाली !"

समिधाच सख्या या, त्यात कसा ओलावा,
कोठून फुलापरि वा मकरन्द मिळावा?
जात्याच रुक्ष या, एकच त्या आकांक्षा,
तव आंतर अग्नी क्षणभर तरि फुलवावा ||