रात्रीचे दोन तरी वाजले असतील. मला अजूनही झोप येत नव्हती. हातात पुस्तक घेऊन मी उगाच पानं चाळत होतो. खिडकी उघडीच होती. झोप येण्याची काही चिन्हे दिसत नव्हती.
तितक्यात एक पाकोळी फडफडत आली. माझ्या डोळ्यांसमोर एक क्षणभर फडफडून ती खोलीभर फिरू लागली. तिचा रंग, त्यावरचे ठिपके फारच आकर्षक होते. मी मजेने तिच्याकडे पाहू लागलो.
पण हा आनंद क्षणिक होता. काही वेळातच ती पाकोळी एका कोळ्याच्या जाळ्यात अडकली. पाकोळीने सुटण्याचा आटोकाट प्रयत्न सुरु केला. तिची तडफड, तो शेवटचा संघर्ष पाहून माझे मन हेलावले. मी पटकन उठून तिचे पंख अलगद पकडले, तिला जाळ्यातून सोडवून, बाहेर सोडून दिले. जाळ्यावर आता एक कोळी होता - राखाडी रंगाचा, अगदीच रुक्ष. माझ्या मनात त्या जीवाविषयी भयंकर तिरस्काराचा भाव आला.
दुसऱ्या दिवशी उठल्यानंतर मी पहिले. जाळं तसच होतं, कोळ्याचा पत्ता नव्हता. मी सगळं जाळं साफ करून माझ्या कामाला लागलो.
रात्री बेडवर पडल्यानंतर मला आश्चर्याचा धक्काच बसला. जाळं पुन्हा तसंच होतं. एक नवीन पाकोळी त्या जाळ्यात अडकली होती आणि तोच कोळी जाळ्यावरून तोल सांभाळत सावकाश आपली भक्ष्याकडे निघाला होता. पाकोळीची ती धडपड मला सहन होईना. मी पाकोळीला पुन्हा सोडवले. कोळी पुन्हा निघून गेला.
पुढे हा क्रम आठवडाभर चालू राहिला. आठवड्याभराने मी जाळं काढत असताना कोळ्याचा पत्ता नेहमीप्रमाणे कुठेच नव्हता. नंतर जेव्हा मी फारशी झाडायला गेलो तेव्हा मला एक राखाडी रंगाचा रुक्ष कोळी मेलेला दिसला. माझ्या हातून झाडू गळून पडला.कशीबशी स्वच्छता उरकून मी बाहेर पडलो.
आज रात्री मी बेडवर पडून वरती पहिले तेव्हा दुसऱ्या एका कोळ्याने आपले जाळे तयार केले होते. काही वेळातच एक पाकोळी उडत उडत येउन त्या जाळ्यात येउन अडकली. पाकोळीने फडफड सुरु केली. एक कोळी सावकाशपणे तिच्या दिशेने चालला होता. पाकोळीची धडपड वाढत होती, तशीच माझा मनातली चलबिचलही, जणू मीच त्या जाळ्यात अडकलो होतो.
पण आज उठून त्या पाकोळीला वाचवण्याचे धाडस माझ्यात नव्हते. नियतीचा हा क्रूर नियम मोडण्यासाठी माझा हात आता उठेना. काही क्षणांत ती प्राणांतिक धडपड थांबली आणि मग कोळ्याने आपले काम आटोपले.
मी मात्र छताला लागलेल्या जाळ्याकडे पाहतच राहिलो.
प्रतिक्रिया
14 Jul 2016 - 1:07 am | रुपी
छान लिहिलं आहे.
फक्त शेवटच्या परिच्छेदात "नियतीचा" ऐवजी "निसर्गाचा" जास्त बरोबर वाटलं असतं बहुतेक.
14 Jul 2016 - 1:25 am | निखिल निरगुडे
धन्यवाद.. मिपा वर माझं पाहिलंच लेखन आहे, असेच प्रतिसाद मिळाले तर आणखी उत्तम लिहिण्याचा प्रयत्न करेन....
14 Jul 2016 - 11:04 am | किसन शिंदे
+१
14 Jul 2016 - 8:33 am | बोका-ए-आझम
मिपावर स्वागत!
14 Jul 2016 - 9:07 am | सुधांशुनूलकर
चांगलं लिहिलंय.
लेखन चांगलं, सकस असेल, तर चोखंदळ मिपाकर चांगलेच प्रतिसाद देतील, याची माझ्या अनुभवावरून खातरी देतो.
पुलेशु
14 Jul 2016 - 10:59 am | शित्रेउमेश
छान लिहिलय.... +१
14 Jul 2016 - 11:04 am | किसन शिंदे
तुमचा पहिलाच लेख आवडला.
पुलेशु
14 Jul 2016 - 11:12 am | भाग्यश्री कुलकर्णी
छान लिहलंय
14 Jul 2016 - 11:26 am | नाखु
घरी नॅशनल जिऑग्राफी सारखे चॅनेल बघताना जी हिंदीतून आणि दूरदर्शनवर टॉम अल्टरचा एक कार्यक्रम असे त्यातील काही वाक्ये सम्जलयावर जंगलातील प्राण्यांची शिकारीची अनिवार्यता आणि अपरिहार्यता समजली.
मिपावर स्वागत पुलेशु
14 Jul 2016 - 11:31 am | मराठी कथालेखक
भूकेबद्दल तरी पुर्ण खरं नाहीये. गरजेबद्दल म्हणाल तर 'स्वसंरक्षण' हीच गरज असली पाहिजे पण त्याव्यतिरिक्त जर शिकार होत असेल तर ती 'गरजेची नसून' असेच म्हणावी लागेल
काही प्राण्यात नर हे परिसरातील दुसर्‍या नरांवर हल्ले करुन त्यांना संपवू पहातात (उदा: सिंह. बहूधा मांजरदेखील).
14 Jul 2016 - 11:26 am | मराठी कथालेखक
लेखनशैली चांगली आहे... बाकी कोळी /पाकोळी इत्यादींच्या आयुष्यात विशेष रस नसल्याने कथा विशेष आवडली नाही.
एकवेळ हत्ती, वाघ , सिह असे मोठे प्राणी किंवा गेला बाजार कुत्रा/मांजर यांची कथा टाका :) (बाकी जव्हेरगंज साहेब दिसत नाहीत आजकाल)
पुढील लेखनास शुभेच्छा
14 Jul 2016 - 11:32 am | धनंजय माने
चला प्राणिसंग्रहालयात.
14 Jul 2016 - 11:40 am | मराठी कथालेखक
तिथे फक्त प्राणी असतील.. कथा कोण सांगणार ? जव्हेरगंज साहेबांना सोबत न्याव लागेल :)
14 Jul 2016 - 12:07 pm | धनंजय माने
१. जव्हेरगंज हे हत्तीचं नाव आहे
२. जव्हेरगंज प्राण्यांच्या कथा लिहीत नाही
14 Jul 2016 - 2:51 pm | मराठी कथालेखक
ह्या घ्या
शिट्टी
मैथिली
14 Jul 2016 - 7:04 pm | धनंजय माने
त्या रूपक कथा आहेत. धन्यवाद.
15 Jul 2016 - 4:11 pm | मराठी कथालेखक
बरं झालं हो सांगितलत ते ... मला तर माहितच नव्हतं :)
14 Jul 2016 - 11:31 am | अभ्या..
लेखन जमलंय. पुलेशु.
फक्त ते पाकोळी म्हणजे माझया मते बारके वटवाघूळ टाईप असते. त्यावर ठिपके बीपके नसतात. तुम्ही म्हणता ते फुलपाखरू अथवा पतंग असावा.
15 Jul 2016 - 4:31 pm | यसवायजी
हां.. मी पण विचार करतोय, एवढी मोठी पा़कोळी कोळ्याच्या जाळ्यात तडफडते कशी?
20 Jul 2016 - 11:34 am | तुषार काळभोर
थोडं मळकट/मातीसारख्या रंगाचं असतं. आकार (गेंडाछाप) चाराण्यापासून नवीन दहा रुपयाच्या नाण्याएवढा.
लई डीझाईन नसतंय, भौतेक प्लेन कलर, असलंच तर थोडंफार चारसहा बारीकमोठ्या ठिपक्यांचं डिझाईन.
14 Jul 2016 - 11:56 am | एस
छान लिहिलंय.
14 Jul 2016 - 12:08 pm | धनंजय माने
छान लिहीलंय.
14 Jul 2016 - 12:13 pm | पैसा
छान लिहिलंय
14 Jul 2016 - 12:20 pm | कैलासवासी सोन्याबापु
उत्तम जमले आहे लेखन! आवडले,मिपावर स्वागत
14 Jul 2016 - 12:34 pm | प्रमोद देर्देकर
मिपावर स्वागत. अपाल्हाळीक सरळ साधे लेखन. फक्त ती पाकोळी नसणार कारण ती चिमणीच्या आकाराएवढी असते, त्यामुळे अभ्याशी बाडीस तो पतंग असावा.
14 Jul 2016 - 12:43 pm | वगिश
मस्तय
14 Jul 2016 - 1:04 pm | प्रसाद गोडबोले
अतिषय सुरेख लेखन . आमच्या काही जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या !
मागे मीही कोळ्यांच्या एका विशिष्ठ प्रजातीवर सखोल अभ्यास करत होतो , तेव्हा एकदा कोळ्यांच्या जाळ्यात वाईट अडकलो होतो , सगळीकडुन कोळी तुटुन पडले , पण तुमच्या सारखाच काही सज्जनांनी तेव्हा कोळ्याच्या जाळ्यातुन मला बाहेर काढले .
तेव्हा पासुन कानाला खडा ... कोळ्यांच्या अजिबात नादाला लागायचे नाही , कुठेही जाळे दिसले तर त्यापासुन दोन हात लांबच रहायचे असे ठरवले आहे :)
14 Jul 2016 - 1:43 pm | धनंजय माने
हा शुद्ध हलकटपणा आहे मार्कस!
14 Jul 2016 - 1:48 pm | धनंजय माने
हा शुद्ध हलकटपणा आहे मार्कस!
14 Jul 2016 - 1:14 pm | मोहनराव
मिपावर स्वागत!!
14 Jul 2016 - 1:39 pm | चिनार
उत्तम जमले आहे !!
मिपावर स्वागत!!
14 Jul 2016 - 5:36 pm | जगप्रवासी
चांगली आहे कथा
14 Jul 2016 - 5:54 pm | मुक्त विहारि
मिपावर स्वागत.
14 Jul 2016 - 6:31 pm | मृत्युन्जय
उत्तम लेखन. पण पाकोळी कोळ्याच्या जाळ्यात अडकेल असे वाटत नाही. तुम्हाला पाखरं म्हणायचे होते का?
14 Jul 2016 - 6:36 pm | राजाभाउ
मिपावर स्वागत. छान जमलीय रुपक कथा. पुलेशु
14 Jul 2016 - 9:02 pm | श्रीगुरुजी
कोळ्याच्या जाळ्याच्या तुलनेत पाकोळी हा खूपच मोठा व ताकदवान सजीव असतो. इतका मोठा सजीव कोळ्याच्या जाळ्यात अडकणे अशक्य वाटते. कोळ्याच्या जाळ्यात साधारणपणे छोटे कीटक, फुलपाखरांसारखे अत्यंत हलके कीटक अडकू शकतात. परंतु पाकोळीएवढे तुलनेने आकाराने मोठे व तुलनेने वजनदार सजीव अडकवून ठेवण्याइतके कोळ्याचे जाळे ताकदवान असते असे वाटत नाही.
14 Jul 2016 - 9:12 pm | लालगरूड
વાહ વાહ .... મિપાવર સ્વાગત... ળિતે રહો ભિખતે રહો...
14 Jul 2016 - 11:35 pm | अभिजीत अवलिया
कथा उत्तम जमली आहे. फक्त पाकोळी ऐवजी एखादा किडा असे उल्लेख असायला हवा होता. बाकी उत्तम.
15 Jul 2016 - 12:03 am | मार्मिक गोडसे
छान लिहिलंय.
पाकोळी हा फुलपाखरासारखाच दिसणारा किटक आकाराने फुलपाखरापेक्षा लहान असतो. रंगही फार आकर्षक नसतो त्याचा.
15 Jul 2016 - 2:05 am | धनंजय माने
आता कसं व्यवस्थित जमलं.
पाकोळी म्हणजे काळं फुलपाखरुच...(इथे तरी)
15 Jul 2016 - 9:43 am | जव्हेरगंज
+१००००
15 Jul 2016 - 4:04 am | निखिल निरगुडे
माझ्या माहिती प्रमाणे आणि इथे अभिप्रेत असलेली पाकोळी वटवाघूळ किंवा चिमणी सारखी नसून फुलपाखरासारखा एक कीटक असतो, पुन्हा पडताळून पाहीन.
15 Jul 2016 - 4:08 am | निखिल निरगुडे
आणि मनापासून खरोखर धन्यवाद... सर्व प्रतिक्रिया वाचून खूप आनंद वाटला.. आपल्या सूचना वाचून मिपा वर लिहिण्याचा उद्देश्य पूर्ण होईल याची खात्री होतेय, योग्य ते बदल करून अजून अचूक आणि चांगलं लिहिण्याचा प्रयत्न करत राहीन..
15 Jul 2016 - 9:42 am | जव्हेरगंज
क्लास!!!
15 Jul 2016 - 12:53 pm | जागु
पाकोळी नसावी. पाकोळी जाळे फाडून टाकेल. तुम्हाला दुसर काहीतरी म्हणायच असेल. आता त्याचा फोटोच काढून टाका इथे उत्सुकता लागली आहे.
आणि हे निसर्गचक्र आहे. आमच्याइथे नेहमी साप आणि पक्षांचे हे खेळ चालू असतात.
15 Jul 2016 - 4:40 pm | मितभाषी
पाकोळीने जाळे तोडले आहे. सोनेरी कोळी ठार झाला आहे.
19 Jul 2016 - 9:48 pm | Bhagyashri sati...
नविन मिपाकरांच स्वागत, छान लिहीलंय
19 Jul 2016 - 10:02 pm | अनुप ढेरे
छान लिहिलय!