कहे कबीरा (१) - हीरना समझ बूझ बन चरना-

चैतन्य साहेब,
मूळ भजन अतिशय उत्कृष्ट आहे. त्यात कुमारजींचा आवाज ही दुधात साखरच. वर तुमच्या या अप्रतिम अर्थ सांगण्याच्या शैलीने त्यात आता अस्सल केशर पडल्यासारखे झाले आहे.
गेली अनेक वर्षे मी ही निर्गुणी भजने ऐकत आहे. त्यांचे अर्थ मात्र मला काही केल्या मिळत नव्हते. आज तुमच्यामुळे अतिशय सोप्या शब्दांत अचूक अर्थ समजून घेता आले. त्याबद्दल अतिशय धन्यवाद!
अजून एक विनंती:
१) आ कलंदर केसवा
२) अवधूता गगन घटा गहरानी रे
३) उड जा जा हंस अकेला
४) झीनी झीनी चदरिया
या पण अप्रतिम अर्थपूर्ण कबीर भजनांचे रसग्रहण करावे ही मनापासून विनंती.

भजनातला गर्भितार्थ छान उलगडून सांगितला आहे तुम्ही.

विजय पुरोहित यांची विनंती घ्याच आता मनावर! शुभेच्छा. ('कहे कबीरा (१)' असं शीर्षक आहे, म्हणजे (२), (३)... असणारच बहुधा.)

खूपच छान लिहिलय!
वा!

कबीर ग्रेट. त्याच्या रचना संगीताद्वारे लोकांपर्यंत पोचवणारे कुमारजीही ग्रेटच. हंस अकेला आणि अवधूता ही तर मर्मबंधातली ठेव आहेत. हिरना आणि सुनता है गुरुग्यानी (संगीतबद्ध केलेलं पहिलं निर्गुणी भजन) याही रचना कुमारजींनी अजरामर केलेल्या आहेत. नक्की लिहा.

पुढचे लेख पटापट येऊ द्या!

आवडते भजन आणि आवडते गायन
कुमारांनी गायलेले हे भजन येथे ऐकता येइल.
https://www.youtube.com/watch?v=TTN4k_w5ZBQ

प्रिय मित्र चैतन्य,
जय जय रघुवीर समर्थ !!

कबीरांच्या ह्या काव्यावरील साध्या सोप्प्या शब्दातील लेखन अत्यंत भावले.
ह्या खालील कडव्याच्या अनुवादा/निरुपणाबद्दल साशंक आहे -

पाँच हीरना पच्चीस हीरनी ।
उन में एक चतुर ना ।।

तु म्हणाल्या प्रमाणे हा नक्कीच सांख्यांचा संदर्भ आहे. ह्या विषयावरील आपल्या श्रीधर स्वामींचे पुस्तक प्रसिध्द आहे. नेहमी प्रमाणेच हेही बहुतेक सध्या बाजारात उपलब्ध्द नसावे. ( आचार्यांचेही ह्या विषयावर पुस्तक आहे पण अद्याप ते वाचनात आलेले नाही.) असो. इथे उनमे एक चतुर ना ह्या चा अर्थ त्यातील एकही चतुर नाही असा असावा असे मला वाटते . पांच मुलतत्वे आणि त्यांच्या संयोगाने सुक्ष्म शरीरात निर्माण होणारी २५ तत्त्वे ( पांच धातु ,पाच रस, पांच जाणीवा , पाच कृती आणि पाच विकार) ह्यातील काहीच चतुर नाही अर्थात ह्या सांच्या पलिकदे असलेल्या आत्मतत्वाला जाणण्यास समर्थ नाही असा काहीसा ह्या कडव्याचा अर्थ असावा असा माझा अंदाज आहे.

बाकी सविस्तर चर्चेअंती बोलुच !

पुढील लेखनास शुभेच्छा :)

अवांतर १: आजोबांच्या कृपेने , घरी असलेल्या संग्रहात मला १९८४ साली प्रकाशित झालेले श्रीधरस्वामींचे पंचीकरण सापडले आहे :) भेटल्यावर सविस्तर बोलु .
अवांतर २: कबीर असो की समर्थ , तुकोबा असो की माऊली , सर्वांच्याच साहित्यात एकच विचार मांडलेला दिसुन येतो तो पाहुन "साधु दिसती वेगळाले | परी ते अंतरी मिळाले || " ह्या समर्थोक्तीची फार आठवण येते :)

- जय जय रघुवीर समर्थ
प्रगो

चंचल मन आणि हरिणाचे रूपक अगदीच सार्थ, फक्त ते 'पाँच हीरना पच्चीस हीरनी । उन में एक चतुर ना ' हे नीट समजले नाही.
बाकी वर विजय पुरोहित यांनी लिहील्याप्रमाणे इतरही कबीर भजनांचे रसग्रहण वाचायला आवडेल.

हे भजन अनेक वेळा ऐकले आहे. त्याचा अर्थही माहित होता तरी सुध्दा वारीला लेख वाचताना मजा आली. सुरेख जमले आहे रसग्रहण. पुढील लेखांच्या प्रतीक्षेत आहे.

कबिराचे अजून एक आवडते गाणे म्हणजे "साधो ये मुर्दों का गाँव"
कबीराच्या जिवनावर दुरदर्शनने एक मालिका काढली होती त्याचे हे शीर्षक गीत.

या निर्गुणी भजनांवर एक मराठी पुस्तक मध्ये एकदा वाचनात आले होते. लेखकाचे नाव आठवत नाही पण मुखपृष्ठावर कुमारजींचा फोटो होता. अनेक निर्गुणी भजनांचे अर्थासकट रसगहण केले होते या मध्ये. घरी गेलो की शोधतो.

पैजारबुवा,

_/\_

मस्तं, पुभाप्र.

खूप छान. खूप आवडला लेख. पुढील लेखांच्या प्रतीक्षेत आहे.

छान लेख. अजून लिखाण येऊ दे.

सुरेख लिहिलं आहे. अजूनही लिहा.

नितांत सुंदर ! विषय आणि निरूपण

छान लिहिलंय. पुभाप्र.
इतर कबीर भजनांचे रसग्रहण वाचायला आवडेल. खासकरून "सुनता हैं गुरु ज्ञानी".

छान लिहिलंयस रे!
आणि आपले अनुभव अजून तोकडेच आहेत रे..तसेही कबीरांची प्रतिभा वर्णणारे आपण कोण... ही सर्व मोठी मंडळी.
आपण त्यांनी सांगीतलेले आकलन करून मार्गक्रमण करण्यावर भर दिला तर बर्‍याच गोष्टी पुढं सरकतील. :-)

वाह, काय सुंदर रसग्रहण केले आहे चंचल मनाचे, मस्तच , पाच पारधीवाले विशेष आवडले !

आपला अभ्यास दांडगा आहे. खूप सुंदर लिहिलं आहेत.