मुक्त कविता

रोज तो जुळवून अपुली
एक कविता ठेवतो
वृत्त-मात्रा-अर्थ-लय-
-छंदात निशिदिनी रंगतो

जे न दिसते रविस तेही
मिटून डोळे पाहतो
काव्य अन् शास्त्रामधे तो
क्षण नि प्रतिक्षण डुंबतो

कल्पनांचे भव्य इमले
सुबकसे तो बांधतो
(मी तयांची द्वारपाली
आपखुशीने निभवितो)

विविध प्रश्नांचा तुम्हाला
अटळ छळ जो जाचतो
मात त्याला देऊनी तो
मिति-दिशा ओलांडतो

शब्द धन वाटून अविरत
थकून कधि तो थांबतो
(मी ही त्या दुर्मिळ क्षणाची
वाट गुपचूप पाहतो)

एकही कविता आताशा
काळजाला भिडत नाही
शब्द मोहक विभ्रमांनी 
भ्रमित आता करीत नाही

कोरडा असतो किनारा 
लाट फुटते मत्त तरिही
जखम होते खोलवर पण 
रक्त आता येत नाही

प्रार्थनांचे मंत्र निष्प्रभ, 
बीजअक्षर श्रांतलेले
भंगलेल्या देवतांना 
आळवूनी भ्रष्टलेले

मार्गदर्शी ध्रुव अन् 
सप्तर्षी आता लोपलेले
दीपस्तंभांचे दिवेही 
भासती मंदावलेले

या अशा कुंठीत वेळी
दाटुनी येते मनी
विफलता, जी रोज उरते 
रोमरोमा व्यापुनी

अमूर्ताचा अंतर्नाद
अक्षरांच्या कपारीत
शब्दाशब्दाच्या घळीत
ओळीओळीत गुंजला

अमूर्ताचा पायरव
हलकेच जाणवता
अनाहत तरंगांनी
डोहडोह डहुळला

अमूर्ताचा पोत कसा
अमूर्ताचा पैस किती
अमूर्ताचा डंख कुठे
विचारत विचारत
अणुरेणू झंकारला

क्षितिजावरचा
निळसर पर्वत
कातळमाथा
ढगात घुसळत
भूशास्त्राला
कोडी घालत
खोल ठेऊनी
लाव्हा धुमसत
पुरातनाचे
सूक्त गुणगुणत

नभरेषेवर
उंच उसळुनी
दिसे अनाहूत माझ्या खिडकीत

निळे पाखरू
पहाटफुटणीत
पंखभिजवत्या
दवास झटकत
चोच मुलायम
पिसात फिरवीत
पंखांतील
अचपळ बळ जोखीत
साद घालुनी
अधीर, अवचित

नभांगणाला
उभे छेदुनी
उतरे अलगद माझ्या खिडकीत

आखीव रेखीव
खिडकी चौकट
निळ्या नभाचा
कापुनी आयत

सळसळत्या झाडावरती
किलबिलणार्‍या पंखांनी
आणले नभातून जे जे
ते तुझ्याचपाशी होते

अर्थाचे अनवट कशिदे
विणणार्‍या चित्रखुणांना
जे जटिल असूनही कळले
ते तुझ्याचपाशी होते

तार्‍यांच्या मिथककथांचा
आकाशपाळणा अडता
जे पुरातनाला सुचले
ते तुझ्याचपाशी होते

मनातला ऐवज..
दिलाय उधार
ठेव जपून...
वाटलं तर
परत कर..
कातर सांजवेळ
डोळ्यातलं काजळ
स्मिताच मोहळ
..
अन् नाहीच जमलं तर
उधळूही नको
फक्त कुरवाळत राहा
एक एक भाव जपत राहा..

उन्हाला कसा थांगपत्ता नाही
कसे झाकले नभाला धुक्याने
इथे अतृप्त सुर्य व्यक्त होतो
जराशा कवडश्यातूनी मुक्याने ............

प्रवासा पुन्हा हाक अस्तित्व देते
गंधीत मृदाचे तृणांचे शहारे
इथे स्पर्श ओला निळ्या सागराचा
गगनातूनी जणू थव्यांचे पहारे .............

इथे धुंद असते अशी शर्वरी की
कुठे चांदणे विरघळून जाते
किती बोलणे ते चमकत्या विजेचे
तुझे चालणे मात्र दरवळून जाते ..............

- किरण कुमार

घामाच्या चिंब भरलेल्या सदर्‍याला
ठिगळे अनेक रंगबेरंगी..
पोटाच्या खळगीसाठी उगाच चालली
बेसुमार झीज पायाची ..

वार्‍याने पेटते रान आता हे
कशास विचार फुका..
होरपळले शेत जरी हे
ढेकळाचा रंग काळा तो काळाच..

ठिंणगी बनलेला विचार तुझा
तू दूर आकाशातील तारा ..
ओसाड ह्या जगण्यावरती
उगा बुजगावण्यांचा पहारा..

दगडाला कुठे फुटतो पाझर ?
कुठे शोधु देवपण त्याच्यात ?
जन्मलो मातीत या
पुन्हा मातीत मिटण्यासाठी...

-- शब्दमेघ
(शीघ्रकाव्य, २१-०२-२०२१)

उल्कापाताच्या आतषबाजीने
दिपून जातोय मी आज
पण कधीतरी
चंद्रमाधवीच्या अद्भुत प्रदेशात
अंतर्बाह्य उजळायचंय मला

शब्दांच्या समृद्ध अडगळीत
हरवून जातोय मी आज
पण कधीतरी
शब्दापल्याडच्या घनघोर निबिडात
निरुद्देश पोहोचायचंय मला

नीटनेटक्या रंगरेषा
रेखाटतोय मी आज
पण कधीतरी
अमूर्ताचं असीम अवकाश
अनवट रंगांनी भरायचंय मला

त्रिमितींच्या अभेद्य पिंजर्‍यात
घुसमटतोय मी आज
पण कधीतरी
स्थलकालाचं
वितान व्यापून
थोडं थोडं उरायचंय मला

रूटीनाचे गंजलेले
यंत्र अखंड घुमते
जुन्या व्रणावर रोज
नवी जखम करते

अनावर भोवंडून
शिणलेल्या प्राणासाठी
वाटेवरच्या झाडाची
साथ वाटे मला मोठी

त्याचा मायाळू विस्तार
घाले हिरवी फुंकर
एक रंगीत पाखरू
झुले उंच फांदीवर

इवल्याश्या कंठातून
काढी तरल लकेरी
हाक आभाळाची येता
झेपावते दिगंतरी