रात्र काळी, घागर काळी

वाचनीय.
रसास्वादाची ही मालि़का अशीच चालू रहावी.

खुपच सुन्दर....श्रामोंशी सहमत....+१

श्रामोंशी सहमत.

ऑडीओ दुवा कुठे आहे का?

बरीच वर्षे ही गवळण जाणकाराकडून समजून घ्यावी या प्रयत्नात होतो.
ती इच्छा फलद्रुप झाली.
सुंदर रसग्रहण .भाटकर बुवांनी लावलेली या गवळणीला सुंदर चाल दिली होती.
एकली पाणीया नच जाय साजणी ह्या ओळीला फार सुरेख वळण दिले होते.
आणखी लिहा .तुमचे विवेचन आनंददायक अनुभव आहे.

रात्र काळी.. घागर काळी

मला हे गाणे खूप आवडते. एकदा ऐकून कधीच समाधान होत नाही, त्यामुळे पुन्हा पुन्हा ऐकलेच जाते.
नंदनने एकदा हे गाणे काहीतरी संदर्भाने माझ्या खरडवहीत लिंकवले होते. तेव्हाही "बुंथ" म्हणजे काय, किंवा गाण्याचा एकंदर अर्थ काय हे लक्षात येत नव्हते. कधीतरी निखिलने तुमच्या उपक्रमावरील लेखाची लिंक दिली होती. तो लेख इथेही प्रकाशित केल्याबद्दल तुमचे, आणि हे इतके सुंदर गाणे मी ज्यांच्यामुळे ऐकले आणि अर्थ समजून घेतला त्या नंदन आणि निखिलचेही आभार.

मस्त! मस्त!
अजूनही लिहा.

विष्णुदास नामा यांचाबद्दल अधिक माहीती कुठे वाचता येईल?

पहिल्याप्रथम मूळ सुंदर कविता व त्यातल्या कठीण शब्दांचे अर्थ देऊन ती वाचनीय करण्याबद्दल धन्यवाद. मी ते गाणं (बहुधा) मंगेशकर भगिनींपैकी कोणीतरी म्हटलेलं ऐकलं आहे. पण त्याचा अर्थच न लागल्यामुळे दोन ओळींपलिकडे जाता आलं नव्हतं.

तुम्ही वर्णन केलेलं शब्दसौंदर्य, नादसौंदर्य तर आहेच. पण मला थोडा व्यापक अर्थ जाणवला.

रात्र हे मला आपल्या चराचर विश्वाचं प्रतीक वाटलं. मी म्हणजे स्वतःचा आत्मा. धारण केलेली वस्त्रं, अलंकार हे आपलं शरीर. जर आपल्याला आपला घट भरायला यमुनेकडे जायचं असेल तर सोबतीला ती काळी मूर्ती हवी. म्हणजे ईश्वराचा सहवास पदोपदी नसेल तर या जीवाला कायमच भीती वाटत राहाणार. जर तो सहवास लाभला तर कसली भीती?

मला वाटतं विठ्ठलाचा काळा रंग हे दूषण नसून, गुण कसा आहे हे दाखवण्याच्या पार्श्वभूमीवर या कवितेचा अर्थ लावायला हवा. विठ्ठल व कृष्ण हे एकच समजले जात का, किंवा अवतार समजले जात का - या बाबतीत मी अनभिज्ञ आहे. तज्ञांनी अधिक टिप्पणी करावी.

मि . भो. शी सहमत.
ही गवळण आहे अन तो ही भक्तीचा एक अत्यंत उत्कट प्रकार आहे.
'शरद ' शब्दांच्या अर्था बद्दल धन्यवाद. अतिशय आवडत अन सकाळच्या भक्तिसंगीतातील आवडत गाण.

सुंदर गाण्याचे सुंदर रसग्रहण!

परंतु, मधुरा भक्ती हा प्रकार जेवढा उत्तरेत (उदा. राजस्थानी मीरा) प्रचलीत झाला तेवढा महाराष्ट्रात झाला नाही. अशा गवळणी ह्या अपवाद.

एक शंका : बुंथ हा एक दागिना आहे असे वाचल्याचे आठवते.

तूसी छा गये!

सुरेख रसग्रहण!

छान पद, गाणे, रसग्रहण.

मात्र गोपी खुद्द गोरी आहे, असा संदर्भ मला स्पष्ट सापडला नाही. गोपी खरोखरच काळीसावळी आहे, असे समजूनही तितकाच गहिरा अर्थ लागतो.

विठ्ठलाचा संदर्भ असल्यामुळे कवी आध्यात्मिक अर्थ सांगतो आहे, असे मानायला काहीच हरकत नाही. शेवटच्या ओळीत "विष्णुदास नाम्या" हे पुंल्लिंगी नाव आहे, पण उरलेल्या पदातल्या ओळींत "मी" स्त्री आहे, त्यामुळे लाक्षणिक (रूपक म्हणून) अर्थ घ्यायचा आहे, हा निर्देश कवीनेच दिलेला आहे.

एकदा का आध्यात्मिक अर्थ घ्यायचे ठरवले, तर तो अर्थ बर्‍यापैकी स्पष्ट आहे. शृंगारिक पातळीवरचा अर्थ तर शब्दांचा वाच्यार्थच आहे. दोहोंपैकी कुठलाही एक अर्थ टाळता येत नाही. (गाण्यात मी मूडप्रमाणे फक्त गायकाचा ध्वनीच ऐकीन, तबला ऐकणार नाही... किंवा तबलाच ऐकीन गायकाचा आवाज ऐकणार नाही... अशी निवड क्वचितच करता येते. अपवाद सोडल्यास अशी निवड करूही नये. रसहानी होते.)

गवळणीचे रसग्रहण आवडले. अर्थातच मराठीतील शब्द असून अर्थ माहीत नव्हता तो समजला.

मिपावर चालु झालेली गजल पासुन गवळणीपर्यन्तची रसग्रहण यात्रा जोमाने चालु राहु देत.

खूप सुंदर !
खूपच सहजपणे उलगडली तुम्ही ही कविता :)
धन्यवाद :)

गवळणीचे रसग्रहण आवडले. अर्थातच मराठितील शब्द असून अर्थ माहीत नव्हता तो समजला.

मिपावर चालु झालेली गजल पासुन गवळणीपर्यन्त ची रसग्रहण यात्रा जोमाने चालु राहु देत.

हा प्रसंग आणि त्याचे कारण कळले नाही.

सुंदर विवेचन.

मुशाफिर.

नॉस्टॅल्जिक झालो.

खूप लहानपणी रेडिओवर हे गाणे ऐकले होते ते आठवले.

माझ्या आयुष्यात ऐकलेल्या पहिल्या गाण्यांपैकी एक असावे. आणि दुसरे आठवते ते अरे कृष्णा, अरे कान्हा, मनरंजना मोहना.
त्यामुळे मनात कोरलेले आहे. आणि दुसरे आठवते ते अरे कृष्णा, अरे कान्हा, मनरंजना मोहना.

त्या वेळी शब्द काही कळत नव्हते. मी बहुधा पहिली दुसरीतच असेन.

बुंथ काळी,बिलवर काळे, गळामोती एकावळी काळी हो माय !
यात 'गळामोती एकावळी' ऐवजी 'तयामुखी एकावर' असे ऐकल्याचे (वाटल्याचे) अजून आठवते. तेव्हा आमच्याकडे वॅक्यूम ट्यूबचा रेडिओ होता आणि त्याला कोळिष्टकासारखी एरियल. :)

नंतर ही दोन्ही गाणी फार कधी ऐकू आली नाहीत.

(म्हातारा)