देव आणि धर्म, माझे मत

मला तर हा सगळा प्रकार,अन्निसचे काम, दारूबंदीवर व्याख्यान देण्यासारखा वाटतो, न पिणारा.. त्याला त्याची गरज नाही, पिणारा.. तो तुमचे ऐकतच नसतो !

याहुन परफेक्टली अजुन कोणी सांगु शकेल असते असे वाटत नाही. :)

धर्माची उकल उत्तमपणे उलगडून दाखवलीत.
बाकी जैन धर्म इतर संस्कृतींबरोबर बराचसा समांतरपणेच चालू होता. त्यांच्याकडून धर्मप्रसार इतक्या प्रभावीपणे झाला नसावा, पण अशोकाच्या प्रभावी धर्मप्रचारामुळे बुद्धांमध्ये धर्मप्रसार हाच धर्म बनला ह्यातच कुठेतरी बौद्धांच्या र्‍हासाची बीजे रोवली गेली आणि हिंदू धर्म उदयास येत गेला.

तुमच्या मोलकरणीने कर्ज काढून सत्यनारायणाची पुजा केली किंवा देवीकरिता बोकड मारला तर ती तिची गरज आहे, भावनिक गरज आहे, हे लक्षात घेतले पाहिजे. तिला अडाणी म्हणता येईल पण साईबाबाच्या मूर्तीवर दीड किलो सोन्याचा मुकुट चढवणाराही अडाणीच का ?

त्या मोलकरणीला अडाणी म्हटलं तर सोन्याचा मुकुट चढवणार्‍यालाही अडाणीच म्हणायला हवं.
भावनिक गरज हाच मुद्दा असेल तर तिला तरी अडाणी का म्हणायचं..?

हे लफडे आहे हे सांगितलेत ते एक उत्तम केलेत.
विवेकवादी, तर्कवादी, विज्ञानवादी वगैरे तूर्त इथं फारसे दिसत नाहीत. नाही तर या धाग्यावरून आणखी थोडी करमणूक झाली असती. छ्या... गमावलं ते सुख... :-) त्या तिथंही हे लिहिलं आहे का? जाऊन पहावे लागेल... :-)

परत एकदा सेंच्युरी मारलीत. मस्त लेख. आवडले विचार. मनापासून सहमत.

सर, लेख आवडला. देव, धर्म, श्रद्धा आणि विज्ञान यांचा गुंता इतका सहजासहजी सुटणार नाही.

-दिलीप बिरुटे

<<नंतर आले बुद्ध्-महावीर. या सर्व काळात समाजाच्या खालच्या वर्गातील लोकांनी त्यांची प्राथमिक गरज सांभाळावयास त्यांचे देव जपले होतेच. बहुदा यांच्याकडून प्रेरणा घेऊन पुराणीकांनी स्वप्नमयी दुनियेतील विष्णु-शंकर आदी देव निर्माण केले.

याचा अर्थ असा होतो की बुद्धाच्या आधी शंकर,विष्णु ह्या कल्पना / देव नव्हते. हे कसं स्पष्ट कराल?

चांगले मांडले आहेत तुम्ही विचार. :)

एक शंका -

थोडा धक्का लागला की, धार्मिक व्यक्तींच्या धार्मिक भावनांना लागलीच ठेच लागते. तसेच, सतत धार्मिकतेचे स्तोम माजवित राहिल्यास, अधार्मिक व्यक्तींच्या अधार्मिक भावनांना ठेच लागते का?

अन्निसचा अनुभव काय आहे?

मुसलमानांसारखे कडवे आक्रमक त्याला खिंडार पाडू शकले नाहीत, अन्निस म्हणजे किस झाडकी पत्ती !>>
म्हणजे नक्की काय?
मुसलमान आक्रमक धार्मिक होतेच. शिवाय आक्रमणाची प्रत्यक्षदर्शी कारणे आणि मूळ कारणे नेहमीच वेगळी असतात.मुसलमानांचे आक्रमण इथल्या समाजाबद्दलच्या प्रेमानी आणि समाजसुधारणेसाठी झाले नव्हते.
अनिसची ध्येय वेगळी असावीत असे वाटते. निदान अपेक्षा तरी अशी आहे, की गाडगेबाबांचा आदर्श ठेउन काम करावे. पण आता अंनिसवाल्यांचा निधर्मीपणा हा धर्म बनतोय. :(
त्यामुळे ही तुलना योग्य वाटत नाही.

कोणी ऐकतच नसतो? हे काही पटत नाही.

काही प्रकारचे भावनिक गरजेचे मोठे खर्च बदनाम झाल्यानंतर समाजात कमी प्रमाणात दिसून येतात. उदहरणार्थ नरबळी आजकाल एखाद-दोन दशकांतून एकदा प्रसिद्धीस येतात.

पुत्र व्हावा म्हणून कर्ज काढून बोकड बळी देणार्‍या व्यक्तीच्या टाकलेल्या कफल्लक मुलीची कुंटणखान्यातून सुटका माझ्या करभारातून होणार आहे काय? मग त्याच्या भावनिक गरजेची किंमत काही प्रमाणात मला भरावी लागते आहे.

समाजाने कितपत पैसे कुठल्या उद्योगात किती प्रमाणात गुंतवावेत याबाबत आपले अर्थकारण-विषयक मत असू शकते. असावेच. प्रार्थना-मध्यस्थी-उद्योगात समाजाचे कितपत उत्पन्न खर्च होते आहे, तितपत उत्पन्न अन्य उद्योगांमध्ये गुंतत नाही.
- - -

भारतातील घरगुती खर्चांचे सर्वेक्षण कुठे उपलब्ध आहे काय? वेगवेगळ्या दशकांत वेगवेगळ्या स्तरातील लोकांचा प्रार्थना-मध्यस्थी-सेवांवर कितपत खर्च होत असे, याबाबत कुतूहल वाटते आहे. कदाचित हा खर्च कमी होत असेल, याबाबत हा निर्देश मिळू शकतो.

पूर्वीच्या काळी जितके टक्के लोक प्रार्थना-मध्यस्थी-सेवा पुरवून उदरनिर्वाह करत होते, त्यापेक्षा आजकाल टक्केवारी कमी असावी. (प्रार्थना-मध्यस्थी-सेवा करणार्‍या जातीतल्या कित्येक कुटुंबांत एकही पुत्र आजकाल या सेवा पुरवत नाहीत, असे मला दिसते. पूर्वी मात्र चुलत-चुलत भावंडात एक तरी मध्यस्थ-उद्योजक सापडे.) म्हणजे काही थोडे मध्यस्थ-सेवादाते प्रचंड उत्पन्न मिळवत असतील, पण एकुणात उलाढाल [उत्पन्नाची टक्केवारी म्हणून] कमीसुद्धा झाली असेल. जर असे असेल, तर "पिणारे दारूबंदीचा संदेश मुळीच ऐकत नाहीत" असे म्हणणे पटत नाही.

हे विधान सकृद्दर्शनी फार भारी वाटतं पण तसं नाहीये कारण मग वैचारिक आदानप्रदानाला अर्थच उरणार नाही.

देव आहे आणि देव नाही असे फक्त दोन गट नाहीयेत, एक फार मोठा समुदाय असाय की जो या दोन्ही मध्ये दोलायमान आहे, ज्याला नक्की काय आहे ते हवय आणि तो गट मोठाय.

या विषयावरच्या पहिल्या लेखावर मी म्हटलय की देव ही माणसानं केलेली कल्पना आहे आणि याची वास्तविकता स्वतः पडताळून पाहणं हे आस्तिक आणि नास्तिक दोघांना हितावह आहे.

आस्तिक देव मानतो कारण त्याला काही तरी आधार हवा असतो आणि नास्तिक देव मानत नाही कारण आस्तिकाला तो सिद्ध करता येत नाही.

देव ही कल्पना आहे हे समजल्यावर आस्तिक त्या कल्पनेवर किती विसंबून रहायच ते ठरवू शकतो आणि नास्तिक आस्तिकाची भावनिक गरज ओळखून सहिष्णू होऊ शकतो.

मला तर हा सगळा प्रकार,अन्निसचे काम, दारूबंदीवर व्याख्यान देण्यासारखा वाटतो, न पिणारा.. त्याला त्याची गरज नाही, पिणारा.. तो तुमचे ऐकतच नसतो !

हे सगळं लिहताना शरदराव मात्र आपण दुसर्‍याला काहीतरी सांगत आहोत याचं भान विसरले यातच काय ते समजावं. बाकी चालू द्या.

न पिणारा.. त्याला त्याची गरज नाही, पिणारा.. तो तुमचे ऐकतच नसतो !

न पिणारा... तुमचे ऐकत नसतो कारण त्याला गरज नसते आणि (एखादा) पिणाराही ऐकत असतो (कारण त्याला चॉईसच नसतो) पण तो मनावर घेत नाही कारण तो 'तेवढी' पित नसतो.

मी शेंगा खाल्ल्या नाहीत त्यामुळे मी टरफलं उचलणार नाही. तसेच, मी जास्त 'घेत' नाही त्यामुळे मी तुमचा उपदेश मनावर घेणार नाही.

हिन्दू धर्म तरी कोठून असणार ?
कायदा व घटना हिन्दु धर्म मानते..जात मानते..
कायदा श्रेश्ठ..बाकि मते मतांतरे

" मुसलमानांसारखे कडवे आक्रमक त्याला खिंडार पाडू शकले नाहीत, अन्निस म्हणजे किस झाडकी पत्ती ! याला म्हाणावयाचे "हिन्दू धर्म "......श्री.शरद यांच्या लेखातून.

"इस्लामी आक्रमकांनी मंदिरे उद्ध्वस्त केली. मूर्तीभंजन केले. तिथली संपत्ती लुटली.या खंडप्राय देशाला परकीयांनी अनेक शतके गुलामगिरीत ठेवले.आम्ही प्रतिकार असा केलाच नाही.दास्य स्वीकारले.पण आमच्या धर्मश्रद्धा,परंपरा,चातुर्वर्ण्य समाजव्यवस्था नष्ट हो ऊ दिली नाही. कारण मानसिक गरजांसाठी श्रद्धा आवश्यक असतात.एवढ्या सशस्त्र आक्रमकांपासून आम्ही धर्मश्रद्धांचे,कर्मकांडांचे रक्षण केले. तिथे या अंनिसवाल्यांचा काय पाड? आम्ही श्रद्धा मुळीच सोडणार नाही.त्या टिकल्याच पाहिजेत. इथल्या घरा घरातील मोलकरणींच्या मानसिक गरजा भागल्याच पाहिजेत.मग त्या मोलकरणी दारिद्र्यात , अंधश्रद्धांच्या कर्दमात पिढ्यान्पिढ्या खितपत पडल्या तरी चालेल."
. हिंदुधर्माभिमान्यांचे केवढे हे शौर्य ! !

नमस्कार.
चान्गला आहे लेख्,विचार करायला लावणारा.

गणित शिकताना माहित नसलेल्या किंवा काढायच्या गोष्टींना तात्पुरते x रुप दिल्याने प्रश्न सोडवायला सोपा जातो.
आपल्या आयुष्यात सुद्धा अशा ब-याच अनु्त्तरीत प्रश्नांना आपण देव, नशिब, कर्मबंधन अशा उपाधी देतो. शुन्याला पण सगुण रुप देतोच की गणितात. परत धर्म हे समाज निट चालावा ह्या साठी समाजानीच घालून घेतेलेली काही बंधन आहेत. अनिस हा एक प्रकारचा धर्मच आहे. हिंदू धर्मात हे सगळे सामावलेले आहेत. आपण वेगळे आपण वेगळे म्हणवणारे बरीच लोकं हे विसरतात त्यांच्यावर हे वेगळे विचार आणण्यामध्ये सुद्धा कोठे तरी पुर्वजांचे संस्कार कारणीभूत असतात. हे संस्कार हिंदू धर्मातूनच आलेले आहेत. हिंदू नावाच्या जिवन शैलीला सरसकट उगाच नावे ठेवण्या पेक्षा, त्यात चांगले बदल घडवणे आपल्याच हातात आहे, त्या दृष्टीने अनिस वाले चांगलेच काम करत आहेत. हिंदू धर्माची काही जळमटे काढून.

जाम विट आलाय ह्या लोकांचा !
एकच ठरवाना राव तुम्हि लोक ?
काय म्हनायच ! देव हाय का? नाय ?
आस वाटत ? परत याव कि न याव मि.पा. वर
आमच्या सारख्या न शिकलेल्या लोकांनि !
काय कराव कळना राव !

फिर वोही 'दिल' लाया हू...!
साधारण कधीपर्यंत चालेल 'रिपीट टेलिकास्ट' ???

बाकी, नानाला एक लार्ज सॉरी 'वैदिक लार्ज' माझ्याकडून. :)

जगात खालील एका संदर्भात मात्र, तमाम आस्तिक-नास्तिक पब्लीक, देव आहे का नाही हा वाद न घालता, गुमान मान्य करतात ;)