कागदफूल

मम्म्मी, what is bougainvillea?

माझी छोटी मला विचारत होती. मी तिला बोगनवेलीचं चित्र दाखवलं, थोडीशी माहिती वाचून दाखवली आणि मग माझं मलाच कळलं नाही की माझं मन भूतकाळात कधी घरंगळलं ते.

माझ्या लहानपणी आम्ही मुली बोगनवेलीच्या फुलांना कागदी फुलं म्हणत असू. उन्हाळ्याच्या सुट्टया लागण्याच्या जरा आधीपासून आजूबाजूच्या घरांच्या कुंपणांवर एखाद्या सिद्धहस्त कलावंताने चितारल्यागत लगडलेली ती गडद गुलाबी पर्णसादृश फुलं म्हणजे बोगनवेलीची फुलं.

या बिनवासाच्या फुलांची मला आणि माझ्या मैत्रिणींना कसली मोहिनी होती काय जाणे! कुंपणांचे शेंडे गुलाबी व्हायला लागले की आमच्या नजरा अधूनमधून सततच शेजाऱ्यापाजाऱ्यांची कुंपणं चाचपायला सुरुवात करत. कागदी फुलं यायला लागली. आता आठवड्या दोन आठवड्यात बहर येईल. मग खूप खूप मज्जा!

ती फुलं खुडणं म्हणजे एक कौशल्याचं काम. कारण या फांद्या संपूर्णपणे काट्यांनी मढलेल्या. त्यामुळे अगदी अलगदपणे ती पानांसारखी दिसणारी फुलं काढायची आणि हाताला ओरखडे पडू नाही द्यायचे हे काम काही सोपं नसायचं. आणि आम्ही सगळ्या मुली लहानखुऱ्या. फुलं असायची झाडांच्या शेंड्यावर. मग एकीने ओणवं उभं रहायचं आणि दुसरीने तिच्या पाठीवर चढायचं. तिसरी मैत्रीण सोबत असेल तर तिने फ्रॉकची झोळी करून त्यात फुलं गोळा करायची.

आणि या गडबडीत एखादा वात्रट काटा बोटाचं किंवा तळहाताच्या मागच्या भागाचं किंवा थेट गळ्याचं किंवा गालाचं चुंबन घ्यायचाच. किंवा कधी एकही ओरखडा येऊ दिला नाही म्हणून खूष व्हावं तर ओणवं राहिलेली मुलगी अचानक काही कारणास्तव हलायची आणि मग दोघीही फुलांसकट तोंडघशी!

ती कागदफुलं फुलं आंम्ही वहीत दडपून ठेवायचो आणि मग काही दिवसांनी वहीच्या पानांचा वास त्या फुलांना येऊ लागे. निदान मला तरी तो यायचा. कारण मी तो कौतुकाने घरात कोणाला देऊ केला तर माझी हसून बोळवण केली जायची. तुझं आपलं काहीतरीच असतं. तुला कागदी फुलं आवडतात त्यामुळे तुला हे असले कसले कसले वास येतात! आम्हांला कुणाला नाही येत वहीचा वास फुलांना.

कागदी फुलांची अजून एक गंमत सांगते. ही फुलं केसांत अडकवलेली छान दिसायचीच पण ती मोगऱ्याच्या किंवा अश्याच छान वासाच्या जाई किंवा जुईच्या गजऱ्यात मधोमध माळून देवीच्या तसबिरीला वाहिली की सुद्धा खासच शोभून दिसायची.

आता हल्ली धकाधकीच्या शहरी जीवनात बोगनवेलीची फुलं खुडणं कित्येक वर्षांत राहूनच गेलंय. अगदी विसर पडला होता. आज छोटीच्या प्रश्नामुळे त्या लहानपणीच्या नाजूक गुलाबी आठवणी जाग्या झाल्या आणि मी माझ्या मुलांना सांगून लगोलग बाहेर पडले. घराजवळच्या एका चर्चच्या कुंपणावरची मऊसर गुलाबी कागदफुलं मला जोरजोराने हाका मारत होती:

"ए, धांदरट. किती वर्षांपासून तुला हाका मारतोय. म्हटलं ही वेडी मुलगी आम्हांला विसरली की काय...?"

मी त्यांना म्हटलं, आलेच बघा तुम्हांला घरी घेऊन जायला. पण आज माझ्यासाठी नाही हं, माझ्या छोट्या मुलीसाठी...