प्रत्येक महिन्यांची नावे ही त्या त्या महिन्याच्या पौर्णिमेस किंवा पौर्णिमेच्या मागे पुढे येणाऱ्या नक्षत्राच्या नावावरून त्या महिन्याचे नाव पडलेले आहे. मराठी विकिपीडियावर
अशी माहिती दिसली.
नक्षत्राचे नाव → महिना
चित्रा → चैत्र
विशाखा → वैशाख
जेष्ठा → जेष्ठ
पूर्वाषाढा → आषाढ
श्रवण → श्रावण
पूर्वाभाद्रपदा → भाद्रपद
अश्विनी → अश्विन
कृतिका → कार्तिक
मृगशीर्ष → मार्गशीर्ष
पुष्य → पौष
मघा → माघ
पूर्व फाल्गुनी → फाल्गुन
२७ नक्षत्रे
अश्विनी • भरणी • कृत्तिका • रोहिणी • मृगशिरा • आर्द्रा • पुनर्वसु • पुष्य • अश्लेषा • मघा • पूर्वाफाल्गुनी • उत्तराफाल्गुनी • हस्त • चित्रा • स्वाती • विशाखा • अनुराधा • ज्येष्ठा • मूल • पूर्वाषाढ़ा • उत्तराषाढा • श्रवण • धनिष्ठा • शतभिषा • पूर्वाभाद्रपद • उत्तराभाद्रपद • रेवती + २८वे अभिजित
तरीही नक्षत्रांना आणि महिन्यानां हिच नावे का निवडली गेली आणि यातील प्रत्येक शब्दाची व्युत्पत्ती काय असेल याचे कधी कधी कुतूहल वाटते. भारतीय सवंत्सरातील महिन्यांची नावे आणि नक्षत्रांच्या नावांच्या व्युत्पत्ती काय आहेत अथवा असू शकतील ?
प्रतिसादांसाठी आभार
प्रतिक्रिया
23 Mar 2017 - 1:46 pm | गामा पैलवान
माहितगार,
विकिवर वाचलं की २७ नक्षत्रे म्हणजे चंद्राच्या २७ पत्न्या आहेत. त्यामुळे नक्षत्रांची नावं स्त्रीलिंगी आहेत/असावीत. मात्र हीच नावं का मिळाली हे माहित नाही.
आ.न.,
-गा.पै.
23 Mar 2017 - 2:21 pm | प्रसाद गोडबोले
अवांतर :
बाकी स्वःच्या नक्षत्रासारख्या सुंदर अशा २७ बायका असुनही इतरांच्या बायकांवर नजर ठेवणारा चंद्र म्हणजे एकदमच आंबटशौकीन हिरवट डुड असणार ... आणि कदाचित म्हणुनच त्याला लोकसाहित्यात चंदा मामा किंव्वा चांदोबा मामा असे मामा करुन टाकले असावे असे वाटते ;)
24 Mar 2017 - 9:19 pm | आनन्दा
चंद्राच्या बाहेरख्यालीपणाची काही कहाणी ऐकिवात नाही बा.
25 Mar 2017 - 12:55 pm | माहितगार
अज्ञानात सूख असते आणि ज्ञानात आनंद असतो ! :)
25 Mar 2017 - 8:28 pm | मदनबाण
चंद्राच्या बाहेरख्यालीपणाची काही कहाणी ऐकिवात नाही बा.
चंद्रा ने गुरु पत्नी पळवुन नेउन तिचा भोग घेतल्याची कथा वाचनात आली आहे... बहुतेक बुधाचा जन्म या संबंधातुन झालेला आहे, बाकी जेष्ठ नक्षत्राचे नाव वाचल्यावर मी पाहिलेला व्हिडियो देतो ज्यात याचा उल्लेख आहे.
मदनबाण.....
आजची स्वाक्षरी :- Fast & Furious 7 - Get Low Extended Version Video
23 Mar 2017 - 1:55 pm | आदूबाळ
२७ नक्षत्रात किती मिपाकरणी आहेत हे बघून जरा गंमत वाटली.
23 Mar 2017 - 2:45 pm | अभ्या..
२८ वे नक्षत्राच्या अन माझ्या नावाचे तर कमीत कमी ७-८ मिपाकर हैत.
25 Mar 2017 - 12:58 pm | माहितगार
या चर्चेत नक्षत्रांपैकी आतापर्यंततरी फक्त अभिजितरावांनीच उपस्थिती दाखवावी हाही विशेष योगायोग :)
23 Mar 2017 - 2:22 pm | पुंबा
अभिजीत हे नक्षत्र इतर नक्षत्रांपेक्षा वेगळे का मानले जाते? विपी च्या मते इतर नक्षत्रांप्रमाणे त्याला ४ पद नसतात म्हणून. कोणी याचा अर्थ समजावून सांगू शकेल काय?
25 Mar 2017 - 8:18 am | damn
अभिजित हे मृत नक्षत्र आहे।
काही हजार (बहुतेक 12 हजार) वर्षांपूर्वी ते ढळलेले आहे।
आज ते अस्तित्वात नाही।
असे कुठेतरी वाचल्याचे स्मरते।
पण तसे असेल, तर आधी त्याचे अस्तित्व होते, हे कसे शोधून काढले असावे बरे!!
लैच प्रगत होती बहुतेक, खगोलविद्या।
25 Mar 2017 - 1:49 pm | गामा पैलवान
damn,
अगदी बरोबर बोललात पहा. सुप्रसिद्ध शास्त्रज्ञ जयंत नारळीकरांचं हेच मत आहे : http://maharashtratimes.indiatimes.com/maharashtra/pune-news/old-science...
आ.न.
-गा.पै.
23 Mar 2017 - 3:06 pm | सूड
कुठेतरी वाचलेलं आठवतंय की त्या महिन्याच्या पौर्णिमेला किंवा एकदोन दिवस आगेमागे जे नक्षत्र येईल त्याचं नाव त्या महिन्याला देण्यात आलं आहे.
23 Mar 2017 - 3:56 pm | तुषार काळभोर
महिना सुरू होताना (अमावस्येला- शुद्ध प्रतिपदेला) जे नक्षत्र असेल, ते नाव महिन्याला दिले जाते, असे आहे बहुतेक.
23 Mar 2017 - 8:17 pm | सही रे सई
येथे काही माहिती अभ्यासावी अशी आहे.
https://marathivishwakosh.maharashtra.gov.in/khandas/khand8/index.php/8-...
त्यातला या विषयाशी संबंधीत परिच्छेद इथे संदर्भासाठी देते, पुर्ण लेख मुळातून वाचण्यासारखा आहे..
25 Mar 2017 - 12:52 pm | माहितगार
चांगली माहिती आहे ही, केतकरज्ञानकोशातही काही माहिती (मी अजून वाचायचे आहे) दिसते आहे. माहितीपूर्ण प्रतिसादासाठी आभारी आहे.
24 Mar 2017 - 7:33 am | कंजूस
नक्षत्रविचार - पुरुषोत्तम कुलकर्णी ( नागपुरकडचे प्रकाशन आहे) पुस्तक चांगले आहे.
विश्वकोशातली माहिती चांगली आहे.
25 Mar 2017 - 12:53 pm | माहितगार
बूकगंगावर शोधून बघेन, माहितीपूर्ण प्रतिसादासाठी आभार.
25 Mar 2017 - 4:29 pm | कंजूस
नक्षत्रे २७च का? अठ्ठावीसावे आणण्याचा विचार का आला हा विषय नसल्याने लिहित नाही. वरचे पुस्तक आकाशदर्शन अधिक रूपककथा असे फार चांगले आहे. असे प्रामाणिक प्रयत्न फारच थोडे करतात. तारकासमुह - जे आपल्याकडे ज्ञात नव्हते परंतू अरब व्यापारी रात्रीच्या प्रवासासाठी दिशादर्शक म्हणून वापरत त्यांतील ताय्रांची नावे अरबी अथवा खाल्डिअन होती. त्यांच्या काल्पनिक कथाही तिकडे प्रचलित आहेत. ते तारकासमुह व तारे यांना नावे आणि आपल्याकडच्या पौराणिक कथांमध्ये घेण्याचे महान काम बाळशास्त्री जांभेकरांनी केले ते विश्वकोशात दिले आहेच.