काकध्वनी

यकु's picture
यकु in जे न देखे रवी...
22 May 2012 - 11:09 am

This has to be a person-to-person level; you can't do it in a large group. And this is not an interpretation of anybody's teaching; it does not throw new light on anybody's teaching or any spiritual text. I am not putting forth an intellectually constructed set of ideas. It is born out of my own spiritual experience - if I may use the term, for want of better or more adequate one - that has put an end to the experiencing structure once and for all.
❦❦❦

Actually, what I am saying here is something you bring out. That what is said here is your property, not mine. The limitations, the frontiers are all gone. It is all one. Whatever is happening for the whole of human consciousness. You don't have to do a thing. You don't have to start a foundation or society. It is not for you to preserve the teaching for posterity.

❦❦❦

I have no teaching. There is nothing to preserve. Teaching implies something that can be used to bring about change. There is no teaching here, just disjointed, disconnected sentences. What is there is only your interpretation, nothing else. For this reason there is not now, nor will there ever be, any kind of copyright for whatever I am saying. I have no claims on this.

❦❦❦

निष्पर्ण तरूच्या वरती
कावळा ध्यान ते धरतो
रणरणत्या तप्त दुपारी
निष्पर्ण तरू मोहरतो

भय व्याकूळ झळा पांघरती
निष्पर्ण तरूची छाया
एकाक्ष कावळा कधीचा
ध्यानस्थ उसासे भरतो

ओकून काहिली मित्र
चूपचाप लयाला गेला
अंधार पसरता अवघा
निष्पर्ण तरू घाबरला

अलक्ष्‍य काकध्वनी तो
सतत सुखाने उठतो
करकरीत शांतता भंगे
तडकत नभाशी जाते

निष्पर्ण तरूच्या वरती
काळोख्या नभांच्या मागे
ती शुभ्र कोर उगवते
त्या शीतल चांदण्यांसंगे

निष्पर्ण तरूच्या वरती
कावळा फड फड फड फडतो
दिगंत दिशाहीन उडतो
निष्पर्ण तरूच्या वरती...

------------------------------------------------------------------------

युजी कृष्‍णमूर्तीनी केलेलं एकूण बोलणं ऐकल्यानंतर युजींची प्रतिमा व त्यांना ऐकणारा यांच्या सरमिसळीतून काही शब्द बाहेर पडले ते म्हणजे ही कविता. ही कविता केलेली नाही, तरीही मला आतल्या आत जाणणारं काहीतरी मुद्दाम भकास प्रतिमांच्या वापरातून व्यक्त करण्‍याचा प्रयत्न आहे. भकास प्रतिमा यासाठी की युजींचं सगळं बोलणं 'नकार' केंद्रित आहे, त्यातून काही हाती लागतच असेल तर ते स्वत:ला गमावून बसल्यावर, एक-एक जुनी संकल्पना आणि आपल्यातील संकल्पना निर्माण करणारी यंत्रणा भग्न झाल्यानंतर. आधीच्या आपण जमवलेल्या, आपलं अस्तित्व सजवण्‍यासाठी इथेतिथे मांडलेल्या संकल्पनांच्या मूर्ती युजी एक-एक करुन फोडत जातात, मनाला त्याच्या उपजत स्वभावाप्रमाणे फुटणारी प्रत्येक पालवी जाळून टाकतात - तेव्हा‍ आपला निष्पर्ण वृक्ष उभा रहातो, सगळी हिरवळ झडून गेलेला - किर्रर्र उन्हात झाडाला आग लाऊन ते झाड अर्धमुर्धं जाळून टाकल्यानंतर जेव्हा तो मागे राहून जाणारा गंध येतो त्यावेळी युजींच्या रुपातील कावळा पिंडावर उतरतो. म्हणून पहिल्या चार ओळी.
युजींना ऐकत, वाचत रहाण्‍यातून जुन्या स्वभावाप्रमाणे मनात कसल्याही संकल्पना मांडून पहाण्याचीही भीती वाटू लागते आणि दरक्षणी वाटत रहाते म्हणून भय व्याकूळ झळा झाड अर्धवट जळून गेल्यानंतर जे काही शिल्लक राहिलं असेल त्यावर निष्पर्ण तरुची छाया पांघरतात. काहिली ओकणारा 'मित्र' हे युजीच, कारण There is no difference in my talking & grunting of a pig or barking of a dog.. This is a Dog Barking, All doctors should be shot on site & at site, Every cell in human organism is selfish to its core, As long as you seek happiness, so long you will remain unhappy, You don't eat food, you put ideas in your stomach - eat anything - eat mud, saw dust, don't ask what is right food हे उदाहरणादाखल आणि असेच असंख्‍य निखारे वाक्यावाक्यातून फेकणारे युजी त्यांचं डोकं फिरलंय म्हणून असं बोलत नव्हते - हेच जळजळीत सत्य आहे. पण ते आपल्यात भिनल्यानंतर आपण तोच जुना माणूस राहू शकत नाही. हाडांच्या, पेशींच्या आतपर्यंत ते घुसत जातं - This is mutation. युजी कितीही दाहक बोलत असले तरी त्यांनी उगाच कुठलंतरी थोतांड उभं करुन हंगामा माजवला नाही. ऐकायचंय तर निमुटपणे जसं सांगतोय तसं ऐका नाहीतर उठा आणि निघा, पुन्हा परत येऊसुद्धा नका - हे conviction त्यांच्याकडं होतं. एक प्रश्न विचारल्यानंतर दुसरा प्रश्न विचारलाच जाणार आहे, तिसराही, चौथाही आणि पाचवाही.. हजारावासुद्धा. जीवनाच्या सर्व अंगांमध्‍ये हे का घडतं आणि सततच घडत रहातं तर 'विचार' ही शेंडाबुडखा नसलेली process आहे, ती अखंड चालूच रहाणार आहे, पण ही प्रोसेस ज्या यंत्रणेत चालते त्या मानवी शरीरालाही तिच्यासोबत फरफटत नेते. विचार नेहमी कसल्यातरी 'अनंतत्वाच्या' दिशेने हवेत फेटा उडावा तसा सतत जात असतो - हे 'अनंतत्व' एक भास आहे, जो मरेपर्यंत थांबत नाही. ज्ञान असं वेगळं अस्तित्त्वात नसतंच, ज्यापर्यंत आपण कधीतरी का होईना पोहोचू शकू, फक्त तशी आशा असते so we live in hope & die in hope. या सगळ्या नकारार्थी भडीमारात कधीतरी आपण एकाक्ष होतो, युजींच्या मूळ आशयावर केंद्रीत होतो म्हणून एकाक्ष कावळा कधीचा ध्यानस्थ उसासे भरतो. पुढच्या तीन चार कडव्यांत 'नकारात्मकतेतूनही' दिसू शकणार्‍या कोर, चांदणे वगैरे प्रतिमांतून as it is reality मध्‍ये उतरल्याचा संकेत केला आहे; पण ही कोर, चांदणं मनानं हार स्वीकारल्यानंतर पर्याय नाही म्हणून स्वत:चीच काढलेली कोरडी समज नाही, तो तरु निष्पर्ण झाला तरी मरत नाही, तो तसाच उभा असतो. सगळ्या पातळ्यांवरील सगळी उचकपाचक संपल्यानंतर 'फोकस' किंवा आपल्या अवधानाला 'शरीर' या पैलूच्या अगदी तळाशी, गुदमरा होईल इतपत खोलवर (पण फक्त शरीर म्हणजे शरीरच, पुन्हा इथे मंतव्यांना संधी नाही) घुसावं लागतं आणि तिथे तळ गाठला की शरीराच्या प्रत्येक पेशीचा प्रॅक्टीकली, व्हिजीब्ली स्फोट व्हायला लागतो This is starting of mutation process (in fact reason behind expression of these odd words is I am at the moment going through it & anybody over here interested in these affairs can have chance to see all these things in the making because I don't know how I will be after whole this thing completes its natural course.. Its speeding day by day & I am literally collapsing now & then when there is scope for this thing to happen in my daily routine ). या कडव्यांतील आशय मनात उमटून मनाचा वापर 'साऊंडिंग बोर्ड' प्रमाणे प्रतिध्‍वनित व्हावा असा प्रयत्न केलेला आहे. तो व्यक्तीपरत्वे वेगळा असेल, हे ओघानं आलंच. या सगळ्या पार्श्वभूमीवर वर लिहिलेल्या इंग्रजी अवतरणांची संगती कदाचित लागेल. पुढे काय होतं? तर ते फक्त कावळा जसा उतरला आणि बसला तसाच, उडताना पंख फडफड करतो आणि सहज दिगंताच्या दिशेने झेप घेतो..There remains just simply living as it is.
मला हे नीट मांडता आलेलं नाही, पण असोच.

भयानकशांतरसकवितामुक्तककृष्णमुर्ती

प्रतिक्रिया

प्रचेतस's picture

22 May 2012 - 11:26 am | प्रचेतस

यकुशेठ, कविता छानच केलीत.

श्रावण मोडक's picture

22 May 2012 - 11:29 am | श्रावण मोडक

'निष्पर्ण तरू' हे थोडे अवघड शब्द. तरीही ते गुंफण्याचा प्रयत्न उत्तम. विशेषतः ते प्रास्ताविक लेखन वाचून मग या रचनेकडे वाचक जातो, ते थोडे बधीर करणारेच आहे. दुपार ते रात्र आणि मग तिथून पहाट असे काही तरी दिसते. आरंभाला दुपार, कावळा, निष्पर्ण तरू... एकूण भयानकच. मध्येच शीतल; पण पुन्हा 'दिगंत दिशाहीन' - कल्लोळ आहे सगळा. रचना आवडली.
आता माझे वाचन कमी असल्याने विचारतो, रचना तुझीच आहे का? असल्यास, तुला दंडवत. नसल्यास ती इथं दिल्याबद्दल आभार.

भडकमकर मास्तर's picture

22 May 2012 - 12:09 pm | भडकमकर मास्तर

प्रास्ताविक लेखनाचा आणि कवितेचा संबंध ( तुम्ही पुढे प्रतिसादात उलगडून दाखवला असला तरी यूजीं चे लेखन वाचलेले नसल्याने) काही कळाला नाही... ते असो ...

कविता भन्नाट झाली आहे... त्यातल्या कल्पना, दृश्ये हॉन्टिंग ... ...

एक सूचना :
काही ओळी र्हस्व दीर्घ सांभाळत ' अ‍ॅडजस्ट करत वाचाव्या लागतात...
उदा. भय व्याकूळ झळा पांघरती.............अलक्ष काकध्वनी तो... काळोख्या नभांच्या मागे.....ती शुभ्र कोर उगवते
मीटरमध्ये अजून बसवण्यासाठी थोडे कष्ट घेतल्यास ही कविता छान म्हणता ये ईल...

मेघवेडा's picture

22 May 2012 - 1:25 pm | मेघवेडा

सूचनेशी सहमत.

चांगली झालीये कविता यशवंता. :)

ऋषिकेश's picture

23 May 2012 - 1:32 pm | ऋषिकेश

कविता खूप आवडली

चित्रा's picture

23 May 2012 - 12:42 am | चित्रा

दृश्ये हॉन्टिंग ... ...

+१.

मीटरमध्ये अजून बसवण्यासाठी थोडे कष्ट घेतल्यास ही कविता छान म्हणता ये ईल..

+१.

>>रचना तुझीच आहे का? असल्यास, तुला दंडवत. नसल्यास ती इथं दिल्याबद्दल आभार.
-- होय, श्रामो.. काल रात्रीच झालीय. :)
युजी नावाचा कावळा पिंडावर येऊन बसला वगैरे.
शब्दांच्या आतून, शब्दांच्या बाजूने आणि त्याच्या मागे असलेलं असं सगळं मिळून काहीतरी वाटलेलं लिहिलंय..
युजींनी रुढ संज्ञाच मुळातून उपटून फेकल्या म्हणून ते पिंडाला शिवणारा कावळा.

बिपिन कार्यकर्ते's picture

22 May 2012 - 11:39 am | बिपिन कार्यकर्ते

जमली आहे. ताकद जाणवली. अगदीच नाही पण किंचित ग्रेसची आठवण झाली. कवितेतला भाव, शब्दांची लय इ. मुळे.

नेहमी होत राहो! ताकद वाया घालवू नकोस. :)

उदय के'सागर's picture

22 May 2012 - 5:16 pm | उदय के'सागर

अगदीच नाही पण किंचित ग्रेसची आठवण झाली >> अगदी हेच वाटले मलाहि.

कविता छान झाली आहे हे वे.सां.न.ला.

असेच म्हणतो. जे म्हणायचे आहे ते पोचविण्यात बर्‍याच अंशी यकु यशस्वी झाला आहे :)

परिकथेतील राजकुमार's picture

29 May 2012 - 1:59 pm | परिकथेतील राजकुमार

ताकद वाया घालवू नकोस.

ब्रह्मचारी रहा.

*स्पावड्या अविवाहित राहण्याला ब्रह्मचर्य समजत. तू मात्र तशी चुक करु नकोस.*

यकु साहेब, निब्बळ लाजवाब कविता

निष्पर्ण तरू तस बघायला गेल तर जीव सोडुन गेलल्या अचेतन प्रेताची आठवण करुन देत.


एकाक्ष कावळा कधीचा
ध्यानस्थ उसासे भरतो

ह्या ओळी पिंडाला शिवायला वाट बघणार्‍या कावळ्याची आठवण करुन देते.

कविता अप्रतिम

कापूसकोन्ड्या's picture

22 May 2012 - 7:40 pm | कापूसकोन्ड्या

वर कुणीतरी म्हटल्या प्रमाणे, ग्रेस ची आठवण होते. (ग्रेस ची तुलना केली की,दुर्बोधता याच्याशी नाते जोडले जाणारच) असो.
कवीता फक्कड जमली आहे. शब्दांची मांडणी करताना कष्ट घेतलेले दिसून येतात.

भय व्याकूळ झळा पांघरती
निष्पर्ण तरूची छाया

एकाक्ष कावळा कधीचा
ध्यानस्थ उसासे भरतो

म्हणजे तर खास ग्रेस टच. आणि निष्पर्ण तरूची छाया हे तर खासच. शब्दातल्या जागा आणि विरोधाभास छान जमला आहे, अर्थात कुणाला यात दुसरा अर्थ पण दिसेल, तसे असेल तर कवितेची तो युएस पी होतो (पुन्हा ग्रेस)
पण ...एक गोष्ट मात्र खटकली-युजी वाचावा लागला! ह.घ्या.

वल्ली, श्रामो, भडकमकर मास्तर, मेवे, चित्रा, बिका, अधाशी उदय, ‍नीश, बॅटमॅन आणि कापूसकोंड्या, सर्वांचाच आभारी आहे.
भडकमकर मास्तर,
पुढच्यावेळी असली काही कविता झाली तर तर तुमच्या सूचनांचा वापर करायला विसरणार नाही.

नाना चेंगट's picture

23 May 2012 - 4:15 pm | नाना चेंगट

कित्ती हो गुणाचा यक्कू.... सध्या कुणा उर्जी का गुर्जी च्या मागे लागला आहे.. पण येईल हो ताळ्यावर लवकरच.

अस्वस्थामा's picture

26 May 2012 - 3:27 am | अस्वस्थामा

सुंदर लिहिलंय..

कविता आवडली.. खास करून शब्दांची सहजता..

यु जी वाचायचा बऱ्याचदा प्रयत्न केलाय पण नेहेमी काही तरी राहून गेल्यासारख वाटत राहिलंय.. आणि कधी दोन तीन पानांच्या पुढे नाही गेलोय.. :)

आपली कविता वाचून आणि आपल्या वरचा यु जी यांचा प्रभाव पाहून परत उत्सुकता चालवलीय...

विजुभाऊ's picture

29 May 2012 - 11:37 am | विजुभाऊ

हमो मराठ्यांचे "निष्पर्ण वृक्षावर भर दुपारी"
वाचून बघा....... सेम फिलींग येईल

हॅहॅहॅ
इजाभौ ते पुस्तक एका एम. फील. वाल्याला इंग्रजीत अनुवादीत करुन दिलेलंय पार्शल सबमीशनसाठी.
तो म्हणे ह.मो. ची कधी भेट झाली तर सांगू नकोस तुम्ही ट्रान्सलेट केलंत ते. त्याला आत्तापर्यंत डिग्री मिळून गेली असेल ;-) म्हणून आता सांगतोय ;-)

मन१'s picture

24 Aug 2012 - 10:07 pm | मन१

चांगलं जमलय.
म्हणजे कविता कळली का? असं कुणीही विचारलं तर "इतर कवितांप्रमाणेच हीदेखील नीटशी समजली नाही" असं म्हणेन. पण तरीही प्रचंड आवडली. म्हणजे एक अंधुक अंधुक , धोसर असं कुथलसं चित्र पाहताना वाटतं तसं काहीतरी वाटलं.
वरती पब्लिकनं ग्रेस ह्यांचा उल्लेख केलाय. अगदि ह्याच आशयाची वाटणारी, आणि वृत्तातही ह्याच बसणारी कविता ही बघा:-
...मन कशात लागत नाही
अदमास कशाचा घ्यावा
अज्ञात झऱ्यावर रात्री
मज ऐकू येतो पावा...
.
...तरि हळूहळू येते ही
संध्येची चाहुल देवा
लांबती उदासीन क्षितिजे
पाण्यात थांबल्या नावा...
.
...मृत्यूही सूज्ञपणे
स्वप्नांचा धरतो फेर
कुठलाही क्षण कवळावा
सर्पासम असतो गार...
.
किम्वा गूगलून पाहिल्यावर काही अजून मिळालेल्या ओळी..........
.
मन कशात लागत नाही
अदमास कशाचा घ्यावा ?
अज्ञात झर्‍यावर रात्री
मज ऐकू येतो पावा
श्वासांचे तोडून बंधन
हे हृदय फुलांचे होई
शिशिरात कसे झाडांचे
मग वैभव निघून जाई
सळसळते पिंपळपान
वार्‍यात भुताची गाणी
भिंतीवर नक्षत्रांचे
आभाळ खचविले कोणी ?
मन बहर गुणांचे लोभी
समईवर पदर कशाला ?
हे गीत तडकले जेथे
तो एकच दगड उशाला
चल जाऊ दूर कुठेही
हातात जरा दे हात
भर रस्त्यामध्ये माझा
होणार कधीतरी घात
मन कशात लागत नाही !

अर्धवटराव's picture

24 Aug 2012 - 10:33 pm | अर्धवटराव

मी ऐसा क्यु हुं ? ही दुनीया अशीच क्यो है?
शांतपणे जगणे छोडके, ये गडबड गोंधळ क्यो है...

हा हा हा.. अप्पुन को भी आती है कविता करना.

अर्धवटराव