धर्म

भगवान रमण महर्षी - वेध एका ज्ञानियाचा: विभाग १ - स्वरूपबोध: प्रकरण ३ - ज्ञानी

मूकवाचक's picture
मूकवाचक in जनातलं, मनातलं
10 Jun 2020 - 9:49 am

स्वरूपबोधविषयक या प्रकरणात आपण 'ज्ञानी' या संकल्पनेविषयीचे रमण महर्षींचा उपदेश जाणून घेणार आहोत.

तत्पूर्वी भगवद्गीतेच्या अध्यात २ मधे स्थितप्रज्ञ कसा ओळखावा? त्याचे/ तिचे व्यावहारिक जगातले वर्तन कसे असते? या अनुषंगाने अर्जुनाने विचारलेल्या प्रश्नाचे (भगवद्गीता श्लोक २.५४) सविस्तर उत्तर (भगवद्गीता २.५५ ते २.७२) तसेच भगवद्गीतेच्या अध्याय १२ मधे आलेले ज्ञानी भक्ताचे वर्णन (भगवद्गीता श्लोक १२.१३ ते १२.२०) वाचणे खचितच उपयुक्त ठरेल. हा संदर्भ सहज उपलब्ध असल्याने तसेच विस्तारभयास्तव तो इथे समाविष्ट केलेला नाही.

डेव्हिड गॉडमन यांच्या प्रस्तावनेचा सारांश थोडक्यात असा आहे:

धर्मआस्वाद

भगवान रमण महर्षी - वेध एका ज्ञानियाचा: विभाग १ - स्वरूपबोध: प्रकरण २ - स्वरूपाचे भान, स्वरूपाविषयीचे अज्ञान आणि साधकांच्या श्रेणी

मूकवाचक's picture
मूकवाचक in जनातलं, मनातलं
9 Jun 2020 - 11:55 pm

मागच्या प्रकरणात 'स्व' च्या मूळ स्वरूपाविषयीचे रमण महर्षींचा उपदेश थोडक्यात समजावून घेतल्यावर आता तोच धागा पकडून साधकांचे प्रकार किंवा त्यांच्या श्रेणींबद्दल महर्षींचा दृष्टीकोन या प्रकरणात बघायचा आहे.

तत्पूर्वी मराठी संत साहित्यातला एक संदर्भ आवर्जुन देतो. पावसच्या परमहंस स्वामी स्वरूपानंदांच्या वर-प्रार्थनेची सुरूवात 'उदारा जगदाधारा देई मज असा वर, स्व-स्वरूपानुसंधानी रमो चित्त निरंतर' अशी होते. त्यांनी रचलेल्या अभंग ज्ञानेश्वरीच्या नित्यपाठाची सुरूवात 'आत्मरूपा तुज, करी नमस्कार, तुझा जयजयकार, असो देवा' अशी होते. संजीवनी गाथेत स्वामीजी असे म्हणतात -

धर्मआस्वाद

भगवान रमण महर्षी - वेध एका ज्ञानियाचा: विभाग १ - स्वरूपबोध: प्रकरण १ - 'स्व' चे मूळ स्वरूप

मूकवाचक's picture
मूकवाचक in जनातलं, मनातलं
9 Jun 2020 - 6:55 pm

'द सेल्फ' किंवा स्व-स्वरूप ही संकल्पना भगवान रमण महर्षींच्या बोलण्यात वारंवार येत असे. पावसच्या स्वामी स्वरूपानंदांच्या लेखनातही 'स्वामी म्हणे लाभे अवीट आनंद, लागलासे छंद स्वरूपाचा' या सारखे उल्लेख ठिकठिकाणी आहेत.

रमण महर्षींनी उल्लेख केलेल्या स्वरूपाच्या बाबतीत पुढील गोष्टी लक्षात घेण्याजोग्या आहेतः

धर्मआस्वाद

भगवान रमण महर्षी - वेध एका ज्ञानियाचा: प्रस्तावना

मूकवाचक's picture
मूकवाचक in जनातलं, मनातलं
9 Jun 2020 - 6:18 pm

भगवान दक्षिणामूर्ती आणि भगवद्पाद पूज्य श्री आदि शंकराचार्य प्रणित अद्वैत वेदांताची परंपरा अखंड ठेवणार्‍या, तसेच आधुनिक काळाशी सुसंगत पद्धतीने 'आत्मविचार' या साधनापद्धतीचे पुनरुज्जीवन करणार्‍या भगवान श्री रमण महर्षीं या लोकोत्तर ज्ञानी सत्पुरुषाविषयी मराठी भाषेत फारसे साहित्य उपलब्ध नाही. हे लक्षात घेता आंतरजालावरच्या मराठी साहित्यसागरात भगवान श्री.रमण महर्षींविषयी थोडीफार भर घालावी असा मानस आहे.

धर्मआस्वाद

मन्त्र,स्तोत्र आणि आपण..

अत्रुप्त आत्मा's picture
अत्रुप्त आत्मा in जनातलं, मनातलं
28 Mar 2020 - 2:56 pm

श्रद्धा क्रमांक:-१)वेद/पुराण स्तोत्र आणि मंत्रामधून, मंत्रांना असलेल्या स्वरांमुळे येणाऱ्या लहरींचा भौतिक,जैविक स्वरूपाचा परिणाम आपल्या (शरीरावर) होतो
श्रद्धा क्रमांक:-२)वेद/पुराण मन्त्र व स्तोत्र म्हटल्यामुळे त्या त्या स्तोत्रा/मंत्रात-असलेल्या देवता विशिष्ट शक्तीच्या स्वरूपात आपल्याजवळ येतात.

संस्कृतीधर्मसमाजविचारसद्भावनामतमाहिती

उंटावरल्या प्रा.डॉ. दा.ता.

माहितगार's picture
माहितगार in जे न देखे रवी...
19 Mar 2020 - 1:21 pm

प्रा.= प्राध्यापक डॉ. = डॉक्टर
दा.= दादा ता. = ताई

उंटावरल्या प्रा.डॉ. दादा ताई
तुमच्या वणी आमास्नी मागे
प्रा न्हाई डॉ न्हाई
मात्र येक सांगुन ठ्येवते
उंट हाय तुमचा लंगडा

बुडत्या नावेतून वाचण्यास
देव प्रत्यक्षात येत नाही
हे अनुभवातन म्हाईत र्‍हातय
तेवड आमा बी कळतय
कळण्यास आमा प्राडाँचे
नवनास्तिक शहाणपण लागत न्हाई.

अभंगकालगंगादुसरी बाजूदेशभक्तिभक्ति गीतमुक्त कवितारतीबाच्या कविताविठोबाविठ्ठलश्रीगणेशश्लोकअद्भुतरसधर्मकविताओली चटणी

बुरा न मानो होली है! (एक Holy लेखण!)

अत्रुप्त आत्मा's picture
अत्रुप्त आत्मा in जनातलं, मनातलं
9 Mar 2020 - 12:42 pm

ढिश-क्लेमर:- वाचकांना शीघ्र फलप्राप्ती व्हावी म्हणून (व आज होळी असल्यामुळेही..) सदर प्र-संग थोडा रंगवून टाकलेला आहे,मूळ रंगासह! ह्याची दखल घ्यावी.

संस्कृतीधर्मबालकथाओली चटणीऔषधी पाककृतीशाकाहारीमौजमजाविरंगुळा

मानव प्रगल्भ अनसुय कधीच होणार नाही ?

माहितगार's picture
माहितगार in जे न देखे रवी...
28 Feb 2020 - 6:21 pm

"असुं"या च्या जिद्दीने
व्यवहार सिद्ध होतो
असूया घर करते
सुंदर सत्यास कडवट मानत
खुले विनाअट प्रेम पारखे होते

कल्पना आणि विचार करा..

एकपत्नी व्रताचे बंधन तोडून
राधेकडे पाहिल्या बद्दल ..

सीता रामाची
अग्नी परीक्षा घेते
रेणुका जमदग्नीचा
प्राण मागते
अहल्या गौतमास
पत्थर होण्याचा
शाप देते

दुसरी बाजूप्रेम कवितामुक्त कवितावाङ्मयशेतीशृंगारसंस्कृतीधर्मकविताप्रेमकाव्यसमाज

#नमामिगंगे... #काशीविश्वेश्वर आणि #वाराणासी दर्शन!

ज्योति अळवणी's picture
ज्योति अळवणी in जनातलं, मनातलं
22 Feb 2020 - 1:28 am

अनेक महिन्यांनंतर मिपावर आले आहे... लेखन तर नाहीच पण वाचन देखील काही महिने जमलं नव्हतं. पण आता परत एकदा सगळंच सुरू करीन म्हणते.

#नमामिगंगे... #काशीविश्वेश्वर आणि #वाराणासी दर्शन!

संस्कृतीधर्मइतिहासजीवनमानलेख