3 Idiots

आयुष्य सार्थक करायला, किमान मजेत जगायला, आवडीच्या क्षेत्रात पुरेसा पैसा मिळवुन देणारं काम करता येणं महत्वाचं असतं. आवड किती, पुरेसा पैसा किती हे ज्याचं त्यानेच ठरवायचं असतं. थ्री इडीयट्समधे हा मुद्दा रोमॅण्टीसीझमकडे झुकणारा आहे. पुर्वीच्या चित्रपटात जालीम दुनीयासे लढके १८ साल पुरे होतेही शादी करके मोहोब्बत कि जीत करणार्‍यांसारखं. पण हे मोहोब्बतचं पाणि काळाच्या भाजणीत इव्हॅपोरेट होतं, तेंव्हा आपलं पाणि किती खोल आहे हे सुद्धा योग्य वेळी उमगणं आवष्यक असतं.
आयुष्यभर आपल्या आवडीचे गोड पदार्थ खायला मिळणं हा नशीबाचा, चॉईसचा भाग झाला. आपणच आपली साखर मॅनेज करुन कुठलाही पदार्थ गोड करण्याची हातोटी कमावणं हा शहाणपणाचा भाग झाला. अर्थात, त्याचं काहि स्पेसीफीक गणित नाहि.

आयुष्य सार्थक करायला, किमान मजेत जगायला, आवडीच्या क्षेत्रात पुरेसा पैसा मिळवुन देणारं काम करता येणं महत्वाचं असतं

.
हे खरं आहे हो. जगायला पैसा लागतोच.
आपली आवड आणि सांसारीक कर्तव्य या त नेहमीच कॉस्ट ऑफ अपोर्च्युनिटी चा विचार करत आपण आपल्या आवडीचा बळी देतो.
पैसा म्हणजे सर्वस्व नव्हे हे वाक्य अंबाणी, तेंडूलकर किंवा लता मंगेशकर कधीच म्हणणार नाहीत. त्याना पैसा असेल तर आपली आवड अधीक सोप्या पद्धतीने जगता येते हे माहीत आहे. ते त्यांच्या आवडीच्या क्षेत्रात काम करीत आहेत हे देखील महत्वाचे.

दोन मुले विप्रोमधे कामाला होते. व्यवस्थित चालल होत. मनाला आवडेल ते करायच भूत डोक्यात शिरल आणि सायकलचे दुकान काढले. भारताबाहेर ज्या प्रकारे सायकलींग होते त्या प्रकारातली सायकलींग इकडे आणण्यासाठी. आजही काही अंबानीसारखा पैसा मिळवित असतील असे नाही पण विप्रोत राहून जेवढे कमावले असते तेवढे नक्कीच कमावित असतील. अधेमधे विदेशातले सायकलींग टूर आहेच तेंव्हा फिरणही झाल.
माझ्या एका मित्राचा साळा, अमेरीकेत शिकायला होता, चांगला पिचडी करीत होता. अचानक काहीतरी वेगळ नवीन करायच डोक्यात आल.दिल सार सोडून. व्हीसा पुढे वाढवता आला नाही. त्याच क्षेत्र भारतात नवीन होत. लोक पैसे देत नव्हते. असंख्य अडचणी होत्या. आज प्रचंड य़शस्वी आहे. जेंव्हा त्याच्या पुतण्याने इंजीनियरींग पूर्ण केल्यानंतर मला फक्त दोन वर्षे द्या मी टेनिसमधे प्रयत्न करतो सांगितल्यावर साऱ्यासमोर त्याच्या काकाचा प्रवास उभा झाला. तो त्रास, ती अनिश्चितता परत कुणालाच नको होत. कुणीच सहजासहजी तयार झाल नाही घरात यशस्वी उदाहरण असून सुद्धा.
प्रश्न यशस्वी किंवा अयशस्वी होण्याचा किंवा मेहनतीचा नाही तर जी अनिश्चिततेची तलवार सतत डोक्यावर असते ती सहन करण्याची मानसिक तयारी ही खरी समस्या असते. हे साऱ्यांना जमेलच असे नाही. सर्वसाधारण नोकरीत अनिश्चितता नाही असा एक समज असतो. वाद्य छान वाजविता येउन, त्यात शिक्षण घेउन आकाशवाणीतली नोकरी पकडण्यासाठी धडपड करनारे बघितले.
एक सत्य हेही आहे की सामान्य इजीनियर आणि सामान्य तबला वादक यातला सामान्य इंजीनियर हा नेहमीच सुखी असतो. काळ बदलतोय, आपल्या पिढीत चाललेली गोष्ट पुढच्या पिढीसाठी योग्य असेलच असे छाती ठोक पणे कुणी सांगू शकत नाही. प्रत्येकाचा प्रवास वेगळा.
जो पैसे कमावतो म्हणून आनंदी नाही असे काही नाही तोही मनाला आवडनारे काम करीत असेल. असा कुठला एक फॉर्मुला नाही. रेंचो त्याच्या जागी योग्य आहे त्याची विरुद्ध बाजूही योग्य आहे. प्रत्येकाचा अनुभव वेगळा.

अर्थस्य पुरुषो दासः