आपण का जगतो?

मला अजुन एक प्रश्न पडला आहे , "आपण खरंच जगतो का ? "

संध्याकाळी पाणवठ्यावर जाता यावे म्हणुन.

खरे सांगायचे तर ह्या प्रश्नावर मिपा सदस्य श्री. स्पा ह्यांच्याशिवाय अधिक अधिकारवाणीने कोणी बोलु शकेल असे वाटत नाही. त्यांच्या प्रतिसादाची वाट बघत आहे.

मी पन खुप खुप विचार केला, (हो मी खरंच विचार केला )
पण काहीही निष्पण्ण झाले नाही.

आपन खरेच जगलो नाही तर आपल्याला काय फरक पडतो ?

एक दिवस मरण्यासाठी...

प्र.का.टा.आ.

!

जन्म होतो जो आपल्या हातात नसतो. पुढे रासायनिक प्रक्रिया जो पर्यंत थांबत नाहित तो पर्यंत मरण येत नाही. मधला काळ मग समय विमोचनात घालवतो ज्या ला आपण जगणे म्हणतो.

मनोगतावर नुकताच मृत्युसंबंधी एक लेख वाचला होता. तिथे काही उत्तर मिळेल.

http://www.manogat.com/node/21354

"जगतो म्हणजे काय ?
या प्रश्नाचं उत्तर मिळाल्याशिवाय
"का जगतो?"

हे सांगणं. नुसता विचारही करणं अवघड आहे.

"साठी" आणि "मुळे" हे दोन गंमतीदार शब्द आहेत. पूर्ण विरुद्ध.

कशासाठी जगतो की कशामुळे जगतो हे आधी ठरवलं पाहिजे. (म्हणजे, काहीतरी व्हायचे/करायचे म्हणून जगतो, की काहीतरी झाले/केले म्हणून जगतो..)

गहन आहे विषय. (फिलॉसॉफिकल स्माईली)

>>तर मंडळी, आपण का जगतो? तुमचे काय मत?

जगण्याची 'खाज' आहे म्हणुन जगतो, जगणे 'आवडते' म्हणुन जगतो.
बाकी ह्याशिवाय इतर कारणे देणे महत्वाचे वाटत नाही, असो.

- छोटा डॉन

आपण खरेच जगतो का? का आपण जन्म आणि म्रुत्यु च्या मधील वेळ जगणे समजायला लागलोय

दु:ख ना आनंदही, अंत ना आरंभही
नाव आहे चाललेली, कालही अन् आजही!

जगने हे साध्य नाही साधन आहे.
वेगवेगळ्या इच्छा, हेतु पुर्न कराय्चे.
कधी आनन्द स्वतःला मिळवनयासाठी,
तर कधी जवळच्याना देन्यासाठी आहे ,
कधी गरजा पुर्न करन्यासाठी,
काही मिळवन्यासाठी,
अनि
कधी तरी वरुन बोलावने येत नाहित म्हनुन.

मी म्हनाले ते अगदी खरे नसेल हि
पन मला असे वाटते.

>>आपण का जगतो?

आसले विचार करुन हाय तो दिवस खराब करायला.

?

नाना, अध्यात्मिक पातळीवरन विचारतो आहे की शास्त्रीय , वैश्विक की स्वार्थाने की परमार्थाने , सामाजिक की राजकीय ?

हे एक कारण होईल का पहा, अर्थात हे माझे मत नाही.

आपण म्हणजे कोण?

मी प्रेमा साठी जगतो आणि जगण्यासाठी प्रेम करतो... ;)

अवांतर :--- श्री श्री श्री अवलिया उर्फ नाना उर्फ नानुडी... आपल्याला सुस्पष्ट उत्तर मिळालेच आणि खात्री पटली तर आम्हालाही कळवा... कसे ? ;)

(लव्हर बॉय) ;)

कारण आपण मरत नाही म्हणून......

चिन्ता चिता समानाऽस्ति बिन्दुमात्रविशेषतः |
सजीवं दहते चिन्ता निर्जीवं दहते चिता ||

या संस्कृत सुभाषिताचा अर्थ असा आहे : चिन्ता आणि चिता सारखी आहे फरक फक्त अनुस्वाराचा. चिन्ता जिवंत माणसाला जाळते तर चिता जीव निघून गेल्यावर जाळते. याच अनुषंगाने "मी का जगतो?" आणि "मी का जगलो?" असा केवळ एका शब्दाच्या बदलाने प्रश्न स्वतःलाच विचारला तर माझ्यापुरते मी म्हणू शकेन की "मी अनुभव घेण्यासाठी जगतो". जगण्याचे कारण शोधण्याची विचारक्षमता ईश्वराने [अर्थात या विश्वाची निर्मिती 'देव' नावाच्या कुणीतरी अज्ञाताने केली यावर विश्वास असेल तरच] माणसाला जन्मजातच दिली असल्याने ज्याचा त्याने आपल्या वाटेला आलेल्या खात्यावरील जमाखर्चाचा लेखाजोगा तपासून 'जगण्या' चे वल्हे कसे हाताळावे हे ठरवून आपले तारू अनुभवाच्या विशाल दर्यात न्यावे. या अखंड प्रवासातील संचित धन हेच त्याला जीवनाविषयी उभारी देण्यास कारणीभूत होत असल्याने ते मिळविण्यासाठी तरी त्याने "जगले" (च) पाहिजे; अन्यथा मानव आणि पशू यात फरकच राहणार नाही.

निसर्गाने माझ्यासाठी H2O आणि O2 चा पुरेशा प्रमाणात साठा करून ठेवला असला तरी त्यामुळे मी जगू शकेन हे खरे पण त्या जगण्याला जर 'जगणे' म्हणत असेल तर ते एखादी वनस्पतीही सहजगत्या करू शकते. पण 'जगण्याची तृष्णा' फार विलोभनीय आहे ही गोष्ट संतमंडळीही नाकारू शकत नाहीत. कोणतीही कारणमीमांसा द्या वा उपमा लावा....थोरांचे प्रेम, पत्नी प्रेम, अपत्य वात्सल्य, मित्र प्रेम...पण शेवटी उरते ते हेच सार की दिवसभराचे आपले सारे झगडणे अखेरीस जगण्याची उर्मी आणि त्याबद्दलची रत्तीभरही कमी न होणारी तृष्णा हेच होय. "असेल माझा हरी तर देईल खाटल्यावरी" हे दाखल्यापुरते ठीक आहे, पण या संज्ञेची रचना करणाराही जगण्याच्या तृष्णेपायी खाटल्यावरून हमखास उठला असणारच आणि मग त्याबाबतच्या शोधउत्खननाचीही गरज नाही इतके ते प्रखर आहे. नैराश्येपोटी आत्महत्येचे विचार मनी बाळगणारा रावसाहेब त्याच रात्री आमटीत आमसुल ज्यादा पडले म्हणून बायकोवर वस्स्कन ओरडतो, ते ह्याच कारणासाठी की जगण्यावरचे त्याचे प्रेम रत्तीभरही कमी झालेले नाही.

'कास्ट अवे' मधील फेडेक्सचा एक्झेक्युटिव्ह चक नोलँड चार वर्षे एकांतवासात त्या अज्ञात बेटावर अटळपणे राहतो...पण "जगतो"....आपण 'मेलेलो नाही म्हणून जगलो आहोत" असे चुकूनही त्याच्या मनी येत नाही. उलटपक्षी 'अरे, हा तर एक अनुभव आहे, जगण्याचा....आणि मी जगून दाखविनच, पाहतो कोण मला अडवे तो !"

चक आणि बेटावरील त्याच्या कल्पनेतील सखा "विल्सन" हे जगण्याच्या अनुभवाचे प्रतीक आहेत. मनुष्यप्राण्यातील ही कट्टरतेचीच भावना आणि निसर्गाने जन्मजात दिलेली जगण्याची लालसा, ओढ यासाठी आणि ती सार्थअर्थाने भोगण्यासाठीच 'आपण जगतो' असे मी म्हणेन.

इन्द्रा

.

पण आता असे पण वाटालेय की राष्ट्रपतींकडे अर्ज पेंडींग असेल तर पण जगता येते....

माझी स्वाक्षरी पहा, कारण कळेल..

हर्षद.

मला या प्रश्नाचे उत्तर माहित नाहीये. पण गेल्या काही दिवसापासून आमचे मित्र श्री. प.रा.-जी यांना "मी अजून जिवंत कसा?" असा प्रश्न स्वतःबद्दलच पडला आहे.

चांगला प्रश्न आहे.
वर काही चांगले कारणे आले आहेत. आम्ही तर बुवा खाण्यासाठी जगतोय.

निखिल

मला वाटते सर्व सजीव जगतात तसेच आपणही जगत असतो..

बाकी सगळे मनोव्यापार!

बाळ असतो तेव्हा आपल्याला आईबाप जगवतात आणि नंतर सवय होऊन रहाते आणि आपण जगत रहातो.

अजून मेलो नाही म्हणून!

"....कारण जर अशी क्षमता जन्मजात असेल तर प्रत्येकालाच असे प्रश्न पडतात का? ...."

~ स्वतः धागाकर्ते श्री.अवलिया, मी आणि इथे लहानमोठ्या प्रतिक्रिया दिलेल्या (तसेच केवळ वाचनमात्र असलेल्यांनी) सर्वाना हे मान्य व्हावे की हा विषय तसा गहन आणि तात्विक असल्याने यातील भाषाप्रयोग By default जडच असणार. कारण तत्वज्ञानाचे शास्त्र सोप्या भाषेत सांगण्यासाठी गाडगेबाबा किंवा प्राचार्य शिवाजीराव भोसले यांच्यासारखी समस्त समाजमनाला भावणारी भाषेची दैवी देणगी असणे गरजेचे आहे, जी सर्वांकडेच असेल असे नाही. त्यामुळे वरील प्रश्नाला उत्तर देताना माझ्यापुढे जी काही बंधने आहेत तीत प्रामुख्याने आहे ते सोप्या भाषेत त्याचे उत्तर देणे. तरीही मी प्रयत्न करतो...उत्तर बरोबर आहे किंवा सर्वमान्य व्हावे असा बिलकुल आग्रह नाही. कारण पु.ल.म्हणतात त्याप्रमाणे प्रत्येक गार्डाची शिट्टी न्यारी, त्याचप्रमाणे मला जे भावते ते केवळ माझेच आहे इतपतच उत्तराचा भावार्थ.

जीवशास्त्रीय दृष्टीकोनातून पाहताना हे आपण जरूर जाणतो की अगदी तासापूर्वी जन्माला आलेले बाळ रडू लागले की मातेला वा नर्सला कळते की त्याला 'भूक' लागली आहे. ते बालक शब्दरूपाने भूक शमविण्याची मागणी करू शकत नाही, पण त्यासाठी त्या वरच्या कारागिराने त्याच्या मेंदुत अशी काही जादू भरलेली आहे की ज्याचे कंपन त्या मागणीच्या आधारे मुखावाटे बाहेर पडते ज्याला आपण 'बाळाचे रडणे' म्हणतो. म्हणजेच एका अर्थाने तासापूर्वी जन्मलेल्या बाळाला पडलेला प्रश्न त्याने स्वतःच सोडविला आहे. ही जी आत्मजाणीव आहे त्यात मग पुढे वाढत्या वयोमानाने वस्तूंची, व्यक्तीची, निसर्गाची, समाजातील असमानतेची भर पडत जाते आणि प्रश्नांची उत्तरे शोधता शोधता तो स्वतःही प्रगल्भ होत जातो. हे सर्वांच्याच बाबतीत होत असेल का? हा Most Hypothetical प्रश्न आहे आणि त्याचे उत्तर परत ज्याचे त्याने Individual Case म्हणून शोधायचे आहे.

न्यूटनने झाडावरून खाली पडणारे सफरचंद पाहिले. त्यावेळी त्याच्याबरोबर जर अन्य मित्र असतील तर न्यूटनला त्यामुळे जो प्रश्न पडला तो त्यानाही पडला असेल का? तर याचे उत्तर अज्ञातात आहे. जगात अन्य ठिकाणीही सफरचंदसदृष्य फळे त्या क्षणाला पडली असतील पण संपूर्ण विश्वात फक्त न्यूटनचाच मेंदू कारणमीमांसेसाठी सजग झाला. म्हणजेच त्याचसमयी त्याच्यासमवेत शिकणार्‍या मुलामुलींच्या तुलनेत त्याच्याकडे अधिकची प्रगल्भता होती. त्याने पुढे केलेल्या अभ्यासाच्या भाषेने/संवादाने जगाने ते ऐकले...मान्यही केले. म्हणजेच याला दुसरीही अशी छटा आहे की न्यूटनचा शोध व अनुभव योग्य आहे इतपत मानण्याजोगी प्रगल्भता समाजाकडे आली. हेदेखील अनुभव तृष्णाशमनाचे एक उदाहरण.

जगण्याच्या कारणासाठी माणसाने स्वतःशी जे नाते निर्माण केले आहे हे त्याचे स्वातंत्र्य आहे. "मी मनावर ताबा ठेवतो" असे म्हणून ताबा राहत नसतो कारण मनाला 'भटकायला' आवडते. पण परत जगण्याची आसच असे काही चक्र फिरविते की ते मुलूखगिरी करायला गेलेले मन सायंकाळी आपसूक परड्यात झापाखाली येऊन पडणार्‍या कोंबड्यासारखे शांत होते. हीदेखील निसर्गाने मानवाला दिलेली जन्मजात देणगी आहे...जिची कुठल्याही शासकीय दप्तरात नोंद झालेली नसते तर त्या देणगीच्या आधाराने ती ती व्यक्ती आपल्या वाट्याला आलेले पत्ते पटावर मांडून उद्याचे दान काय असेल याचा खरचटणार नाही असा लेखाजोखा मांडत.

श्री.अवलिया विचारतात 'प्रत्येकालाच असे प्रश्न पडतात का?" ~ याला थेट उत्तर द्यायचे असेल तर 'होय' असेच असेल माझ्या दृष्टीने. पण हे सर्वच बेधडक कबूल करतील का? बहुधा नाही, कारण तर ही स्थितीगती अखेरीस मानवानेच निर्माण केली असल्याने प्रत्येकाच्या होय-नाहीला त्याच्यापुरतेच महत्व असते.

जगण्याचे कारण वा प्रयोजनाची क्षमता जन्मजात का असेल याचा थोडा मागे जाऊन विचार केल्यास मला कर्ण आणि अश्वत्थामा यांचे उदाहरण आठवते. दोघांनाही लहानपणापासूनच त्यांच्या पालकांनी जी शिकवण दिली ती त्यानी स्वीकारली कारण तो स्वीकृतीचा गुण जन्मतःच त्यांच्या अंगी आला होता. त्यामुळे 'आमचे जगण्याचे कारण काय?" असा प्रश्न दोघांसमोर उभा राहिला त्यावेळी त्यांच्याकडे उत्तर होते 'मित्रासाठी'...मग भले त्यानी केलेली कारणमीमांसा व्यासांना पटो वा ना पटो. दोघांनाही माहीत होतेच की त्या जगण्याच्या कारणाचा शेवट काय होईल. पण त्यांचापुरता तो प्रश्न आता प्रश्न राहिला नव्हता तर ते साध्य होते....जे त्यांनी पूर्ण केले.

आजच्या काळातही 'मी का जगतो?' याचे रेखाटन व्यक्तीकडे असेल तर ते साध्य करण्यासाठी जी साधना हवी ती त्याच्याकडे जन्मजात असेलही...प्रश्न आहे तो त्याने शोधून काढण्याचा.

इन्द्रा

ईन्द्रा यांचा "अनुभवासाठी जगणे....!!" ह प्रतिसाद योग्य वाटतो. स्वप्नपूर्ती किंवा ध्येय्याचा पाठलाग करताना मिळणारा अनुभव, खाव्या लागणार् या खास्ता, त्यातून संपन्न होत जाणारं व्यक्तीगत ज्ञान, आणि सरतेशेवटी अर्थपूर्ण आयुष्य जगल्याचं "समाधान" ह्यासाठीच माणसानं जगावं.

आपण का जगतो? तर रंगमंचावर आपली ठरलेली भूमीका वठवण्याकरता..

(कलाकार) अर्धवटराव

अत्यंत अहंकारी प्रश्न! आपण जगतो म्हणजे यात आपण काही कृती केल्याचा जो आभास आहे तो पूर्णपणे दिशाभूल करणारा आहे. एकवेळ मरणे आपल्या हातात आहे पण जगणे आपल्या हातात नाही. केवळ आपले हृदय चालू आहे आणि रक्त आपल्या शरीरात खेळते आहे म्हणून आपण जिवंत आहोत. हृदय चालवण्यासाठी आपण स्वतः कोणतेही प्रयत्न करत नाही आणि करूनही काही उपयोग होईल याची शाश्वती नाही.
त्यामुळे वरती स्पा म्हणाला तसं जन्माला आलो म्हणून आणि कार्यकर्ते म्हणाले तसं अजून मेलो नाही म्हणून आपण जिवंत आहोत.

अफजल गुरुला विचारा

पूर्वसंचित कर्म जे असेल त्याप्रमाणे आपण जगतो. त्यातून सुटका नाही. का जगतो आणि किती, हे त्यावर अवलंबून.

"का जगतो" याचं सोप्पं उत्तर म्हणजे जन्माला आलो म्हणून.,..... आणि मरण येत नाही म्हणून....

अवलिया साहेब.. हे फायनल उत्तर आहे.. अजून आता वाद घालू नका

तेज्यायला हा मिपाकंटक नाना अजुन जिवंत आहे का?

नान्या तु लेका मिपाचे वातावरण दुषित करायला जगतोस असे कोणीतरी सांगीतले होते ना मागच्यावेळी ?

पराशी सहमत.
पण परा अर्धी लाकडे पोचलेल्याला लेका का म्हणत असावा बरे?

माझे कुतूहल शमलेले नाही, म्हणून मी जगतो आहे.
इतरांबद्दल सांगू शकत नाही.

जीव जात नाही म्हणून ......
जीव गेला तर कोण कशाला जगेल ? ;)

मला वाटतं, या प्रश्नाचं उत्तर प्रत्येक माणूस वेगवेगळं देईल. प्रत्येकजण आपाआपले संस्कार, विचार, अनुभव जसे असतील, तसं उत्तर देईल.

रामदास स्वामी किंवा शिवाजी महाराज यांचं जगण्याचं कारण वेगळं होतं, तर एखाद्या अय्याश नबाबाचं जगण्याचं कारण वेगळं असेल. कष्ट करून एखादी आई आपल्या बापाविना असलेल्या मुलाना वाढवते, तिचं जगण्याचं कारण तिच्यापुरतं तेवढच खरं आणि महत्त्वाच असेल.

मी तर म्हणेन, "आपण का जगतो?" या प्रश्नाचा विचार करूच नये. शक्य तेवढं मस्त जगावं, चांगलं जगावं. जास्त विचार करत राहिलात तर खरे जगण्याचे क्षण वाळूसारखे हातातून निसटून जातील!

<<<आपण का जगतो?

मरत नाही म्हणुन..नेक्स्ट..