जाता पंढरीसी-२ (संपादित)

https://www.misalpav.com/node/52913

मिपावर छायाचित्र डकवणे जिकीरीचे काम,माझी मुलगी, टर्मिनेटर भौ,कंजूस भौ यांनी शिकवण्याचा,मदत करण्याचा प्रयत्न केला पण पालथ्या घड्यावर पाणी.

इमगौरी बरोबर कुंडली जुळली होती प्रपंच मांडला पण बिचारी चार महीन्यापुर्वी मरून गेली.(Veteran MIPAKAR कंजूस suggested and helped me in learning IMGUR application. I learned Imgur software and finally succided in posting photos on MIPA. Now this site is no longer active.) पुन्हा," येरे माझ्या मागल्या."

यावेळेस लेख पक्षीदर्शनावर असल्याने छायाचित्रे डकवणे मस्टच होते त्याशिवाय लेख कसा मस्त होणार.अम्रिकेतील पक्षी सुंदर, गोरेगोमटे, रंगबिरंगी. मिपाखरांनी ते बघावेत अशी तळमळ.आई शप्पथ, सर्व फोटो मीच काढले आहेत.कायप्पावर संपर्कातील मिपाकरांना दाखवले. इतरांनाही पहायला मिळावे म्हणून मायक्रोसॉफ्टच्या फ्रि चिम्पुच्या सहाय्याने एक चित्रफित बनवली. चित्रफित कसली तो एक डोलाराच बनला. पन्नास पक्षांनी दिड जीबी (1.5 GB) मेमरी खाल्ली. कंजूस भौ ना चित्रफित पाठवली असता त्यांनी मोलाचा सल्ला दिला. सोबत प्रातिनिधिक चित्रफित बनवून दिली. आता बाकीच्यां पक्षांची चित्रफित बनवून कलादालनात डकवायचा प्रयत्न करेन.

https://youtube.com/shorts/41_39Jn064A?si=p8qUrABfCW2jHmrJ

सौजन्य-कंजूस भाऊ

आतापुढे...

"जाता पंढरीसी(अम्रिकेसी) सुख वाटे जीवा
आनंदे केशवा (नातवा) भेटताची"

उतारवयात नातवंड आणी पंढरीनाथ सारखेच दोघांनाही भेटताना आपार सुख भेटते यात शंकाच नाही.नातवाचा वाढदिवस, तीन वर्षांत प्रत्यक्ष भेट नाही,खुप दिवसापासून येण्याचा आग्रह चालू होता. आजकाल वाढदिवस सर्व सणांची मांदियाळी. दिवाळी दसरा सुद्धा याच्यापुढे फिके वाटावे इतका महत्वाचा.

व्हिसा पाॅलिसीत तात्यांनी केलेले बदल आणी उचललेली कठोर पाऊले या पार्श्वभूमीवर वारी कशी होणार? या बद्दल जरा साशंकच होतो. अनपेक्षितरित्या सर्वच प्रश्नांना,शंकाकुशंकाना सुरुंग लागला, प्रवास एकदम सुखरूप झाला. संध्याकाळी पोहचलो,रात्रभर छान झोप झाली प्रवासाचा शीण नव्हता.

स्थानिक वेळे प्रमाणे सकाळचे सहा वाजले होते.उबदार वातावरण, सूर्योदय झाला होता. उंच उंच झाडांवर कोवळी पालवी फुटत होती. ट्युलिप,पिटोनीयाची फुले फुलली होती तर रंगबिरंगी काॅक्सकोंबचे तुरे डोके वर काढत होते.शरदाची पांढरी चादर निसर्गाने केंव्हाच फेकून दिली होती.वसंताची चाहूल स्पष्ट दिसत होती.बालकवींच्या शब्दात,चोहीकडे हिरवळ दाटली होती.पक्षी गवतावर भक्ष्य शोधत होते. प्रत्येक घरासमोर ड्रेसिंग केलेले छान लाॅन, फुलांच्या कुंड्या, तुरळक घरासमोर पक्षांसाठी दाणे ठेवलेले होते.सोसायटित मोकळ्या जागेवर घनदाट झाडी,दोन तीन ठिकाणी पाणथळ जागा व त्यांना जोडणारा वेडावाकडा निर्झर. एकंदरीत समग्र बालकवी दिसत होते. जरी श्रावण मास नसला तरी एकंदरीत निसर्गरम्य सोसायटी बघून हर्ष मानसी जरूर झाला.

उत्तरी अम्रीकेत विंटर कडक असतो.सर्वत्र धवल रंगाचे साम्राज्य असते. तेंव्हा आयुष्यात रंगांचे महत्त्व काय असते हे कळते.कधी एकदा उत्तरायण सुरू होते असे वाटते.मग मात्र निसर्ग आपल्या भर ज्वानीत येतो,म्हणावे वाटते,

"पालवी, बघ तरूंची फुलाया लागली
दुर चाफ्याची फुले गुणगुणाया लागली"

(ही कवीता कोणी लिहीली माहित नाही.)

हल्ली पक्षीदर्शन हा विषय ऐरणीवर असल्याने नवीन जागा,नवे पक्षी, बघण्याची उत्सुकता शिगेला पोहचली होती.मी जिथे रहाणार होतो तिथील्या पक्ष्यांची माहिती अगोदरच काढली होती. "मर्लिन",काॅर्नेल विद्यापीठाचे पक्षी दर्शन सोपे जावे या साठी बनवलेले सॉफ्टवेअर भ्रमणध्वनीवर होतेच.मिशिगन बर्डपॅक अपडेट केला,पक्षांची चित्रे, वर्णनकडे नजर टाकली. घरा जवळचे पक्षांचे हाॅटस्पाॅट ई-बर्ड, मिशिगन अंतरजाला वरून शोधून काढले.विमानातील वेळ चांगला सद्कारणी लागला.

ब्ल्यू जे,नाॅर्दन कार्डिनल,रेड विंग्ड ब्लॅकबर्ड, टफ्टेड टिटमाऊस,हाऊस फ्लिंच,गोल्ड फ्लिंच, अम्रिकन राॅबीन,वूडकाॅक,वूडपेकर,स्टर्लिग, साॅग स्पॅरो,चिरपिंग स्पॅरो,ब्लॅक केप्ड चिकडी, किलडियर,नाॅर्दर्न फ्लिकर, मोर्निंग डव्ह,टर्की, वार्बलर,काऊबर्ड असे अनेक नवीन रंगबिरंगी पक्षी दिसणार होते. काही पक्षी जसे मालार्ड, इग्रेट, माळभिंगर्या, कबुतरे, पाणकोंबड्या इत्यादी आपल्या इकडच्या सारखेच. कदाचित व्हिसा घेऊन स्थाईक झाले असावेत.

मध्य मार्च ते एप्रिल मध्यापर्यंत पक्षी स्थलांतर करतात स्थलांतरित पक्षांसाठी मिशीगन प्रांती पाणथळ जागा भरपुर असल्याने,विशेषतः वसंत आणी शरद ऋतूमधे रंगबिरंगी वार्बलर, डॅप्लेड सॅण्डपाईपर, बदके, रूबी,गोल्ड क्राऊन किंगलेटस्,बाल्टिमोर ओरीओल इत्यादी पक्षी रैनबसेरा करून स्थानिक पक्षीवैभवात भर टाकतात.

Migratory Birds Treaty Act(MBT ) अम्रीकेत स्थलान्तर करणाऱ्या पक्षा संदर्भात कायदा आहे. स्थलांतरित होणाऱे पक्षी व स्थानीक नागरिक यांच्या सुरक्षेसाठी मौसमी सरकारी सुचना जारी होतात. पक्षी रात्री प्रवासासाठी आकाशातल्या ताऱ्यांचा दिशादर्शक म्हणून वापर करतात. प्रवासी पक्षी रस्त्यावरील लाईट्स, घरातून बाहेर पडणाऱ्या उजेडामुळे गोंधळून जाऊ नये म्हणून करावा असेही सांगीतले जाते.

"बर्डकास्ट",( https://birdcast.info) काॅर्नेल विद्यापीठाच्या संकेतस्थळावर,रात्रीच्या वेळेस स्थलांतर करणारे पक्षी कुठे दिसतील याबद्दल माहिती प्रकाशीत केली जाते.( Showcasing the spectacle of bird migration.When,where, and how far will birds migrate? How many birds passed last night? Our tools help to explore the answers to these and many other questions about bird migration.)शास्त्रज्ञ पक्षिमित्र, अभ्यासक, हौशे,गवशे आणी नवशे याचा पुरेपूर फायदा घेतात.

असो,याबद्दल बरेच काही लिहीता येईल. घरा जवळ वाॅल्ड लेक,राॅबर्ट लाँग नेचर वाॅक,मेबुरी पार्क, मिशिगन विद्यापीठ असे पक्षीदर्शनाची उत्तम ठिकाणे सापडली.सकाळ,संध्याकाळ अनुकूल वातावरणात दोन तासभटकायला सुरूवात केली. जरा दुर असलेल्या जागांना विकांताला भेट दिली. महिन्याभरात शंभरावर नवीन पक्षी बघीतले. त्यांचे सुंदर, सुंदर फोटो कॅमेऱ्यात कैद केले.

बर्‍याच घरासमोर,बॅकयार्ड मधे वेगवेगळ्या प्रकारचे बर्ड्स फिडर टांगलेले आढळले.अनेक प्रकारचे बर्ड फीडर प्लॅटफॉर्म,हॉपर,ट्यूब, विंडो,सूट,हमिंगबर्ड,नेक्टर फीडर वेगवेगळ्या डिझाईन्सची विविध पक्ष्यांच्या प्रजातीनां आकर्षित करण्यासाठी टागंलेली दिसली. अमेरिकन लोक निसर्ग प्रेमी म्हणावे लागतील.निसर्ग सौंदर्य जीवापाड जोपासले आहे. त्यामुळे शहरात जंगल आहे का जंगलात शहर आहे हेच कळत नव्हते. पक्षी संवर्धनासाठी पुरक वातावरण.भटकंती मधे अनेक वेगवेगळे अनुभव आले.पैकी काही विशेष खाली टंकाळलेत.

पहिला अनुभव, पॅरिस एअरपोर्टवर पुढील उड्डाणासाठी वाट पहाताना चक्क चिमण्या (भारतीय असाव्यात) प्रवाशांकडून सांडलेले पदार्थांचे कण टिपताना दिसल्या.

एक दिवस सकाळी नातवाला डे केअर स्कूल मधे सोडण्यास गेलो होतो. आपल्या बालवाडी सारखेच.अतिशय स्वच्छ टापटीप, सुंदर, भरपुर खेळणी,आत मधे जाताच शरीराचे तापमान मोजण्यासाठी लेझर थर्मामीटर, मुलांसाठी डायनिंग रूम,दुपारी आराम करण्यासाठी छोटे पलंग अश्या सर्व अत्याधुनिक सुखसोई. सहाजिकच, भारतीय आंगणवाडी आणी डे केअर यांचा तुलनात्मक विचार डोक्यात फिरू लागला.

शाळेच्या आवारात एक सॅण्डहिल क्रेन दांपत्य त्यांच्या छोट्या पिल्ला बरोबर गवतात किडे शोधताना दिसले.कॅमेरा,मोबाईल नसल्यानेफोटो घेऊ शकलो नाही.हळहळ वाटली.

दुसरे सॅण्डहिल क्रेन दांपत्य आपल्या पिल्ला बरोबर दुसर्‍या ठिकाणी नंतरच्या पक्षी दर्शन सत्रात दिसले. कॅमेऱ्यात बंदिस्त केले.

मिशिगन तलावाचे शहर म्हणून प्रसिद्ध असे शाळेत शिकलो होतो. मोठ्या पाच तलावा बरोबर मिशिगन प्रांतात जागोजागी छोटी मोठी पाण्याची तळी आहेत.तलावात कॅनेडियन गिज,मालार्ड त्यांची पिल्ले पोहताना दिसतात. काठावर अमेरिकन राॅबीन, मोरपंखी स्टर्लिग ग्रेकाल आणी विवीध प्रकारच्या चिमण्या भक्ष्य शोधताना हमखास दिसतात. एक दिवस असेच फिरत असताना टर्की पक्षाचे जोडपे फिरत होते. फोटो घ्यावा म्हणून कॅमेरा सज्ज केला. बघतो तर काय बॅटरी संपलेली होती. फोटो घेता आला नाही.दुसर्‍या दिवशी सकाळी घरातून बाहेर पडताना घराच्या मुख्य दरवाजा समोर टर्की जोडपे उभे होते.मला बघताच दोघेही पटकन चालू लागले. तरी एक जण फोटो देऊन गेलाच.

सर्व अनुभव सांगत बसलो तर लेख मोठा होईल. दररोज एक नवीन अनुभव. तरीपण एक शेवटचा सांगतो.एक दिवशी माॅर्निग वाॅक आठ किलोमीटर झाले होते. घर जवळ करत असताना गळ्यात कॅमेरा, नजर भिरभिरती. रस्त्यालगत तलाव,किनाऱ्या वर किलडियर दांपत्य आणी त्यांची नवजात पिल्ले गांडूळ शोधत होती.किलडियर,टिटवी सारखा सुंदर पक्षी. फोटो घ्यावा म्हणून तीकडे धाव घेतली. तेव्हढ्यात शेजारील कंपाऊंड मधून साडे सहा फुटी सुरक्षारक्षक माझाच फोटो टिपताना दिसला. क्षणात परिस्थितीचे गांभीर्य लक्षात आले. सुरक्षा रक्षकाला वाटले असावे की मी त्याच्या इमारतीचा फोटो घेतोय. पक्षांचे फोटो घेतोय म्हणून समजावले.तो पण अनुभवी असावा फोटो घेऊ नका म्हणून अदबीने सांगीतले.बांका प्रसंग टळला.अम्रीकेत पोलीस यंत्रणा फारच वक्तशीर आणी कडक,रिपोर्ट केला असता तर काय झाले असते? या कल्पनेने अंगावर काटा आला. घरी सांगीतले नाही. नाहीतर भटकंतीवर लगाम लागला असता.

भटकंती करत असताना एके ठिकाणी सुंदर बाल्ड ईगल झाडाच्या शेंड्यावर बसलेला दिसला. गाडी सत्तरच्या वेगाने सुसाट पळत होती. मधेच थांबण्याची सोय नसल्याने फक्त डोळ्यातून मनात ते राजबिंडा रूपडे साठवले. नेहमीप्रमाणेच पुढे त्याने दर्शन दिले फोटो घेतला. तो बघून तुम्हांला पण तो पक्षांचा राजाच वाटेल.

भटकंती मधे बरीच वेगवेगळ्या प्रकारची घरटी दिसली. सर्व खालीच होती. एखादे जिवंत घरटे दिसावे अशी इच्छा पुर्ण व्हावी असे वाटत होते.ती कशी पुर्ण झाली हा सुद्धा चमत्कार वाटतो. आणी शहारूख खानचा तो प्रसिद्ध डायलॉग आठवला, " सारी कायनात जुड जाती है....",

परदेशात आप्तस्वकीय नसतात तेव्हा मित्र परिवारच आप्तस्वकीय. आम्हीं दोनवेळा येवून गेल्याने मुलगी आणी जावई यांचे मित्र सुद्धा ओळखीचे झाले होते. आमच्या मुलांप्रमाणेच ते सुद्धा आम्ही येण्याची वाट बघत होते. त्यांच्यासाठी सुद्धा खाऊ घेऊन गेलो होतो. शुक्रवारी संध्याकाळी पोहोचलो. शनिवार संध्याकाळी सर्व मित्रमंडळ न बोलवता घरी हजर. आपुलकीने विचारपूस केली.आपापला खाऊ घेऊन नौ दो ग्यारा झाले. आम्हांलाही आनंदच वाटला. सारे आयुष्य घरापासून दूर घालवल्यामुळे आम्हांलाही याची जाणीव आहे. त्यांच्या साठी अंबावडी,बाकरवडी आणी कल्याण भेळ असा खास खाऊ नेला होता. एक नवविवाहित दांपत्य त्यांना भेट व एक नवजात आठ महिन्याची गोड मुलगी व तीची आई यांना वेगळी भेटवस्तू नेल्या होत्या.

परतीपुर्व आठवडा सुरू झाला. खाऊ घेऊन पसार झालेल्या मित्रांचे फोन येण्यास सुरवात झाली. ",एक दिवस आमच्याकडे या " पैकी एकाच्या घरी वळचणीला अमेरिकन राॅबीन आपला परिवार घेऊन रहात होता. नर इतर नरांप्रमाणेच पोटाची व्यवस्था करताना दिसला तर मादी पिल्लांना सांभाळत होती.

निकाॅन डि एस एल आर कॅमेरा विथ एक्स्ट्रा लाँग लेन्स मुळे पक्षीदर्शना बरोबरच फोटो शूट सुद्धा मस्त झाले. सर्व फोटो इथेच डकवले तर लेख बोजड होईल. फोटो कलादालनात डकवत आहे.

एक महिना कसा संपला कळालेच नाही.परतीचा दिवस आला. बांधाबांध सुरू झाली.मनात बहरलेला वसंत प्रियजनांपासून दूर जावे लागणार म्हणून वर्षाऋतूत परिवर्तीत झाला. पुन्हा एकदा पंडितजींचे स्वर कानावर आले....

जातो माघारी पंढरीनाथा
तुझे दर्शन झाले आता
तुझ्या नादाने पाहीली
ही तुझीच रे पंढरी....