अवनी हम शरमिंदा है...

लिहायचं आहे, लिहिते थोड्या वेळाने.
ह्या विषयावर लिहिल्याबद्दल धन्यवाद.

बोलाल तितके थोडे आहे या विषयावर . एक मात्र नक्की आपल्या देशाला किंबहुना आपल्याला या वनसंपत्तीची काही एक पडली नाही आहे . वन्य प्राणी आणि त्यांचे संवर्धन हि काळाची गरज आहेच पण त्यानुषंगाने कायद्याची अंमलबजावणीही तितकीच महत्वाची आहे . सध्यातरी प्रगतीचा आणि काहीतरी नवीन करून दाखवण्याचा हव्यास माणसाला पुढे निराशेच्या खोल गर्तेत ओढणार आहे . आजही वर्तमानपत्रामध्ये रिसॉर्टच्या निसर्गरम्य जाहिराती बघून आपण तेथे राहायला जातो . आपल्या राहणीमानात कळतनकळत आपल्याकडून किंवा हॉटेल व्यवस्थापनाकडून पर्यावरणाची हानी होत असते . तेथे नवीन नवीन कल्पना " हि सफारी अन ती सफारी " वारेमाप रुपये मोजून राबवल्या जातात . त्यावर कोणाचेच बंधन नाही .
जेव्हा एखादा विभाग वन्यजीवसंवर्धनासाठी घोषित होतो तेव्हा तेथील लोकांचे पुनर्वसन हा एक कळीचा मुद्दा बनून राहतो . त्यामुळे हि योजना फक्त कागदावरतीच टिकते आणि मग हे असे अवनीसारखे प्रकार घडतात . आज अवनी प्रकरण गाजतंय ते कोर्टाच्या आणि सरकारच्या आदेशामुळे . अन्यथा अश्या किती अवनी यमसदनी धाडल्या असतील ते देव जाणे .

तुमच्या लिखाणातून एक मार्ग दिसला बघा राव .. अवनी गेली ती वाघीण होती कुत्री नव्हे .. या वन्यजीवांचे संवर्धन खरंच धनदांडगे लोक अगदी मनापासून करतील बघा . आज कुत्र्यांची पैदास आपल्याला नकोशी वाटते . कारण एकच गल्लोगल्लीत ती व्यवस्थित पाळली जातात . अर्थात वाघाला पाळायचे तर आपल्यासारख्या सामान्य माणसांचे काम नव्हे . त्यासाठी एखादा अंबानी नाहीतर ताटात बघायला हवा.
हीच कुत्री ईशान्येकडे तुम्हाला बघायलासुद्धा मिळणार नाहीत कारण एकच कापून यथेच्छ हादड्ली जातात .
जर सरकारने स्वतःचा नाकर्तेपणा मान्य करून वन्यसंवर्धनासाठी खासगी लोकांना संमती दिली तर त्यांचे संवर्ध उत्तम रित्या होऊ शकते . हे माझे आपले लिखाण वाचून एक मत तयार झाले आहे , कुणाला त्यावर हरकत असेल किंवा दुमत असेल तर प्रकाश टाकावा ..

विचारच करत होतो अजून अवनी बद्दल कळवळा असलेला धागा कसा नाही आला !!!!
पाटील साहेब ती कसर तुम्ही भरून काढलीत धन्यवाद .
मान्य आहे जंगल आणि गावे यांच्या सीमारेषा पुसट होत चाललेल्या आहेत पण जे 13 गावकरी मारले गेले ते सगळे यत्किंचित तेंदूपत्ता गोळा करणारे होते , त्यात दारिद्र्यात राहून शेती करणारे कोणी ही नव्हते ही नवीन माहिती आपल्या कडून समजली . त्या 13 गावकऱ्यांना खूपच किरकोळीत काढलंय सर्वांनी . सामान्य गरीब कष्टकरी जीवाला या जगात किंमत नाही हे खरे.
त्या भागातील गावकऱ्यांनी अवनी बद्दल याचिका टाकणाऱ्या नां , सोशल मीडियावर अवनी ची बाजू मांडणाऱ्या मेणबत्ती बहाद्दरानं फक्त त्या भागात एक महिना राहण्याची विनंति केली होती पण उंटावरून ज्ञान देणाऱ्यां पैकी एकाची ही हिंम्मत नाही झाली .
मी तर म्हणेन मुनगंटीवार हेच खरे धडाडीचे मंत्री आहेत फडणवीस सरकार मधील . महिनाभर वनखाते प्रयत्न करून सुद्धा वाघिणीला बेशुद्ध करण्यात यश येत नव्हते मग मारली असेल शिकाऱ्याच्या मुलाने पण त्या मुळे पुढचे दोन चार गरीब जीव वाचलेत ना ?
दुसरी गोष्ट गल्लीतील भटक्या कुत्र्यां मूळे कित्तेक निरागस जीव प्राणाला मुकले आहेत पण त्या मेनका बाईंना भटक्या कुत्र्यांच्या जीवाचे मोल जास्त असायचे , आशा केंद्रीय मंत्रीपदी असलेल्या हेकट बाईला जागा दाखवण्याचे काम आपल्या मंत्र्यांनी केले हे विशेष .
त्या हेकट मंत्री बाईच्या मतदारसंघात वाघिणीची हत्या झाल्याचे निदर्शनात आणून तोंड बंद केले तेव्हां पासून ती बाई गप्प आहे . अशा केसेस मध्ये आपले मंत्री नेभळटपणा दाखवतात पण आपल्या मंत्र्यांनी कणखरपणा दाखवला जो फडणवीस सुध्दा दाखवू शकणार नाहीत त्यामुळे मनापासून सलाम मुनगंटीवार साहेबांना .

अवनीच्या मृत्यू साठी वापरलेल्या पद्धतीबद्दल प्रश्नचिह्न असू शकते. आपण सर्वच आजपर्यंत अनेक प्राणी, जीवांची हत्या करुन किंवा त्यांना बेघर करूनच येथपर्यंत पोहोचलो आहोत. मग ते नदीमधील असोत वा समुद्रातील असोत वा आपण जेथे राहतो तेथे आधी कैक वर्षं राहणारे प्राणी पक्षी असोत. त्यांच्यासाठी आपण सर्व गुन्हेगार नाही का? का केवळ समोरून गोळ्या घातल्यामुळे एवढा गहजब?
अवनीला शूट करण्याचे आदेश supreme कोर्टाने दिले होते. तेथे सर्व बाजूंचा विचार करून व गरज बघूनच निर्णय दिला जातो.

कायद्याच्या आणि निसर्गाच्या कचाट्यात नेहेमीच दुर्बल लोक अडकतात. आता हेच बघा ना. ज्या लोकांनी जंगलातल्या जमिनी शेतीसाठी बळकावल्या त्यांच्या पैकी कोणी रात्री शेतातल्या घरात राहिले नसणार. म्हणजे वाघाच्या कचाट्यात सापडले ते गरीब शेत मजूर असणार. त्यांच्या पैकी अजून किती लोकांचा जीव गेल्यानंतर अवनीची हत्या समर्थनीय ठरली असती?

मला असे वाटते कि अवनीच्या हत्येमध्ये आक्षेप घेण्यासारखा भाग म्हणजे तिला लहान बछडे आहेत हे माहित असताना देखील जाणीवपूर्वक तिची हत्या करणे.

सुनामी, काश्मीर, केरळ, आणि चेन्नई येथे झालेला पावसाचा कहर पहिल्या नंतर एकाच गोष्ट लक्षात येते ती म्हणजे आपण सर्वच कधीतरी जात्यात जाणारच आहोत. फक्त पाण्यात बुडून मरणार कि तहानेने व्याकुळ होऊन मरणार , झोपेतच भूकंपामुळे काळनिद्रेच्या अधीन जाणार कि जंगली श्वापदाच्या घास होणार एवढाच काय तो तपशीलातला फरक.

जगातील लवकरच एक नंबरची लोकसंख्या आणि राहायला तुटपुंजा देश. अगदी पंचवीस वर्षापर्यंत म्हात्रे पूल, संगम प्रेस, महर्षी नगर येथे शेती पहिली. आता शेती निदान तीस किलोमीटर दूर गेली आहे. राहायला आणि खायला जमीनच लागते अशी शृंगापत्ती अनुभवणारा एकमेव देश म्हणजे आपला देश असेल.

वन्य प्राणी, वाघ वगैरे बाजूला ठेवा. फक्त एकदा विचार करा १३ नाही, १ माणूस जरी मारला असला तर तो तुमच्या नातेवाईक किंवा मित्रमंडळींपैकी आहे, आणि पुन्हा तुमचाच लेख वाचून काढा. असवेन्दनशीलतेचा कळस आहे हा कि २-३ माणसे मारली असली म्हणून काय झालं? वा!!!
राहता प्रश्न बेशुद्ध का नाही केले वगैरे ठाकरे बंधूंचे ज्ञान..एकदा वाघासमोर जा व आपली निर्णयक्षमता आणि मेंदू कसा चालतो हे बघा. मी कान्हाच्या जंगलात सुरक्षित जीप मध्ये बसून कमीत कमी २०० मी अंतरावरून वाघ बघितला होता..आणि आमची जीप आली त्या आवाजाने त्या वाघाचे आमच्याकडे लक्ष गेले, व तो हळूहळू चालत आमच्या दिशेने येऊ लागला..जीप ड्राइवर सोडून जीप मध्ये बसलेल्या सगळ्यांची कमीतकमी वीतभर फाटली होती. वाघ हा अस्सल जातिवंत सुंदर, रांगडा, पण तेवढाच क्रूर प्राणी आहे. वाघ हा लांबूनच चांगला दिसतो. एकदा तो तुमच्या जवळ आला ना, मग हे प्रश्न विचारा स्वतःलाच कि याला आपण बेशुद्ध करूया का, डोक्यावर फक्त टपली मारून पळून जाऊया का वगैरे. मूर्तिमंत भीती होती अवनी म्हणजे. आणि एकदा वाघ माणसाच्या रक्ताला चटावला कि मग तिथली माणसे गेलीच म्हणून समजा. निरुपाय होता. शिकार करायची असती तर असं शिकाऱ्याला आमंत्रण देऊन गाजावाजा करून बोलावत नाहीत. उद्या जर सरकार ने सांगितलं नसतं कि अवनीला मारलं आहे म्हणून, तर त्या गावकर्यांना सोडून कोणाला *टा कळलं नसतं. उगाच खुर्चीवर बसून शरमिंदा है वगैरे ओरडण्यापेक्षा तिथे जाऊन एकदा राहून या. कोण शरमिंदा होतंय ते नंतर बघू.
ता. क.: वैयक्तिक घेऊ नका. हा लेख सगळ्याच खुर्ची वरील व्याघ्र प्रेमींसाठी आहे.

पिंजरा लावून अवनीला जिवंत पकडता आले नसते का? तीची व तिच्या पिल्लांची देखभाल करण्यास काय अडचण होती?

लोकसत्ता मधे आलेला लेख एक बाजू अशीही मांडतो

https://www.loksatta.com/maharashtra-news/tiger-suffering-villagers-chal...

एकदा मागासलेल्या भागातुव आलेल्या आईएएस अधिकार्याने सहज बोलताना म्हंटले," विवेकजी एसी कमरे में बैठकर समस्याओं पर चर्चा करनेवाले गाँव के लोगोंको इन्सान समझते ही नहीं है. कभी कभी लगता है , ये लोग मानसिक विकृतीसे ग्रस्त हैं. "
नरभक्षी वाघीणीला मारल्या गेले ते ही कोर्टाचे आदेश घेउन. महानगरात राहणार्या तथाकथित वन्यप्रेमींच्या प्रतिक्रिया वाचून त्या अधिकार्याचे शब्द आठवले. १. गावकरी जंगलात का गेले? ते तिथे हजारो वर्षांपासून राहतात. अधिकांश वेळी जंगलातून बाहेर शिकार करणारे वाघ/ बिबटे नरभक्षी होतात, हि साधी माहिती या अतिशहाण्यांना नाही. हि वाघीण हि जंगलाच्या बाहेर पडलेली होती.
२. गावातील लोकांनी पैश्यासाठी मेलेल्या माणसांना जंगलात ठेवले व वाघिणीच्या हल्ल्यात त्यांच्या मृत्यू झाला असा कांगावा केला. शहरात शेजारी मेला तुम्हाला माहित नसेल पण गावात कुणीही मेले तरीही पंचक्रोशीत लोकांना कळते. कुणीही आपल्या स्वकियाचे प्रेत जंगलात फेकणार नाही. ३. ज्यांचे आप्त गेले त्यांनी वाघिणीच्या मृत्यू वर हर्ष केला. त्यात वागवे काय. तुमचा शत्रू मेल्यावर तुम्ही हि प्रसन्न होणारच. ४. शेवटचा कहर म्हणजे वाघिणीने कुणालाच मारले नव्हते. तिच्या पोटात मानवी अवशेष सापडले नाही. काही महिने आधी खालेल्या व पचलेल्या माणसाचे अवशेष पोटात सापडण्याची शक्यता कमीच असते. याचा अर्थ तिने कुणाला मारले असा होत नाही.

अश्या प्रकारे अनेक प्रतिक्रिया होत्या. सर्वच गावकरी खोटे बोलतात. हीच मानसिक विकृती. पूर्वी हि आतंकवादीच्या मृत्यू नंतर हि असेच प्रश्न उठविले जात होते. पोलीस मनोबल तोडण्यासाठी. आत्ता हि वनविभागाचे मनोबल कसे तुटेल हेच प्रयत्न आहे. आता या प्रकरणात असेल्या वनाधिकार्यांना मानसिक त्रास होणार आहेच. असेच सुरु राहिले तर वनविभागातील अधिकारी कर्मचारी कितीही मानवी हत्या झाल्या तरी त्या नरभक्षक प्राण्याला मारण्याचा प्रयत्न करणार नाही. उगाच डोक्याला ताप. जे सुरु आहे चालू द्या. हीच भूमिका पूर्वी सुरक्षा दलांनी घेतली होती. "मर गये तो पेन्शन, बच गये तो टेन्शन". टेन्शन घेण्यात अर्थ नाही. परिणाम ग्रामीण जनता आपल्या प्राणांच्या रक्षेसाठी अवैध शिकार्यांना सर्वच हिंस्त्र प्राण्याची सूचना देईल. आज जर त्या वाघिणीचे पिल्ले वनविभागाला सापडले नाही तर त्याचे खरे गुन्हेगार एसीत बसून शेळ्या हाकणारे तथाकथित पशुप्रेमी राहतील.

ह्ही ह्ही ह्ही ,, ह्ये बाकी शंभर टक्के खरं आहे हा .. अहो मला वाघाचा अनुभव घ्यायला कान्हाला जावे लागले नाही तर तो इथेच आला . बोरिवली नॅशनल पार्कमध्ये . त्याच झालं असं , आम्ही सर्व तिथे पांढऱ्या वाघाची जोडी आणि आपले साधे पट्टेदार वाघ बघायला सफारीमधून गेलो . तिथे सर्व सूचना व्यवस्थित लिहिल्या होत्या . माझ्या मोठ्या मुलाने मोबाईलमधून फोटो काढायला सुरुवात केली अन काढताना मोबाईल त्याच्या हातातून खाली पडला . दोन पांढरे वाघ आणि तीन पट्टेरी वाघ तिथेच तलावात आतबाहेर करत होते . दरवाजा आतून बंद होता आणि मी ड्रायव्हरला विनंती केली कि मोबाईल खाली पडला आहे तर तो पटकन उतरून घेऊ का ? त्याने आधी नाही म्हंटले नंतर त्याला काय वाटले कुणास ठाऊक तो म्हणाला पटकन जा आणि या . दरवाजा उघडला आणि मी खाली उतरलो . वाघ जेमतेम वीस तीस पावलांवर असतील . मला वाटलं काय करणार आहेत , मी पटकन गेलो मोबाईल उचलला आणि बघतो तर काय तीस पावलांवरचे वाघ (दोन) फारच जवळ आले होते धावत . मी घाईतच आत घुसलो आणि पटकन दरवाजा बंद केला .. कानावरून गोष्ट गेली . माझ्यासकट सर्वांची खरंच वीतभर फाटली होती . च्यामारी जर पिंजऱ्यातले वाघ इतके डेंजर तर जंगलातले कसे असतील त्याचा विचारच ना केलेला बरा...

कोर्टाचा स्पष्ट आदेश होता कि आधी तिच्या बछड्यांना पकडा आणि मग अवनी ला बेशुद्ध करा आणि अगदी नाईलाज झाला तरच मारा.. पण या निर्लज्ज लोकांनी फक्त मारायचेच ठरवले तेही सगळे नियम पायदळी तुडवून.. जर ती नरभक्षक असती तर तिने गावात घुसून लोकांवर हल्ले केले असते.. आणि आत्तापर्यंत 60-70 लोक मारले गेले असते.. तिने फक्त आपल्या पिल्लांच्या रक्षणार्थ हल्ले केले.. only self defense म्हणजेच तिच्या नरभक्षक असण्याचा कोणताही पुरावा नाही फक्त लोकांनी सांगितले म्हणून.. ते ऐकायलाच हवं ना कारण मग पुढील वर्षी मते कशी मिळणार.. वाघ थोडीच मतदान करतात.. तिला मारताना एका तरी महाभागाच्या डोक्यात (मनात म्हणणार होतो पण असल्या लोकांना मन थोडीच असणार) तिच्या निष्पाप बछड्यांचा विचार आला नाही.. यांना माणूस म्हणून घ्यायची देखील लाज वाटली पाहिजे.. एक वाघीण मारणं म्हणजे 10 वाघ मारणं कारण ती पिल्लाना जन्म देत असते.. जंगलात वाघ आहे ते त्यांचे घर आहे आपण तिथे जाऊ नये हा common sense आहे.. आणि जर वाघ संपले तर जंगलही संपेल मग कशाच्या जोरावर जगणार हे लोक.. जगण्याचा मूलभूत अधिकार असणाऱ्या कोणाही प्राण्याला मारण्याचा अधिकार कोणालाही नसतो.. तिला बेशुद्ध करून दुसऱ्या जंगलात सोडणे अगदी शक्य होते.. आता तर अशाही बातम्या येऊ लागल्या आहेत कि तेथे cement factory होणारे म्हणजेच यामागे corporate हात आहेत.. मुनगुंटीवार साहेब दिवाळीत त्या लोकांच्या घरी जाऊन आले.. 5 वर्षाचं पोरगंही सांगेल कि ते मते मागण्यासाठी गेले होते .. आपल्या वाघ वाचवा मोहिमेचे ambassador आहेत बच्चन साहेब.. एक चकार शब्दही काढला नाही त्यांनी तोंडातून.. पैसे दिले कि काढतील म्हणा.. जंगले त्यातील सुंदर निष्पाप प्राणी जर असेच हकनाक मरत राहिले आपण पुढच्या पिढ्यांना काय देणार आहोत.. मी माझ्या फेसबुक वर याबाबत 4 post टाकल्या होत्या.. अक्षरशः कोणीही त्या like केल्या नाहीत उलट विरोधात प्रतिक्रिया दिल्या.. किती संवेदन शून्यता.. या घटनेचे गांभीर्य फक्त त्यांनाच समजते ज्यांचे वन्यजीवांवर प्रेम आहे. खरंच "अवनी हम शरमिंदा है"

कोणताही निष्पाप प्राणी किंवा मनुष्य मारला जाणं हे खूप खेदजनक आहे याबद्दल दुमत नसावं. या केसमध्ये वाघिणीवरचे आरोप खरे की खोटे यावरच संशय घेतलेला काही ठिकाणी दिसतो. जर वाघिणीने गावकऱ्यांना मारलंच नसेल तर ही वाघिणीची शिकार दुर्दैवी आहे.

पण उलट बाजूने एक प्रश्न पडतो की मारण्याचे आदेश देणारे मंत्री आणि ते शिकारी बाप लेक यांना उगीच ही वाघीण मारुन काय मोठा फायदा होणार होता / झाला? तस्करी हा उद्देश असणारे लोक शिकार गुपचूप आणि अनामिक राहून करतात. उघड गाजावाजा करून नव्हे.

इतर कोणता फायदा असेल ? तो काही मोठा बिग बजेट किंवा मलिदा खायला मिळणारा प्रकल्प नव्हता किंवा कोणता राष्ट्रीय गौरव पुरस्कारही नव्हता.

उलट लाभार्थी गावकऱ्यांच्या संख्येपेक्षा जास्त अशा काही एका लोकसंख्येकडून टीका होणं हा अपेक्षित धोका असूनही मंत्री तो निर्णय का घेतील?

नितीन पालकर साहेब , वन्य जीवनापेक्षा मानवी जीवन अधिक महत्वाचे आहे? हे कोण ठरवणार ? माणूसच?<

नको. कशाला? ते वाघांनाच ठरवू द्या की! असंही समोर आलेल्या माणसाला मारु नये, त्याच्या मागं त्याची लेकरं असतील त्याचं कुटुंब उघड्यावर पडेल असा काहीतरी विचार करुनच ते माणसांना मारत असतील की! किंवा माणसांना कोणत्या पद्धतीनं मारावं, कोणत्या परिस्थितीत मारावं याची कडक नियमावली असेल व सर्व वाघ त्याचं कसोशिनं पालन करत असतील . तसंच अशा नियम न पाळता माणसांना मारणाऱ्या वाघांवर इतर मानवप्रेमी वाघ एखाद्याधाग्यासदृश्य जागेवर जोरजोरात चर्चा करुन त्या वाघाला टोचून टोचून बोलण्याची व एकटं पाडण्याची किंवा शिक्षा देण्याची तरतुद करतीलच. त्यामुळे कोणाचे जीवन महत्वाचे हे ठरवण्याची जबाबदारी वाघ प्रजातीला द्यायला आपली काहीही हरकत नाही ब्वा.

<त्यामुळे कोणाचे जीवन महत्वाचे हे ठरवण्याची जबाबदारी वाघ प्रजातीला द्यायला आपली काहीही हरकत नाही ब्वा.code>

तसपण जबाबदारी ही दूस-यांचीच असते.

निष्पाप प्राण्यांच्या बद्दल असेल तर पोल्ट्री, कत्तलखान्यातल्या जिवांची काही किंमत नाही ? त्यांची रोज कत्तल असते.
उगाच एका वाघाच्या म्रुत्युचा एवढा बाजार मांडला आहे, ते पण . . "तेरे कातिल जिंदा है " या चालीवर ?

अवनीला जे इतक्या जवळून गोळ्या घालून ठार करू शकतात त्यांना तीला बेशुद्ध करणे अवघड नव्हते. कोर्टाने ठार करणे हा शेवटचा पर्याय सुचवला होता.

अवनी बाबतीत वन खात्याने सुप्रीम कोर्टाचे निर्देश आणि Standard Operating Process (SOP) पाळली का, फक्त एवढीच चर्चा अपेक्षित आहे.
बाकी मिपावर कोणालाच किंमत नाही आहे. ना माणसाला ना प्राण्यांना! हे वेळोवेळी सिद्ध झाले आहे.

सतिश पाटील,

तुमचा उद्वेग पोचला. शासनावर दोष येतो तो अवनीस जिवंत न पकडण्याचा आहे.

वाघांची संख्या वाढली, पण त्यांना राहायला जंगलं नाहीत. अतिरिक्त वाघ मोजून, त्यांना पकडून इतरत्र सोडायची कुठलीही यंत्रणा दिसंत नाही. एकंदरीत वन्यजीव व्यवस्थापनाचा पूर्णत: अभाव दिसतो आहे.

जास्तीचे वाघ पकडून त्यांना प्राणीसंग्रहालयात ठेवता येईल का याची चाचपणी व्हावी. पिंजऱ्यातला एक वाघ किती लोकांना रोजगार देऊ शकेल याची आकडेमोड जाहीरपणे व्हायला हवी. अर्थात हा आकडा जंगलावर अवलंबून असलेल्या लोकांच्या तुलनेने लहानंच असणार आहे. तरीपण लोकांची सुरक्षा, रोजगार एकीकडे आणि दुसरीकडे व्याघ्रसंरक्षण यांचा ताळमेळ साधण्यासाठी ही आकडेमोड आवश्यक आहे.

आ.न.,
-गा.पै.

न रहावून विचारतोय. पोटतिडिकीने लिहिणार्‍या सर्वच लोकांनी वरचा परेश देशमुखांचा इंग्रजीतला लेख वाचलात का ? त्यातल्या स्पष्टीकरण अथवा मताबद्दल आक्षेप/दुरुस्त्या असतील तर मग त्याबद्दल बोलले जाईल का ?
सोशल मिडिया आणि इतर मिडिया वगैरे या सगळ्या गदारोळात ती पोस्ट एकच संयत आणि लॉजिकल वस्तुस्थिती मांडणारी आढळली (मलातरी) आणि नक्कीच अशा मतांना चर्चेत वरचं स्थान असावं असं वाटतं. किमान मी तरी बरंचसा शांतपणे विचार करु शकतोय ते वाचल्यावर.

वाघिणच होती ती , त्यात २ पिलांची आई, कुत्री न्हवे

कुत्री नव्हे हा भाग नकोसा वाटला. वाघ वाघच असतो हे मान्य पण या विशिष्ट तुलनेसाठी कुत्र्यासारखा जिवाभावाचा उमदा मित्र प्राणी वापरायला नको असं वाटलं. अर्थात पूर्ण वैयक्तिक मत. लेखाचा कंटेंट समयोचित आणि आवश्यक विषयावरच आहे.

अवनीचे बछडे शोध घेउनही अद्याप सापडले नाहीत.

अवनीला बेशुद्ध केले असते, कींवा पिंजर्‍यात पकडले असते तर ती काय या बछड्यांचा पत्ता सांगणार होती काय? अवनीला जीवंत पकडुनही तीचे बछडे सापडले नसतेच ना? नरभक्षक वाघाबरोबर त्याचे बछडेही नरभक्षक होणार नाहीत काय? नरभक्षक वाघ कीतीही घनदाट जंगलात सोडला तरी बाहेर येउन माणसे मारणारच.

त्या वाघीणीला बेघुद्ध करायचे खुप प्रयत्न झाले होते असे ऐकले आहे. काही जनावरे अशा सापळ्यात फसत नाहीत. रात्रीच बाहेर फीरतात. (म्हणुनच बहुतेक अद्याप बछ्डे सापडले नाहीत). त्यांना मारातला रात्रीच जावे लागते. वनवीभागाचे कर्मचारी काही कसलेले शीकारी नसतात. तुमचा आमच्या सारखेच जीवाला जपणारे सरकारी नोकर असतात. सरकार त्यांना नरभक्षक प्राण्यांची शीकार करायला भाग पाडु शकत नाही. त्यासाठी शीकारीच बोलवायला लागतात.

इतक्या जवळ आलेल्या वाघाला बेशुद्ध करण्याचा प्रयत्न करणे म्हणजे स्वतःचे मरण ओढाउन घेण्यासारखे आहे. आणी शीकारी ते चांगलेच जाणुन असतात. तेव्हा वाघाला गोळी कुणी मारली (शीकार्‍याने की त्याच्या मुलाने) यावरुन गोंधळ घालणे मुर्खपणाचे आहे. त्यांना वाघाला गोळीघालुन मारायची परवानगी मिळाली होती, त्यांनी ती कामगीरी बजावली.

जे लोक कधीही घनदाट जंगलात गेले नाहीत, (कर्नाळा, नॅशनल पार्क, आणी अभयारण्य नव्हे, खरे जंगल जीथे माणसाचा वावर जवळ जवळ शुन्य आहे असे)त्यांना या शीकारीतल्या अनेकवीध धोक्यांची कल्पनाही येणे शक्य नाही. कीतीही पुस्तके वाचुन तो अनुभव येणार नाही. नरभक्षक वाघ आसपस फीरत असताना शीकर्‍यांनी व वनविभागाने त्याच्या बछड्यांना शोधत फीरावे, त्यांना आधी पकडावे, मग वाघाला पकडावे कींवा मारावे अशी अपेक्षा
केवळ मुर्ख कींवा अज्ञानी माणुसच करु शकतो.

जे अवनीसाठी ईथे गळा काढत आहेत, कींवा मेणबती मोर्चे काढत आहेत, त्यांना एवद्गेच सांगणे की तुम्हाला वाघांचा खरच कळवळा व अंगात हींम्मत असेल तर त्या जंगलात जाउन अवनीच्या बछड्यांचा शोध घ्या. अन्याथा ज्यांनी आपल्या जीवावर खेळुन गावकर्‍यांना सुरक्षीत केले त्यांचे आभार मानुन गप्प बसा.

एकदम सहमत

कोणत्याही वादात न पडता आणि मानवी आयुष्य हे प्राण्याच्या आयुष्यापेक्षा अनमोल आहे हे तत्व मान्य करून मी काही मुद्दे मांडतो आहे.
वाघ हा अन्न साखळीतील( भक्ष्य आणि भक्षक) सर्वात वरचा दुवा आहे. ( वाघ हा कुणाचे अन्न/ भक्ष्य नाही).
अन्न साखळीतील एक दुवा निखळला तर संपूर्ण अन्न साखळी अस्ताव्यस्त होते हि वस्तुस्थिती.
इथे वाघ शिकार करतो तेंव्हा तो तृणभक्षी प्राण्यांपैकी सर्वात अशक्त किंवा रोगी प्राण्यांना आणि लहान बछड्याना सर्व प्रथम नाहीसे करतो. त्यामुळे या प्राण्यांची संख्या नियंत्रणात राहते. अन्यथा यातील रोगी प्राण्यांमुळे तुमच्या गाईगुरांना रोग होण्याचा मोठा धोका असतो.

तृणभक्षी प्राणि अति झाले कि जंगलाच्या बाहेर येऊन तुमच्या शेतीचे नुकसान करतात. राजस्थान गुजरात आणि मध्यप्रदेश या भागात जेथे वाघ (किंवा सिंह) नाहीत तेथे नीलगाय ( हि एक हरणाची जात आहे) या प्राण्याने शेतीवर उच्छाद मांडला आहे. गाय नाव असल्याने लोक तिला(/ त्याला) मारत नाहीत आणि नैसर्गिक भक्षक नसल्यामुळे त्यांची संख्या अफाट वाढली आहे आणि त्यामुळे शेतीचे जबर नुकसान होत आहे. बिबळे एवढ्या मोठ्या प्राण्याला मारू शकत नाहीत.

गीर अभयारण्याच्या आसपासच्या भागात नीलगायींचाच काय पण हरिणांचा शेतीला त्रास बराच कमी आहे आणि तेथे सिंह माणसांच्या मदतीने (होय हे सत्य आहे) हरिणांची शिकार करतात याची एक आश्चर्यकारक फिल्म ऍनिमल प्लॅनेटवर दाखवली गेली होती.

असे तृणभक्षी प्राणी अफाट वाढले तर ते जंगलात असलेले कोणतेही खाद्य भुकेपोटी खातात. त्यामुळे हरिणासारखे प्राणी झाडाच्या साली सुद्धा खाऊ लागतात ज्यामुळे मोठे वृक्ष सुद्धा नष्ट होऊ लागतात आणि याने जंगलाची अपरिमित हानी होते. वृक्षाचे बीज, लहान रोपटी खाल्ली गेल्यामुळे जंगलाचा ऱ्हास होऊ लागतो आणि वाळलेले वृक्ष माणसे सरपणासाठी तोडू लागतात. वृक्ष नष्ट झाले कि जमिनीची धूप होऊन तेथे पूर येणे सारखे प्रकार होतात किंवा जमिनीची ओलावा धरण्याची क्षमता कमी होऊन जमीन उजाड होऊ लागते आणि अशी अख्खी पर्यावरण सृष्टी (ecosystem) नष्ट होऊ लागते.

जेथे वाघ नाहीत तेथे माणसांनी सुद्धा जंगलाची अपरिमित हानी केली आहे कारण जंगलात केंव्हाही जाऊन निर्भयपणे काहीही घेऊन जावे. शिवाय जंगलाच्या बाजूने शेती करण्यास सुरुवात होते आणि जंगल आक्रसत जाते.

विस्तारभयामुळे मी येथेच थांबतो.

परंतु वाघ मेले तर काय बिघडते माणसाचे पोट भरले पाहिजे असे (गैर)समज असलेले असंख्य लोक आहेत.

जंगलाच्या जवळ राहणाऱ्या माणसाला दुसरा पर्याय उपलब्ध करून दिला तर माणूस जंगलाचा आणि पर्यावरणाचा नाश करणार नाही. हे काम सरकारचे आहे यात वादच नाही.

सध्या वाघ कि माणूस हा विषय ऐरणीवर आला आहे त्यासाठी कोणतीही बाजू न घेता किंवा भावनेच्या आहारी न जाता वस्तुस्थिती मांडण्याचा एक प्रामाणिक प्रयत्न --/\--.

वा डॉक मस्त प्रतिसाद . सौ सोनार की तो एक लोहार की .

आता हा धागा वामा करा म्हणावं सं. मंडळाने.

अवनीला का ठार मारले, तिला वाचवता आले असते का, माणसाचा जीव महत्वाचा की वाघाचा...बरेच प्रश्न आहेत. मला या घटनेची पूर्ण माहिती नसल्याने त्यावर मला सध्या तरी मत नाही. मुळात ही चर्चा (की हमरीतुमरी?) इथे करून काय होणार आहे मला खरंच कळत नाही पण काही प्रतिसाद बघता एक गोष्ट जाणवते, आपण आपल्या प्रतिसादांमध्ये लगेच हमरीतुमरीवर येतो आणि उद्धट वाटावेत असे प्रतिसाद टाकतो. आपण "तुला काय कळतंय? आलाय मोठा! कवडीची अक्कल नाही आणि चालला इतरांना शिकवायला!" असा छुपा सूर असलेले, वैयक्तिक उणीदुणी काढणारे, समोरच्याची लगेच लायकी काढणारे, भलताच मुद्दा पकडून मूळ मुद्द्यापासून कुठल्याकुठे भरकटत जाणारे आणि त्यावरून समोरच्याची अकारण अक्कल काढणारे असे प्रतिसाद टाकून चर्चेला भांडणाचे रूप देत आहोत का हे तपासून बघायला पाहिजे. वाघाचा मृत्यू किंवा अजून कुठलीही चर्चा असो, वैयक्तिक दुश्मनी करावी असे काही हे विषय नाहीत. किंबहुना कुठल्याच चर्चा तशा नाहीत/नसाव्यात. आपल्या इथल्या कडाक्याच्या भांडणाने हे प्रश्न सुटणारदेखील नाहीयेत. मग अकारण दुसर्‍या व्यक्तीला मूर्खात काढून आपणच कसे श्रेष्ठ आहोत हे अपमानास्पदरीत्या दाखवून देण्याने काय साध्य होत असावे? ते ही अशा विषयांवर ज्याच्याशी आपला थेट संबंध येण्याची सुतराम शक्यता नाही किंवा ज्यांवर आपल्या इथल्या भांडणाचा कणभरदेखील परिणाम होणार नाही! बरे, अशा विषयांतली आपल्याला संपूर्ण माहिती असते का? बहुधा नाही. अशा घटनांमध्ये आपला प्रत्यक्ष सहभाग असतो का? अजिबात नाही. मग इथे ज्यांच्याशी आपण इतकी वर्षे संवाद साधतो त्यांच्याशी अशा विषयांवरून वितुष्ट करण्याने काय समाधान मिळत असेल?

सहज आठवले. परवा कॅबने कुठूनतरी घरी येत होतो. पौड रस्त्यावर मेट्रोचे काम चालू असल्याने वाहतूकीचे प्रश्न आहेत. एक दुसरी कॅब डाव्या बाजूने पुढे जाण्याचा प्रयत्न करत होती. काही कारणामुळे त्याला पुढे जायला अर्ध्या मिनिटाचा उशीर झाला. कारण काय होते माहित नाही. तो जसा पुढे गेला, त्याने खिडकीतून मान बाहेर काढून माझ्या कॅबच्या दिशेने बघत कचकचीत शिवी दिली.

"का रे ****द, दिसत नाही का **व्या?"

आमचा कॅबचालकदेखील मुरलेला होता.

"ये ***द! तुला दिसत नाही का पुढे गाडी आहे ते, ***ल्या?"

पुढे जाणार्‍या कॅबला किती उशीर झाला? अर्धा मिनिट! पण संवादाची पातळी बघा, दर्जा बघा!

हा संवाद असाच व्हायला पाहिजे का? इतका मोठा प्रॉब्लेम खरंच होता का? पण भारतीय लोकांची ही मानसिकताच आहे. कुणाला म्हणून आपणहून रिस्पेक्ट दिला तर आपली रेषा, आपली वट, आपला जोर कमी पडेल...आणि ते तर अजिबात नकोय! कालपरवाच्या इकॉनॉमिक टाईम्समध्ये नारायण मूर्तींचा सुंदर इंटरव्ह्यू आला आहे. त्यांनी आपल्या या मानसिकतेवर अचूक बोट ठेवले आहे.

https://economictimes.indiatimes.com/markets/expert-view/one-cant-hold-m...

असो. विषयाला धरून नाहीये पण सांगावसं वाटलं म्हणून सांगीतलं. चुकलं असल्यास माफ करा आणि सोडून द्या. (आधीच माफी मागीतलेली बरी!)

तुम्ही या बचड्यानची चिंता सोडा ते सापडलेत.
पण वाघांची संक्रांत काही सुटत नाहीये अजून.
आजच चंद्रपूर येथे 3 बचड्याचा रेल्वे ओलांडताना चिरडून म्रुत्यु. वाघीण जिवंत आहे तिचा शोधत चालू आहे .

अवनीसंदर्भात ही काही माहिती. मला सत्यासत्यता ठाऊक नाही.

Revealing FACTS ON AVNI's CASE:

The alleged killings in Pandharkawada Division in Pandharkawada started in June 2016. This was right in between the announcement of the cement factory sale by the Ambanis and actual purchase by MP Birla group in August 2016.

1. Feb 2016: Announcement of acquisition of Cement Company from Ambanis -- https://www.birlacorporation.com/media/press-releases/press_release_4feb...

2. August 22, 2016: Purchase completed -- https://economictimes.indiatimes.com/industry/indl-goods/svs/cement/birl...

3. August 2017: Announcement of expansion plans for Yavatmal plant in the forest -- https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/birla-corp-to-invest-in-...

* Half decomposed mutilated human bodies, deep inside the forest started being declared by the Forest Department as killings by T-1. No DNA analysis was done to prove TIGER attack.

* Compensation of 8 lakhs given to victims’ families without any consideration of the fact that they were illegally inside the forests. No forest rights allows grazing to be done INSIDE forests or Forest Development Corporation of Maharashtra (FDCM).

* Locals can’t use the forest for grazing as they have not been given any rights under CFR or PESA. It is indeed illegal to graze inside the forests and the FD is making up excuses for their lack of capability and their incompetence by saying the locals taking cattle inside the forests are not truly illegal graziers.

4. January 22, 2018: Notification of forest land diversion --https://mumbaimirror.indiatimes.com/mumbai/civic/465-hectares-forest-lan...

* Within 7 days of the notification of forest land’s official diversion to the Ambanis, on 22 January 2018, the first shoot to kill order for the Tigress was issued by the PCCF on 29th January 2018.

* Eye-witnesses were illegally taking their cattle into the forest’s waterbody where the new mother -- Tigress and her cubs lived.

* The post-mortem report does not even mention time of death. No clarity if the injuries were ante-mortem and it was a decapitated body of an illegal grazier.

* The PCCF hastily called Shafat Ali Khan the very day to shoot the Tigress and was officially reprimanded for this.

* No DNA analysis was done to ascertain if there was Tigress DNA on the body either before the shoot-to-kill order was issued by the PCCF.

Now, the sanitizing of the Forest for the expansion plans of the cement factory also meant that the PCCF hastily issued the capture order for the MALE Tiger, T-2.

5. August 8, 2018: Announcement of expansion and new mega cement plant for another 2000+ crores -- https://economictimes.indiatimes.com/industry/indl-goods/svs/cement/birl...

Birla Cement Board meeting held on Saturday, August 4, 2018, announces expansion plan for Yavatmal plant located in Mukutban, Pandharkawada Forest. Doubling of capacity, creation of captive thermal plant, and a heat-recovery plant.

On the same day, after a long gap of 6+ months, a Forest Dept. 'Field Monitoring Team' allegedly spots the tigress and cubs (one of the ONLY actual sightings), and later that same day, in the evening, a human kill is reported.