बँकॉक : धावती भेट: १ 'कला आणि संस्कृती केंद्र'

माझ्या भेट द्यायच्या यादीत ‘बँकॉक’ हे शहर खरं तर नव्हतं. पण एका कामासाठी अचानक इथं आले. मी पोचले ती गुरूवारी रात्री. थाई-लँडच्या बँकॉक विमानतळावर उतरले तेव्हा ‘सुवर्णभूमी’ हे विमानतळाचं नाव पाहून गंमत वाटली होती. बाहेर पडल्यावर दिसले ते रस्ते रूंद आणि चकाकक होते. माझ्या सुदैवाने वाहतूक कोंडी नव्हती. रस्त्याच्या दोन्ही बाजूंना गगनचुंबी इमारती दिसत होत्या. हॉटेलमध्ये स्वागतकक्षात दोन्ही हात जोडून स्वागत झाल होतं. दुस-या दिवशी कळलं की असं स्वागत मी भारतीय असल्याने नाही तर स्थानिक पद्धत म्हणून होतं.

शुक्रवारी इथलं काम आटोपून शनिवारी पुढच्या मुक्कामाला जायचं असा बेत होता. पण शुक्रवारी काही काम पूर्ण झालं नाही. त्यामुळे शनिवार-रविवार असे दोन दिवस आयते मोकळे हातात पडले. दिवसभर भयंकर उकडत होतं, पावसाची चिन्हं नव्हती. त्यामुळे उन्हातान्हात फार धावपळ न करता आणि फार पैसे खर्च न करता काय पाहता येईल यावर एकीचं मार्गदर्शन घेतलं आणि शनिवारी सकाळी बाहेर पडले. शहरातले आतले रस्ते मात्र असे छोटे होते.

पहिल्या दिवशी दोन जी दोन ठिकाणं मी ठरवली होती, त्यासाठी ‘स्काय ट्रेन’ सोयीची होती. बँकॉकमध्ये मी ‘सुखुमवित’ (Sukhumvit) नावाच्या भागात रहात होते. तिथं ‘असोक’ (Asok) हे ‘स्काय ट्रेन’ स्थानक जवळ होतं.

स्थानकात प्रवेश केल्यावर एका खिडकीत नोटांच्या बदल्यात नाणी मिळत होती. स्वयंचलित यंत्रांत नाणी टाकून हव्या त्या स्थानकाचं तिकीट मिळण्याची चांगली सोय होती. स्थानकांवर आणि मेट्रोत नकाशे होते.

स्थानकाच्या नावाच्या उद्घोषणाही होत्या. ‘नाना’ नावाचंही एक ‘स्काय ट्रेन स्थानक’ आहे. गर्दी भरपूर असली तरी धक्काबुक्की अजिबात नव्हती. दिल्ली मेट्रोने मी बराच प्रवास केला आहे. दिल्ली मेट्रोत आणि बँकॉक स्काय ट्रेनमध्ये काही महत्त्वाचे फरक जाणवले. एक तर दिल्ली मेट्रोत आहे तसा स्त्रियांसाठी वेगळा डबा इथं नाही. दुसरं म्हणजे मेट्रोच्या सरकत्या दरवाजांसोबत फलाटावर काचेचे सरकते दरवाजे आहेत.

तिसरं म्हणजे इथं प्रवाशांना सुरक्षाद्वारातून प्रवेश करावा लागतो पण त्यांची पुन्हा वेगळी व्यक्तिगत सुरक्षा तपासणी होत नाही. आणि चौथं म्हणजे बौद्ध भिक्षुंना इथं किती मान आहे हे स्पष्ट करणारा हा सूचनाफलक.

तिकिटावर स्काय ट्रेनचा मार्ग सविस्तर छापला असल्याने ‘सयाम’ स्थानकावर जाण्यात मला काही अडचण आली नाही. तिथं बाहेर पडल्यावर मात्र उजवीकडं वळायचं की डावीकडं हे न समजल्याने मी गोंधळले. तेवढ्यात प्रवासी मार्गदर्शन केंद्र दिसलं. मग तिथल्या बाईंनी सांगितलेल्या खुणांचा मागोवा घेत पाच मिनिटांत मी ‘बँकॉक आर्ट ऍन्ड कल्चर सेंटरला’ पोचले. या सेंटरमध्ये प्रवेशशुल्क नाही.

हे सेंटर म्हणजे एक संग्रहालय असेल असा माझा अंदाज होता – तो काही अंशी खरा ठरला. या नऊ मजली इमारतीत चित्रकला, शिल्पकला, संगीत, नृत्य, डिझाईन अशा अनेक विषयांवर सादरीकरण आणि शैक्षणिक उपक्रम होत असतात. इथं पुस्तकांची दुकानं आहेत, कलाविषयक संदर्भ ग्रंथालय आहे आणि चित्र प्रदर्शनाची अनेक दालनं आहेत. सिरॅमिक वस्तू, लाकडातून निर्माण केलेली कला असं बरंच काही आहे. कॉफी पीत चर्चा करत बसायला जागा आहे. कलेच्या संदर्भात मी निरक्षरच आहे म्हणा ना, तरीही जवळजवळ तीन तास या सेंटरमध्ये होते. तिथल्या या आणखी काही कलाकृती.

प्रत्येक कलाकृतीसोबत कलाकाराची माहिती दिली होती.

या सेंटरमध्ये मी एक नवीच गोष्ट अनुभवली. काही प्रकाशचित्रं भिंतीवर लावली होती. त्या प्रत्येक चित्राला एक क्रमांक दिला होता. प्रदर्शन पाहायला येणा-या व्यक्तीच्या हातात मोबाईल हॅन्डसेटसारखं असं एक यंत्र किंवा साधन दिलं जात होतं.

चित्राचा क्रमांक या यंत्रावर टंकायचा, हिरवं बटण दाबायचं आणि यंत्र कानाला लाऊन ध्वनिलहरी ऐकायच्या. वेगवेगळ्या प्रकाशचित्रांच्या वेगवेगळ्या लहरी मला ऐकू आल्या, पण त्यातलं विज्ञान काही मला नीट कळलं नाही. याविषयी अधिक माहिती खालच्या प्रकाशचित्रात आहे.

तिथं कला म्हणून एका हिंदी चित्रपटाची भिंतभर लावलेली जाहिरात पाहून मजा वाटली. हा चित्रपट आपल्याकडं प्रदर्शित होऊन गेला आहे काय?

तीन तास चालून दमले होते, पण पुढं जायचं होतं. पुढच्या ठिकाणाची चौकशी करता ते अगदी जवळ असल्याचं कळलं आणि नव्या उत्साहाने मी बाहेर पडले.
क्रमश: