आईन्स्टाईनचा विशेष सापेक्षतावाद आणि व्यापक सापेक्षतावाद (Special & General Theory of Relativity) - १ - बालपणीचा काळ सुखाचा(?)

लहानपणची गोष्ट आहे.. आम्ही शाळेत असताना दूरदर्शन वर दोन मालिका सुरु होत्या.. पहिली पं. नेहेरुंची! ’भारत एक खोज’.. छान असायची मालिका. तो ओम पुरी चा खरोखर ऐतिहासिक वाटणारा आवाज, सुंदर चित्रिकरण, त्या दिवसांमधे घेऊन जाणारे वेष, भव्य सेट, वनराज भाटियांचं 'गूढ-रम्य' संगीत, वसंत देवांचं ' च्यायला हे हिंदी शिकलं पाहिजे' असं वाटायला लावणारं कर्णमधुर हिंदी, श्याम बेनेगलांचं दिग्दर्शन सगळं सगळं काही 'गारुड' करून जायचं.. 'भूतकाळ' जगवायचं,,,!

दुसरीकडे आतुरतेने वाट पहायचो 'स्टार ट्रेक' ची.. तो 'कधीही न चुकणारा' कॅप्टन कर्क, 'लॉजिकल कॅप्टन!' म्हणणारा, टोकेरी लांब कानाचा मि. स्पॉक, माणुसकी जिवंत ठेवणारा डॉ. मेकॉय, 'If Scotty cannot do it, it cannot be done!' अशी ख्याती असलेला इंजीनीअर 'स्कॉट' हे सगळे आणखीन एका 'भविष्यातल्या' जगात घेऊन जायचे. ' Space! The Final Frontier,... To Boldly go where NO MAN has gone before!' हे शब्द ऐकल्यावर प्रत्येक वेळी अंगावर रोमांच उभे रहायचे...

बरं, त्यावेळेस शाळेत आमचे शिक्षण 'मार्कान्वेषी' असल्यामुळे, 'कळत नाही? मग पाठ करा' असे होते.. त्यावेळेस यापुढे जाऊन एखद्या गोष्टीची चिकित्सा करावी किंवा प्रश्न विचारावेत ही अक्कल नव्हती आणि जिज्ञासा ही! महाभारत , रामायण या मालिकानी आमचे वैज्ञानिक प्रश्न बाजुला टाकले होते आणि हरीष भिमाणी च्या 'मै समय हू!' मधे आम्ही गुरफटलो होतो..

दर वेळेस मात्र 'भारत एक खोज' मधल्या वेदांच्या ऋचा ऐकताना मात्र मन फार विषःण्ण व्हायचे.. अर्थ कळायचा नाही. पण या काळा संबंधी, देव दानव या संकल्पनांसंबंधी काहीतरी 'गूढ' आहे असे नेहेमी वाटायचे...

"
हिरण्यगर्बस-समवर्तत-आग्रे
भूतस्य जातः पतिर-एक आसीत
स दाधार-पृथिवी-द्याम-उतेमा.म
कस्मै देवाय हविषा विधेम

सृष्टि से पहले सत नहीं था, असत भी नहीं
अन्तरिक्ष भी नहीं, आकाश भी नहीं था
छिपा था क्या, कहाँ, किसने देखा था
उस पल तो अगम, अतल जल भी कहाँ था

सृष्टि का कौन है कर्ता
कर्ता है वा अकर्ता
ऊँचे आकाश में रहता
सदाअ अध्यक्ष बना रहता
वही तो सच-मुच में जानता, या नहीं भी जानता
है किसी को नहीं पता
नहीं पता

वह था हिरण्यगर्भ सृष्टि से पहले विद्यमान
वही तो सारे भूत-जात का स्वामी महान
जो है अस्तित्वमान धरती-आसमान धारण कर
ऐसे किस देवता की उपासना करें हम हवि देकर

जिस के बल पर तेजोमय है अम्बर
पृथ्वी हरी-भरी स्थापित स्थिर
स्वर्ग और सूरज भी स्थिर
ऐसे किस देवता की उपासना करें हम हवि देकर

गर्भ में अपने अग्नि धारण कर पैदा कर
व्यापा था जल इधर-उधर नीचे-ऊपर
जगा चुके वो कई एकमेव प्राण बनकर
ऐसे किस देवता की उपासना करें हम हवि देकर

ॐ! सृष्टि-निर्माता स्वर्ग-रचयिता पूर्वज, रक्षा कर
सत्यधर्म-पालक अतुल जल नियामक, रक्षा कर
फैली हैं दिशायें बाहु जैसी उसकी, सब में, सब पर
ऐसे ही देवता की उपासना करें हम हवि देकर
ऐसे ही देवता की उपासना करें हम हवि देकर
"

क्रमशः .... !
-टायबेरीअस