झीरो

"मम्मे, बुटं कुटं फेकलीसा?" इनशर्ट करत करत रव्या बोंबलला
"न्हाय माय, म्या कशापायी टाकू. ते दावेदारानं नेलं का उचलून बघ माय"
"तिज्यायला न्हेऊन्शानी, कायतर सोड म्हण"
एक सापडला बाहेरच्या खाटंखाली, दुसरा न्हाणीच्या चुलीमागं. तिथलंच फडकं मारल बसून तोपर्यंत फवं न च्या आला.
एक घास फव्याचा न एक घोट चाचा करणार्‍या लेकाला न्हाहाळत बसली माय.
काळं का असना पण रव्या नाकीडोळी देखना. नाकाडोळ्यापेक्षा नजरंत भरायचा बेगुमानपणा. बारीक मशीन मारलेल्या आर्मीकटला उचलून धरायची दणक्या छाती. खांदं कधी पुढं आलं नाहीत. कायम ताणलेली न भरलेली छातीच पुढं करणारा रव्या म्हनजे त्याच्या मम्मेचा नानीमांने दिलेला ताईतच जणू.
नास्टा आटपला तशी बॅग अडकवली न बुटं वाजवत रव्या भाईर पडला.
गल्लीत चार रामराम ठोकत अन धा घेत रव्या नीट कट्ट्यावर आला. तितक्यात मोरे अंमलदार आलाच बुलेट वाजवत.
"चला रविसर, लावू तुमच्या कामाचं कायतरी" म्हणत दोन बोटं टपरीकडं दाखवली. रव्या नीट टपरीच्या आश्क्याकडनं दोन पिवळे गांधीबाबा घेऊन बॅकसीटवर बसला. फाट फाट धुर फोडत मोरेची बुलेट ठाण्याकडं निघाली.
"हे बग रव्या, पवारसाहेब तर नसतील आता, राठोड आसंल. तेची तहान काय भागणार नाय. बरं यंदा रिटनचं काय खरं न्हाई आपलं. अवघड केलंय."
"पण मोरे दाजी, तुम्ही हुतय म्हणला की सेटिंग"
"गड्या, आमच्या टायमाला चलायचं, आता बदललला जमाना. फिजिकल करतोस रे तू. मार खातोस रिटनला. आता लास्ट चान्स. पुढच्या साली तर एजबार. रिझर्वेशनचं तर काय खरं न्हाई, कसं करायचं?"
"दाजी, कायबी करा. आपली ताकत संपली आता."
"करु, कायतरी लावू नेहूनशानी. एकचा हुतय का बंदोबस्त?"
"ऑ, एक? काय दाजी, बापाला एक मागितला तर कानाखाली ५ उठतेत"
"मग तेच्या आधीच भरतीला थांबायला काय झालतं"
"ते नाही जमायचं दाजी आता, हेवडं टाइम करा रिटनला म्यानेज, आख्खा पगार टाकीन वर्शभर पायाशी" बोलत वाकलाच खाली रव्या.
"ह्या..असलं असतंय व्हय, उठ लका, बारकं हुतासा तवा तुझ्या बाकडून आम्ही शिकलाव वर्दीचा थाट आन तुम्ही आसं वाकून कसं चालतय ओ"
"काय उपेग झाला दाजी, रिझर्व फोर्सला ना पेन्शन धड ना मान. नावाची वर्दी, घरात नुसता थाट बघून घ्या"
"ह्या ह्या, तसं बोलु नगासा राजं, पावणं केलं तेना झेपतंय तेवढं. आता तुमची बारी. यंदाचं लावा नेट कायतरी."
"कसं करांवं दाजी, काय उमगंना बगा. रिटन आपल्या डोस्क्याच्या भईरची बात"
"बरं, ही घे ५००, जावा घराकडं. आन ते कुळकर्ण्याच्या देवासंगं बसा जरा. च्यायला बामनं लिखापढी कशी बडवतेत तेवढं तरी शिका. मोप ताकद दिलीय आपल्यात, डोस़कं लागतय तेवढं शिका"
"व्हय दाजी, जाताव"
.....................
रव्याला जसं का कळाया लागलं तसं एकच डोसक्यात. झालं तर पोलीसच. वर्दीशिवाय श्याट काय करायचं नाय. आर्मीची भरती काय झेपली नाही तवा पोलीसाचा नाद घेऊन बसलेला. सोबतीची पाच साहाजण फिजिकल लेखी आटपून, ट्रेनिंग उरकून नाही नाही त्या ठिकाणी पोस्टिंग घेऊन बसली. ह्याची कथा पुढं सरकना. पळायला रव्या एक नंबर. २० किलोमीटर निबार पळायचा सकाळी. देशी जोर आन बैठकानं आंग दगडासारखं झालेलं. मम्मेनं खाऊ घातलेलं जीवापाड. त्यात घरच्या म्हशी. रग काय जिरायची नाही. मग उठायचा हात कुणावर तरी. वर्दीसामने झुकणारा रव्या दुसर्‍या कुणापुढं वाकला न्हाय कधी. डोसक्यात राखच कायम. जरा कोण भरतीचा विषय घेऊन छेडला की फोडलाच त्येला.
परवाच सोनकांबळ्याचा नित्या ठोकळ्याएवढी पुस्तके घीवून चाललेला. परिक्षा देऊनच सरकारात घुसणार ह्ये नित्याचा निश्चय, सहज म्हणून रव्याला बोलून गेला.
"राजं, कुठं पोस्टिंग? बसतंय का यंदा तरी रिटन"
सटकला रव्या. हाणून ते हाणून त्याला बोट नाचवून सांगितला.
"पुस्तकं वाचून सुधराया न्हाई तुम्ही, न्हाई इथल्याच चौकीत रिमांडला घेतला तर बोल आईघाल्या"
नित्या गप्प पुस्तके उचलून सटकला, मागनं फिदीफिदी हासली गाबडी, रव्या थाटात परेड कदम टाकत घर गाठला.
.........................
"वर्षं सरली, रीटन काय न निघता रव्या एजबार झाला. धरणग्रस्ताचं मिळनां सर्टिफिकेट का भूकंपग्रस्ताचं. कुठं तर दोन वर्षाचं का हुईना एक्झम्प्शन मिळावं म्हणलं तर ते हुईना. बनसोड्या आन पाटोळ्या सोबतच घाशीत पण त्यांना ३ वर्षे अजून होती हातात. त्येंचं भलं केलं त्यांच्या बाबानी. ओपनला काय केलं राजांनी? दीड एकर शेती, आन दोन म्हशी? बीएड, डीएड ची औकात नव्हती डोसक्याची, आता तर वर्दी बी ग्येली. रिझर्वेशनचा कय जीआर बीआर निघला तरच चान्स. एजला सूट मिळाली तरच कायतरी होतंय. नायतर उठला बाजार"
.........................
आईबापाला कीती दिवस सांगणार रिटन निघंना म्हून, त्येणी सावरुन घ्यायचं तवर घेतलं, आता मम्मेचा सुरु झाला तगादा, "काय जमना वर्दी तर लाग कुठतरी ब्यांकेत बिंकेत"
"मम्मे, एवढं लिव्हायला येत असतं तर पीएसाय नसतो झालो? न्हाई जमाया ते"
"आर्र, सोयरीक्या यायल्यात रं, पावण्याच्या डोळ्यात भरतय सगळं. कायतर नगो दाखवाया नोकरी?"
"मम्मे, लग्नाचं सोड, द्याच्या टैमाला पाव्हणे वर केलं हात, आता टैम झाला गांडू, आणतेत ववाळायला दांडू"
"बग माय, मोरे भावसाब काय करंना का?
..............
अंमलदार मोरे दाजी पाव्हण्यातला. त्येचं बी काळीज तुटायचं ह्येच्यापायी पण हात बांधलेलं त्याचे. शेवटी रव्याला बोलाऊन त्याला सोबत ठाण्यात न्यायला चालू केला. वरली खाल्ली कामं त्याला सांगायला चालू केला. पीआयपासून प्युनपर्यंत सगळे तर रव्याला ओळखायला लागले महिन्याभरात. हायवे ड्युट्या वाढल्या तशा मोरे दाजींनी रव्याला सोबत न्यायला चालू केलं. कॅन्टीनचा राह्यलेला खाकी पीस देऊन टेलरकडनं वर्दीची भरती झाली. बिना नंबराचा बेल्ट न रिकामे शोल्डर फ्लॅप सोडले तर रव्या दिसायला पार मप्पोच. बूट बीट वाजवत काठी आपटत नाईट ड्युटी मारायला मस्त मजा यायली. टोर्चच्या उजेडात बाहेरच्या गाड्या थांबायच्याच. वर्दी बघताच आल्लाद नोटा घरंगळायच्या. माल सगळा मोरे दाजीकडं पोच हुताना दिवसाला तीनचार निळे तुकडे सुटायले. घरी नोटा दिसायच्या, मम्मी आपली चारदा इचारायची.
"परमनंट करतेत ना रव्या बेटा?"
"मम्मे, सोड. आता हे ते वर्दीच समज. पगारीच्या वर सुटतील एक वर्षात"
................
"चला राजं, नवं साह्याब आलंत रेस्ट हाऊसला. पीआय साह्यबानं सांगीतलय. जाऊन येऊ."
रेस्ट हाऊसला सगळा थाटच, लाल दिवा मिरवत बाहेर थांबलेली अ‍ॅम्बॅसेडर, दोन जीपा, चार पाच सफारीवालं, दोन इन्शर्टात गॉगल मिरवणारं. एक जण फाईल घिवून भईर आला की मोरेदाजीनी वर्दी दिली. रव्याला घीवून आत घुसले तसा साह्यब फिरुन बघितला. खालमानेच्या रव्याकडे डोसक्यापासून पायापर्यंत पहात मोरेदाजीवर कडाडला.
"काय मोरे, युनिफॉर्म बदलला का नियम बदलले परस्पर? आँ"
"न्हाई सोनकांबळे साहेब, मी आहे की. ह्ये कॉन्स्टेबल न्हाई, झीरो आहे, गावचाच आहे आपल्या. रवी जाधव नाव हाय, आपल्या पाव्हण्यातलाय. वळकत असताल तुम्ही बी, आयकलाव की हितलेच हाव ना तुम्ही"
..................