अस्तंगत होणार्‍या अंधश्रद्धा

सर्वप्रथम, बर्‍याच दिवसांनी पुनरागमन केल्याबद्दल अभिनंदन करतो. :)
खरंतर प्रत्येक गोष्टीचे एक जीवनचक्र (लाईफसायकल) असते. आज ज्या गोष्टी अस्तंगत पावल्या आहेत, त्या उद्या पुन्हा डोके वर काढतील. कारण लोकांना एकाच तंत्राने भुलवून चालत नाही, किंबहुना ते शक्यच होत नाही.
या काही दिवसांतच पेपरमध्ये वाचले की मल्टीलेव्हल मार्केटींग, अल्प कालावधीत दामदुप्पट वगैरे अश्या आर्थिक गुन्ह्यांनी पुन्हा डोके वर काढले आहे. या सर्वाचे कारण एकच ते म्हणजे पब्लिक मेमरी इज टू शॉर्ट!

"अविश्वास हेच जीवन, श्रद्धा हा मृत्यु" :)

लेटेस्ट फॅड 'व्हिगेन' (की व्हिजेन?) या कोरियन कंपनीच्या हिटिंग व मसाजिंग यंत्राचे आहे. या लोकांनी अनेक ठिकाणी विनामूल्य सेवा केंद्रे उभारली आहेत. या मशीनवर झोपल्यावर म्हणे, रक्तप्रवाह वाढतो आणि कॅन्सरपासून या जगातील यच्चयावत रोग बरे होतात. या केंद्रांवर पद्धतशीर ब्रेनवॉशिंग केले जाते आणि रु. ६६०००/ वा रु. १०००००/ चे मशीन थोडे लोक तरी विकत घेतात.
दुनिया झुकती है .....

आजकाल टिव्हीवर असल्या जाहिरातींचा सुकाळ आहे. लोक देखील कसे काय ह्या भूलथापांना बळी पडतात कोण जाणे?
मध्यंतरी मल्टी लेवल मार्केटींगचा जमाना होता. सुटबुट आणि टाय घातलेली पोरं जगाला शहाणपणा शिकवत फिरायची.
ह्यात कोणत्यातरी फडतूस ई - लर्निंग कोर्सची सीडी वगैरे मिळायची म्हणे.

तात्पर्य म्हणजे आपणच प्रत्येक वेळी आपली विवेकबुद्धी वापरून निर्णय घ्यावेत.

अंधश्रद्धा अस्तंगत होत असतील तर ती चांगली बातमी आहे नं? त्यावर धागा काढून पुन्हा त्याला उजाळा का द्यायचा??

आज सुद्धा बिल्डर वास्तुशास्त्रानुसार बांधकाम वगैरे जाहिरात देतात. या (सो कॉल्ड) शास्त्राइतकं भंपक शास्त्र कुठलं नसेल. स्वयंपाक घर अमुक दिशेला, संडास इथं, पाण्याचा साठा त्या दिशेला. मग भलेही ती बिल्डींग डिझास्टर मॅनेजमेंट नुसार कुचकामी असेल.

मला वाटतं आपल्या लोंकांच्या मनात पिढ्या न पिढ्या थोतांड बिंबवलेलं गेलंय. पुलंच्या गुरुदेवासारखं 'ब्लिस', 'सुप्राकॉन्शस', 'एटर्नल', 'कॉस्मीक एनर्जी' असले शब्द वापरले की लोकं फसतात.

चेहेरापुस्तकावर असण्यानेच मित्रांच्या संपर्कात राहाता येते, तुम्ही जर चेपू वर नसाल तर तुमचं काही खरं नाही किंवा आपल्या लाईक वा डिसलाईक केल्याने त्या गोष्टीचे मूल्य वाढते. काही काळापूर्वी असेच ऑर्कूट विषयी झाले होते. आता ऑर्कूट नामशेष झालेलं आहे.

अमृत

सहि वरुन भविष्य सांगणारे पण आहेत..

बरं झालं, दूध पिणारा बाप्पा यातून सुटला.;)

हा सगळा बाजार माणसाच्या दुर्बल मनोवृत्तीचं द्योतक आहे. आपण हे बंद झालं ते बंद झालं (मागे पडलं)असं निरिक्षण नोंदवत असलो,तरी जोपर्यंत ही दुर्बल मनोवृत्ती जिवंत आहे,तो पर्यंत या बाजाराची हि भरती ओहोटी चालुच रहाणार. दुसरी महत्वाची गोष्ट म्हणजे दुर्बल मन असलेली व्यक्ति हे कधिही मान्य करुन स्विकारायला तयार होत नाही की,'' मी दुबळ्या मनाचा आहे.'' अट्टल व्यसनी माणुस जसा शेवटपर्यंत स्वतःला मनापासुन अ‍ॅडिक्ट म्हणायला कचरतो,तसेच हे आहे. हा बदल घडविणारी एखादी संस्था जो पर्यंत (याच दुर्बल घटकांमधुन) निघत नाही.तो पर्यंत या बाजारावर इलाज सापडणे मुष्किल आहे... :-)

काही दिवसानी तुम्ही मराठी संस्थळावर काढलेल्या धाग्याला मिळालेल्या वाचनांची संख्या आणि प्रतिसाद यांची सांगड घालुन तुमचं भविष्य सांगण्याची एक 'धागा' पद्धत रुढ होईल असे दिसते.

अहो अंधश्रद्धा पसरवणारे देखिल काळाप्रमाणे बदलतात. स्वामींचा, बाबांचा (ओरि़जिनल ?) फोटो १०० जणांना फॉरवर्ड करा, १००० लाइक करा, १०० एस एम एस करा, केल तर लॉटरी लागेल, नाही केल तर काही तरी वाईट घडेल :-)
ऑनलाईन दर्शन, टि. व्हि वर अ‍ॅक्टिव्ह दर्शन, अ‍ॅक्टिव्ह हॉरोस्कोप असे कितितरी नवीन मार्ग येतच रहाणार
अंधश्रद्धांचे समूळ उच्चाटन हे हिन्दू मुस्लिम एकोप्याएतकेच अशक्य आहे..

>>>> या संदर्भात एक सुवचन आहे:" दोन गोष्टी अमर्याद आहेत. हे अनंत विश्व आणि श्रद्धाळूंचा भोळसटपणा (खरेतर अडाणीपणा). पैकी विश्व अमर्याद आहे हे मी छातीठोकपणे सांगू शकत नाही."
----- अहो विश्व अमर्याद आहे की कसे हेच नव्हे तर इतर काहीही तुम्ही किंवा इतर कुणीच निश्चित सांगू शकत नाही!
म्हणजे आपण कितीही जीव तोडून फडफड केली तरी हा पसारा आपल्या आवाक्यात येणारा नाही हे एक बाजूला मान्य करायचं आणि आपला अनुभव तोकडा पडतोय‍ तिथे मात्र बुद्धीवादी मुखवटे घालून अगदी यादी करकरुन, एकेका गोष्‍टीचा निषेध करत सुटायचं हे मनोरंजक आहे. तुम्ही अद्याप जीवंत आहात तर एक्सप्लोर करा ना तुमचा जीवंतपणा जरा पूर्णपणे (फक्त तर्काने एक्सप्लोर करुन फायदा नाही - जीवंत आहात, त्या जीवंततेमध्‍ये जरा पूर्णपणे आत घुसा, तरच तुमचा असा जनरलाज्ड सूर सार्थकी ठरेल ) - आणि मग एका बिंदूवर पोचून सगळ्या बुद्धीवादाने दम तोडला की तुम्ही काय करु शकता ते असंच आम्हाला सांगा.

कदाचित मला व्यवस्थित मांडता येत नाहीय, पण असोच.

म्यांव !!

चुपक्रमावर आलो की काय ;)

अस्तंगत होणार्‍या अंधश्रद्धा

नोंद घेतल्या गेली आहे.

बाकी अंधश्रद्धा कोणती आणि डोळस श्रद्धा कोणती हे कोण ठरवणार आणि काय ज्ञानावरती ठरवणार ? (अर्थात प्राण्यांचा बळी, भूत बाधा इ. इ. प्रकार ह्यात पकडलेले नाहीत.)

स्वेटर घालणार्‍या बाप्पाच भक्त
परा

जग आहे .त्यात मानव ही आहे तो पर्यंत कधीही न संपणार्‍या गोष्टी
पैशाची सत्तेची हाव, भष्टाचार ,सर्व प्रकारचे लैंगिक आकर्षण, मतभेद जीवदया, समाधानी वृती, देवभक्ती, साम्यवाद, राषट्रीय स्वयंसेवक संघ.
आणि ..........................अंधश्रद्धा .

लेखाच्या मतितार्थाशी सहमत.

कुठलीही अंधश्रद्धा आणि त्यात अडकणे हे घातकच असते. फक्त असल्या अंधश्रद्धा केवळ व्यक्तींपुरत्याच मर्यादीत असतात.

पण सगळेजण समान आहेत याचा अर्थ मार्क्सवाद आणि समाजवादाप्रमाणे घेतल्याने केवळ काही व्यक्तींचेच नाहीतर संपूर्ण देशाचे नुकसान झाले. ती देखील एक अंधश्रद्धाच होती आणि गंमत म्हणजे आजही असे अनेकांच्यात ती दिसून येते. फारतर त्याला सेक्यूलर अथवा निधर्मी अंधश्रद्धा म्हणू शकतो. पण आपले म्हणणे करणारे हे अंधश्रद्ध, मुहं मे "all are equal", असे म्हणत देशाचे आणि समाजाचे अधिक नुकसान करत आहेत. त्या अंधश्रद्धेचे निर्मुलन कसे करायचे?

जुन्या जाऊन नव्या वैज्ञानिक मुलामा लावलेल्या अंधश्रद्धा येताहेत....

तथाकथित नाडी विद्ये बद्दल हेच म्हणता येईल का ?

कुठे जायची सोय ठेवली नाही.

लेखात एक मत असं व्यक्त होत आहे की एक अंधश्र्द्धा जाते आणि दुसरी येते. हे निरीक्षण सांगणं एवढाच लेखाचा उद्देश आहे का? मग हे तर आम्हाला ही दिसतं. (तसे ट्रेण्ड आम्हाला विज्ञानातही दिसतात. पण त्या बद्दल नाही हा बोलायचं. ते विज्ञान आहे..) मग त्यात नवीन असं काय सांगितलं?

बरं, या अंधश्रद्धा किती वेगाने येतात, किती वेगाने जातात, किंवा जाण्याचं प्रमाण आणि येण्याचं प्रमाण या बद्दल काही एनेलिसीस लेखात आहे का? त्यावरून काही निष्कर्ष काढला आहे का? तर अजिबात नाही.

म्हणजे, अंतु बर्वा ष्टाईलमधे "या लेखाला 'लाईक' तरी कुठ्ल्या खात्यावर करायचं?"

एक उद्देश वाटतो तो असा.. नवीन नवीन एक पंचलाईन कळली आहे (ती सुद्धा नक्की कोणाची आहे हे माहित नाही) ती सांगण्यासाठी एवढा लेख. ती लाईन तशीही अनेक वेळा अनेकांनी ऐकली/वाचली आहे हा मुद्दा वेगळा.

- एक अंधश्रद्ध (रिकामटेकड्या लोकांसाठी नवीन हॅण्डल. घ्या खेळा.)

>>"प्लॅंचेटवर मृताच्या आत्म्याशी संवाद" हा भ्रम पूर्वी सर्वत्र बोकाळला होता. कालान्तराने त्याची निरर्थकता लोकांच्या ध्यानीं आली.ती अंधश्रद्धा नामशेष झाली.
-- आपला काहि पर्सनल अनुभव नाहि बुवा... तेंव्हा पास. हां, आता ती अंधश्रद्धा नामशेष झालि कि काय याबद्दल दुमत आहे. आमच्या कॉलेजचे रिकामटेकडे उद्योगी अजुनही नवनवीन अवतार घेऊन हे असले प्रयोग करत असावे अशी खात्री आहे.

>>एकेकाळी रामबाण म्हणून गाजलेले अनेक औषधोपचार नंतर निरुपयोगी ठरून विस्मृतीत गेले.
-- फारच मोघम वाक्य. हे विधान अनेक टेक्नोलॉजी, थेरपीज, रसायनं, अ‍ॅलोपॅथी औषधी, मानसशास्त्रीय प्रयोग, डाएट प्रोग्राम्स.. असल्या असंख्य बाबतीत खरे आहे.

>>"रेकी " या प्रकाराला अनेक श्रद्धाळू काही काळ फसले. आता ती अंधश्रद्धा अस्तंगत झाली आहे.
-- ज्यांना "रेकी" चा चांगला अनुभव आला अशे अनेक लोक पाहाण्यात आहेत. शिवाय ति (जरी अंधश्रद्धा असली) नामशेष वगैरे नाहि झालेली. अजुन "मुर्खांचा" तोटा नाहि हो जगात.

>>प्राणिक हीलिंग आणि भाग्यरत्‍ने हे फसवणूकप्रकार सध्या त्या मार्गावर आहेत.
-- अस्तंगत होणार्‍या अंधश्रद्धांवर खरच एखादा डाटाबेस आहे काय लेखकाजवळ ? अस्ताचा इतका छातीठोक दावा करताय म्हणुन विचारतोय... कि ती सुद्धा एक "डोळस श्रद्धाच" आहे ? ;)

>>काही वर्षांपूर्वी वास्तुदिशाभूलशास्त्र या भ्रमाची देशात सर्वत्र साथीच्या रोगासारखी लागण झाली.
-- या शास्त्राचं नाव पहिल्यांदाच ऐकतोय...

>>पण फसवणूक करणे हाच ज्यांच्या उपजीविकेचा आधार असतो असे लबाड लोक नवनव्या अंधश्रद्धा पसरवतात.
-- हे सुद्धा फारच मोघम विधान आहे. लबाडी करण्याच्या ट्रीक्स कुठल्या प्रांतात चालत नाहित? इनफॅक्ट, हा तर एंटरप्रेनशीपचा वास्तुपाठ म्हणावा ;)

>>श्रद्धाळूंच्या भोळसटपणाला सीमा नसते.
-- एकदम चुकीचे विधान. करेक्ट स्टेटमेंट असे: "भोळसटपणाला सीमा नसते".
बरं, प्रत्येक मनुष्य अगदी हुषार, स्मार्ट, चौकस वगैरेच असला पाहिजे हा अट्टहास का? जगु द्या कि शांतपणे सर्वांना.

>>या संदर्भात एक सुवचन आहे:" दोन गोष्टी अमर्याद आहेत. हे अनंत विश्व आणि श्रद्धाळूंचा भोळसटपणा (खरेतर अडाणीपणा). पैकी विश्व अमर्याद आहे हे मी छातीठोकपणे सांगू शकत नाही."
-- या सुवचनावर लिहावं तेव्हढं कमीच. सध्या एव्हढच सांगता येईल कि इथे हे सुवचन सॉलीड गंडलय :)

बाकि लेखकाच्या भावना समजल्या. त्याच्या प्रामाणीकपणाविषयी काहि शंका नाहि (आयला, शंका नाहि म्हणजे श्रद्धा->म्हणजे अंधश्रद्धा->म्हणजे आम्हि भोळसट-> म्हणजे आम्हि अमर्याद... ययाआआआहूऊऊऊ)

अर्धवटराव

काही अंधश्रद्धा मात्र कधीच अस्तंगत होणार नाहीत. कारण त्यांच्यामुळे एक प्रकारची नशा येते.

बरं मग? तुमचं काय म्हणणं आहे हे एक गुपितच राहीलं की!!

भारतात जेंव्हा सुर्यास्त होतो तेंव्हा अमेरीकेत सुर्योदय होत असतो. अंधश्रद्धांच्या बाबतीत पण असेच आहे का कळत नाही...

आजच आमच्याकडील कर्मचार्‍यांसाठीच्या जत्रेमध्ये ब्लडप्रेशर वगैरे तपासणीचे बुथ्स आहेत पण त्याच बरोबर "रिलॅक्सेशन विथ रेकी" पण आहे! म्हणून सहज गुगल केले तर http://www.reiki.org/ हे अधिकृत संस्थळ दिसले.

(रेकी हा काय प्रकार आहे, हे केवळ ऐकून माहीत आहे. जे काही ऐकले आहे त्यावरून त्यात काही वैज्ञानिक वाटले नाही... अजून एक आठवले: पुलंच्या आजारपणात त्यांचे काही चाहते सारखे रेकी करू लागल्याचे त्यांना कळले तेंव्हा पुल म्हणाले, हे अतिरेकी झाले. ;) )