तांत्रिक संशोधनासाठी काय लागतं?

अजुन एक गोष्ट लागते ते म्हणजे त्या संशोधना बद्दल समाजामधे कौतुक, आदर इत्यादी. आपल्याकडे फक्त पैशाला महत्व आहे. तो कसा मिळवला हे गौण आहे.

चांगला लेख.

उत्तम लिहिले आहेस रे उपयोजका. संशोधनात्/उद्योगव्यवसायात वेगळ्या पद्धतीने विचार करण्याला महत्व आहेच. आपल्या येथे अवकाश तंत्रज्ञानात इस्रोने तसे केले आहे. विक्रम साराभाई,सतिश धवन व त्यांनी घडवलेले अनेक शास्त्रज्ञ. विकसित देशानी मदत करण्यास हात आखडता घेतल्यावर 'वेगळ्या पद्धतीने' विचार नक्कीच झाला असणार.सुरुवातीच्या काळात अनेक उपकरणांमध्ये रशियावर अवलंबून असणारा भारत आता उपग्रह १००% भारतीय बनावटीच्या उपकरणांनी बनवतो.
नविन,भव्य,जगावेगळ्या कामात पैसा गुंतवणे व त्यात झोकुन देउन काम करणे ही पाश्चिमात्यांची खासियत आहे. सरकारी लालफीत्,भ्रष्टाचार वगैरे दुय्यम आहेत असे आमचे मत.बोइंग-७४७ चे उदाहरण घ्या.अमेरिकन संरक्षण खात्याने 'जगातले सर्वात मोठे विमान' बनवायचे जाहीर केले तेव्हाही अमेरिकेत टीका झाली होती. एका खंडातून विमान थेट, न थांबता दुसर्या खंडात, ३००-३५० प्रवासी नेणे..हे स्वप्न होते. आताच्या काळात ह्याचे अप्रुप नाही पण मुंबई-लंडन हा प्रवास, मुंबई-कराची-तेल-अव्हिव-लंडन ज्यांनी केला आहे त्यांना त्याचे महत्व कळले असणार.
आपली भारतीय्/आशियाई वृत्ती एकंदरीतच 'जैसे थे' आहे.

लेखातले विचार पटले 👍

.... या तीन पायर्‍या संशोधनात महत्वाच्या असाव्यात....

ह्याला अजून जोड हवी, आर्थिक मदत....

एक पुस्तक वाचले होते, त्यात लिहिले होते की, मुलभूत शोध सोडले तर, लस, तंत्रज्ञान, हे आता आर्थिक दृष्टीने सधन असलेल्या आस्थापनाच पुढे नेतील...

बरोबर.
संशोधनाला आर्थिक पाठवळ आणि प्रतिष्ठा देणे फार गरजेचे आहे !

गाड्या उत्पादन करणाऱ्या कंपन्या गाड्या मध्ये काय नवीन तंत्र वापरता येईल ह्या साठी संशोधन करत असतात त्या साठी निधी त्या राखून ठेवता.असे सर्वच क्षेत्रात होत असते.
संशोधक कोणत्या ना कोणत्या कॉर्पोरेट कंपन्यांचे बांधील असतात त्या मुळे शोध सुद्धा एका व्यक्ती च्या नावावर नसतात तर कंपन्यांच्या नाव वर असतात.
पहिल्या सारखे न्यूटन, आइन्स्टाइन,आता निर्माण होणार नाहीत अगदी युरोपियन देशात पण नाही.
आणि संशोधन हे कोणाचे तरी बांधील असणार आहे.

माझ्या धाग्याने तुम्हाला प्रेरणा मिळाली हे ऐकून आनंद झाला. माझे दोन पैसे.

१. नवीन ज्ञानाचा शोध लागतो तो संशोधना द्वारे. ह्यावर कार्ल पोप्पर ह्यांचे लेखन पायाभूत लेखन मानले जाते. सर्व संशोधन हे शेवटी "अंदाज" असतात. एक गृहीतक निर्माण करायचे. मग ठाऊक असलेले ज्ञान, तर्क शास्त्र आणि प्रयोग ह्यांची सांगड घालून गृहीतक चुकीचे ठरवायचे. आधुनिक संशोधनात कुठलेही गृहीतक "बरोबर" ठरवले जाऊ शकत नाही फक्त चुकीचे ठरवले जाऊ शकते. (भारतीय मीमांसा वगैरे तत्वज्ञानात सुद्धा हेच आहे फक्त फरक इतका कि भारतीय ज्ञानव्यवस्थेंत आत्मप्रमाणं हे सर्वांत चांगले ज्ञान आहे जे आधुनिक विज्ञानाला मान्य नाही. )

२. संशोधन करायचे असेल तर "अंदाज" लावायला पाहिजेत. जितके "अंदाज" जास्त तितके आउटपुट जास्त. आणि ह्यासाठी जास्त माणूस पाहिजेत, हे माणूस विचार करण्यासाठी स्वतंत्र असले पाहिजेत, प्रयोग करण्यासाठी स्वतंत्र असले पाहिजेत. त्याशिवाय ह्यांना "वैचारिक धक्के" मिळायला पाहिजेत जे बहुतेक वेळा लोकांच्या प्रवासातून मिळतात. नेटिव्ह अमेरिकन किंवा ऑस्ट्रेलियन नेटिव्स वैचारिक दृष्टया गरीब असण्याचे कारण सुद्धा हेच आहे.

> असा वेगळ्या प्रकारे उलटसुलट विचार करता येण्यासाठी मेंदूला तितकी मोकळीक द्यावी लागते.

खरे आहे. ज्या समाजांत विचारांवर बंधने आहेत, जिथे व्यापार सरकार नियंत्रित करते, विचार, सेवा आणि वस्तूंच्या देवाणघेवाणीला बंदी आहे तिथे आपोआप संशोधनाची प्रक्रिया मंदावते.

३. आता युरोप किंवा अमेरिकेत हे तांत्रिक शोधांचे प्रमाण जास्त का?

आपण खालील पुस्तके किंवा त्यांच्या लेखकांचे तुनळीवरील इंटरव्यू एका

- गन्स जेर्म्स अँड. स्टील
- https://www.ted.com/talks/matt_ridley_when_ideas_have_sex/transcript
- https://www.amazon.com/dp/B00K7ED54M/ [सेपियन्स]

टीप :

संपूर्ण मानव जातीचा इतिहास पहिला तर जवळ जवळ सर्व प्रदेशांतील समाजानी अनेक शोध लावले आहेत. आपण सध्या अमेरिकन आणि युरो केंद्रित जगांत आहोत म्हणून आम्हाला त्यांचे कौतुक वाटते पण हजारो वर्षांचा इतिहास लक्षांत घेतला तर आपण पाहाल कि बहुतेक समाजानी काही शतके अजब प्रगती केली होती.

- सध्याचे इराक, लेबेनॉन इत्यादी प्रदेश मानवजातीच्या संस्कृतीची सुरुवात मानतात. कायद्याचे राज्य, "घटना" इत्यादी गोष्टी इथून उदय पावल्या. शहरे, दूरवरचा व्यापार इत्यादी सुद्धा इथेच निर्माण झाला. भाषा, त्याचा अभ्यास सुद्द्धा मूळ इथलेच (ह्याला आपण अरब प्रदेश म्हणू शकतो). चाकाचा शोध सर्वप्रथम इथेच लागला. (चाकाचा शोध बहुतेक समाजानी भांडी निर्माण करण्यासाठी (पोटर्स व्हील) म्हणून प्रथम लावला आणि त्यानंतर त्याचा गाडी साठी वापर केला. )
- त्यानंतर आफ्रिकेतील इजिप्त ने नेत्रदीपक प्रगती केली. वस्त्रोद्योग, पिरॅमिड सारखे वास्तुकाम, जलप्रवास, आकाश निरीक्षण, कालगणना, इत्यादी.
- अखंड भारत आणि चीन प्रदेशांत ह्याच वेळी अनेक प्रकारचे शोध लागत होते. गणित, कालमापन, खेळ, आधुनिक शहरांचे निर्माण, शैक्षणिक स्थानांचे निर्माण, कायदा, कर व्यवस्था, सुती कपडे, धातुकाम इत्यादी.
- अमेरिकेतील मायन आणि इंका वगैरेंनी इतर अनेक शोध लावले होते. त्यांनी महाप्रचंड शहरे, खेळणारे पाणी, ऍनिमल ब्रीडिंग, खेळणी, धातुकाम, औषध शास्त्रे इत्यादींचे शोध लावले होते. काही मायन शहरे आधुनिक शहरांपेक्षा जास्त घनतेची होती.
- ग्रीक आणि रोमन (मेडिटेरियन) : ह्यांचे पराक्रम सर्वश्रुत आहेत.

ह्याशिवाय पर्शिअन, ऑट्टोमन, मंगोल, आणि अनेक अश्या संस्कृती आहेत ज्याची नावे घेतली जाऊ शकतात.

मला वाटते प्रत्येक संस्कृतीचा एक उच्च बिंदू असतो आणि एक खालचा बिंदू. सध्या अमेरिका उच्च बिंदू वर आहे तर भारत वगैरे खाली. कदाचित येत्या ५०० वर्षांत हे बदलू शकेल.

जेंव्हा सद्याचे तन्त्र गरजेच्या सन्दर्भात अपुरे आहे अशी खात्री समाज, संशोधक व पुरस्कार कर्त्याला होते.
सध्याच्या ज्ञानाच्या आधारावर एक "हायपोथेसिस" मान्डावा लागतो.
मुख्य म्हणजे संशोधनात प्रगति कितपत हे मापण्याची सोय असण्याचे तन्त्र शोधलेले असावे लागते.

देवा नी आपल्याला पण मेंदू दिला आहे ह्याची स्वतः ला जाणीव हवी.आणि त्या मेंदूचा वापर केला पाहिजे.
कोणती ही माहिती खरी आहे असे बिनडोक पने समजायची गरज नाही.
कोणती ही माहिती खरी असेल की खोटी ह्याची स्वतःच मेंदू वापरून ठरवता आलं पाहिजे.
मग माहिती देणारा कोणी ही असू ध्या.
नवीन शोधाचे सोडा आपण रोज वापरत असलेल्या गाडी विषयी किती लोकांना पूर्ण माहिती असते.
कधी बंद पडली ,चालू झाली नाही तर ,विविध आवज येत असतील तर ते कशाचे असतील.
ह्या विषयी खूप कमी लोकांना माहिती असते.
स्वतः पंख्याचे वायरिंग कसे करावे,tube light लागत नसेल तर ती कशी चालू करावी.
खूप लोकांना माहीतच नसते.
पाहिले रोज वापरत असणाऱ्या वस्तू कसे काम करतात हे समजून घेणे म्हणजे संशोधक वृती.
आणि अशी वृत्ती असणारे लाखात 1 ह्या प्रमाण मध्ये पण आपल्याकडे कोण नसेल.

आपल्याकडे म्हणजे जगात कुठे ही भारतीय आहेत त्यांच्या रक्तात जे गुण आहेत ते बदलेले नाहीत..
ते सर्व भारतात राहणाऱ्या लोकांन पेक्षा बिलकुल वेगळे नाहीत.
शेवटी DNA तोच आहे.

आपल्याकडे म्हणजे जगात कुठे ही भारतीय आहेत त्यांच्या रक्तात जे गुण आहेत ते बदलेले नाहीत..
ते सर्व भारतात राहणाऱ्या लोकांन पेक्षा बिलकुल वेगळे नाहीत.
शेवटी DNA तोच आहे.

संशोधनाने व्यापार हिताला प्रचंड फायदा होतो हे गोर्‍यांनी ओळखलं, आणि आर्थीक हुकुमत हि राजकीय हुकुमतेएव्हढीच, किंबहुना काकणभर जास्तच फलदायी असते देखील त्यांना लवकर कळलं. म्हणुन कदाचीत तिथे संशोधनाला जास्त प्रोत्साहन मिळालं.

आपल्याकडे आर्थीक सुबत्तेच्या जाणीवेची वानवा नव्हती. एक से बढकर एक श्रीमंत राज्ये झालीत आपल्याकडे. पण त्याचा उपयोग दातव्यं-भोक्तव्यं इतकाच राहिला.

आता खूप पद्धतशीर पने स्वार्थ साधला जातो.
आता नसलेली गरज शोधली जाते निर्माण केली जाते.
मग ती गरज भागवणे कसे गरजेचे आहे ह्याचा प्रचार केला जातो आणि अगोदरच ठरवून संशोधन केलेला प्रॉडक्ट बाजारात येतो.
गरजेतून शोध हा प्रकार आता बंद झाला आहे
शोध पहिला आणि नंतर गरज निर्माण करणे असा उलटा प्रकार चालू आहे

१) अणुबॉम्ब नी शत्रू राष्ट्र ला दबावात ठेवता येते शत्रू चा भयंकर विनाश करता येतो.
युद्ध जिंकणे ही गरज अणुबॉम्ब हा शोध.

पण अणू बॉम्ब पासून स्वतःचे रक्षण करण्याकरता कोणतेच नवीन संशोधन झालेलं नाही.
शस्त्र राष्ट्र नी अणुबॉम्ब चा वापर केला तर तो हवेतच निष्क्रिय करण्याचे तंत्र जगात कोणाकडेच नाही.
म्हणजे गरज इथे पण आहे पण शोध नाही.
२) ak ४७ पासून अनेक आधुनिक बंदुका निर्माण झाल्या .
पण त्या पासून वाचण्यासाठी उत्तम प्रतीचे आणि खात्री नी रक्षण करणारे बुलेट proof जॅकेट अस्तित्वात नाही.
इथे पण गरज आहे पण शोध नाही.
३) वस्तू पॅकिंग पासून अनेक गोष्टी ची गरज प्लास्टिक चा शोध लावून पूर्ण झाली.
पण प्लास्टिक प्रदूषण करते ,प्लास्टिक चे विघटन होत नाही .
प्लास्टिक चे विघटन होणे ही गरज आहे पण तसे कोणतेच तंत्र आज तरी उपलब्ध नाही.
५) विविध रोग जंतू शोधून काढले,जिवाणू ,विषाणू ह्यांचा अभ्यास केला गेला.
पण कोणी जैविक हत्यार वापरले तर स्व संरक्षण करण्याचे कोणतेच हत्यार उपलब्ध नाही.
गरज आहे पण शोध नाही.
Corona काळात साधा मास्क बनवता आला नाही ज्यांनी पूर्ण स्वतःचे रक्षण होईल असा.
लोकांना फडकी तोंडाला बांधावी लागली आणि प्लास्टिक पासून शिवलेले कपडे ppt kit म्हणून वापरायला लागले.
अशी काही उदाहरणे बघितली तर असे म्हणता येईल गरज हे फक्त शोध लागण्याचे कारण नाही.
तर आर्थिक फायदा जिथे होवू शकेल त्याच क्षेत्रात शोध लागले जातात.व्यापक
जन हितासाठी आता कोणतेच शोध लावले जात नाहीत.
पूर्वी संशोधक स्वतःला झोकून द्यायचे त्यांच्या स्वतःच्या कऱ्यस्त आर्थिक हिशोब न ठेवता आता कोणताच संशोधक स्वतःला झोकून देत नाही.तर आर्थिक फायदा जिथे जास्त तिथेच ते काम करतात.
हे प्रतेक क्षेत्रात च आहे.