एक पणती माझीही!!

"अरे सहाब क्यू इतना झंझट करवाते हो आप? कौन जायेगा बँक में घडी घडी लाईन लागाने को?. मेरा तो अकाउंट भी नही है बँक में, आप मेरे को कॅशहि दे दो."

साधारण सहा महिन्यापूर्वीचं आमच्या नवीन बंगाली कामवाली बाईचं हे वाक्य.
नवरा पुराणिक बिल्डर्सच्या कन्स्ट्रक्शन साईटवर मजूर, आणि हि त्याच कॉम्प्लेक्समधे धुणी-भांडी, जेवण बनवण्याचं काम करते. कॉलेजात शिकत असलेली दोन मुलं शिकण्यासाठी कोलकातामधे. नवऱ्याच्या पगारात दोघे भागवतात आणि तिचा सगळा पगार मुलांच्या शिक्षणासाठी पाठवते.

मी :- आपका बँक अकाउंट नाही है? तो आप पैसा कैसे भेजती हो हर महिने?
ती :- एक पहचान का आदमी है वो भेजता हैं.
ती :- हर महिने वो ३०० रुपया लेता हैं, पैसा भेजनेका.
मी :- अरे!! क्यू खुदका नुकसान करवाती हो? मुझे आपके लडके का अकाऊंट नंबर दे दो, मैं उसके अकाऊंट में डाल देता हू. आपका हर महिनेका ३०० रुपया बच जायेगा. (सगळे इतर फायदे ऐकल्यानंतर)
ती :- ठीक हैं, पूछती हू उसको.
मी :- ओके.

दोन दिवस झाले... चार, पाच असं करत तीन आठवडे झाले. मिसेसला आठवण केली, "अग तिने अजून मुलाच्या अकाऊंटचे डिटेल्स दिले नाहीत ते?. मिसेस म्हणाली "अहो ती एकदम अडाणी आहे. तिला तुम्ही सांगितलेलं काहीही कळत नाही. तिच्या मागे डोकेफोड करण्यात काहीही अर्थ नाहीये, रोज काहीना काही कारण सांगते, आज परत एकदा आठवण करते"

मिसेस :- अहो ती म्हणतेय. तिचा मुलगा तिच्यावर भडकला. "एक्झाम के टाईम पे ये क्या तुम्हारा नाटक है? मेरे को टाइम नहि है।"
मी :- असं म्हणाला तो? च्यायला YZ च दिसतोय.
मिसेस :- नाहीतर काय! तुम्ही तिकडे बसून शेळ्या हाकू नका. तिला कॅशच देत जाऊ.
मी :- एक सांग तिला, कॅश हमलोग रखते नही घर्मे, और मेरे को भी टाईम नहीये बँक मे जाने को, तुम चेक वैगरा जमताय क्या वो देखो नय तो काम छोड दो.
मिसेस :- काय डोकं फिरलय का तुमचं?. मोठ्या मुश्किलीने बाई मिळाली आहे आणि तुम्ही?
मी :- अगं जरा धीर धर. एक "गॅम्बल" तर करून बघू.
मिसेस :- ओके! आणि हो मै तुम्हारी मराठी बैको हू. मेरेसे हिंदी में बात करू नको तुम.
मी :- ह्या ह्या ह्या, सो फनी. ती बंगाली आहे हैद्राबादी नाही.

दुसऱ्या दिवशी काहीच प्रगती नाही म्हणून मग मिसेसला सांगितलं तिच्या मुलाचा नंबर घे आपण बोलू त्याच्याशी. नंबर मिळाला, WAवर त्याला मेसेज केला "आप जितना दिन बँक डिटेल्स देने में लेट करोगे उतना आपके मम्मी का पगार लेट होगा, आप खाली चेकबुक का एक फोटो भेज दो"

दुसऱ्या दिवशी त्याने पासबुकचा फोटो पाठवला. बँक होती "उत्तर बांगा क्षेत्रीय ग्रामीण बँक" अकाउंट होल्डरच नाव होतं. "असादुल हाक्युल मकबूल हुसैन". ते वाचून मिसेसच्या मनात शंकेची पाल चुकचुकली.

मिसेस :- ती बाई तर "जमीर" नाव सांगत होती, हा "असादुल" कोण?
मी :- अगं तुझ्या त्या लाडक्या(वातड) सल्लू मियाँ सारखं असेल. त्याचं पण नाव "अब्दुल रशीद सलीम सलमान खान" असं काहीतरी आहे.
मिसेस :- ओ मिस्टर!! सल्लू तीन तास नुसता झोपलेला जरी स्क्रीनवर दाखवला असेल ना तरी बघेन मी त्याला. सल्लूला मधे आणायचं काम नाय.
मी:- खरंच सांग त्याला झोपायला, ती एकच ऍक्टिंग चांगली जमेल त्याला. खी.. खी.. खी.
मिसेस :- सो फनी, बाईला विचारून उद्या सांगते. (फोन कट)
मी :- आठवणीने!! तिच्या पगाराला चारच दिवस राहिलेत, हॅलो हॅलो! च्या आयला त्या सल्लूच्या!!

दुसऱ्या दिवशी कन्फर्म झाल्यावर HDFC A/c मधे "थर्ड पार्टी बेनिफिशरी" मधे ऍड करायला घेतलं. च्याआयला!! त्याच्या बँकेचा "IFSC" कोड HDFC च्या लिस्टमधेच नव्हता. अकाउंट ऍड करणं शक्य नव्हतं. SBI च्या साईटवरदेखील तेच रडगाणं.

मिसेस :- काय.. झाला ना पोपट? मोठया बाता मारल्यात त्या बाईला. (पुढे मग मी स्पीकर म्यूट केला त्यामुळे पुढल्या ओव्या ऑटोमॅटिक संपादित झाल्यात.)
मी :- बर्रर्रर्रर्र झालं बोलून?
मी :- पण थांब जरा. आधीच तिला सांगू नकोस, HDFC ला लिहून बघतो. नाही झालं तर "कॅश" देऊ.
मिसेस :- आधीच सांगितलं असतं तर त्या दिवशीच कॅश काढून ठेवली असती. दगडावर पेरायचं प्रयत्न करू नका, इंडिया आहे हा. तुमच्या थायलंडची थेरं इथे चालत नाहीत.

आता हा एकदम प्रेस्टिज इशू झाला होता. बाईपेक्षा बायकोसमोर पोपट होणार याची जास्त चिंता लागली होती. HDFC चा कस्टमर केअर, लाईव्ह चाट सगळे पालथे घातले. स्टँडर्ड FAQ शिवाय काही हाती लागत नव्हतं. आंतरजालावर बरेच उंदीर मारल्यानंतर एक ई-मेल आयडी मिळाला. कम्प्लेंट लाँच केली, SBI ला देखील. दोन दिवस वाट बघितली काहीच उत्तर नाही. माझाही धीर आताशा सुटत आला होता. "आयडिया केली आणि बोxxx गेली" असं वाटू लागलं. तिकडे बाई देखील "मै मेरा, दुसरे घरोंसे मिल्नेवाला पगार भी आपको देती हूं. आप लडके को ट्रान्स्फर कर देना" असं म्हणत माझ्या नामुष्कीत भर घालत होती.

३० तारीख उगवली!! शेवटची न्याहारी करून मराठ्यांचे सैन्य जसे अब्दालीच्या सैन्याला पानिपतात भिडले त्या तयारीशिनी ऑफिसला आल्या आल्या इंटरनेटवर भिडलो. HDFC चे दरवाजे परत एकदा ठोठावून बघितले काहीच उत्तर नाही. मग विचार केला या "उत्तर बांगा क्षेत्रीय ग्रामीण बँके"वर गुगल करूयात. केला गुगल.. एका वेबपेजवर "IFSC" कोड ओळखीचा वाटला. त्या वेबपेजच्या एका "Note" वर लक्ष गेलं आणि डोक्यात ट्यूब पेटली. ती नोट होती "5th character is Zero".

मी इतके दिवस लेटर "ओ" टाकत होतो. लागोलाग ऍड बेनिफिशरीमध्ये जाऊन बरोबर IFSC कोड टाकल्यावर बँक लोकेट झाली. अर्ध्या तासाने "मकबूल मियाँ"च अकाउंट ऍड झाल्यावर रु.५०० टेस्ट म्हणून पाठवले. मिळाल्याचं कन्फर्म झाल्यावर दुसऱ्यादिवशी पगाराचे पैसे ट्रान्स्फर केले आणि एक तारखेचा मुहूर्त अचूक साधला. (आनंदी आंनदी गडे, सर्वांगाला झेंडूची फुले)

बायकोला शेंडी लावली. माझ्या पत्र व्यवहारामुळेच HDFC ने नवीन कोड ऍड केला असं सांगून पाठ थोपटवून घेतली. (असे प्रसंग दुर्मिळ असतात म्हणून चान्स मारून घेतला). त्याच्या पुढल्या महिन्यात कामवाल्या बाईचं "प्रधानमंत्री जनधन" योजने अंतर्गत जवळच्याच "बँक ऑफ बरोदा" मधे अकाउंट उघडून दिलं. फक्त १२ रुपये जास्त भरून तिला एक इन्शुरन्सहि काढून दिला. पेन्शनसाठी प्रयत्न केले पण ४० पेक्षा जास्त वय असल्याने "अटल पेन्शन" योजना घेता आली नाही. मिसेस ने दिलेल्या ट्रेनिंगवर आता तिचं अकाउंट ती स्वतःच संभाळते.

निश्चयाने पेटवलेल्या या पणतीची ज्योत, नोटबंदीच्या काळातही तग धरून होती. घरचा भाजीपाला ऑलरेडी ऑनलाईन पोर्टलवरून येत होता. नोटबंदीत कामवालीची आबाळ होऊ नये म्हणून तिला घरीच जास्तीचं जेवण बनवून घेऊन जात जा सांगितलं. तिची लाईट, फोन, केबलची बिलं मी ऑनलाईनच भरतो. तिच्या इतर घरकामातहि मालकांना "कॅश" साठी तिने फोर्स केला नाही. "वो ४०१ नंबरवाली भाभी हैं ना? उसके पास जाव, वो आपको मोबाईल पे सब्जी-वब्जी मंगा देगी" असं कॉम्प्लेक्सभर अड्वर्टाइझ करून बायकोची कॉलर टाईट केली. स्वतः बरोबर आपल्या कामवाल्या बाईला देखील "लेस कॅश" बनवल्यामुळे नोट बंदीच्या गर्दीतली निदान दोन माणसं तरी कमी करू शकलो याचा मला झालेला आनंदहि काही कमी नव्हता.

आपल्या पंतप्रधानांचा नोटबंदीचा निर्णय हा वादळावर दिवा लावण्याचा प्रयत्न आहे. त्या दिव्याला आपल्यासारख्या टेक्नोसॅव्ही मंडळींच्या हाताची ओंजळी मिळाली तर ज्योत लवकर स्टेबल होऊन आपल्या सगळ्यांनाच प्रकाश मिळेल. प्रत्येक तरुणाने आपल्या जवळच्या फक्त चार अनभिज्ञ लोंकांना ऑनलाईन व्यवहाराची ट्रेनिंग दिल्यास परिस्थिती लवकर सुधारेल हे पंतप्रधानांचं आवाहन मी या पोस्टच्या निमित्ताने समस्त मिपाकरांना करू इच्छितो.